Таниқли шоир Азиз Саид  шеърларини ёш таржимон Шоҳрўз Мўминзода меҳр билан тожик тилига таржима қилибди. Ушбу саҳифамизда шеърлар ҳам аслиятда, ҳам таржимада тақдим этилмоқда.

АЗИЗ САИД
ШЕЪРЛАР / ШЕЪРҲО

Азиз Саид 25-уми сентябри соли 1961 дар шаҳри Душанбе чашм ба дунё кушода аст. Донишкадаи журналистикаи донишгоҳи давлатии Тошкандро соли 1984 хатм кардааст. Шоир то имрўз ба номҳои “Чилтор” (1988), “Куҷо аст дили бедил” (1996), “Мусоҳиба бо дўст аз ғоиб” (2001), “Дарвозаи фурсат” (2007) китобҳо нашр кардааст. Мутарҷими китобҳои “Барги сабзаҳо”и У. Витмен, “Юсуф ва Зулайхо”и Нозим Ҳикмат, “Театр ва Реализм”и Б.Брехт, “Алкимиё”и Пауло Коэло мебошад.

* * *

Кеча йиғлар қора сочига
Қадаб синган ой – тароғини.
Шамол аста ўрмалаб сувдан,
Судраб чиқар бўш чаноғини.
– Дили қани Бедилнинг?

Қушнинг бўм-бўш уясин дарахт
Туни билан чиқар пайпаслаб,
Капалаклар тоғни уйғотиб
Саҳроларга кетади бошлаб.
– Дили қани Бедилнинг?

Чумолилар учар фалакка,
Нигоҳларин пуфлар кўзлари.
Юлдуз тушар ҳовуз тубига,
Балиқларга айтар сўзларин:
– Дили қани Бедилнинг?

Тошбақалар мисқол-мисқоллаб
Ўлчаб берар бахт ҳамда алам,
Қарға тақдир тошини қирар,
Тумшуғида қадимий қалам:
– Дили қани Бедилнинг?

Шафақ аста йиртилиб оқар
Бир кўза сут бийдай саҳрога.
Карвон жилар, қўнғироқ йиғлар
Савол бериб гумроҳ дунёга:
– Дили қани Бедилнинг?

Тарҷумааш:
Шаб ҳам гиря мекард ба мўи сиёҳ
Гузошта шонаи шикаста – ҳилол.
Ва насим хазида рў ба рўи об –
Чаноғи холие баровард беҳол.
– Куҷо аст дили Бедил?

Лонаи холии мурғро дарахт
Бедор мепалмосид то саҳар шабон.
Шабпаракон аз хоб хезонда кўҳро –
Бошитоб мебурданд сӯи биёбон.
– Куҷо аст дили Бедил?

Бар фалак ногаҳон мепарад мӯрон,
Умедвор пуф мезад чашмонаш нигоҳ.
Хомӯш меғутанд ба ҳавз ахтарон,
Ба моҳӣ мегӯянд лафзи оҳу воҳ:
– Куҷо аст дили Бедил?

Сангпушт тақсим мекард оҳиста
Ба ҳар кас як мисқол иқболу алам.
Санги сарнавиштро зоғ метарошид,
Дар нўлаш мероси алмисоқ – қалам.
– Куҷо аст дили Бедил?

Як коса шири соф ҷорӣ мешавад
Ба дашти бепоён аз чоки шафақ.
Карвон равон шуда, зангула гирён
Мепурсад зи даҳри гумроҳу ноҳақ:
– Куҷо аст дили бедил?

* * *

Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб.
Алдаб келган эдим сизларни ҳар кун,
Минг бир бор туғилиб, минг бир бор ўлиб.

Кўксимга санчилган найзалар найза —
Эмас, кўзим эккан майсалар эди.
Кафтифга қўнган қуш қўшиғим тинглаб
Сизларни кулдирди, тилимни еди.

Тош билан болтани қарсиллатган мен,
Бу ёлғон ўрмонда адашган сизсиз.
Най чалдим, дарз кетган умр кўзамдан
Ишқдан маст илонлар чиқмади, эсиз.

Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Жаранглар тиллари боғлиқ қўнғироқ.
Чироқлар ўчади, бойўғли ҳувлаб
Сарупо тикади менга минг ямоқ.

Чиқаман бўғзимда оловлар ўйнаб,
Xатони пичоқдай ютади юрак.
Кўзимда фаввора қон билан ўйнаб,
Юзимга сепади – сиз учун эрмак.

Довуллар чалинар, лангарчўп синиб
Қуларкан мен дорман, сўрамам шафқат.
Қумсоат сирларим санаркан бир-бир,
Алвидо айтаман – сизларга нафрат!

