Ona allasi. Qisqa film & Alla qo’shiqlari & Oy oldida bir yulduz (O’zbek xalq marosim qo’shiqlari)

7bba00492a9e6fe1ba14fd1bf569b5b0.png    Алла қайси элда,қайси тилда айтилмасин юрагингда ҳасрат ва ҳаяжон жўш уради. Алла айтмаган она бормикан бу дунёда! Алла бўлажак йигитга қувват, қизга эса ҳаё ва иффат бахш этади.! Алла айтган оналар миллат хотирасини асрайдилар!

89

ОНА АЛЛАСИ
Режиссёр — Мақсуд Охунов

Оператор — Рустам Муродов
Бадиий раҳбар — Хуршид Даврон

КЎЗИМНИНГ ГАВҲАРИ, АЛЛА…
77

     Абу Али ибн Сино ўзининг машҳур «Тиб қонунлари» китобида бола тарбиясида алланинг аҳамияти тўғрисида шундай ёзади: «Боланинг мижозини кучайтирмоқ учун, унга икки нарсани қўлламоқ керак. Бири болани секин-секин тебратиш, иккинчиси уни ухлатиш учун одат бўлиб қолган мусиқа ва аллалашдир. Шу иккисини қабул қилиш миқдорига қараб боланинг танаси билан бадантарбияга ва руҳи билан мусиқага бўлган истеъдоди ҳосил бўлади». Алла — бешик қўшиғи, у халқ оғзаки ижоди намуналарида ҳам кенг куйланган. Болани йўргаклаш, бешикка солиш, ухлатиш, уйғонган болани йўргакдан ечиб олиш сингари машғулотлар куйлар, чиройли оҳангдор сўзлар билан безалган бўлади… Бундай дилни эркаловчи қўшиқлар болага ҳам хуш ёққан – ана шу шеърий тўқималар турли воқеаларга, айрим маросимларга боғлаб айтилган бу қўшиқни алла қўшиқлари дейишган.
Алла айтишни ўргатувчи, бадиҳагўй аёллар бўлган. Бундай аёлларга энагалар ҳам киради. Алла бола туғилгандан то бешикдан чиққунча айтилган.

…Қўли арслон билаклигим, алла,
Ботир, қоплон юраклигим, алла.
Яхши-ёмон кунимда, алла.
Менга жуда кераклигим, алла.

Бешик қўшиқлари оналарнинг орзу ва армонлари билан биргаликда турли тарихий воқеалар, ижтимоий ҳаётга муносабат ҳам баён этилади. Оналар ҳеч кимга айтолмаган юрак дардларини чақалоғига, боласига алла орқали айтган ва бундан маълум даражада енгил тортган.

Алла ўз даврининг лирик кайфиятдаги руҳий кўзгудир. Онанинг ёқимли оҳанглари ичида давр муҳити, кишилар тирикчилиги, ижтимоий-маиший ҳаёт, кишилар ўртасидаги муносабатлар, қарама-қаршиликлар оддий сўзларнинг гўзал ва бадиий, руҳий қудрати ўз ифодасини топган.

…Гули савсарни кўринг, алла,
Сувга қараб қайриладир, алла.
Бевафо ёрни кўринг, алла.
Ўлмай туриб айриладир, алла…

Алла – умуминсоний қўшиқдир. У турли тилларда айтилиши мумкин, аммо унинг замирида бир нарса онанинг фарзандига чексиз меҳру муҳаббати ётади…

Алла айтай, жоним болам,
Қулоқ солгин, алла
Ширин аллам тинглаб аста,
Ухлаб қолгин, алла

Юларинга томган сувга
Ҳайрон бўлма, алла-я
Бахтимга сен катта бўлгин,
Хазон бўлма, алла

Истиқболинг порлоқ сенинг,
Жажжигинам, алла-я
Бахтимга сен катта бўлгин,
Хазон бўлма, алла

Севганимдан ёдгоримсан,
Олтин қўзим, алла-ё
Мен шўрликдай тўкилмагин,
Кўрар кўзим, алла

Алла, алла, алла-ё

* * *

Болагинам боласи, алла,
Қантак ўрик донаси, алла.
Қантдан ҳам ширин экан, алла,
Болагинамнинг боласи, алла.

