Ўзбек адабиёти Она ҳақида ёзилган дурдона асарларга ниҳоятда бой. Онани улуғлашда, мадҳ этишда ижодкорларимиз чин маънода улкан ютуқларга эришган. Насрда ҳам, назмда ҳам ҳар қанча мақтовга арзийдиган асарларимиз борлиги бизга ғурур ва ифтихор бағишлайди.

Илк бор нашрга тайёрланган ушбу китобдан (Тошкент, «O‘zbekiston»- 2013) ўрин олган шеърлар асосан Она ҳақида, онанинг улуғлиги ва беқиёс фазилатлари ҳақида. Бу шеърларни ўқиш жараёнида дастлаб киши кўз олдига ўз онасининг нурли ва меҳрли сиймоси намоён бўлади.

ОНА ҲАҚИДА ШЕЪРЛАР

Алишер НАВОИЙ
ТЎРТЛИКЛАР

Оналарнинг оёғи остидадир
Равзаи жаннату жинон боғи.
Равза боғи висолин истар эсанг
Бўл онанинг оёғин туфроғи.

* * *

Бошни фидо айла ато қошиға,
Жисмни қил садқа ано бошиға.
Тун, кунингга айлагали нурпош
Бирисин ой айла, бирисин қуёш.

Миртемир
СЕН ОНА…

Алишерга алла айтиб ухлатган
Сен — она.
Оғушида Бобур камолга етган
Сен — она.
Торобийни оғир жангга жўнатган
Сен — она.
Оламни нурида мунаввар этган
Сен — она.
Йиғласа, дунёни расо титратган
Сен — она.
Кулгиси саодат парвариш этган
Сен — она.
Даҳолар бешигин бедор тебратган
Сен — она.
Меҳри баҳорида элни яшнатган
Сен — она.
Ягона ўғлингни жўнатдинг жангга,
Бўл бардам, она!
Онадай ошиқ йўқ она Ватанга,
Муҳтарам она…

ШУҲРАТ
О, ОНА…

Зулфияга

Кўз очиб оламга келгандан бери
Неларни кўрмади бу бошим менинг.
Озми-кўп танидим ҳаётнинг сирин,
Қирққа ҳам етибди бу ёшим менинг.

Йилдан-йил орттирдим талай дўсту ёр,
Ҳурматлаб дедилар, «дўстим», «ўртоғим»,
Улғайдим: кўксимга бош қўйиб дилдор,
У деди: «Бахтимсан, суянган тоғим!..»

О, она, ҳеч бири эмасдур ширин
«Болам!» деб бир оғиз айтган сўзингдан!
О, она меҳрингда қуёш яширин,
Не ажаб гул унса ҳар бир изингда!

ТЎРТЛИК

Дунёда энг яхши, меҳрибон она,
Бу менинг онамдир, билинг, ёронлар!
Эй, ўғил-қизларим, бўлинг парвона
Онамда қолмасин дарду армонлар!

Тўра СУЛАЙМОН
ТАВАЛЛО

Бу йил 94 ёшни қоралаётган онам — Мукаррама уста Нурмат полвон қизларининг шарофати билан битилган машқим

Нелардандир кўнгил бўлиб ғаш,
Ҳам эгилиб бу эгилмас бош,
Кўзларимда қалқиб турса ёш,
Бу ҳолимга беролмай бардош
Муштипар бир Онам йиғлайдир,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Қайтар бўлсам қуруқ қўл овдан,
Қора қозон қолса қайновдан,
Ҳам айрилиб ўлжа, уловдан,
Қарзга ботар бўлсам бировдан
Таскин бериб Онам йиғлайдир,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Бирда ҳақдин, бирда ноҳақдин,
Жабр кўрсам бир бетавфиқдин.
Ортда турсам қалби қуроқдин,
Қадрим хароб бўлса тупроқдин.
Оҳлар уриб Онам йиғлайдир,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Оға-ини ўртасида гап…
Алҳол, келиб чиқмиш ихтилоф:
Бири иззат, бири мулк талаб.
— Бу оқ сутим, меҳримга хилоф, —
Дея шўрлик Онам йиғлайдир ,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Синалмоқнинг гали келганда,
Ноҳақ мағлуб бўлсам майдонда,
Номим қолмас бўлса жаҳонда,
Ким дўст-душман билинар онда
Аҳволимга Онам йиғлайдир,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Ҳаним бир ён, мен бир ён бўлсам,
У устивор, мен урён бўлсам,
Бу ҳам камдай ногирон бўлсам —
Ёғоч отга ёнма-ён бўлсам
Ой тутилиб, Онам йиғлайдир ,
Қолганлари ёлғон йиғлайдир.

Бўлсам гумроҳ, бўлса гуноҳим,
Вужудимга солмасдин ваҳм,
Қабул айла тавалло-оҳим,
Дариғ тутмай меҳринг, илоҳим,
Йиғлатмагил мушфиқ Онамни,
Волидаи Муҳтарамамни

Ҳусниддин ШАРИПОВ
ОНА НАВОСИ

Кечалар узундир, кечалар узоқ,
Гоҳ кўзим илинмас тонг қадар, болам.
Кўнгил мавжларига солганда қулоқ,
Хаёлга не келиб, не кетар, болам.

Фарзанддир онанинг умрига гултож,
Дардига малҳам-у, бахтига йўлдош,
Ҳеч кимни этмасин ҳеч кимга муҳтож,
Миннат ёш жонингни оғритар, болам.

