Нурмуҳаммад Абдузоир шеърлари аввал Хуршид Даврон кутубхонасида Нур Муҳаммад Зоир номи остида эълон қилинган эди. Бугун шоирнинг янги шеърларини тақдим этмоқдамиз.
Нурмуҳаммад Абдузоир
ШЕЪРЛАР
Нурмуҳаммад Абдузоир 1999-йил Сурхондарё вилояти Қумқўрғон туманида туғилган. 2025-йил ЎзДЖТУ нинг роман-герман филологияси факултетини тамомлаган. “Дилсирот (2023)” шеърий тўплами муаллифи. Ҳозирда “Қақнус” телелойиҳасида фаолият юритади.
МУҲАББАТ
1. ***
Мен — сўзман,
севгилим,
кел мени тергин,
Севгилим,
кел,
мени шеърга айлантир,
Бешараф умримга бир тартиб бергин,
Бенаф ҳаётимга
олиб кир мантиқ.
Маъно олиб киргин,
бўм-бўш доирам,
Маъно чиқар мендан — кўҳна тош қаср.
Севгилим, сен менинг ёлғиз шоирам,
Мени шеър қилолмас сендан бошқаси.
2. ***
Боқ, севгилим,
Мен — Инагто Партидо тили,
Унутилиб,
сас-садосиз ўлиб борётган.
Сен — сўнгги шахс
сўзларимни тушунган, гулим,
Мени етказ,
ҳеч йўқ, тағин битта авлодга.
Мен бир пайтлар
ошиқларнинг ишқ тили эдим,
Қанча байтлар
битилганди мен билан, ёҳу,
Эскин шамол
оҳангида шивирлаб бетин,
Қанча висол
онларига бўлганман шоҳид.
Энди бенаф
бир ғарибман, банди, тутилган,
Заҳмни даф
этмоқ сенинг қўлингда, эй қиз.
Агар ишқ-ла
сўзлашмасанг, кейин бу тилга
Жон бағишлай
олмас ҳеч бир палеолингвист.
3. ***
Яхшиям, қаноти йўқдир ишқимнинг,
Учиб кетолмайди, илло, сен томон.
Йўқса, қолмас эди мендан ном-нишон.
Афсуски, қаноти йўқдир ишқимнинг,
Учиб кетолмайди, илло, сен томон,
Шул сабаб қолмайди мендан ном-нишон.
Севгилим, қанот бер туйғуларимга,
Қалбингда жон сақлай, сенда яшай, бас,
Ўзга жой, йўқ, мени сиғдира олмас.
Севгилим, қанот бер туйғуларимга…
4. ***
Совутимни ечдим,
отдим яроқни,
Энди навкар эмас, одамман, одам.
Энди қалбингни забт этмоқ мароқли
Дунё деб қилинган мухорабадан.
Бир пайтлар “ур-ҳо”лаб душман тарафга
От солган жангари…
келди оҳиста.
Темур қўшинида жанг қилган навкар
Келди-ей қошингга омонлик истаб.
Воҳ, севги ҳарбида тик турмоқ — азоб,
Тиз чўкмай на чора, ишқ — гулгун диёр.
Қанча рақибни ер тишлатган қассоб
Сенинг истиғнонгга мағлуб бўлди, ёр.
Мана, нақ кўксимга найза қадалган,
Юрак-да қон йиғлар, кўзда ёш инграр.
Йигирма беш йиллик жанг-у жадалдан
Тирик қайтган эдим,
ўлгум қошингда.
Асир тушдим сенга,
Асирлик — авло,
Сургун қилма мени, саргардон этма.
Раҳм эт, сиртмоқ сол бўйнимга, лайло,
Фақат менгинани ўлдирмай кетма.
Кел энди, синган шул қалбимни бутла,
Умримдан битталаб терган гулдастам.
Балки, хоиндирман ватанга мутлақ
Ва лекин севгимдан кеча билмасман.
5. НИЛУФАР
Эй тилсиз дилбарим,
шўрлигим, нилуфар,
Барглари баркашим,
бунчалар ўжарсан.
Қай сассиқ алафлар
япроғин Нил ўпар,
Сен нечун лойқа сув,
балчиқда ўсарсан?
Ботқоқлик ҳидини
хуш бўйинг яширса,
Баргларинг тўсар ҳам
безар бу муҳитни.
Сен шундан басирсан,
барибир асирсан,
Учишга қанотинг
йўқ сенинг,
бу худди —
Қафасга тиқилган
булбулни эслатар,
Қаноти қирқилган
Дулдулни эслатар,
Томиринг бир занжир,
бир ғулни эслатар,
Эзилган, бузилган
кўнгилни эслатар
Ва гарчи йўл йўлни,
гул гулни эслатар,
Сен бундан холиссан,
топилмас ўхшашинг.
Ёмғир-у дўлларда
қолганда ҳар сафар
Жимгинам, дардингни
айтишга йўқ сасинг.
Афсуски, сени бу
балчиққа тортганлар
Бегона эмасдир
сенга, лек не учун
Мурғак бу бўйнингга
оғир юк ортганлар?
Оқибат айби йўқ
айбдорсан ушбу кун.
Мўлтиллаб боқасан,
олиб кет дегандай,
Қутқаргин дегандай
шу иркит ботқоқдан.
Мен сени ҳушимдан
озгудай севгайман,
Қўрқмоғим ғалат-ку
сен бирла ботмоқдан.
