Жаҳон шеъриятининг энг машҳур сиймоларидан бири – Сесар Вальехонинг Усмон Азим таржимасида тақдим этилаётган шеърларини айни шу шеърларни ўзбекчалаштирган Хуршид Даврон таржималари билан ( уларни мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин) солиштириш имконига эгасиз.

Сесар Вальехо
ШЕЪРЛАР
Русчадан Усмон Азим таржимаси

    Сесар Вальехо (исп. César Abraham Vallejo Mendoza) 1892 йилнинг 16 мартида Перунинг Сантъяго де Чуко шаҳрида туғилган. Умр бўйи ўқитувчилик билан шуғулланган Сесар Вальехо жуда машаққатли ҳаёт кечирди. Ҳаётини ўнглаш ва умрини ижодга бағишлаш мақсадида она юртини тарк этиб, Парижга боради. Аммо, ХХ аср ибтидосидан бошлаб дунё шоирлари ва мусаввирларини оҳанрабодек тортган фаранглар пойтахтида ҳам Сесар Вальехо ночорликдан қутилолмади. Шеърларининг бирида айнан Париж шаҳрида вафот этишини олдиндан башорат қилганидек, шоир 1938 йил 15 апрелда Париж шаҳрида 46 ёшида вафот этади.

ХАЛҚ ҚУДРАТИ

Жанг тугади. Ҳалок бўлди аскар.
Ёнига тиз чўкди ўртоғи:
«Ўлмагин! Мен сени севаман, ахир!»
Аммо у бежон эди, бежон эди фақат.

Кейин икки дўсти қўшилиб бўзлади:
«Кетмагин! Тириклар ёнига қайтгин!»
Аммо у бежон эди, бежон эди фақат.

Кейин ўн, юз, минг, юз минг одам
унга нажот истаб йиғлашди:
«Ўлимдан кучлидир сенга севгимиз»,
Аммо у бежон эди, бежон эди фақат.

Миллионлаб одамлар нола қилдилар
Бошида туришиб: «Биз билан қолгин!»
Аммо у бежон эди, бежон эди фақат.

Шунда инсоният эгилди унинг бошида.
Нохос бебахт аскар кўзини очиб,
Ўрнидан оҳиста турди-да,
олға юриб кетди,
кимнидир елкасидан қучиб.

ҚОРА КУН

Биров деди:
– Кўксимни ўқлар
тешиб ўтганда
Марнеда бўлганди
Менинг энг қора куним.

Бошқаси деди:
– Мен энг қора кунимни
Икогамада учратдим;
соҳилдан ювиб кетди одамларни
зилзиладан мавжланган денгиз —
Мен омон қолдим.

Яна бири деди:
– Кундузлари ухлаб қолсам
Бу — менинг энг қора кунимдир.

Яна бири деди:
– Бир гал ёлғиз қолгандим,
Ўша менинг энг қора кунимдир.

Яна бири деди:
– Мен энг қора кунимда
зиндонга тушгандим Перуда.

Яна бири деди:
– Менинг энг қора куним —
отамни тушунган кунимдир.

Охир бири деди:
узоқ жим қолиб:
– Менинг қаро куним
ҳали келган йўқ…

* * *

Дурбинга ишонгин, кўзларга эмас,
Шотига ишонгин, зинага эмас,
Қанотга ишонгин, қушларга эмас
ва ишон ўзингга, ўзингга, ўзингга мудом.

Шаробга ишонма, жомга ишонгин,
Тирикка ишонма, ўликка ишон,
Ёвузликка ишон, ёвузга эмас
ва ишон ўзингга, ўзингга, ўзингга мудом.

Бир кишига эмас, ишонгин кўпга,
Шимга ишонмагин, оёққа ишон.
Ўзанга ишонгин, оқимга эмас
ва ишон ўзингга, ўзингга, ўзингга мудом.

Деразага ишон, эшикка эмас,
Тўққиз ойга эмас, онага ишон,
Тақдирга ишонгин, тасодифгамас
ва ишон ўзингга, ўзингга, ўзингга мудом.

Sesar Valyexo
SHE’RLAR
Ruschadan Usmon Azim tarjimasi

Sesar Valyexo (isp. Cesar Abraham Vallejo Mendoza) 1892 yilning 16 martida Peruning Sant’yago de Chuko shahrida tug’ilgan. Umr bo’yi o’qituvchilik bilan shug’ullangan Sesar Valyexo juda mashaqqatli hayot kechirdi. Hayotini o’nglash va umrini ijodga bag’ishlash maqsadida ona yurtini tark etib, Parijga boradi. Ammo, XX asr ibtidosidan boshlab dunyo shoirlari va musavvirlarini ohanrabodek tortgan faranglar poytaxtida ham Sesar Valyexo nochorlikdan qutilolmadi. She’rlarining birida aynan Parij shahrida vafot etishini oldindan bashorat qilganidek, shoir 1938 yil 15 aprelda Parij shahrida 46 yoshida vafot etadi.

XALQ QUDRATI

Jang tugadi. Halok bo’ldi askar.
Yoniga tiz cho’kdi o’rtog’i:
«O’lmagin! Men seni sevaman, axir!»
Ammo u bejon edi, bejon edi faqat.

Keyin ikki do’sti qo’shilib bo’zladi:
«Ketmagin! Tiriklar yoniga qaytgin!»
Ammo u bejon edi, bejon edi faqat.

Keyin o’n, yuz, ming, yuz ming odam
unga najot istab yig’lashdi:
«O’limdan kuchlidir senga sevgimiz»,
Ammo u bejon edi, bejon edi faqat.

Millionlab odamlar nola qildilar
Boshida turishib: «Biz bilan qolgin!»
Ammo u bejon edi, bejon edi faqat.

Shunda insoniyat egildi uning boshida.
Noxos bebaxt askar ko’zini ochib,
O’rnidan ohista turdi-da,
olg’a yurib ketdi,
kimnidir yelkasidan quchib.

QORA KUN

Birov dedi:
– Ko’ksimni o’qlar
teshib o’tganda
Marneda bo’lgandi
Mening eng qora kunim.

Boshqasi dedi:
– Men eng qora kunimni
Ikogamada uchratdim;
sohildan yuvib ketdi odamlarni
zilziladan mavjlangan dengiz —
Men omon qoldim.

Yana biri dedi:
– Kunduzlari uxlab qolsam
Bu — mening eng qora kunimdir.

Yana biri dedi:
– Bir gal yolg’iz qolgandim,
O’sha mening eng qora kunimdir.

Yana biri dedi:
– Men eng qora kunimda
zindonga tushgandim Peruda.

Yana biri dedi:
– Mening eng qora kunim —
otamni tushungan kunimdir.

Oxir biri dedi:
uzoq jim qolib:
– Mening qaro kunim
hali kelgan yo’q…

* * *

Durbinga ishongin, ko’zlarga emas,
Shotiga ishongin, zinaga emas,
Qanotga ishongin, qushlarga emas
va ishon o’zingga, o’zingga, o’zingga mudom.

Sharobga ishonma, jomga ishongin,
Tirikka ishonma, o’likka ishon,
Yovuzlikka ishon, yovuzga emas
va ishon o’zingga, o’zingga, o’zingga mudom.

Bir kishiga emas, ishongin ko’pga,
Shimga ishonmagin, oyoqqa ishon.
O’zanga ishongin, oqimga emas
va ishon o’zingga, o’zingga, o’zingga mudom.

Derazaga ishon, eshikka emas,
To’qqiz oyga emas, onaga ishon,
Taqdirga ishongin, tasodifgamas
va ishon o’zingga, o’zingga, o’zingga mudom.