Майли, ўлтирмагин тун-кун бошимда,
Етар пайдо бўлсанг тез-тез қошимда,
Балки ризқинг бордир бир кафт ошимда,
Гап-сўзни айласам мухтасар, болам.

Гоҳ борсам уйингга ўзимдан ортиб,
Яйрар набиралар сакрашиб, йўртиб,
Кўтарсам, қўлимдан олмагин тортиб,
Менга ҳам ярашар ғунчалар, болам.

Азиз умринг бўлиб шоҳона бир байт,
Қўшиқлар ичингдан тошиб кетган пайт
Арзингни менга ҳам тушунтириб айт,
Қолмайин дардингдан бехабар, болам.

Ўз инин ватан деб севаркан турна,
Сен ҳам ҳар заррасин кўзга эт сурма.
Ичмагин, чекмагин, бемаҳал юрма,
Бўлсин босган изинг бехатар, болам.

Хайр-хўш қилармиз бир кунмас-бир кун,
Тонгларим ҳуснини тўсганда ҳам тун,
Бахтингни кўрсам бас — мамнунман, мамнун,
Сен борки, бизлар ҳам мўътабар, болам.

Абдулла ОРИПОВ
ЎЗБЕК ОНАСИ

Муштипар ҳам ўзинг, буюк ҳам ўзинг,
Куйинчак ҳам ўзинг, куюк ҳам ўзинг.
Оламга татирлик суюк ҳам ўзинг,
Пайт келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Сени Тўмарис деб, мақтаганим бор,
Сен Темур бешигин тебратган бедор,
Сенсан Бибихоним, Нодираи зор,
Пайти келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Ватанни Она деб бекор айтилмас,
Она буюрганда йўлдан қайтилмас,
Сен ўзинг Каъбамсан, Байтул муқаддас,
Пайт келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Бошингдан нималар ўтмади ахир,
Ватандек тақдиринг бўлди гоҳ тахир,
Бобур шоҳ бўлсада, қошингда фақир,
Пайт келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Гоҳида балқидинг Барчиндек тўлиб,
Ғўзадек қуридинг Турсуной бўлиб,
Тимсолинг яловда юлдуздек кулиб,
Пайт келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Фарзандинг қувонса — сен ҳам қувондинг,
Фақат болам дединг, яшадинг, ёндинг,
Нокаси учраса, ўртандинг, тондинг,
Пайт кеди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Келажак тойчоғу тойингиздадир,
Жаннат ҳам, албатта, пойингиздадир,
Ватан-ку Сиз турган жойингиздадир,
Пайт келди, айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Сизга таъзим қилиб турибман бу пайт,
Сизга бахшидадир энг шоҳона байт,
Азиз элу юртга дуоларинг айт,
Пайт келди айтмоққа, гапнинг хонаси,
Эй, Ўзбек онаси, Ўзбек онаси.

Абдулла Ориповнинг «Онажон» шеърини мана саҳифада ўқишингиз мумкин.

Омон МАТЖОН
ОНА ДЕГАН СЎЗ

Юлдузлардан сирқилиб шабнам,
Уфқ билан кўришганда ер,
Офтобга кипригим билан
Она сўзни ёздим гўё шеър.

Аму оқар мисоли булут,
Уфқ бўлиб оқади Аму,
Қирғоғини этса ҳам унут,
Майсаларни унутмайди у!

Ҳар кўкат, ҳар баргнинг номига
У элтади тоғлардан таъзим,
Она деган сўзнинг ёнига
Чизгим келди МАЙСАнинг расмин.

Капалак ранг, булбуллар оҳанг
Кашфи билан маст бўлган лаҳза,
Она сўзин қаватига ман
Ёзиб қўйдим БАҲОР деб аста…

Мен жо этдим Она номига
Ерни сўнгги гардигача то.
Энди Она сўзи ёнига
Дадил ёзиб қўяман: ДУНЁ!

Мен юлдуз деб уни куйлайман,
У Ватандир,
У Арши аъло.
Мен унга минг ташбеҳ ўйлайман,
Етказурман миллионга ҳатто…

Ерда, лекин минг-минглаб одам
Она номин билса муқаддас.
Уруш деган биргина сўздан
Оналарни сақлай олур бас!

Рауф ПАРПИ
ОНАМГА ХАТ

Эшитдим, онажон, хафа эмишсан,
Кечир, ойлаб сенга ёзолмадим хат.
Гарчи муҳаббатдан тилардим эҳсон,
Ёруғ кунларимга бўлгандим илҳақ.

Юзимга нафасинг урилар илиқ,
Ажиб ёруғликка тўлмоқда хона.
Суратим қошида дуолар қилиб
Тағин йиғладингми, муштипар она?

Ўша гап, севганим шу азиз Ватан,
Бу қадар ташвишлар ютмагил, бағрим,
Ўксук отам каби ҳали ҳам зотан,
Қалқиниб-қалқиниб турибди шаҳрим.

Биламан… сирни бой беришлик ёмон,
Ўғлингга бу йўлда бардошлар тила.
Баъзан топганимни ичиб қўяман
Сирни бой бермасдан улфатлар ила.

Бироқ эҳ, билмайман, гўёки зимдан,
Кимдир таъқиб этар мени беомон.
Қандайдир бир кимса балки ҳақимда
Хунук латифалар тўқийди, ёлғон…

Она, куйланмаган бир куй истайман
Ва лекин алдоғчи ҳислар олур жон.
Эҳтимол, қаламни бекор қистайман,
Нетайин, ростини айтгил, онажон.