Ахир мен, жасорат,
шиддатим бутун, ёр,
Фақат сен шу ерга
мослашган йўқсилсан,
Қўрққаним, томиринг
узилса, бу дунё
Сенга мос келмаса,
ўсмасанг,
қисилсанг.
Эй тилсиз дилбарим,
шўрлигим, нилуфар,
Барглари баркашим,
бунчалар ўжарсан.
Қай сассиқ алафлар
япроғин Нил ўпар,
Сен нечун лойқа сув,
балчиқда ўсарсан?
6. ЛАЙЛИ
Сенга қай кунимдан сўзлайин, лайли,
Қайси қайғуйимдан сўзлайин, лайли,
Арзи ҳол айлашга етарми ҳолим.
Ўзинг айт, биргина кўнгил туфайли
Йилдан-йил, кундан-кун баттарми ҳолим.
Ўзинг айт, бу совуқ ел дарагини
Ёки шум осмоннинг гулдурагини,
Бошимга гўзал бу гул тувагини
Туширгач, шоҳ қизин олса Суҳайли —
Ортиқ кун кечиргим келмаганини,
Ўлгим келганини айтайми, лайли.
Лайли, энди нима фарқи бор, лайли,
Бахт якка, ҳасратнинг халқи бор, лайли.
Лайли, ишқим, наҳот, зар — қимор, лайли.
Менга парво қилма, чалғи, бор, лайли.
На шоир бўлишга орзуманд эдим,
На ўтган-кетганнинг кўнглин овлашга.
Мен фақат инсонни ранжитмай дедим,
Урундим дилларга меҳр жойлашга.
Ва энди тушундим, бари — беҳуда,
Зоғлар қўниб олган боғистонимга.
Исён қилдим гўё Пабло Неруда
Енгилдим кўп ўтмай ўз исёнимга.
Балки, ҳеч вақони қойиллатмадим,
Балки шеърларим ҳам ёлғон, пуч, содда.
Лекин бу ҳаммаси қисматдир қадим,
Қайга ҳам борарди энди уч содда.
Лайли, ёмонларга дуч келавердим,
Эҳтимол ўзим ҳам ёмонман, лайли.
Лайли, менга қайдан куч келаверди,
Нечун ҳали ҳамон омонман, лайли.
Сўзларим рост бўлса, нега тирикман,
Нега ҳамон мени маҳв этмас завол.
На жавоб, на ғазал, куйга лойиқман,
Нега тинмай сенга беряпман савол?
Ахир, дард кўзларинг жавҳарида ҳам,
Бунда кимдир тўкис бахтиёрмикин?
Жиннихоналардан ташқарида ҳам
Бесабаб, бетаъма севиш бормикин?
Наҳот муҳаббат ҳам бозор, қаро ер,
Ахир айт, қай нархда, қанча пул турсин.
Ўзин минг оқласин Сайфи Саройи,
Мени ҳам маҳв этган эди Гулдурсун.
Лайли, йўқ, ёмонлик тиламам, лайли,
Лайли, майлимга енгиламан, лайли,
Лайли, ҳаммасини биламан, лайли,
Лайли, энди нима қиламан, лайли,
Ҳали умримга шом, кеч кирмасидан
Тамом бўлдим, тамом, жоним ҳалқумда.
Бу шеър ҳаётимнинг кўчирмасидир,
Маъно чиқаришга урунма ундан.
7. ТАКЛИФ
Борсан-у,
аслида йўқдайсан, зуҳром,
Қўл чўзсам тарқалиб кетгувчи туман.
Сенсизлик муқаррар бўҳрондир,
бўҳрон —
хотимам.
Юрагим кенг эди, ишқдан тўлди-я,
Тор келди, тўкилар ҳамма жойда сир.
Менам мажнун бўлдим, лайло бўл дея
Ёлворганим билан борми фойдаси.
Бир қошиқ қонимдан кечма, кечирма
Қалбимга қийл-у қол хижрон даштини.
Сочинг арқон қил-у,
бўйнимга чирмаб
Мени ўлдира қол, яхшиси.
Қотиллик қўлингдан келмас, биламан,
Ёйдоқ қувончимга яхлит тизим бер.
Сўнгги нафасгача сенинг бирла ман
Ёлғиз қолишимга изн бер.
8. ***
Мен сенга ўзимча исмлар бердим,
Чин отинг қалбимда тутдим тўрт фасл.
Лайли, лайло дедим ва зуҳро дедим,
Яна алланелар дедим муттасил.
Сен эса қовоғинг чимириб,
йиғлаб,
— Анов ким,
— Манов ким, деб сўрайвердинг,
Зардалар қилдинг сен,
қилдинг аcчиқлар,
Хуллас, олов тўла хотира бердинг.
— Асли, шубҳам бордир севгингизга ҳам,
— Бунга-да ҳақинг бор, ғам чекма, дилдор.
— Дилдор янгисими, қўрқинг, истасам
Қорамни ҳам кўрмай ўтасиз бир бор.
Лекин, сен қорангни кўрсатавердинг,
Аразлаб, кўзимдан беркиниб, қочиб
Дунёни қоронғу кўрсатавердинг,
Ниҳоят, исминг-ла аталди очун.
Исминг-ла чақирдим бутун дунёни,
Дунё қарамади ҳасрат-ноламга.
Дунё тушунмади ҳолимни, ёниб
Сўнг ўзим бегона бўлдим оламга.