Боғда узумнинг ғўраси, алла,
Тоғда кийикнинг боласи, алла.
Дўпписида уккипари, алла,
Бу кимнинг невараси, алла.

Асака йўли тўп чинор, алла.
Болалар отини қамчилар, алла.
«Буви» деган тилингдан, алла,
Обиноввот томчилар, алла.

Алла, алла аҳди бор, алла,
Ётадиган тахти бор, алла.
Отаси бору, онаси бор, алла,
Шу боламнинг бахти бор, алла.

Оймома юзинг, алла,
Юлдузлар кўзинг, алла.
Ота-онанг гул бўлса, алла,
Ғунчаси ўзинг, алла.

Тоғдаги гулим, алла,
Уйдаги булбулим, алла.
Онаси япроғим, алла,
Боласи юмшоғим, алла.

Олмалардан бешиги, алла
Олиб қўйсин отаси, алла.
Беҳилардан бешиги, алла.
Белаб қўйсин бувиси, алла.

Аллалари ёдимда, алла.
Беланчаги ёнимда, алла,
Момоси алла айтар, алла,
Неварасин отиндан, алла.

* * *

Ўргилайин ўзингдан, алла,
Шамчироқдек кўзингдан, алла.
Обиноввот томчилар, алла,
«Буви» деган сўзингдан, алла.

Айланайин қароғим, алла,
Уйда ёнган чироғим, алла.
Дўстим кўрса, ярашиб, алла,
Душманимга яроғим, алла.

Қалам-қалам қошингдан, алла,
Қаландарлар айлансин, алла.
Хумор-хумор кўзингдан, алла,
Хуморалар айлансин, алла.

Чимчилаб қўйган бурнингдан, алла,
Чимқўрғонликлар айлансин, алла.
Ангишвонадек оғзингдан, алла,
Аровонликлар айлансин, алла.

Қўлвоғингнинг қатидан, алла,
Қўнғирот эллари айлансин, алла.
Тўшагингнинг тахидан, алла,
Туркман эллари айлансин, алла.
Бешигингнинг бандидан, алла,
Боғдод эллари айлансин, алла.

Ўрик ёрочдан бешигинг, алла,
Ўргилаб кетсин онанг, алла.
Тут ёгочдан бешигинг, алла,
Термулиб ўтсин онанг, алла.

Жийдалардан бешиги, алла,
Жирканмасин опаси, алла.
Ўриклардан бешиги, алла,
Ўйнатади акаси, алла.

Бабалаки бўпписи бор, алла,
Бошчасида дўпписи бор, алла.
Кайвони бувиси бор, алла,
Саркори буваси бор, алла.

* * *

Ойни олиб берайми, алла,
Кунни олиб берайми, алла,
Беланчагинг бошига, алла,
Сара гуллар терайми, алла?

Алла, дейин, ўпайин, алла,
Қиёсингни топайин, алла.
Тилинг чиқиб «нон» десанг, алла,
Кунда кулча ёпайин, алла.

Олтин бешик олдирай, алла,
Кумуш бешик олдирай, алла.
Болагинам тагига, алла,
Бахмал тўшак солдирай, алла.

Онаману онаман, алла,
Болам учун ёнаман, алла.
Болам тинчликда ўсса, алла.
Орзуларга қонаман, алла.

Қизил гул новдасидан, алла.
Камар қилай белингга, алла.
Сочларим толасидан, алла,
Боғич қилай тўнингга, алла.

У ёнимга қўяйин, алла,
Бу ёнимга қўяйин, алла.
Гулдек ширин исингни, алла,
Ҳидлаб-ҳидлаб тўяйин, алла.

