1996 йил кузида Самарқанд Регистонида бўлиб ўтган Соҳибқирон Амир Темур таваллудининг 660 йиллигига бағишланган тантана.
Сценарий муаллифи — Ўзбекистон халқ шоири Хуршид Даврон. Тантананинг бош режиссёри — Ўзбекистон санъат арбоби, Ўзбекистон халқ артисти Баҳодир Йўлдошев. Davomini o'qish
Bo'lim: Amir Temur hayoti va faoliyati
Amir Temur shaxsiyati, hayoti va faoliyati: dunyo va o’zbek tarixida
Sohibqiron Amir Temur hikmatlari & Asqad Muxtor. Insonga qulluq qiladurman. Audioqissa
9 АПРЕЛ — СОҲИБҚИРОН АМИР ТЕМУР ТУҒИЛГАН КУН
Уламо билан суҳбатда бўлдим ва пок ниятли, тоза қалбли кишиларга талпиндим. Уларнинг ҳимматларидан улуш тиланиб, муборак нафаслари билан дуо-фотиҳа беришларини ўтиндим. Дарвеш, фақир ва мискинларни ўзимга яқин тутдим, уларнинг кўнгилларини оғритмадим ва ҳеч бир талабларини рад этмадим. Бузуқи ва оғзи шалоқ ғийбатчи одамларни мажлисимга йўлатмадим, сўзларига амал қилмадим. Бирор кимсага туҳмату ғийбат қилсалар қулоқ солмадим. Davomini o'qish
Asqad Muxtor. Insonga qulliq qiladurmen. Qissa & Radiospektakl
«Инсонга қуллуқ қиладурмен» ҳикоямнинг асл номи «Инсонга қуллик қиладурмен» эди, билмадим, кейин ўзгартиришибди…(Хуршид Дўстмуҳаммаднинг Асқад Мухтор ҳақидаги хотираларидан). Асарнинг радио(аудио) нусхасини бизга тақдим этган адабиётшунос олим дўстимиз Искандар Мадғозиевга миннатдорчилик билдирамиз. Davomini o'qish
Xurshid Davron. Amir Temur o‘g‘lining o‘limi haqida rivoyat & «Temurnoma» turkumidan (1996)
Инсоний комиллик ўтмишни англашдан бошланади. Чинакам маърифат эгаси олис мозийдан озуқа олади, истиқобол ва истиқлол неъмати ана шундай зиёли мақомидаги қалб ва шуур соҳибларига кўпроқ баҳра беради – Хуршид Давроннинг тарихий мавзудаги бадиалари мазмун-моҳиятини мазкур ҳақиқатлар ташкил этади. Жумладан, «Массагетлар маликаси ва форслар подшоҳи», «Босқинчилик қаҳрамонлик бўладими?», «Амир Темур ўғлининг ўлими ҳақида ривоят» бадиалари 80-йиллар охиридаги ўзбек тарихий маърифатномасида ҳодисага айланди (Хуршид Дўстмуҳаммаднинг «Тўғрилик тўнини кийгил…» мақоласидан. Уни мана бу саҳифада ўқинг).
Xurshid Davron: «Ayrimlar uchun Temur haqida yozish kun kechirish manbaiga aylandi»
9 апрель — Соҳибқирон Амир Темур таваллудининг 683 йиллиги
Узоқ йиллар Соҳибқирон мавзуси асл илм ва чинакам адабиёт эмас, сохта ва ёлғон демагогия қуролига айланди. Айримлар учун Темур ҳақида ёзиш кун кечириш манбаига айланди. Davomini o'qish
Xurshid Davron. Sohibqiron nabirasi yoki Mitti yulduz qissasi (4).
22 март — Буюк мутафаккир олим ва давлат арбоби Мирзо Улуғбек таваллуд топган кун
Муҳаммад Тарағай баҳодир оламдан кўз юмган чоғида Темурбек энди ўн етти ёшга тўлган эди. Кекса амир ўлими яқинлашганини сезгач, фарзандини қошига чорлади. Фарзанди ёнига чўккалагач, кекса барлос хотиржам сўз бошлади: — Толеингда битилган бўлса, ҳукмфармо бўлурсан, аммо ким бўлмагин, мусулмон бўл!..