Ахир сен билардинг паришонлигим,
Дардимга юрагинг қайишиб сал-пал.
Сен дунё ўрнини босардинг, лекин,
Дунё босолмади ўрнингни, дилбар.
Ўша аразинг-ла сени кўп суйиб —
Куйдим, алқай яна қай ишингни мен.
Келақол, кутяпман қобоғинг уйиб,
Энди дилбар ким деб айтишингни мен.
9. ***
Мен ўзимдан кетдим, тамом,
Мен ўзимда зарра йўқман.
Битта бўлди ер-у самом,
На чора бор, буюк Луқмон?!
На йўлимни тополгайман,
На-да, йиғлаб чополгайман.
Синиб қолган сополдайман,
Бир қисмимни тополмайман.
На-да уйқум келар энди,
На яшагим, на-да ўлгим.
Айтинг, не ҳам бўлар энди,
Ахир, бўлганимча бўлдим.
Надир тамуғ, надир жаннат,
На-да фарқ бор, на-да мантиқ.
Йўқ, бу бошқа Нурмуҳаммад,
Мен бу қадар суймагандим.
Куймагандим мен бу қадар,
Мен бунчалар ўлмагандим.
Кулмагандим мен, бу қадар
Ҳасратига тўлмагандим.
Ахир, шунча йиғлабмидим,
Умрим бўйи ошиқ бўлиб.
Ёлғондан дил тиғлабмидим,
Ишқимга мунофиқ бўлиб.
Наҳот бекор шунча умрим,
Бари оддий машқ эдими?
Шунча ўйлаб ғунча умрин
Тўкканларим ашк эдими?
Рашким, ўзи, рашкми эди,
Ўзи нимам бор эди-ей.
Нимам бундоқ ғашлик эди,
Бундоқ муанбар эди-ей?
Йиғим кулгу билан менгзар,
Кулгуларим йиғи мисол.
Жим тураман, довшим — энг сар
Филнинг ҳайқириғи мисол.
Билмайман, бу бошқачароқ
Ҳислар бунча талх бўлмаса.
Наҳот, шунча сўзлар аро
Ҳолимга бир шарҳ бўлмаса.
На қилайин, буюк Луқмон,
На исташим билмам ҳамон.
Мен ўзимда зарра йўқман,
Мен ўзимдан кетдим, тамом.
10. ***
Аввал ишқ юртида сен-у мен эдик,
Аввал ишқ юртида сен-у мен эдик,
Аввал ишқ юртида сен-у мен эдик,
Мен сенга парвона бўлдим, айланай,
Сенга парвоналар бўлдим мен яна —
Охир ишқ зўр келиб қилди тантана:
Мени айлантирди сенга, ёрижон,
Сенга кўчиб ўтди менда бори, жон.
Нурмуҳаммад қани, ай хумори жон?
Йўқдир Кўниёда, йўқдир Машҳадда,
Йўқдир бу дунёда, ҳамма даҳшатда:
Нурмуҳаммад энди фақат ваҳдатда!
Нурмуҳаммад энди сенинг бир қисминг,
Унинг исми энди сенинг-да исминг.
Унинг барча саъйи — сенинг бир изминг.
Унга ишқ юқтирди қай акобирлар,
Очилди сим-симлар, очилди сирлар:
Унга ёзиб бердинг қандайин шеърлар.
Нурмуҳаммад йўқдир, фақат сен қолдинг,
Уни мум сингари эритдинг олдин,
Сўнг нима ясадинг, бармоғи олтин?
Унинг кўз ёшлари оқар ашкингда!
Ёниб адо бўлди сенинг рашкингда!
Нурмуҳаммад бордир фақат ишқингда.
11. ***
— Куз ҳам битаяпти, севгилим,
Иккимизни юзлаштирган куз.
Учраштирган,
бирлаштирган,
Дучлаштирган,
сўзлаштирган куз…
— Йўқ, севгилим, гарчи минг пора
Хазон бўлиб учаяпти-ку,
Ҳали қанча шеърлар битгали
Юрагимга кўчаяпти у.
— Куз ҳам битаяпти, севгилим,
— Жим,
сўз очма айролиқдан, т-ш-ш.
Куз — бор-йўғи — 92 кун,
Шарт эмас-ку у билан кетиш.
12. ***
Ҳасислигим тутар, балки, ҳасадим:
Унга мендан бошқа эга бўлмасин.
Уни мендан кўпроқ севгувчи одам
Бор бўлиши мумкин,
нега бўлмасин.
Ахир мени ундан кўпроқ севгувчи
Одам йўқлигини эслатиш шартми?
Севганинг севмаса — бўлгайсан куйчи,
Шоир бўлгайсан,
Шу ҳам энди дардми?
Аммо, мени жондан суйган малакни
Бўлишгим келмайди бошқалар билан.
Шу сабаб айрилиқ ҳақда ўйласам,
Ўлигини қучиб йиғлагим келар.
13. ***
Ёзавердим сенга хатлар, азизим,
Йўлда ёниб кетди каптар, азизим.
Балки, сен томонга етиб боргандир
Жизғанаги чиққан патлар, азизим.
Дийдор-ку — Тангрининг аршидир менга,
Лекин нега ҳамма қаршидир менга,
Қайрилиб боқмассан гарчи бир менга
Етарди сенли суратлар, азизим.