Алла айтсам яйрайсан, алла,
Кулиб-кулиб қарайсан, алла.
Полвон қилиб ўстирсам, алла,
Бир кунимга ярайсан, алла.

Жонимнинг учи, болам, алла,
Меҳримнинг кучи болам, алла.

* * *

Алла, алла, оппоғим, алла,
Гул ичида япроғим, алла.
Кизил гулнинг бутоғи, алла,
Онанг шунинг адоғи, алла.

Ўзинг гулзор боғимсан, алла,
Суянишга тоғимсан, алла.
Қоронғу кечаларда, алла,
Ёндирган чироғимсан, алла.

Сутдан оппоқ, гулдан ислим, алла,
Бу дунёда йўқдир мислинг, алла.
Ўғилларимнинг султони, алла,
Сенга тасаддуқ. шу жоним, алла.
Орзуларим олтин тожи, алла,
Менинг жоним – шунинг божи, алла.

Алла, болам – бозорим, алла,
Диққат бўлсам, ёзарим, алла.
Ухла, кўзи хуморим, алла,
Ором ол, беозорим, алла.

Оқ шоҳидан рўмолим, алла,
Оқ юзингни артайин, алла.
Чўлпон кўзингни юм қўзим, алла,
Сенга алла айтайин, алла.

Боғимдаги гул-ғунчам, алла,
Ухлаб олсин тўйгунча, алла,

Кўк гули юлдузгина, алла,
Ой ёруғ ёлғизгина, алла.
Ой – юзи, юлдуз – кўзи, алла,
Мунча ширин бу қизгина, алла.

Алла, алла оппоғим, алла,
Гул ичида япроғим, алла.
Япроқлари сўлмагай, алла,
Паймонаси тўлмагай, алла.

777

Alla qaysi elda,qaysi tilda aytilmasin yuragingda hasrat va hayajon jo’sh uradi. Alla aytmagan ona bormikan bu dunyoda! Alla bo’lajak yigitga quvvat, qizga esa hayo va iffat baxsh etadi.!Alla onalar millat xotirasini asraydilar!

KO’ZIMNING GAVHARI, ALLA…

Abu Ali ibn Sino o’zining mashhur «Tib qonunlari» kitobida bola tarbiyasida allaning ahamiyati to’g’risida shunday yozadi: «Bolaning mijozini kuchaytirmoq uchun, unga ikki narsani qo’llamoq kerak. Biri bolani sekin-sekin tebratish, ikkinchisi uni uxlatish uchun odat bo’lib qolgan musiqa va allalashdir. Shu ikkisini qabul qilish miqdoriga qarab bolaning tanasi bilan badantarbiyaga va ruhi bilan musiqaga bo’lgan iste’dodi hosil bo’ladi». Alla — beshik qo’shig’i, u xalq og’zaki ijodi namunalarida ham keng kuylangan. Bolani yo’rgaklash, beshikka solish, uxlatish, uyg’ongan bolani yo’rgakdan yechib olish singari mashg’ulotlar kuylar, chiroyli ohangdor so’zlar bilan bezalgan bo’ladi… Bunday dilni erkalovchi qo’shiqlar bolaga ham xush yoqqan – ana shu she’riy to’qimalar turli voqealarga, ayrim marosimlarga bog’lab aytilgan bu qo’shiqni alla qo’shiqlari deyishgan.Alla aytishni o’rgatuvchi, badihago’y ayollar bo’lgan. Bunday ayollarga enagalar ham kiradi. Alla bola tug’ilgandan to beshikdan chiqquncha aytilgan.

…Qo’li arslon bilakligim, alla,
Botir, qoplon yurakligim, alla.
Yaxshi-yomon kunimda, alla.
Menga juda kerakligim, alla.

Beshik qo’shiqlari onalarning orzu va armonlari bilan birgalikda turli tarixiy voqealar, ijtimoiy hayotga munosabat ham bayon etiladi. Onalar hech kimga aytolmagan yurak dardlarini chaqalog’iga, bolasiga alla orqali aytgan va bundan ma’lum darajada yengil tortgan.

