Asqad Muxtor. Chodirxayol

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati 1 izoh

021

Атоқли адиб Асқад Мухторнинг «Чодирхаёл» ҳикояси (1988 йили эълон қилинган) қаҳрамонлари ўзларининг фикрсизликлари билан… ўзгаларни фикрлашга, фикрий фаолликка ундайдилар. Ўз инсоний қадр-қимматини англаб етмаслик, ҳаётдаги ўрнини фарқлай олмаслик, сурункали фикрий танбаллик одамни маънавий тубанлик сари тортиб кетаверади. Ҳикоядаги етти қаҳрамоннинг қисмати шу, уларнинг ҳатто исм-шарифи ҳам йўқ: Биринчи, Иккинчи, Учинчи… Еттинчи, холос. Демак, фикрсиз одамга исм ҳам шарт эмас, у жисман мавжуд, лекин инсоннинг том маънодаги мўътабар зотлиги унинг тафаккур соҳиби эканлигида акс этади…(Хуршид Дўстмуҳаммаднинг «Фикр шоирининг ҳикоялари» мақоласидан). Davomini o'qish

Said Ahmad. Mukammal inson surati

Muallif Adib: Muborak kun, O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati, Xotira va yodnomalar izoh yo'q
33423 декабр – Ўзбек адабиётининг машҳур намояндаси  Асқад Мухтор таваллуд топган кун.

  Асқад вужуд-вужуди билан шеърга берилиб кетган пайтлар эди. Дўрмоннинг қимиздек ҳавоси, кўм-кўк осмони, қип-қизил чодир ёпинган, куз офтобида лов-лов ёнаётган ўрик туплари, олис юртларга отланган турналарнинг боғ устидан чуғирлаб ўтишлари, далаларга ёнғоқ «экаётган» қарғаларнинг ерга шўнғишлари, майин оқ ипакдек мезон ипларининг унсиз сузиб ўтишлари, яланғоч новдаларга илашиб қолганларининг офтобда чақнашлари Асқаднинг шеърларига шундоққина тўкилиб қоларди. Davomini o'qish

Omon Muxtor. Mening tutingan akam.

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati, Xotira va yodnomalar izoh yo'q

0252

    Асқад ака, иккимизнинг боболаримиз номи бор эканлигидан, менга “адаш” (отдош) деб мурожаат қилар эди. Унинг ижодига хос фалсафага мойиллик менга яқин. Ҳатто кутилмаган янги шакллар топишга уриниш ҳам Асқад акадан “ўтган” бўлиши мумкин (ёки қонимизда бор табиий ҳолатдир). У бир вақтлар муҳаррир бўлган “Шарқ юлдузи” журналида бу кун менинг ишлаётганим. Яна тақдир тақозоси, унинг оиласи ва менинг оилам исми-шарифи бир хил (Розия бону) келганлиги. Бунинг бари тасодифми ёки ақлимиз етавермайдиган қонуниятми, ҳар қалай, икки орада қандайдир яқинлик бор эди. Davomini o'qish

Asqad Muxtor. Qodiriyni ko’rganman-u…

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati, Xotira va yodnomalar izoh yo'q

622
Ҳакнм Назир «Ленин учқуни»да ишлардилар. Шу газетада чиққан хабарларим учун қалам ҳақи ўрнига (пул болани бузади, деган бўлсалар керак) у киши менга шахмат юборганлар. Доналари жажжи, йилтироқ, тахтаси сирланган. Бунақасини кўрмаган эдим, Қўлтиғимда олиб юриб, шу ўйинга ружу қўйдим. Болалик зкан-да… Davomini o'qish

Asqad Muxtor.»Tundalik»dan bir fikr.

Muallif Adib: Naqllar, hikmatlar, rivoyatlar izoh yo'q

asqad muxtor
Асқад Мухтор
«ТУНДАЛИК»ДАН БИР ФИКР

      Кузатишимча, одамлар гапираётган гапнинг, тахминан, етмиш-саксон фоизи ортиқча экан. Кимдандир эшитган эдим: бир товушни талаффуз қилиш учун фалончи энергия сарф бўлади, деб. Ундай бўлса, ҳарф ва рақамлар бу жиҳатдан ҳам жуда катта иқтисодий-молиявий кашфиёт экан. Бўлмаса, масалан, “учта уй” дейиш ўрнига фикрни тушунтириш учун ўша учта уйни кўчириб-кўтариб келтириш керак бўларди… Свифтнинг бир сатираси эсимга тушади. Лапут бойлари энергияни тежаш учун, айтиш керак бўлган нарсаларни ўзлари билан олиб юришармиш. Ҳангомалашгани борганда хизматкорлари ҳамма лаш-лушларини елкалаб келишар экан… Davomini o'qish