Наҳот висол шундай баланд қоядир,
Ҳамон забт этолмам, келди Ноябр,
Шу чўққида ўлиш деган ғоя бир
Ғунча баргидек муаттар, азизим.
Мен ёмон, мен билан суҳбат-да ёмон,
Ёмонинг қийналди ғурбатда ёмон,
Мени севмаслигинг, албатта, ёмон,
Севишинг бундан-да баттар, азизим.
14. ***
Сендан мактуб кутиб сарғайди кўзим,
Хат-хабар бермадинг, малика Будур.
Бирдан юрагимни қоплади ҳузун:
Наҳот, ишқимизга етдими путур?!
Бундай гумон ёмон, бу шубҳа оғир,
Сен ишққа ваъфодор, мен ҳам серталаб.
Дод солмай турай-чи, балки бор-йўғи
Ўлиб қолгандирсан бугун эрталаб.
15. ОЙ ТУТИЛГАН КЕЧАДА
Раҳмат сенга, зулмат, минг бор ташаккур
Ҳамроҳим бўлганинг учун бир муддат.
Эзилган қалбимга бир назар, бир қур
Ташлаганинг учун қарздорман сендан.
Ғанимат ғанимам, ғамлари ғарам,
Таъма деб билмадинг ҳолсизлигимни.
Лек энди чуқурроқ очилди ярам,
Яхшироқ тушундим ёлғизлигимни.
16. ***
Раҳмат,
яхши бўлди — кетганинг
қолдирмай бир парча хат-хабар.
йўқса, гулим, ўша хатга минг
бора термулиб ўлардим баттар.
Мени ўйлабсан-да, меҳрибон,
Воҳ қандай яхшисан узоқдан.
Севиб недир кутмоқ — эҳ рибо,
Мени асрадинг бир гуноҳдан.
Раҳмат, қолдирмабсан манзилинг,
Излаб борай дердим, бўлмаса.
Ахир бу ҳам бўларди зулм,
Сенсиз танда жоним бўлмаса.
Яхшиямки, қолдирмабсан хат,
Қолдим оҳ-у бўзларим билан.
Йўқса, қандай ўқирдим,
йиғлаб
Кўр бўлган бу кўзларим билан.
17. ***
менинг ҳам
умримда
бир бора
одамдай
севилгим келганди,
холос.
қўй энди,
раҳм этма,
дилдор-а,
ўлдир,
шул арқонни
бўйнимга сол,
ос.
ўлдир-эй,
шундоғам бағоят
жонимдан тўйдирди арзимаганим.
шафқатан севганинг —
ҳақорат,
бундоқ севилгандан
пешдир ўлганим.
тўғри-да,
нима наф,
айт ўзинг,
“яхшисиз — севаман”
деган тусмолдан.
ёвуз бўлсам
нетардинг,
қўзим,
қўй,
энди ишқни ҳам
бозорга солма.
хайр,
сенга ҳаддан зиёда
талаб қўйган бўлсам,
кечир,
илтимос.
менинг ҳам
умримда
бир бора
одамдай
севилгим келганди,
холос.
одамдай яшагим келганди,
беғараз севгини
қилгандим орзу.
мен ҳам ахир
инсон фарзанди,
мен ҳам одам эдим,
балки
айбим — шу…
ТОҚАТ
1. ЖАЛОЛИДДИН МАНГУБЕРДИ
“Туркийнинг уч ори бор, — деган бобом, —
Тулпори, қуроли ҳамда хотини”.
Бирор ким, уларга ёмон қараса,
Тинглаб ўтирмаган додини.
Қайси йил сиёсат қалтис ўзгариб,
Тулпор кетди қаро қисмат тиғида.
Отам шу қуроли билан онамни
Асраб келар ҳамон қорачиғидай.
Менда эса, ўғлим, на ўткир ханжар,
На-да пешонамда бор бирор отим.
Ҳарқалай, ягона орим — онангга
Бир гард юқтирмайман, то бор ҳаётим.
Қўлингга қурол ол, от чоп демасман,
Халос қилсанг бўлди ушбу тамғадан.
Охирги орингни бой берма фақат,
Бирор нима қолсин набирамга ҳам.
2. ***
Менинг отам — виждонли одам,
Эшит, дунё, айтгум баралла.
Тасдиқлайди буни Худодан
Қўрққан ҳар бир инсон, ҳар банда —
Билса агар отамнинг феълин…
Тасдиқламаса ҳам ҳеч гапмас —
Ахир, фақат шу учун элин
Севмайди-ку ҳеч бир забардаст
Ва мен унга муносиб фарзанд
Бўлиш учун қилгум ҳаракат.
То бу гапни ўғлим ҳам ҳар вақт
Айта олсин сенга баралла.
Менинг отам — виждонли одам…
3. ***
Алпомиш Қалмоққа кетар пайтида
Барчини, Бойсини, борига боқиб
Бир шеър айтиб кетди, ўша байтида
Бор эди армони, орзуси, оҳи:
Агар қайтмас бўлсам, эй ёр, боламга
Энг аввал ўргатгин Ватан нелигин —
Мағрур қарай билсин бутун оламга,
Беҳад сева олсин юртин, элини.
Бугун эса минглаб муҳожирларим
Кетаркан ватандан, ёридан йироқ
Айтиб кетмоқдами алпнинг шеърларин
Барчинлар етти йил чекканда фироқ.
Ҳечқурса, Ёдгорлар мард бўлса эди,
Шоирлар замонга ўзни созларкан.
