Тилак ЖЎРА
ОНА
Тилак Жўра 1947 йил 26 майда Бухоро вилоятининг Қоракўл туманидаги Сайёт қишлоғида туғилган. Тошкент Давлат Университети (ҳозирги Ўзбекистон Миллий Университети)нинг филология факултетини тамомлаган (1972). «Райҳон» (1977), «Олам остонаси» (1980), «Юлдузлар табассуми» (1981), «Чорраҳадаги уй» (1983), «Сандувоч» (1988), «Руҳият» (1990) каби шеърий тўпламлари нашр этилган. «Ҳозирги турк шеърияти», «Нозим Ҳикмат ва Ўзбекистон» сингари илмий тадқиқотлар муаллифи. 1994 йил вафот этган.
Руҳнинг турфа иқлимларида бир севинч шуъласи йўлларингни ёритиб, кўнглингни шод қилади бу севинчнинг умидларга йўғрилган нурли йўлаклариданбахтингни, муродингни, ўзлигингни излайсан… Бу севинч бир қанот бўлиб сени кўкка кўтаради, бир нажот бўлиб кўнглингни ёритади. Бу севинч бир умр сенинг йўлдошинг, сирдошинг, таянчинг тоғинг…
Бу севинч – онанг! Меҳрибон, мушфиқ, мискин онагинанг, инсон! Сенинг эркин нафас олишинг учун туну кун уйғоқ, ширин орзилар гирдобида йўл боқар, йўллар боқар, бир шамдай шафақланиб борлиқни ёритар, умрингни ёритар, инсон!
Она.. Бу сўз нафасингдай жонли, ҳавасингдай беғубор сасингдай улуғвор, инсон!
Фақат сен уни англамоғинг, тушунмоғинг, у билан ёнмоғинг керак, инсон! Онани англамоқ – дунёни англамоқ. Ватанни англамоқ, миллатни англамоқ, тилни, дилни, англамоқдир.
Мендан кўпдан сўрашди. Сиз шеърларингиздаги миллий ўзбекона туйғуларни, манзараларни қаердан олдингиз, қайси шоирдан ўргандингиз деб. Мен ҳайрон қоламан, ахир менга бу туйғу, бу эҳтирос онамнинг алласидан, ҳар куни менга суқланиб боққан кўзларининг шуъласидан юққан эмасми?! Саратонда букри тол тагида, ерга увоққина шолчани ёзиб, эзиб, чўнг бармоқлари билан пешонасини эзиб йўл боққан, пахта териб, мол боққан бу аёл сийрати ўзбек халқининг миллий манзараси, миллий руҳи, миллий туғёни эмасми…
Топган сариқ чақа пулини ҳам емай-ичмай олис бир шаҳарда дарбадар юрган боласига узатган бу аёл ҳаёли асрий шарқ аёлининг фикри шуури эмасми…
Не кечмишларни кўрган, не кулфатларни кечирган: уруш йилларида ҳам, очлик йилларида ҳам фарзандларим бахти деб меҳнат қилган бу аёл тақдири халқимизнинг тақдири эмасми… Мен бардош, сабр, чидам, қудрат деган унсурларни онамнинг пешонасидаги ажриқдай илдиз отган ажинлари халқобида кўраман. Улар менга ҳаёт китобининг зарҳал битиклари, мунгли ва миллий сатрлар, туйғулар, образлар туғёни!
Мен беш ёшимда эканлигимда отам дунёдан кўз юмган…
Мени боқиш, катта қилиш, ўқитиш шу онагинамнинг зиммасида бўлган. Фақатгиа мени эмас уч опамни, эрта ота-онасидан жудо бўлган Бўлди холамни, Болта тоғамни ҳам тарбиялаш, улғайтириш шу онагинам зиммасида эди… Мана, бугун онагинам атрофида 60 дан ортиқ невара-чаваралари парвона, кўзларига нур,вужудига шуур бағишламоқда…
Ҳа, дунёда онадан улуғ, онадай бардошли, онадай муқаддас зот йўқ!