Яшил дарахтзорни ечинтирар куз,
Пойимда баҳорнинг алвидо уни.
Бепарво ёшликни илғамайди кўз,
Қайлардан ахтарай, онажон, уни.

Билурман… йўлимда ғичирлар тошлар,
Заъфарон куз янглиғ хаёлим тақир.
Шаҳарнинг ғавғоли тинчини ташлаб,
Узоқ вақт ёнингга бормадим ахир.

Эшитдим, онажон, хафа эмишсан,
Кечир, ойлаб сенга ёзолмадим хат.
Гарчи муҳаббатдан тилардим эҳсон,
Ёруғ кунларимга бўлгандим илҳақ.

Бахтсизликка ўхшаб кетар бу ҳолим,
Сенсиз бахтсизликка ўхшайди қисмат,
Сенсиз ёришмасди менинг хаёлим,
Дунёнинг лақаби бўлурди Ҳасрат.

Маъруф ЖАЛИЛ
СЕНИ КЎРГИМ КЕЛАР, ОНАЖОН

Шодликдан осмонга етганда бошим
Бир жойга тўпланса дўсту қариндошим.

Ё бошимга тушса бирор мусибат,
Ёки биров айтса отамга раҳмат.

Учраб қолса йўлда таниш аёллар,
Дилдан тилга кўчса маъсум хаёллар.

Деса: «Кўринишда мағрур бўлса ҳам,
Йўқ эди онангдай муштипар одам».

Сени кўргим келар, онажон.

Ёр билан боғ кезсам ойдин кечалар,
Кўнглимда туғилса янги режалар.

Сирли куйлаб оқса жиғалар пастда,
Бахтимга юлдузлар боқса ҳавасда —

Шаббода силаса гулнинг юзини,
Тингламоқ истайман айтган сўзини.

«Боламнинг бўйини кўрай деб бир дам»,
Эҳтимол гул бўлиб чиққансан ердан.

Шу сабаб соғинч-ла боғаман гулга.
Армон фарёд қилар ўксиган дилда,

Сени кўз олдимга келтиролмай, гоҳ!
Эслолмай юрагим ўртанар ногоҳ.

Қандай бахтиёрдир онаси борлар,
Улар етимлардай чекмас озорлар.

Ўзинг кетдинг менга бериб умрингни
Соғиниб асрайман дилда меҳрингни.

Сени кўргим келар доим, онажон.

Ойдин ҲОЖИЕВА
ОНАЖОНИМ

Онажоним, кўзларингизда
Куннинг нафаслари бор эди,
Онажоним, юзларингизга
Ойнинг ҳаваслари бор эди.
Онажоним, сиз билан жаҳон
Беҳигулдай ифорли эди.
Тунлар ойдин, кунлар шодмон,
Шабадалар дуторли эди.
Тушларимга кириб чиқасиз
Сочларимни ўриб чиқасиз.
Фариштадай бошим узра гоҳ
Оромимни кўриб чиқасиз.
Талпинаман, қучсайдим қани?
Соғинчлардан қочсайдим қани?
Кўз ёшларим гулга айланса,
Пойингизга сочсайдим қани?
Онажоним! Жонажоним!

Хуршид ДАВРОН
УЧ ШЕЪР

* * *

Битта кўз бор бу дунёда –
Сеҳрли, оддий.
Битта сўз бор бу дунёда –
Нурли, абадий…
Мен у кўзга етаман аммо,
Мен у сўзни айтаман аммо
Бу дунёда битта қабр бор,
У мени кутади умидвор.

Сўроқлайди мени еллардан,
Сўроқлайди мени йўллардан…
Бу дунёда битта қабр бор,
У мени кутади умидвор.
Пойида жим чўккалаб олиб,
Кўзларимга йиғилган дардни
Унинг заъфар майсаларига
Сочиб, сочиб, сочиб йиғласам…

* * *

Онам қариб қолган. Тушида 
Сўзлашади у отам билан.
Кўзларидан оққан ёшида
Мен отамнинг аксин кўраман.

Онам қариб қолган. Қўрқаман,
Баъзан азоб бўғзимни қисар.
Кўзим юмсам уни кўраман,
Шундан ёшга тўлади кўзлар.

Хат ёзмайман. Баъзан сим қоқиб
Ҳол-аҳволин сўрайман… Аммо 
Ярим тунлар уйғониб гоҳо
Ўй сураман шифтга жим боқиб.

Далаларда қўнаркан шудринг,
Тонгни қарши оламан титраб,
«Она, — дейман, — мани кечиргин»,
«Она», — дейман лабим пирпираб.

ШОИРНИНГ ОНАСИ

Она келиб олис қишлоқдан
Ўғли билан яшай бошлади
Ва дастурхон ёзилган чоқда
Ширмой ноннинг четин тишлади.

Ювиб берди бир бозор кирни,
Сувлар қуйди сўлган гулларга.
Неваралар боғчадан қайтгач,
Эртак айтиб берди уларга.

Авайларди хонадон тинчин,
Суйган ўғли уйнинг бурчида,
Қоғоз узра эгилганча жим
Шеър ёзган пайт тутун ичида.

Қадам босиб хавотир билан,
Қўрқар эди нафас олишга.
Тунлар хуррак тортмай дея у
Бош қўярди тонгда болишга.