Алпомиш тарк этган Ватанни энди
Қайтариб олмоқ шарт Ултонтозлардан.
4. БАДФЕЪЛ
Қоражон — дўст, алқисса,
Миннат ёмон, оғалар.
Алпомиш чоҳда қолса,
Ултонтоз чиқиб олар.
Миннатдан қутулмоққа
Чора бордир ҳар қачон.
Чиққандан сўнг, бу чоҳга
Ташланади Қоражон.
5. ГУМРОҲ
Ҳақиқат кўнгилларни
Қанчалик куйдирмасин:
Сусамбил — бўриларнинг
Тарқатган уйдирмаси.
Булбулни тергашганда
Иқрор бўлди барига:
Эшакка эргашганлар
Ем бўлибди бўрига.
6. ЗУМРАД
Исми жисми билан мос
Фақат эртак бор — алдар.
Бу эртакнинг ярми — рост,
Қолгани ўтрик, далда.
Шундан бойдир ҳаётда
Чала-чулпа ўрганган:
Доим меҳнаткаш, содда
Итқитилар ўрмонга.
7. ***
Гарчи сув — ҳаётдир, келса сел, тўфон
Ингичка узилар, чўзилар йўғон.
Чанқоқни бир қултум сув босар, аммо
Ичган сари ҳакалак отар нафс — ўпқон.
Гарчи биламиз: пул — қўлнинг киридир,
Қўлимиз лой мудом бизнинг барибир.
Гарчи соғлик туман бойликдир, аммо,
Ночорлик ҳам ёмон дарднинг биридир.
Гарчи Ватан биздан эмасдир қарздор,
Лекин биз ватанни санаймиз айбдор.
Гарчи дўст ахтариб гирёнмиз, аммо
Яхши дўст бўлмадик ўзимиз зинҳор.
Гарчи кўп нарсага етар ақлимиз,
Шунга ваъз ўқиймиз, гўё ҳақлимиз.
Гарчи лоқайдларни севмаймиз, аммо
Бизларми меҳнаткаш, шудир муаммо.
Гарчи фойда йўқдир шеър-у ғазалдан,
Лекин шеър малҳамдир бизга азалдан.
Гарчи саломатлик бойликдир, аммо
Ақча ҳам даволар қанча касалдан.
8. ***
Бекордан бекорга ботмайди қуёш,
Бекордан бекорга отмагайдир тонг.
Бекорга бу осмон тўкмайди кўз ёш,
Бекордан бекорга соат урмас бонг.
Бекордан бекорга ов қилмас йиртқич,
Бекорга таламас қумурсқа зинҳор.
Бу дунёда фақат биргина ИНСОН
Яшаши мумкиндир бекордан бекор.
9. ҲАДИК
Олим — яқин дўстим,
менга Олимдан
шикоят қилганди битта ўткинчи,
унга ишонмадим, ахир коримга
дўст ярар,
ўртани бузмасин кинчи.
Хулоса қилмоқ ҳам тантанали гап…
Шундан бери мени баъзилар мудом
ранжитиб келса-да,
бандаларингдан
сенга арз қилишга қўрқаман, Худо.
10. ***
ҳамма бирдай севмас ҳаво ёғишин,
кимдир куюнади,
ким сўкинар,
рост.
бу — ахир,
буюк зот — Худонинг иши,
мен кимман,
бир ожиз бандаман холос,
нима ҳам қилардим,
оламда ҳатто
Тангрининг ишларин суймаслар бўлса.
барчага баробар ёқай деб
асло
чираниб юрмайман энди,
алқисса,
шу экан,
тағин ҳеч бўлмасман мулзам,
ўйланиб бошимни қотирмам,
чунки
бу шеър
палончига ёқмаган бўлса,
пистончига ёқиши мумкин.
11. ШЕЪРТАМЪА ҒАЗАЛ
Шеърда пул йўқ, ерда пул йўқ,
Гар пул бўлса илҳом келур.
“Шеф” хоҳласа, ўртоқлашар
Хоҳламаса шайтон келур.
Шоир ёллар — лек 1000 $
Бермай қадни қилар доллар
Шу ҳам пулми, эҳ аъёнлар,
Келса битта “Ипҳоне” келур.
Бир қаламим бордир маним,
У ҳам синса ёнар таним,
Сабаби шу ёзмаганим:
Хаёлга бўш ҳамён келур.
Ҳеч йўқ манга 100 минг танга
Ташлаб қўйинг банк картамга,
Кейин анга тейинманг-а
Йўқса, шеърим ёлғон келур.
Камбағаллик — кам дағаллик,
Демай беринг сўм ақалли,
Пулсизлик-ку зўр касаллик,
Пул бор, белга дармон келур.
Ош еб қорин бир тўйса деб
Ғазал битди бу Мўйсафид,
Ўлмай турар, айтинг қани,
Гонарари қачон келур?
12. БОЛАЛАРГА
Болаликда бола бўлганман
Ишонувчан, содда-беғубор.
Барча мени алдаб бўлгандан
Кейин кўзим пишди бир қадар.
Энди ўзим устаси фаранг
Соддаларни алдашда тенгсиз.
Қилдим ўтган-кетганни гаранг,
Аммо “бугун не бўлди денг” сиз.
Билдим, ақлим ҳамон кирмабди:
«Ана, дея, тепангда ўрдак”,
Ўтиб кетган мендай туллакни
Ўйин қилди беш ёшли гўдак.