Alla o’z davrining lirik kayfiyatdagi ruhiy ko’zgudir. Onaning yoqimli ohanglari ichida davr muhiti, kishilar tirikchiligi, ijtimoiy-maishiy hayot, kishilar o’rtasidagi munosabatlar, qarama-qarshiliklar oddiy so’zlarning go’zal va badiiy, ruhiy qudrati o’z ifodasini topgan.

…Guli savsarni ko’ring, alla,
Suvga qarab qayriladir, alla.
Bevafo yorni ko’ring, alla.
O’lmay turib ayriladir, alla…

Alla – umuminsoniy qo’shiqdir. U turli tillarda aytilishi mumkin, ammo uning zamirida bir narsa onaning farzandiga cheksiz mehru muhabbati yotadi…

* * *

Alla aytay, jonim bolam,
Quloq solgin, alla
Shirin allam tinglab asta,
Uxlab qolgin, alla

Yuzlaringa tomgan suvga
Hayron bo’lma, alla-ya
Baxtimga sen katta bo’lgin,
Xazon bo’lma, alla

Istiqboling porloq sening,
Jajjiginam, alla-ya
Baxtimga sen katta bo’lgin,
Xazon bo’lma, alla

Sevganimdan yodgorimsan,
Oltin qo’zim, alla-yo
Men sho’rlikday to’kilmagin,
Ko’rar ko’zim, alla

Alla, alla, alla-yo

* * *

Bolaginam bolasi, alla,
Qantak o’rik donasi, alla.
Qantdan ham shirin ekan, alla,
Bolaginamning bolasi, alla.

Bog’da uzumning g’o’rasi, alla,
Tog’da kiyikning bolasi, alla.
Do’ppisida ukkipari, alla,
Bu kimning nevarasi, alla.

Asaka yo’li to’p chinor, alla.
Bolalar otini qamchilar, alla.
«Buvi» degan tilingdan, alla,
Obinovvot tomchilar, alla.

Alla, alla ahdi bor, alla,
Yotadigan taxti bor, alla.
Otasi boru, onasi bor, alla,
Shu bolamning baxti bor, alla.

Oymoma yuzing, alla,
Yulduzlar ko’zing, alla.
Ota-onang gul bo’lsa, alla,
G’unchasi o’zing, alla.

Tog’dagi gulim, alla,
Uydagi bulbulim, alla.
Onasi yaprog’im, alla,
Bolasi yumshog’im, alla.

Olmalardan beshigi, alla
Olib qo’ysin otasi, alla.
Behilardan beshigi, alla.
Belab qo’ysin buvisi, alla.

Allalari yodimda, alla.
Belanchagi yonimda, alla,
Momosi alla aytar, alla,
Nevarasin otindan, alla.

* * *

O’rgilayin o’zingdan, alla,
Shamchiroqdek ko’zingdan, alla.
Obinovvot tomchilar, alla,
«Buvi» degan so’zingdan, alla.

Aylanayin qarog’im, alla,
Uyda yongan chirog’im, alla.
Do’stim ko’rsa, yarashib, alla,
Dushmanimga yarog’im, alla.

Qalam-qalam qoshingdan, alla,
Qalandarlar aylansin, alla.
Xumor-xumor ko’zingdan, alla,
Xumoralar aylansin, alla.

Chimchilab qo’ygan burningdan, alla,
Chimqo’rg’onliklar aylansin, alla.
Angishvonadek og’zingdan, alla,
Arovonliklar aylansin, alla.

Qo’lvog’ingning qatidan, alla,
Qo’ng’irot ellari aylansin, alla.
To’shagingning taxidan, alla,
Turkman ellari aylansin, alla.
Beshigingning bandidan, alla,
Bog’dod ellari aylansin, alla.

O’rik yorochdan beshiging, alla,
O’rgilab ketsin onang, alla.
Tut yogochdan beshiging, alla,
Termulib o’tsin onang, alla.