Аммо бир кун мазаси қочиб,
Кўз олдида ёруғлик сўнди.
Қўлларидан тушиб кетди-ю,
Чил-чил бўлиб пиёла синди.

Ўша заҳот ҳушига қайтди,
Чайқаларди ўнгида олам.
У югуриб чиққан ўғлига
Шивирлади: «Кетайми, болам?»

Фароғат КАМОЛ
ОНАМГА

1

Юлдузлар йиғлабди тун бўйи, она,
Шабнам япроқларда жавдираб турар.
Соғинч ини айтиб тонгга жимгина
Олис уфқларга бош урар йўллар.
Йўлларнинг бошида маъюс турибди
Узоқ болаликнинг масъум севинчи.
Эҳ, йўллардан келиб қийнайди мени
Аламдийда йиллар, йиллар Соғинчи.

2

Қайдадир олисда фиғон чекар най,
Масофалар жуда узун туюлар.
Шамоллар дайдийди ўзлигин билмай,
Кўзларимда мунис бир сиймо турар.
Қуршар хотиралар қуюни секин,
Қаерга бошлайди, ахир, қаерга?
Узоқлашиб кетар мендан бу қуюн,
Аста йиқилади таниш қабрга.

3

Сассиз урилади вақт шамоллари,
Кўзларимга сокин тунлар қуйилар.
Чорлайди ҳорғин бир умид сингари
Олис уфқларга туташган йўллар.
Ва чорлар уфқда мени бир Соғинч,
Энтикиб бораман интиқ чорловдан.
Соғинчим сиз, она, Соғинчим билан
Олис уфқларда учрашамиз ҳам…

Аъзам ЎКТАМ
ОНАМГА

Йиғига ўхшаган табассум билан
Яна қошингизга қайтмоқдадирман.
Бу ерда ҳеч кимса парво қилмаган,
Дил розимни сизга айтмоқдадирман.
Мен осмондан ерга тушиб қолганман,
Дўстлар хиёнати бошимни эгиб.
Муҳаббат, висолдан безиб қолгандим,
Ҳатто бахтиёрлик жонимга тегиб.
Шеърсиз — бедард кунлар бисёр бунчалар,
Шодумон кунларим ортиқ кўпайди.
Илҳом мени серноз маликалардек
«Фуқаро, фуқаро, фу, қаро!» дейди.
Қадаҳга эгилган бошни кўтарсам,
Юрагим ҳирқираб сўз айтди оғир:
«Шоирмас сўзни минг куйларга солган,
Шеърни деб минг куйга тушганлар шоир!»
Асаблар қақшайди дунёга боқсам —
Ҳануз тўқнаш келар етимлар, туллар.
Уруш ўчоғининг нафси ёмондир —
Унга ўтин бўлар болалар, гуллар!..
Биз қутлуғ манзилга етмоғимиз шарт,
Кураш интиҳоси — саодат зотан.
Ўзни фидо этмак ҳам ахир бир бахт,
Биз ватанга керак, бизларга ватан!
Яшолмасанг бутун ҳаётинг бекор —
Бир қалбда ишқ бўлиб, саодат бўлиб.
Мовий келажакка бормаслик даркор,
Эзгуликдан машъум «қора хат» бўлиб.
Манзилим олисдир, менга йўл тиланг
Бобом Муқаннанинг кўйлагидек оқ.
То заминда тинчлик барқарор бўлсин,
Дунёнинг иқболи янада порлоқ!

Зебо МИРЗО
ОНАМГА

Оқ сочлари оппоқ тун унинг,
Умри ҳалол ишққа байроқдир.
Оҳ, юзлари дунёи дуннинг
Гўзалидан чиройлироқдир.
(Бўлолмадим ҳассасичалик),
Отам дардин кўтарган моҳим,
Ушоққина онам кўнглига
Бир ҳовуч нур бергил, илоҳим!
Ўзи потраб чиққан чашмадай
Ёнингиздан оқдим-у, кетдим.
Ўзгаларга дарё тутдим-у,
Оҳ, онам-а, сизни унутдим.
Қалдирғочлар мендан яхшироқ,
Бахт тўкади ҳур қучоғига.
Мен ҳам унинг тирноғиман-у,
Арзимайман, лек тирноғига!
Исмалоқлар бўйини тараб,
Баҳор шошса юрган жойига,
Раббим, мени гул қилиб ярат,
Ҳеч бўлмаса, унинг пойига!..

Беҳзод ФАЗЛИДДИН
ОНАМ ЁЗОЛМАГАН ШЕЪР

Сочларимда оқ гуллар,
Кел, уларни тер, болам.
Йўлингга муштоғ йўллар,
Болам бўлиб бер, болам.

Кўксимга ой беркитдим,
Юлдузларга чой тутдим,
Отангдан ҳам кўп кутдим,
Бахтим бўлиб бер, болам.

Титраган созингни қўй,
Бўғиқ овозингни қўй,
Қалам-қоғозингни қўй,
Ўғлим бўлиб бер, болам.

Йўл учун туққанмидим,
Гул учун туққанмидим,
Пул учун туққанмидим,
Борим бўлиб бер, болам.

Қалдирғоч синглинг беҳол,
Қанотидан хатни ол.
Ишинг кўпдир, эҳтимол,
Келмай қўявер, болам…

«Онажон» тўпламини тўлиқ ҳолда саҳифа якунида мутолаа қилишингиз мумкин

O‘zbek adabiyoti Ona haqida yozilgan durdona asarlarga nihoyatda boy. Onani ulug‘lashda, madh etishda ijodkorlarimiz chin ma’noda ulkan yutuqlarga erishgan. Nasrda ham, nazmda ham har qancha maqtovga arziydigan asarlarimiz borligi bizga g‘urur va iftixor bag‘ishlaydi.