Мен бир бозингарман, бугун сўнгги бор
Пардасиз саҳнага чиқаман кулиб…

Тарҷумааш:
Ман як бозингарам, имрўз ниҳоӣ
Хандида ба саҳна оям бепарда.
Ман фиреб медодам шуморо ҳар рўз,
Рўида ҳазор бор, ҳазор бор мурда.
Он, ки ба синаам мезаданд найза –
нест, ў сабзаест, ки чашмам кошта буд.
Аз хонишам бозе нишаст бар кафам,
Шуморо хандонид, забонамро хурд.
Сангеро бо табар задагӣ – ман аст,
Дар беша бешумо раҳ гум карда аст.
Най задам, вале аз кўзаи умрам
Берун нашуд мори зи муҳаббат маст.
Ман як бозингарам, имрўз ниҳоӣ
Занги забон баста зангак мезанад.
Чароғ хомўш шуду, бум уввос зада,
Бароям сарупо бармедўзонад.
Меоям дар гулў оташ бозида,
Дил хаторо чу корд фурў кард аммо.
Дар чашмам фаввора бозида бо хун,
Ба рў-м меафшонад – тафреҳи шумо.
Тундбод бедор шуд, лангарчўб шикаст
Афтода, ман – дорам, наҷўям шафқат!
Асрорам бишмурда соати регӣ,
Видо гўяматон – ба шумо нафрат.
Ман як бозингарам, имрўз ниҳоӣ
Хандида ба саҳна оям бепарда…

* * *

Тун ичади сукутни
Қишлоқ жим-жит, йўл жим-жит,
Ой ёпади куйган нон,
Юлдуз сепати – кунжут,
Бир қиз келар паришон.
Қоп-қора айғоқ шамол
Ковакка писинади,
Тошнинг тагида илон
Ғам билан исинади,
Бир қиз кутар паришон.
Майсалар айтиб афсун
Сеҳрлар қурбақани,
Анҳор тун туёғидан
Ўғирлайди тақани,
Бир қиз кулар паришон.
Тун ичади сукутни
Қишлоқ жим-жит, йўл жим-жит,
Ой – нонини еб қўяр
Қишлоқдаги қарри ит,
Бир қиз йиғлар паришон…

Тарҷумааш:
Шаби тира менўшид
Сукунату хомўшӣ,
Тамоми деҳа – ором,
Ором аст тамоми роҳ,
Гўӣ нони сухтаро
Оҳиста мебаст моҳ,
Ба рўи нони сухта
Ахтар аст кунҷидафшон.
Як духтаре меомад
Ошуфтаву парешон.
Шамоле, ки нопадид
Сип-сиёҳ асту ҷосус.
Ба мағоки дарахте
Гум мешавад хазида.
Руст шуда зери сангон
Ҳама мори хазанда,
Бо ҳузну ғуссаву ғам
Мешуданд гарму тафсон.
Як духтаре роҳ медошт
Ду чашмонаш парешон.
Сабзаҳову майсаҳо
Афсун хонда ногаҳон,
Тамоми қурбоққаро
Ром карда ҷодуи хуш.
Анҳори беканоре
Аз суми шаби хомўш
Наъли оҳанинашро
Сирқаташ мекард пинҳон.
Як духтаре механдид
Шикаставу парешон.
Шаби тира менўшид
Сукунату хомўшӣ.
Тамоми деҳа – ором,
Ором аст тамоми роҳ.
Хурда шуд нони сухта,
Яъне ки хурда шуд моҳ
Аз ҷониби як саги –
пиртарини деҳамон.
Як духтаре бесадо
Гиря мекард парешон.