Tilak JO‘RA
ONA
Tilak Jo’ra 1947 yilda Buxoro viloyatining Qorako’l tumanidagi Sayyot qishlog’ida tug’ilgan. Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi O’zbekiston Milliy Universiteti)ning filologiya fakultetini tamomlagan (1972). «Rayhon» (1977), «Olam ostonasi» (1980), «Yulduzlar tabassumi» (1981), «Chorrahadagi uy» (1983), «Sanduvoch» (1988), «Ruhiyat» (1990) kabi she’riy to’plamlari nashr etilgan. «Hozirgi turk she’riyati», «Nozim Hikmat va O’zbekiston» singari ilmiy tadqiqotlar muallifi. 1994 yil vafot etgan.
Ruhning turfa iqlimlarida bir sevinch shu’lasi yo‘llaringni yoritib, ko‘nglingni shod qiladi bu sevinchning umidlarga yo‘g‘rilgan nurli yo‘laklaridanbaxtingni, murodingni, o‘zligingni izlaysan… Bu sevinch bir qanot bo‘lib seni ko‘kka ko‘taradi, bir najot bo‘lib ko‘nglingni yoritadi. Bu sevinch bir umr sening yo‘ldoshing, sirdoshing, tayanching tog‘ing…
Bu sevinch – onang! Mehribon, mushfiq, miskin onaginang, inson! Sening erkin nafas olishing uchun tunu kun uyg‘oq, shirin orzilar girdobida yo‘l boqar, yo‘llar boqar, bir shamday shafaqlanib borliqni yoritar, umringni yoritar, inson!
Ona.. Bu so‘z nafasingday jonli, havasingday beg‘ubor sasingday ulug‘vor, inson!
Faqat sen uni anglamog‘ing, tushunmog‘ing, u bilan yonmog‘ing kerak, inson! Onani anglamoq – dunyoni anglamoq. Vatanni anglamoq, millatni anglamoq, tilni, dilni, anglamoqdir.
Mendan ko‘pdan so‘rashdi. Siz she’rlaringizdagi milliy o‘zbekona tuyg‘ularni, manzaralarni qayerdan oldingiz, qaysi shoirdan o‘rgandingiz deb. Men hayron qolaman, axir menga bu tuyg‘u, bu ehtiros onamning allasidan, har kuni menga suqlanib boqqan ko‘zlarining shu’lasidan yuqqan emasmi?! Saratonda bukri tol tagida, yerga uvoqqina sholchani yozib, ezib, cho‘ng barmoqlari bilan peshonasini ezib yo‘l boqqan, paxta terib, mol boqqan bu ayol siyrati o‘zbek xalqining milliy manzarasi, milliy ruhi, milliy tug‘yoni emasmi…
Topgan sariq chaqa pulini ham yemay-ichmay olis bir shaharda darbadar yurgan bolasiga uzatgan bu ayol hayoli asriy sharq ayolining fikri shuuri emasmi…
Ne kechmishlarni ko‘rgan, ne kulfatlarni kechirgan: urush yillarida ham, ochlik yillarida ham farzandlarim baxti deb mehnat qilgan bu ayol taqdiri xalqimizning taqdiri emasmi… Men bardosh, sabr, chidam, qudrat degan unsurlarni onamning peshonasidagi ajriqday ildiz otgan ajinlari xalqobida ko‘raman. Ular menga hayot kitobining zarhal bitiklari, mungli va milliy satrlar, tuyg‘ular, obrazlar tug‘yoni!
Men besh yoshimda ekanligimda otam dunyodan ko‘z yumgan…
Meni boqish, katta qilish, o‘qitish shu onaginamning zimmasida bo‘lgan. Faqatgia meni emas uch opamni, erta ota-onasidan judo bo‘lgan Bo‘ldi xolamni, Bolta tog‘amni ham tarbiyalash, ulg‘aytirish shu onaginam zimmasida edi… Mana, bugun onaginam atrofida 60 dan ortiq nevara-chavaralari parvona, ko‘zlariga nur,vujudiga shuur bag‘ishlamoqda…
Ha, dunyoda onadan ulug‘, onaday bardoshli, onaday muqaddas zot yo‘q!