Asqad Muxtor. «Bizning bog’da'» turkumidan. She’rlar

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati izoh yo'q

a-muxtor

     Дўрмондаги ижод уйидаги чорбоғларнинг бирида 4 йилча яшадим, ижод қилдим. Кўнгил жўраларим Эркин Аъзам,Иброҳим Ҳаққул,Усмон Азим  билан тонготар суҳбатлар айни шу чорбоғда бўларди. Мен чорбоққа шунчаки бориб қолганим йўқ. Унда узоқ йиллар устоз Асқад Мухтор яшагани учун борганман. Ўн йилча аввал ўша пайтдаги  уюшма раисидан чорбоғ ажратишни сўраганимда, у «Мен билмайман, А.( А. ўша пайтдаги ижод боғининг маъмури эди) билади» дегани учун «Куним А.га қолдими» деб аразладиму чорбоғ ҳақидаги орзуни четга суриб қўйдим. Ҳатто орага Саид Аҳмад тушиб, «Аразлаб юраверасанми,Соибқирон, келиб ўтирсанг-чи», дейишига қарамай,бормадим. Саид Аҳмад мени «Соҳибқирон» сўзини «Соибқирон» дейишимдан кулиб, менга шу лақабни осиб қўйган эди. Davomini o'qish

Asqad Muxtor. Jinni

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati izoh yo'q

0111
Асқад аканинг мўъжазгина «Жинни» ҳикояси шу маънода кўпчиликнинг эътиборига тушди. Умри мактабда ўқитувчилик қилиб ўтган Ҳалим домла қариган чоғида ғаройиб «касаллик»ка чалинади: у сўз йиғиш дардига гирифтор бўлади! Домланинг фалсафаси оддий — муомаладан чиқиб бораётган, чиқиш хавфи бўлган, дейлик, қарға, арава… сингари атамалар изоҳини ёзиб «Эзгу китоб» қилиб қўйилмаса, эрта-бириси кун улар унутилади. Кундалик турмушда ишлатилиб турмаган сўзлар ёддан кўтарилади, атамалар, сўзлар тафаккур «қозони«дан четга сурилади-қолади. Сўзлардан воз кечиш эса, фикрсизликка, ақл кемтиклигига, фикр чўғининг сўнишига олиб келади. Ҳалим домла шундан ташвишда!
Маданиятли, маърифатли кишининг оддий фалсафасидан келиб чиқаётган улкан ҳикматни сезаяпсизми?! (Хуршид Дўстмуҳаммаднинг «Фикр шоирининг ҳикоялари» мақоласидан). Davomini o'qish

Xurshid Do’stmuhammad. Fikr shoirining hikoyalari

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati izoh yo'q

09
Бадиий адабиёт инсоншунослик экани, бадиият учун инсонпарварликдан кўра улуғроқ эзгулик йўқлиги шўро даври адабиётида, адабиётшунослик илмида жуда кўп такрорланар эди. Чиндан ҳам шундай! Бироқ, инсонни ёруғ оламдаги жамики жонзотларнинг сарвари қилиб турган омил тафаккур ва онг экан, ҳар қандай инсонпарварлик тафаккурпарварлик, фикрпарварликдан бошланмоғи керак эмасми?! Davomini o'qish

ХХ аср ўзбек шеърияти антологияси. Асқад Мухтор

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati izoh yo'q

023
Ўзбекистон халқ шоири Асқад Мухтор 1920 йил 23 декабрда Фарғона шаҳрида туғилган. Ўзбекистон халқ ёзувчиси (1980). Ўрта Осиё университетининг филология факултетини тугатган (1942). Дастлабки достони — «Бизнинг авлодлар» (1939). «99 миниатюра» (1962), «Шеърлар» (1966), «Сирли нидо» (1984) ва бошқа шеърий тўпламлар муаллифи. «Бўронларда бордек ҳаловат» (1976) қиссаси ҳамда «Давр — менинг тақдиримда» (1964), «Чинор» (1969), «Амударё» (1986),»Опа-сингиллар» каби романлари бор. «Мардлик чўққиси» (1948), «Чин юракдан» (1956), «Дунё болалари» (1962), «Илдизлар», «Жар ёқасидаги чақмоқ» (1984), «Кумуш тола» (1988) сингари асарлари болаларга бағишланган. «Тонг билан учрашув» (1987) пьесалар тўплами нашр этилган. Ҳамза номидаги Ўзбекистон Давлат мукофоти лауреати (1972). «Дўстлик» ордени билан мукофотланган (1995).
1997 йил 17 апрелда Тошкент шаҳрида вафот этган.

Davomini o'qish

Асқад Мухтор. Остонамдан таралган йўллар

Muallif Adib: O'zbek tarixi, adabiyoti va madaniyati, Video, Audio,Foto 1 izoh

ЙЎЛ

Остонамдан таралган йўллар
Эслатади қуёш нурини.
Узоқ-узоқларга кетиб, узайиб,
Узайтади менинг умримни.

Юрганларни дарё дейдилар,
Дарё — чексиз умр эртаги.
Бир кун уйда ўлтириб қолсам,
Ҳаёт гўё четлаб ўтади.
Davomini o'qish