13. ***
Қайга ҳам борардим уч-тўртта сийқа,
Чайналган, эзгин бу шеърларим билан.
Кўпи билан, қачондир бу мусиқа
Кимнингдир дилини чертар, чимчилар.
Бу элнинг мен каби шоири бисёр,
Яна бир даллини урарми бошга.
Бу элнинг мен каби шоири бисёр,
Она, сенинг ўғлинг йўқ бошқа.
Гарчи осон сенга энг яхши, ўктам
Ўғлон бўлиб, элда довруқ қозонмоқ.
Шоир бўлмоқ эса — юрмоқдир ўтдан,
Минглаб сўз даҳоси ичра ном топмоқ.
Шеър ёмғир кабидир,
боқсам-боқмасам,
Чертаверар ётлар деразасини.
Сен совуқ қотасан ёпқич қоқмасам,
Қишда, тағин бўлса дераза синиқ.
Келганим — тантана эмас-ку, ўлсам
Асло кўтарилмас оламда мотам.
Ёлғиз сен йиғлайсан йиқилар бўлсам
Ва зумда букчайиб қолади отам.
Қайга ҳам борардим уч-тўртта сийқа,
Чайналган, эзгин бу шеърларим билан.
Кўпи билан, қачондир бу мусиқа
Кимнингдир дилини чертар, чимчилар…
14. ***
Оға Мансур, сени тушундим,
Оғир экан шоирга ҳаёт.
Истеъдодмас, будир истибдод,
Фойдаланса сендан етти ёт
Ва устингдан кулсалар бот-бот,
Оғир экан соддага ҳаёт.
Оға Мансур, сени тушундим.
Бошқа нима қиларди одам,
Суянишга бир тоғ бўлмаса,
На яхши дўст, ўртоқ бўлмаса?!
Кошки, эзгу дил тоқ бўлмаса,
Чайир қора, мўрт оқ бўлмаса,
Бошқа нима қиларди одам!
Ҳамма олчоқ даврада битта
Кўнгли тоза бор бўлса, эзиз!
Кўнгли бор зот хор бўлса, эсиз!
Дунё бирдан тор бўлса, эсиз!
Эсиз! Эссиз дор бўлса, эсиз!
Сув келтирган хор бўлса, эсиз!
Ҳамма олчоқ, давра-да битта…
Оға Мансур, сени тушундим:
Камтарларнинг чиқмас овози,
То манманнинг гапи — тарози,
Токай зоғлар булбулга қози?
Кечир, мен ҳам ҳамма қатори
Фойдаландим номингдан ҳозир,
Биламан, сен бунга-да рози,
Оға Мансур, сени тушундим…
НАФРАТ
1. ***
Момом “ёмонлардан адаштирсин”, деб
Дуо қилар эди мени ҳар сафар.
Тушундим: шу дуо тураркан асраб
Бадбин кимсалардан, турли нарсадан.
Маним доно момом, фаришта момом
Дуодан тўхтади — тинди, о фалак!
Шундан сўнг улоқдим, адашдим мудом,
“Яхши не, ёмон ким” фарқлолмай ҳалак.
Художон, қаҳр этма, ожиз қулингман,
Ўзингга нолийман, кечиргил мени.
“Яхшига ёнаштир” юрган йўлимда
Ёки чин дунёга кўчиргил мени.
Биларсан тўйганим бундай ғавғодан,
Кулиб енгай десам, кулгайдир ҳамма.
Кўзёш тўкай десам, Яқуб ўғлиман,
Бўкиб ичай десам, исмим Муҳаммад.
2. САВОЛ
Нега нуқул хасис, манфаатпараст,
Беамал, безори, худбин-у хоин
Сенинг тупроқ каби хокисор-у хас,
Сахий бўлишингни истайди доим?..
3. ***
Хиёнат қилмади бирор душманим,
Аммо чув туширди дўстлардан бири.
Юсуфлар қолмади, эй туғушганим,
Ва лекин Юсуфни сотганлар тирик.
Минг тақиқланмасин, қора бозорда
Сотилгани мисол ҳар хил тўппонча —
Қулдорлик битди-ку, лек ҳали ҳамон
Инсоннинг нархи бор, сизники қанча?
4. ИСМОИЛИЙга
Ботир, қўрқмас эди у ғоят,
Қалтирарди қошида ҳар ким.
Бироз қўрқув билсайди, шояд,
Соз бўларди ҳаммаси балким.
Эртасидан сира хавотир
Чекмас эди, афсус, у одам —
Эди ҳаддан ташқари ботир,
Қўрқмас эди, ҳатто, Худодан.
Шу сабабдан ўта жасурлар,
Рости, менинг ғашимга тегар.
Барчангизга хайр-маъзур-ла,
Мушт туширгим келар афтига.
5. ***
Уят, уят, шарманда, гуноҳ,
Сўлоқмондай одам!
Гапини қаранг!
Шундай бўлади-да бир беқарор,
юраги ўйнов,
Шу ёшда бировни севиб қопти,
Гаранг!
Эй ўргилдим дея, қани койисанг,
Менам одамман-ку, дейди-ей тағин,
Ким қўйибди энди, латта, кўнгилчан,
Пишмаган, савдойи, аҳмоқ, бойнаги.
Одам ҳам сендай бўладими, эй тентак,
Одам пул топади, оила боқади,
Хотин, бола-чақасини ўйлайди миндай,
Тоғдай бўлади-да сабр-тоқати.