Ilk bor nashrga tayyorlangan ushbu kitobdan (Toshkent, “O‘zbekiston”- 2013) o‘rin olgan she’rlar asosan Ona haqida, onaning ulug‘ligi va beqiyos fazilatlari haqida. Bu she’rlarni o‘qish jarayonida dastlab kishi ko‘z oldiga o‘z onasining nurli va mehrli siymosi namoyon bo‘ladi.

ONA HAQIDA SHE’RLAR

Alisher NAVOIY
TO‘RTLIKLAR

Onalarning oyog‘i ostidadir
Ravzai jannatu jinon bog‘i.
Ravza bog‘i visolin istar esang
Bo‘l onaning oyog‘in tufrog‘i.

* * *

Boshni fido ayla ato qoshig‘a,
Jismni qil sadqa ano boshig‘a.
Tun, kuningga aylagali nurposh
Birisin oy ayla, birisin quyosh.

Mirtemir
SЕN ONA…

Alisherga alla aytib uxlatgan
Sen — ona.
Og‘ushida Bobur kamolga yetgan
Sen — ona.
Torobiyni og‘ir jangga jo‘natgan
Sen — ona.
Olamni nurida munavvar etgan
Sen — ona.
Yig‘lasa, dunyoni raso titratgan
Sen — ona.
Kulgisi saodat parvarish etgan
Sen — ona.
Daholar beshigin bedor tebratgan
Sen — ona.
Mehri bahorida elni yashnatgan
Sen — ona.
Yagona o‘g‘lingni jo‘natding jangga,
Bo‘l bardam, ona!
Onaday oshiq yo‘q ona Vatanga,
Muhtaram ona…

SHUHRAT
O, ONA…

Zulfiyaga

Ko‘z ochib olamga kelgandan beri
Nelarni ko‘rmadi bu boshim mening.
Ozmi-ko‘p tanidim hayotning sirin,
Qirqqa ham yetibdi bu yoshim mening.

Yildan-yil orttirdim talay do‘stu yor,
Hurmatlab dedilar, “do‘stim”, “o‘rtog‘im”,
Ulg‘aydim: ko‘ksimga bosh qo‘yib dildor,
U dedi: “Baxtimsan, suyangan tog‘im!..”

O, ona, hech biri emasdur shirin
“Bolam!” deb bir og‘iz aytgan so‘zingdan!
O, ona mehringda quyosh yashirin,
Ne ajab gul unsa har bir izingda!

TO‘RTLIK

Dunyoda eng yaxshi, mehribon ona,
Bu mening onamdir, biling, yoronlar!
Ey, o‘g‘il-qizlarim, bo‘ling parvona
Onamda qolmasin dardu armonlar!

To‘ra SULAYMON
TAVALLO

Bu yil 94 yoshni qoralayotgan onam — Mukarrama usta Nurmat polvon qizlarining sharofati bilan bitilgan mashqim

Nelardandir ko‘ngil bo‘lib g‘ash,
Ham egilib bu egilmas bosh,
Ko‘zlarimda qalqib tursa yosh,
Bu holimga berolmay bardosh
Mushtipar bir Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Qaytar bo‘lsam quruq qo‘l ovdan,
Qora qozon qolsa qaynovdan,
Ham ayrilib o‘lja, ulovdan,
Qarzga botar bo‘lsam birovdan
Taskin berib Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Birda haqdin, birda nohaqdin,
Jabr ko‘rsam bir betavfiqdin.
Ortda tursam qalbi quroqdin,
Qadrim xarob bo‘lsa tuproqdin.
Ohlar urib Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Og‘a-ini o‘rtasida gap…
Alhol, kelib chiqmish ixtilof:
Biri izzat, biri mulk talab.
— Bu oq sutim, mehrimga xilof, —
Deya sho‘rlik Onam yig‘laydir ,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Sinalmoqning gali kelganda,
Nohaq mag‘lub bo‘lsam maydonda,
Nomim qolmas bo‘lsa jahonda,
Kim do‘st-dushman bilinar onda
Ahvolimga Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Hanim bir yon, men bir yon bo‘lsam,
U ustivor, men uryon bo‘lsam,
Bu ham kamday nogiron bo‘lsam —
Yog‘och otga yonma-yon bo‘lsam
Oy tutilib, Onam yig‘laydir ,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.

Bo‘lsam gumroh, bo‘lsa gunohim,
Vujudimga solmasdin vahm,
Qabul ayla tavallo-ohim,
Darig‘ tutmay mehring, ilohim,
Yig‘latmagil mushfiq Onamni,
Volidai Muhtaramamni

Husniddin SHARIPOV
ONA NAVOSI

Kechalar uzundir, kechalar uzoq,
Goh ko‘zim ilinmas tong qadar, bolam.
Ko‘ngil mavjlariga solganda quloq,
Xayolga ne kelib, ne ketar, bolam.

Farzanddir onaning umriga gultoj,
Dardiga malham-u, baxtiga yo‘ldosh,
Hech kimni etmasin hech kimga muhtoj,
Minnat yosh joningni og‘ritar, bolam.

Mayli, o‘ltirmagin tun-kun boshimda,
Yetar paydo bo‘lsang tez-tez qoshimda,
Balki rizqing bordir bir kaft oshimda,
Gap-so‘zni aylasam muxtasar, bolam.