БИЗНИНГ ЙӮЛ

Бу йул
сарлавҳа ва мундарижадан иборат
саҳифалари оппоқ китоб,
сиёҳи қон,
қалами жон
бӯлганлар келсин!
Бу йӯл
интиҳоси ва ибтидосини ҳеч ким билмайдиган
балиқлари сӯқир дарё,
қайиғи нур,
елкани ҳур
бӯлганлар келсин!
Бу йӯл
дараҳтлар ва майсаларни емас,
уларнинг илдизларини тебратадиган шамол,
вақтга меҳмон,
вақтга мезбон
бӯлганлар келсин!
Бу йул
дунёдаги жами чегара ва дарвозалар қаланган
алангаси оппоқ олов,
қӯлида занжири,
тилида занжири
бӯлганлар келсин!
Бу йӯл
нигоҳларни экиб нигоҳлар билан суғорганда
атиргул унадиган тупроқ,
гарданига дор,
қӯлларига тор
бӯлганлар келсин!
Китобни очамиз –
балиқнинг кӯзидан ясаб тегирмон,
бу йӯлнинг сӯнгида мудраган, қарри
тошларни ун қилиб берамиз чақалоқларга.
Китобни очамиз –
минг йиллар бақириб куйлай олмаган
дарёнинг бӯғзидан сӯриб сувини
бешиклар ясаймиз чақалоқларга.
Китобни очамиз –
саҳрода йиллардан барҳанлар ясаб,
Юракда қӯр олиб кетган карвонни
тӯсмаган шамолни бурдалаб кесиб,
най қилиб берамиз чақалоқларга.
Китобни очамиз –
дараҳтнинг танида музлаган
қуёшнинг нурларин ялаб тилида
жарликлар расмини чизган оловни
сув қилиб берамиз чақалоқларга.
Китобни очамиз –
чувалчанг ичида йиғлаб намиққан
тупроқни ҳӯплаган сӯқир балиқнинг
кӯзлари очилиб куйласа қӯшиқ,
муҳаббат берамиз чақалоқларга.
Бу йӯлда улғайган одамзод бир кун
топади кӯмилган сирли сандиқни,
сандиқнинг ичида оппоқ бир илон,
илоннинг ичида сеҳрли узук,
Узукнинг кӯзида дил ҳамда имон.
Бу йӯлда улғайган одамзод бир кун
боради зинаси нурли қасрга,
қасрнинг ичида муқаддас бир тахт,
Таҳхтда ӯлтиради улуғ донишманд,
донишманд қӯлида очиқ бир китоб,
китобда аёндир эрк ва ҳақиқат.
Бу йӯлда улғайган одамзод бир кун
етади қуёшнинг қароргоҳига,
қуёшдан таралар мунаввар нурлар,
нурларнинг сӯнгида илоҳий сурат,
суратдан таниркан ӯзин одамзод
Юракдан келади тилига садо:
мен худо, мен худо, мен худо!

Тарҷумааш:
РОҲИ МО

Ин роҳест,
зи сарлавҳа,
қатормавзӯъ
иборат як
китобе, ки
варақҳояш
надорад ранг,
Биоянд он,
ки ранг аз хӯн,
қалам аз ҷон
агар доранд!
Ин роҳест,
касе оғозу поёнаш
надониста яке дарёст,
маҳиёнаш —
ду чашмаш кӯр,
Биояд, гар
кӣ дорад бодбони ҳур,
қоийқаш нур!
Ин роҳест,
насиме, ки
дарахту майсаҳоро не,
ӯ бояд решаҳояшро
биҷунбонад,
Биояд он,
ки меҳмони,
ки мезбони
замон бошад!
Ин роҳест,
ҳама дарвозаю марзи
ҷаҳон зеру забар инҷост,
фурӯғаш чун
сафед
оташ,
Биояд он:
Агар занҷир дорад дар
Забонаш ё ки дар дасташ!

Ин роҳест,
гиле, ки мерасад садбарг,
нигаҳ корӣ
ва обёрӣ нигоҳатро
(ба ин роҳ кор)
Биояд он,
ки гар дорад
ба гардан — дор,
ба дасташ — тор!
Китобро мекушоем —
Бисохта осиё аз чашми моҳӣ,
Зи харсангони анҷоми сари роҳ
Кашида орд бар атфол хуронем.
Китобро мекушоем —
Зи дарёе ҳазор солон ки хомӯшанд,
Намонда қатраи обе гулӯяшро
Ба кӯдакҳоямон гаҳвора месозем.

Китобро мекушоем —
Зи солҳо со:хта тал дар биёбон
Бурида боди карвоне, ки дар дил —
шуда ғунро
Надошта, реза-реза…
Барои кӯдакон меофарем най.
Китобро мекушоем —
Алови шамси дар банди дарахтон
хунук хурда,
билесида забонаш
Намуди ҷарри бетагро кашида…
Барои кӯдакон чун об бидиҳем.
Китобро мекушоем —
Суруд хонад ду чашми моҳии хоки —
дарӯни кирм нам хурда гиристаро
Фурӯъ дода, ки нобинову аъмо аст,
Ба кӯдакҳо муҳаббат медиҳем он вақт.
Дар ин роҳ одами болиғ гашта
Даруни хок сандуқ хоҳадаш ёфт.
Даруни сандуқак мори сафед (ҳ)аст,
Даруни мор як ҳалқа:и соҳир.
Туи чашмони он ҳалқа дилу имон.
Дар ин роҳ одами болиғ гашта
Ба қасри зинааш нурин барояд.
Даруни қаср як тахти муқаддас,
Дар он тахте нишинад як хирадманд,
Китобе ҳаст дар дасти хирадманд,
Аён ас(т) дар китоб ҳуррӣ-ҳақиқат.
Дар ин роҳ одами болиғ гашта
Расад бар манзили афтоб рӯзе.
Фурӯғи о:фтобак медурахшид,
Дар анҷони фурӯғ акси илоҳӣ.
Аз акс одам ки худро мешиносад,
Зи қалбаш бар забон меояд овоз:
ман худо,
ман худо,
ман худо.