Яна йиғлаб ўтирибди туновин,
Эҳ, ўттизга кириб ақли кирмаган.
Эҳ, бечора, “бу ҳам бир тақдир синови”,
Шўрқиллама энди, нари тур, йўқол.
Даёв бўлсанг-чи, эй калласи ишламаган,
Бетинг қурсин, қани энди виждон.
Тўймовдингни, шу ёшингдаям
Али аканинг итидай санқиб юришдан.
Уят, уят, шарманда, гуноҳ,
Сўлоқмондай одам!
Гапини қаранг!
Қўйиб берсанг, паттасини олиб бугуноқ
Ғойиб бўламан дейди у билан,
Гаранг!
Эсингни йиғ, йиғиштир энди, эй қайсар,
Ўлиб қоласан-ку ахир шу ёшингдаям
Ўлгудай севганинг яна бир марта
Севгингни рад этса.
Бу эса тайин.
Тайин!
Тайин!
Ҳақинг йўқ энди
Севилиш, севишга зинҳор-базинҳор.
Улоқтириб юбор шу юрагингни,
Севгингга арзимас ҳеч қачон дунё.
6. НУРИККА МАКТУБ
Бунча содда бўлмасанг, Нурик,
сени алдар ҳатто шоирлар,
сени осон аврайди мурид
овчилари — нолойиқ пирлар.
Улар ўзин мақтар ҳар куни,
қолганларни танбал, қўрс атар.
Фойдаланар сендан ва буни
ҳиммат қилган каби кўрсатар.
Уларга на рақобат қилдинг
на ҳавасдан оқди сўлагинг —
дўст дединг-у, садоқат қилдинг,
улар сени ит деб ўйлади.
Энди минг урунма, бир танга —
йиғган барча ҳурматинг, эсиз!
Унутма, сен
ота-онангга
ёлғиз ўғил эмассан бежиз.
7. ***
Мадорим йўқ ё дорим йўқ,
Қаторим йўқ ё торим йўқ,
Ёнорим йўқ ё норим йўқ,
Йиғла, ёрим, дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
Манам майдонсираб кездим,
Дил ҳўнгради эзгин-эзгин.
Кимдир мени сўкди кескин,
Борми орим, дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
Шамол хаёл истаб эсар,
Хижрон висол ипин кесар,
Сан келмадинг, маним эса
Оҳ-у зорим: дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
Ичим тўла хавотирлар,
Қўлларимда асо терлар,
Алдар экан асотирлар:
Темуркелбат баҳодирлар
Қўйди қорин: дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
Юртга ёвғон тортган хоним
Ва у ўйнаб юрган хоним
Ерлар ош-у, манти, хоним,
Шўрва, норин: дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
Қайдан келдим, шерданман-о,
Асли-насли шердан ман-о,
Йўқ изламанг, шеърдан маъно
Маним борим: дам бу — дам,
Дам бу дамдир, дам — бу дам.
8. ***
Кечирим сўрадим кеча ҳаммадан,
Бугун мен ҳаммага раҳмат айтаман!
Тонгда бошлаб буни хола-аммадан,
Кечда ғирт бегона билан қайтаман.
Мен раҳмат айтаман,
қалқоним бўлиб,
Отилган итимнинг ўлигига ҳам,
Исфарадан келган ўша тош ғулун,
Тишимни синдирган ўригига ҳам!
Бир пайтлар — чўпонлик қилган пайтимда
Сузишни ўргатган тоғамга раҳмат!
Даҳанаки жангда,
сохта айтимда
Сўкишни ўргатган оғамга раҳмат!
Мен раҳмат айтаман аччиқ қонимни
Тановул айлаган қандалага ҳам,
— Яхши танимасам ҳамки хонимни —
Раҳмат ўша Нелсон Манделага ҳам.
Қандай ваъдалар-ла боғлаб қўлимни,
Боплаб чув туширган артистга раҳмат!
Икки ой уйқусиз топган пулимни
Ҳамон қайтармаган таксистга раҳмат.
Кимдир ўйлаб топган Азириса ҳам,
Фарқи йўқ:
чекканми-чекмаган заҳмат —
Ҳаттоки,
арзиса-арзимаса ҳам,
Мен айтавераман ҳаммага раҳмат.
Токи тўзим етсин эрта-кеч ишлаб,
Раҳмат эшитай деб ёнган жонга ҳам.
Шарт эмас бу учун жонни ирғишлаб…
Раҳмат!
Раҳмат!
Раҳмат Бобожонга ҳам!
Қайтишимни кутган шу икки дахма:
Янги қишлоғимга,
кўҳна кентимга.
Раҳмат ёмонларга,
яхшига раҳмат,
Раҳмат!
Раҳмат!
Раҳмат!
Президентимга!
Менга раҳми келган,
қилмаган шафқат,
Хатолиларга ҳам,
хатосизга ҳам.
Хайрон бўлманг,
ахир ҳар куни раҳмат
Айтаётган бўлсам ҳатто сизга ҳам.
Энг катта раҳматим — ўзларингизга,
Ҳатто сизнинг қўзи-улоғингизга.
Мени ўқиган шу кўзларингизга,
Мени тинглаган бу қулоғингизга.
Сотиб олётганим йўқ-ку, ҳарқалай,
Сиз ҳам бир қилсангиз-қилибсиз ҳузур.