Goh borsam uyingga o‘zimdan ortib,
Yayrar nabiralar sakrashib, yo‘rtib,
Ko‘tarsam, qo‘limdan olmagin tortib,
Menga ham yarashar g‘unchalar, bolam.

Aziz umring bo‘lib shohona bir bayt,
Qo‘shiqlar ichingdan toshib ketgan payt
Arzingni menga ham tushuntirib ayt,
Qolmayin dardingdan bexabar, bolam.

O‘z inin vatan deb sevarkan turna,
Sen ham har zarrasin ko‘zga et surma.
Ichmagin, chekmagin, bemahal yurma,
Bo‘lsin bosgan izing bexatar, bolam.

Xayr-xo‘sh qilarmiz bir kunmas-bir kun,
Tonglarim husnini to‘sganda ham tun,
Baxtingni ko‘rsam bas — mamnunman, mamnun,
Sen borki, bizlar ham mo‘tabar, bolam.

Abdulla ORIPOV
O‘ZBЕK ONASI

Mushtipar ham o‘zing, buyuk ham o‘zing,
Kuyinchak ham o‘zing, kuyuk ham o‘zing.
Olamga tatirlik suyuk ham o‘zing,
Payt keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Seni To‘maris deb, maqtaganim bor,
Sen Temur beshigin tebratgan bedor,
Sensan Bibixonim, Nodirai zor,
Payti keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Vatanni Ona deb bekor aytilmas,
Ona buyurganda yo‘ldan qaytilmas,
Sen o‘zing Ka’bamsan, Baytul muqaddas,
Payt keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Boshingdan nimalar o‘tmadi axir,
Vatandek taqdiring bo‘ldi goh taxir,
Bobur shoh bo‘lsada, qoshingda faqir,
Payt keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Gohida balqiding Barchindek to‘lib,
G‘o‘zadek quriding Tursunoy bo‘lib,
Timsoling yalovda yulduzdek kulib,
Payt keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Farzanding quvonsa — sen ham quvonding,
Faqat bolam deding, yashading, yonding,
Nokasi uchrasa, o‘rtanding, tonding,
Payt kedi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Kelajak toychog‘u toyingizdadir,
Jannat ham, albatta, poyingizdadir,
Vatan-ku Siz turgan joyingizdadir,
Payt keldi, aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Sizga ta’zim qilib turibman bu payt,
Sizga baxshidadir eng shohona bayt,
Aziz elu yurtga duolaring ayt,
Payt keldi aytmoqqa, gapning xonasi,
Ey, O‘zbek onasi, O‘zbek onasi.

Abdulla Oripovning “Onajon” she’rini mana sahifada o‘qishingiz mumkin.

Omon MATJON
ONA DЕGAN SO‘Z

Yulduzlardan sirqilib shabnam,
Ufq bilan ko‘rishganda yer,
Oftobga kiprigim bilan
Ona so‘zni yozdim go‘yo she’r.

Amu oqar misoli bulut,
Ufq bo‘lib oqadi Amu,
Qirg‘og‘ini etsa ham unut,
Maysalarni unutmaydi u!

Har ko‘kat, har bargning nomiga
U eltadi tog‘lardan ta’zim,
Ona degan so‘zning yoniga
Chizgim keldi MAYSAning rasmin.

Kapalak rang, bulbullar ohang
Kashfi bilan mast bo‘lgan lahza,
Ona so‘zin qavatiga man
Yozib qo‘ydim BAHOR deb asta…

Men jo etdim Ona nomiga
Yerni so‘nggi gardigacha to.
Endi Ona so‘zi yoniga
Dadil yozib qo‘yaman: DUNYO!

Men yulduz deb uni kuylayman,
U Vatandir,
U Arshi a’lo.
Men unga ming tashbeh o‘ylayman,
Yetkazurman millionga hatto…

Yerda, lekin ming-minglab odam
Ona nomin bilsa muqaddas.
Urush degan birgina so‘zdan
Onalarni saqlay olur bas!

Rauf PARPI
ONAMGA XAT

Eshitdim, onajon, xafa emishsan,
Kechir, oylab senga yozolmadim xat.
Garchi muhabbatdan tilardim ehson,
Yorug‘ kunlarimga bo‘lgandim ilhaq.

Yuzimga nafasing urilar iliq,
Ajib yorug‘likka to‘lmoqda xona.
Suratim qoshida duolar qilib
Tag‘in yig‘ladingmi, mushtipar ona?

O‘sha gap, sevganim shu aziz Vatan,
Bu qadar tashvishlar yutmagil, bag‘rim,
O‘ksuk otam kabi hali ham zotan,
Qalqinib-qalqinib turibdi shahrim.

Bilaman… sirni boy berishlik yomon,
O‘g‘lingga bu yo‘lda bardoshlar tila.
Ba’zan topganimni ichib qo‘yaman
Sirni boy bermasdan ulfatlar ila.

Biroq eh, bilmayman, go‘yoki zimdan,
Kimdir ta’qib etar meni beomon.
Qandaydir bir kimsa balki haqimda
Xunuk latifalar to‘qiydi, yolg‘on…

Ona, kuylanmagan bir kuy istayman
Va lekin aldog‘chi hislar olur jon.
Ehtimol, qalamni bekor qistayman,
Netayin, rostini aytgil, onajon.