Jiydalardan beshigi, alla,
Jirkanmasin opasi, alla.
O’riklardan beshigi, alla,
O’ynatadi akasi, alla.

Babalaki bo’ppisi bor, alla,
Boshchasida do’ppisi bor, alla.
Kayvoni buvisi bor, alla,
Sarkori buvasi bor, alla.

* * *

Oyni olib beraymi, alla,
Kunni olib beraymi, alla,
Belanchaging boshiga, alla,
Sara gullar teraymi, alla?

Alla, deyin, o’payin, alla,
Qiyosingni topayin, alla.
Tiling chiqib «non» desang, alla,
Kunda kulcha yopayin, alla.

Oltin beshik oldiray, alla,
Kumush beshik oldiray, alla.
Bolaginam tagiga, alla,
Baxmal to’shak soldiray, alla.

Onamanu onaman, alla,
Bolam uchun yonaman, alla.
Bolam tinchlikda o’ssa, alla.
Orzularga qonaman, alla.

Qizil gul novdasidan, alla.
Kamar qilay belingga, alla.
Sochlarim tolasidan, alla,
Bog’ich qilay to’ningga, alla.

U yonimga qo’yayin, alla,
Bu yonimga qo’yayin, alla.
Guldek shirin isingni, alla,
Hidlab-hidlab to’yayin, alla.

Alla aytsam yayraysan, alla,
Kulib-kulib qaraysan, alla.
Polvon qilib o’stirsam, alla,
Bir kunimga yaraysan, alla.

Jonimning uchi, bolam, alla,
Mehrimning kuchi bolam, alla.

* * *

Alla, alla, oppog’im, alla,
Gul ichida yaprog’im, alla.
Kizil gulning butog’i, alla,
Onang shuning adog’i, alla.

O’zing gulzor bog’imsan, alla,
Suyanishga tog’imsan, alla.
Qorong’u kechalarda, alla,
Yondirgan chirog’imsan, alla.

Sutdan oppoq, guldan islim, alla,
Bu dunyoda yo’qdir misling, alla.
O’g’illarimning sultoni, alla,
Senga tasadduq. shu jonim, alla.
Orzularim oltin toji, alla,
Mening jonim – shuning boji, alla.

Alla, bolam – bozorim, alla,
Diqqat bo’lsam, yozarim, alla.
Uxla, ko’zi xumorim, alla,
Orom ol, beozorim, alla.

Oq shohidan ro’molim, alla,
Oq yuzingni artayin, alla.
Cho’lpon ko’zingni yum qo’zim, alla,
Senga alla aytayin, alla.

Bog’imdagi gul-g’uncham, alla,
Uxlab olsin to’yguncha, alla,

Ko’k guli yulduzgina, alla,
Oy yorug’ yolg’izgina, alla.
Oy – yuzi, yulduz – ko’zi, alla,
Muncha shirin bu qizgina, alla.

Alla, alla oppog’im, alla,
Gul ichida yaprog’im, alla.
Yaproqlari so’lmagay, alla,
Paymonasi to’lmagay, alla.

099

(Tashriflar: umumiy 75 784, bugungi 1)

20 izoh

  1. Кадим Калимантана оналар уз болларининг Алла айтишиб катта килганлар. Агарда кизларни узок ботового узатишса боланга Алла Айтса деганлар Бунина Маноси Алла Айтса киз уз уйини ота онасигп согиниб колади кайтиб келишади илож йук Алла Хамма тилларда бир манода айтилади Бу хам алло таьлонинг бир неьматидир

  2. Ха ростан алла жуда зор экан менга хам йокди энди мен хар куни синглимга йотишидан олдин айтиб бераман$$$

  3. Alladan kkimlar foydalanganlar yoki bo’lmasa kimlar allani ishlatganlar? Mualliflari to’g’risida ma’lumotlar berib o’tishingiz,menimcha,nur ustiga a’lo nur bo’lgan bo’lardi.

  4. Алла хаммага бирдек ёкади эшитиб ором оламиз

Izoh qoldiring