Davomini o'qish
Ismoil Bekjon. Hind safari yoxud Imomqulixonning maxfiy topshirig’i & Boburiylar va Go’ri Mir maqbarasi
XVI аср иккинчи ярми – XVII аср биринчи ярмида яшаб ижод қилган, замонасининг беназир фарзанди – самарқандлик шоир ва адабиётшунос олим Мутрибий (1556 – 1530) ўзининг “Тазкират уш-шуаро” (1605) ва “Нусхайи зебойи Жаҳонгир” (1605 – 1628) номли тазкираларида Бобур, Ҳумоюн, Акбар, Муҳаммад Ҳаким бин Ҳумоюн, Жаҳонгир бин Акбар ҳамда улар даврида яшаган ҳиндистонлик шоирлар ҳақида қимматли маълумотлар берган. Davomini o'qish
Rui Gonsales de Klavixo. Samarqandga — Amir Temur saroyiga sayohat kundaligi & Bo‘rivoy Ahmedov. Klavixo va uning «kundaligi»
Машҳур сайёҳ ва элчи Руи Гонеалес де Клавихонинг «Кундалик» лари, азиз ўқувчи, биз тарихчилар ва адиблар сизга етказиб беришимиз лозим бўлган қарз китоблардан бири. Бу китоб Темур ва темурийлар даври тарихидан баҳо юргизувчи муҳим асарлардан бири ҳисобланади. Китоб 1404 йили Самарқандда Темур саройида турган Кастилия (Испания) қироли Генрих III (1390—1406) нннг элчиси Руи Гонсалес де Клавихонинг йўл хотираларидан иборат, яъни унинг 1403—1404 йиллари Туркия, Эрон ва Мовароуннаҳрда, хусусан Амир Темур саройида кўрган-билганларини ўз ичига олган муҳим бир асардир. Davomini o'qish
Xurshid Davron. Sohibqiron, Mirzo Ulug’bek va Muhammad Alining «Altoyir yulduzi» hikoyasi haqida
Айрим «муаллиф»лар бошқа китоблардан кўчириб олганларини ўз номлари остида уялмасдан нашр этаётганларига жим қараб туриш керакми? Муаммо нимада? Муаммо шундаки, газета Борхеснинг шеърини (аслида достон) чала ҳолда эълон қилди. Муҳаммад Алининг «Алтойир юлдузи» ҳикоясида тахтидан айрилган Мирзо Улуғбек довдир, нима қилишини билмаган гаранг, мақсадсиз шаҳар айланган телбадек тасвирланган. Бугунги замонавий тилда айтсам, ҳикояда Улуғбекнинг “бомж”дан фарқи йўқ. Бобур мирзонинг «Ўн икки ёшта ПОДШОҲ бўлдум» деган гапиниям рамзий маънода тушуниш керак…
Georg Handel. «Amir Temur» operasi
Буюк давлат арбоби ва саркарда Амир Темур таваллудининг 682 йиллигига
XVI-XX асрлар оралиғида Ғарб мамлакатларида шавкатли Соҳибқирон бобомиз Амир Темур сиймоси тасвирланган 60 тадан зиёд турли жанрдаги асарлар яратилган. Бу асарларнинг номланиши деярли бир хил, сюжет йўналиши ҳам ўзаро ўхшашдир . Ушбу асарлар орқали Ғарб томошабинига, бир томондан, турли қизиқ воқеаларга бой антиқа сюжетлар намойиш этилган бўлса, иккинчи томондан, география, сиёсат ва маданият соҳаларига оид янги ахборотларни тақдим этиш ҳисобига Ғарб кишисининг Шарққа нисбатан муносабати ва дунёқараши шакллантириб борилган.
Olimjon Davlatov. Alisher Navoiy va Amir Temur & Burobiya Rajabova. Alisher Navoiyning Amir Temurga doir chizgilari & Navoiy va temuriylar. Temurnoma (1996).19-qism.
Ўрта асрларда Шарқда иккинчи Ренессанс жараёнини бошлаб берган темурийлар давлатидаги миллат маънавияти боғининг энг гуллаган даври айнан Султон Ҳусайн Бойқаро ва амир Алишер Навоий замонига тўғри келади, десак янглишмаган бўламиз. Davomini o'qish
Rayhonlar tarovati so’nmasin (Amir Temur maktublari) & Xurshid Davron. Amir Temur haqidagi ayrim yolg’onlar haqida
Амир Темур билан Султон Боязид ўртасидаги муносабатларни аниқлаштирадиган манбалардан бири уларнинг ўзаро ёзган мактубларидир. Йигирма икки йил аввал Туркияга борганимда бу мактубларни кўриш бахтига муяссар бўлган эдим Davomini o'qish