Yashil daraxtzorni yechintirar kuz,
Poyimda bahorning alvido uni.
Beparvo yoshlikni ilg‘amaydi ko‘z,
Qaylardan axtaray, onajon, uni.

Bilurman… yo‘limda g‘ichirlar toshlar,
Za’faron kuz yanglig‘ xayolim taqir.
Shaharning g‘avg‘oli tinchini tashlab,
Uzoq vaqt yoningga bormadim axir.

Eshitdim, onajon, xafa emishsan,
Kechir, oylab senga yozolmadim xat.
Garchi muhabbatdan tilardim ehson,
Yorug‘ kunlarimga bo‘lgandim ilhaq.

Baxtsizlikka o‘xshab ketar bu holim,
Sensiz baxtsizlikka o‘xshaydi qismat,
Sensiz yorishmasdi mening xayolim,
Dunyoning laqabi bo‘lurdi Hasrat.

Ma’ruf JALIL
SЕNI KO‘RGIM KЕLAR, ONAJON

Shodlikdan osmonga yetganda boshim
Bir joyga to‘plansa do‘stu qarindoshim.

Yo boshimga tushsa biror musibat,
Yoki birov aytsa otamga rahmat.

Uchrab qolsa yo‘lda tanish ayollar,
Dildan tilga ko‘chsa ma’sum xayollar.

Desa: «Ko‘rinishda mag‘rur bo‘lsa ham,
Yo‘q edi onangday mushtipar odam».

Seni ko‘rgim kelar, onajon.

Yor bilan bog‘ kezsam oydin kechalar,
Ko‘nglimda tug‘ilsa yangi rejalar.

Sirli kuylab oqsa jig‘alar pastda,
Baxtimga yulduzlar boqsa havasda —

Shabboda silasa gulning yuzini,
Tinglamoq istayman aytgan so‘zini.

“Bolamning bo‘yini ko‘ray deb bir dam”,
Ehtimol gul bo‘lib chiqqansan yerdan.

Shu sabab sog‘inch-la bog‘aman gulga.
Armon faryod qilar o‘ksigan dilda,

Seni ko‘z oldimga keltirolmay, goh!
Eslolmay yuragim o‘rtanar nogoh.

Qanday baxtiyordir onasi borlar,
Ular yetimlarday chekmas ozorlar.

O‘zing ketding menga berib umringni
Sog‘inib asrayman dilda mehringni.

Seni ko‘rgim kelar doim, onajon.

Oydin HOJIYEVA
ONAJONIM

Onajonim, ko‘zlaringizda
Kunning nafaslari bor edi,
Onajonim, yuzlaringizga
Oyning havaslari bor edi.
Onajonim, siz bilan jahon
Behigulday iforli edi.
Tunlar oydin, kunlar shodmon,
Shabadalar dutorli edi.
Tushlarimga kirib chiqasiz
Sochlarimni o‘rib chiqasiz.
Farishtaday boshim uzra goh
Oromimni ko‘rib chiqasiz.
Talpinaman, quchsaydim qani?
Sog‘inchlardan qochsaydim qani?
Ko‘z yoshlarim gulga aylansa,
Poyingizga sochsaydim qani?
Onajonim! Jonajonim!

Xurshid DAVRON
UCH SHE’R

* * *

Bitta ko‘z bor bu dunyoda –
Sehrli, oddiy.
Bitta so‘z bor bu dunyoda –
Nurli, abadiy…
Men u ko‘zga yetaman ammo,
Men u so‘zni aytaman ammo
Bu dunyoda bitta qabr bor,
U meni kutadi umidvor.

So‘roqlaydi meni yellardan,
So‘roqlaydi meni yo‘llardan…
Bu dunyoda bitta qabr bor,
U meni kutadi umidvor.
Poyida jim cho‘kkalab olib,
Ko‘zlarimga yig‘ilgan dardni
Uning za’far maysalariga
Sochib, sochib, sochib yig‘lasam…

* * *

Onam qarib qolgan. Tushida 
So‘zlashadi u otam bilan.
Ko‘zlaridan oqqan yoshida
Men otamning aksin ko‘raman.

Onam qarib qolgan. Qo‘rqaman,
Ba’zan azob bo‘g‘zimni qisar.
Ko‘zim yumsam uni ko‘raman,
Shundan yoshga to‘ladi ko‘zlar.

Xat yozmayman. Ba’zan sim qoqib
Hol-ahvolin so‘rayman… Ammo 
Yarim tunlar uyg‘onib goho
O‘y suraman shiftga jim boqib.

Dalalarda qo‘narkan shudring,
Tongni qarshi olaman titrab,
“Ona, — deyman, — mani kechirgin”,
“Ona”, — deyman labim pirpirab.

SHOIRNING ONASI

Ona kelib olis qishloqdan
O‘g‘li bilan yashay boshladi
Va dasturxon yozilgan choqda
Shirmoy nonning chetin tishladi.

Yuvib berdi bir bozor kirni,
Suvlar quydi so‘lgan gullarga.
Nevaralar bog‘chadan qaytgach,
Ertak aytib berdi ularga.

Avaylardi xonadon tinchin,
Suygan o‘g‘li uyning burchida,
Qog‘oz uzra egilgancha jim
She’r yozgan payt tutun ichida.

Qadam bosib xavotir bilan,
Qo‘rqar edi nafas olishga.
Tunlar xurrak tortmay deya u
Bosh qo‘yardi tongda bolishga.