* * *

Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Чаён еган бўлса юрагим нишлаб?
Жоним симиллатиб келди ҳуққабоз,
«Ё ишқдан» ирғитди кўзим тарашлаб.
Сева оладурман нурдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Мен илон изидан адашган бўлсам?
Томирим кесди ой — кулди чувалчанг,
Балиққа едирди фақат бир тишлам.
Сева оладурман тундан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Алдаган бўлсам гар ҳатто эртакни?
Юлдуз хато ёнди, кемамиз чўкди,
Бари бир куйладик қирқта қароқчи.
Сева оладурман йўлдан-да кечиб.
Дединг: сева оласанми ўзингдан кечиб,
Мангуга тушдайин бўлсам гар ғойиб?
Тасаввур чархфалак косаларига
Ёдингни қуяркан умримни соғиб.
Сева оладурман сендан-да кечиб.

Тарҷумааш:
Гуфти, ки метонӣ зи худ дасткашон дӯст дорӣ,
Каҷдум агар нешзанон қалби маро хурда бошад?
Омад ҷон сим-сим азоб дардкашон ҳуққабозам,
Чашми маро суфта кунон дод ҳаво «ё ки аз ишқ».
Ман битавонам зи фурӯғ дасткашон дӯст дорам.
Гуфти, ки метонӣ зи худ дасткашон дӯст дорӣ,
Ман зи паи морравон роҳ хато карда бошам?
Моҳ рагамро бурида — кирм бихандиду, аз ин —
(Моҳ) хуронид фақат як даҳанашро ба маҳӣ.
Ман битавонам, ки зи шаб дасткашон дӯст дорам.
Гуфти, ки метонӣ зи худ дасткашон дӯст дорӣ,
Фанд зада бошам агар кизбтарин қиссаҳоро?
Наҷм хато шӯъла заду, киштиямон ғарқ бишуд,
Фарқ надорад, ки чиҳил роҳзанон месурӯдем.
Ман битавонам, ки зи раҳ дасткашон дӯст дорам.
Гуфти, ки метонӣ зи худ дасткашон дӯст дорӣ,
Хоб барин то абад аз чашми ту ғоиб шавам ман?
То ки тасаввуре фақат ёди туро рехта бар —
Косаи ин чархфалак, умри маро гар биҷӯшад.
Ман битавонам, ки зи ту дасткашон дӯст дорам.

* * *

Нима у
Кӯзингга ӯрмалаб кирган
Шодликка тиш солган ваҳший хавотир?
Нима у
Юзингни сийпалаб ӯтган
Маъюс суратларни таратган қанот?
Нима у
Сӯз айтсанг сӯзингга ҳоким
Тунлари тушингда пичоқ қайраган?
Нима у?..
Ахир мен
Сӯзласанг сӯзингга айландим
Кулсанг кулгунгга
Жоним сандиғининг ичида маҳкам
Кӯтариб юрганим бору – йӯғим сен
Ахир мен
Табассумингни яшириб юрибман
Лабларимнинг хилватларига
Юракнинг қип-қизил ғорида
Ёқилган оташу – маъбудам сенсан
Ахир мен…
Нима у
Кӯзингга ӯрмалаб кирган…

Тарҷумааш:

Чи аст ӯ
Ба чашмат хазида даромад
Газид шоду хурсандиро тарси ваҳшӣ?
Чи аст ӯ
Ки рӯи туро сила карда
Пари аксҳои ҳазин ҷилва карда?
Чи аст ӯ
Задӣ ҳарф, бар ҳарф ҳоким
Ба хобат шабон кордро тез карда…
Чи аст ӯ?..
Магар ман
шудам гап, ту гар мезадӣ гап
ту хандӣ – бихандам
Нигаҳ дошта дар сандуқат баста ҷонам
Ҳама ҳасту — нестам ту ҳастӣ
Магар ман
Табассумат аз чашм бар хилвати лаб
Ниҳон карда гашта-м.
Алови даруни мағоки дили сурх оташ гирифта
Ту — маъбудаам ту
Магар ман…
Чи аст ӯ
Ба чашмат хазида даромад

Шоҳрўз Мўминзода (Умаржонов) 1997 йил 14 феврал куни Фарғона вилояти Сўх туманида туғилган. 2017 йилда Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетига ўқишга қабул қилинган. Қатор замонавий ўзбек шеърларини форс-тожик тилига, форс-тожик адабиёти намунларини эса ўзбек тилига таржима қилиб келмоқда.