Ammo bir kun mazasi qochib,
Ko‘z oldida yorug‘lik so‘ndi.
Qo‘llaridan tushib ketdi-yu,
Chil-chil bo‘lib piyola sindi.

O‘sha zahot hushiga qaytdi,
Chayqalardi o‘ngida olam.
U yugurib chiqqan o‘g‘liga
Shivirladi: “Ketaymi, bolam?”

Farog‘at KAMOL
ONAMGA

1

Yulduzlar yig‘labdi tun bo‘yi, ona,
Shabnam yaproqlarda javdirab turar.
Sog‘inch ini aytib tongga jimgina
Olis ufqlarga bosh urar yo‘llar.
Yo‘llarning boshida ma’yus turibdi
Uzoq bolalikning mas’um sevinchi.
Eh, yo‘llardan kelib qiynaydi meni
Alamdiyda yillar, yillar Sog‘inchi.

2

Qaydadir olisda fig‘on chekar nay,
Masofalar juda uzun tuyular.
Shamollar daydiydi o‘zligin bilmay,
Ko‘zlarimda munis bir siymo turar.
Qurshar xotiralar quyuni sekin,
Qayerga boshlaydi, axir, qayerga?
Uzoqlashib ketar mendan bu quyun,
Asta yiqiladi tanish qabrga.

3

Sassiz uriladi vaqt shamollari,
Ko‘zlarimga sokin tunlar quyilar.
Chorlaydi horg‘in bir umid singari
Olis ufqlarga tutashgan yo‘llar.
Va chorlar ufqda meni bir Sog‘inch,
Entikib boraman intiq chorlovdan.
Sog‘inchim siz, ona, Sog‘inchim bilan
Olis ufqlarda uchrashamiz ham…

A’zam O‘KTAM
ONAMGA

Yig‘iga o‘xshagan tabassum bilan
Yana qoshingizga qaytmoqdadirman.
Bu yerda hech kimsa parvo qilmagan,
Dil rozimni sizga aytmoqdadirman.
Men osmondan yerga tushib qolganman,
Do‘stlar xiyonati boshimni egib.
Muhabbat, visoldan bezib qolgandim,
Hatto baxtiyorlik jonimga tegib.
She’rsiz — bedard kunlar bisyor bunchalar,
Shodumon kunlarim ortiq ko‘paydi.
Ilhom meni sernoz malikalardek
“Fuqaro, fuqaro, fu, qaro!” deydi.
Qadahga egilgan boshni ko‘tarsam,
Yuragim hirqirab so‘z aytdi og‘ir:
«Shoirmas so‘zni ming kuylarga solgan,
She’rni deb ming kuyga tushganlar shoir!»
Asablar qaqshaydi dunyoga boqsam —
Hanuz to‘qnash kelar yetimlar, tullar.
Urush o‘chog‘ining nafsi yomondir —
Unga o‘tin bo‘lar bolalar, gullar!..
Biz qutlug‘ manzilga yetmog‘imiz shart,
Kurash intihosi — saodat zotan.
O‘zni fido etmak ham axir bir baxt,
Biz vatanga kerak, bizlarga vatan!
Yasholmasang butun hayoting bekor —
Bir qalbda ishq bo‘lib, saodat bo‘lib.
Moviy kelajakka bormaslik darkor,
Ezgulikdan mash’um “qora xat” bo‘lib.
Manzilim olisdir, menga yo‘l tilang
Bobom Muqannaning ko‘ylagidek oq.
To zaminda tinchlik barqaror bo‘lsin,
Dunyoning iqboli yanada porloq!

Zebo MIRZO
ONAMGA

Oq sochlari oppoq tun uning,
Umri halol ishqqa bayroqdir.
Oh, yuzlari dunyoi dunning
Go‘zalidan chiroyliroqdir.
(Bo‘lolmadim hassasichalik),
Otam dardin ko‘targan mohim,
Ushoqqina onam ko‘ngliga
Bir hovuch nur bergil, ilohim!
O‘zi potrab chiqqan chashmaday
Yoningizdan oqdim-u, ketdim.
O‘zgalarga daryo tutdim-u,
Oh, onam-a, sizni unutdim.
Qaldirg‘ochlar mendan yaxshiroq,
Baxt to‘kadi hur quchog‘iga.
Men ham uning tirnog‘iman-u,
Arzimayman, lek tirnog‘iga!
Ismaloqlar bo‘yini tarab,
Bahor shoshsa yurgan joyiga,
Rabbim, meni gul qilib yarat,
Hech bo‘lmasa, uning poyiga!..

Behzod FAZLIDDIN
ONAM YOZOLMAGAN SHE’R

Sochlarimda oq gullar,
Kel, ularni ter, bolam.
Yo‘lingga mushtog‘ yo‘llar,
Bolam bo‘lib ber, bolam.

Ko‘ksimga oy berkitdim,
Yulduzlarga choy tutdim,
Otangdan ham ko‘p kutdim,
Baxtim bo‘lib ber, bolam.

Titragan sozingni qo‘y,
Bo‘g‘iq ovozingni qo‘y,
Qalam-qog‘ozingni qo‘y,
O‘g‘lim bo‘lib ber, bolam.

Yo‘l uchun tuqqanmidim,
Gul uchun tuqqanmidim,
Pul uchun tuqqanmidim,
Borim bo‘lib ber, bolam.

Qaldirg‘och singling behol,
Qanotidan xatni ol.
Ishing ko‘pdir, ehtimol,
Kelmay qo‘yaver, bolam…

«Онажон» тўпламини юклаб олинг