Бугун раҳмат айтдим ҳамма-ҳаммага,
Эртага ҳаммадан сўрайман узр.
Майли,
ўлсам мени кимгадир бориб
Раҳматли шоир деб айтмасангиз ҳам,
Билинг,
тўймас қуруқ раҳматга қорин,
Ҳақин сўраб олсин дангасангиз ҳам.
9. ***
Кечириб қўясиз,
қарийб ўттиз йил
Оғирим ташлабман эна заминга.
Қувонсам — бағрида ирғишлаб, изғиб,
Йиғласам — шериклар қибман ғамимга.
Нетай, билмабман-да, кенг бу оламнинг
Эгаси сизлигин, қандай “тош” ебман.
Уйи деб ўйлабман катта холамнинг,
Менам шу дунёнинг одами дебман.
Эртароқ англасам шуйтармидим мен,
Халал берармидим, туртармидим мен,
Балки, туғилмаган укам қабрининг
Тупроғин кўзимга суртармидим мен.
Қўйсам-чи, ўзимни оқлаб нима наф,
Ахир билардим-ку ўгайлигимни.
Лекин билмабман-да, бўлганча бир саф
Бир-бир тепкилашга ўнғайлигимни.
Ҳа, ўзимдан ўтди, ялинаман сизга,
Қучоқламанг, ўпманг, кечиринг мени.
Ҳе йўқ, бе йўқ сўкканингизга
Билмай, хафа бўпман, кечиринг мени.
Оғир ботибди-ку сизга хорлигим,
Келтираверасизми энди зорлигим.
Кечирим сўрашим — кечимга ўхшар,
На малҳам, на тўғри бичимга ўхшар,
Миннатга ўхшайди миннатдорлигим.
Ахир нима бўпти, менам бандайи
Осийман, хатолар қиламан такрор.
Эҳ, афсус сиз эмас шафқат манбайи,
Мен Ундан кечирим сўрасам як бор,
Мана шу энг яхши ечимга ўхшар.
Лекин, Унга борай қайси юз билан,
Шапалоқ егандай қизарар бетим.
Токи учрашмайин қайтиб сиз билан,
Кечириб юборинг,
Кечириб кетинг.
Иқрор бўлолмайман барча айбимга,
Мен билмайман, барин сиз биласиз-ку.
Яшнабман,
яшабман фақат “кайп”имга,
Сиз ҳам шод бўлмоққа интиласиз-ку.
Менам шод бўлайин, кечиринг мени,
Ўзим ўргилайин, кечиринг мени.
Яна озроқ сизнинг дунёйингизда
Умр кечирайин, кечиринг мени.
Э-э-ҳ, сизга қилар ёлғиз зардам — узр!
Қалбимдаги тоза ҳислардан узр,
Ўзим айбдорман-да, алданган — мен-ку,
Мени кўп алдаган қизлардан узр.
Нима кетди сиздан, маҳшар онида
Ҳисоб-китоб бор-ку, бизлар оддий – қул.
Ахир, Чеховнинг “ҳув” қаҳрамонидай
Ўлиб қолишимни истамайсиз-ку!
Кейин кимга йиғлаб, кимни сўкасиз,
Кимни уриб, кимни қиласиз жўра,
Бир кунда, бир онда ботмон чўкасиз.
Сизга қийин бўлар, камида, мисол:
Сўккингиз келганда — кечирим сўраб,
Шеър ҳам ёзолмайсиз камина мисол.
Nurmuhammad Abduzoir she’rlari avval Xurshid Davron kutubxonasida Nur Muhammad Zoir nomi ostida e’lon qilingan edi. Bugun shoirning yangi she’rlarini taqdim etmoqdamiz.
Nurmuhammad Abduzoir
SHE’RLAR
Nurmuhammad Abduzoir 1999-yil Surxondaryo viloyati Qumqo‘rg‘on tumanida tug‘ilgan. 2025-yil O‘zDJTU ning roman-german filologiyasi fakultetini tamomlagan. “Dilsirot (2023)” she’riy to’plami muallifi. Hozirda “Qaqnus” teleloyihasida faoliyat yuritadi.
MUHABBAT
1. ***
Men — soʻzman,
sevgilim,
kel meni tergin,
Sevgilim,
kel,
meni she’rga aylantir,
Besharaf umrimga bir tartib bergin,
Benaf hayotimga
olib kir mantiq.
Ma’no olib kirgin,
boʻm-boʻsh doiram,
Ma’no chiqar mendan — koʻhna tosh qasr.
Sevgilim, sen mening yolgʻiz shoiram,
Meni she’r qilolmas sendan boshqasi.
2. ***
Boq, sevgilim,
Men — Inagto Partido tili,
Unutilib,
sas-sadosiz oʻlib boryotgan.
Sen — soʻnggi shaxs
soʻzlarimni tushungan, gulim,
Meni yetkaz,
hech yoʻq, tagʻin bitta avlodga.
Men bir paytlar
oshiqlarning ishq tili edim,
Qancha baytlar
bitilgandi men bilan, yohu,
Eskin shamol
ohangida shivirlab betin,
Qancha visol
onlariga boʻlganman shohid.
Endi benaf
bir gʻaribman, bandi, tutilgan,
Zahmni daf
etmoq sening qoʻlingda, ey qiz.
Agar ishq-la
soʻzlashmasang, keyin bu tilga
Jon bagʻishlay
olmas hech bir paleolingvist.
3. ***
Yaxshiyam, qanoti yoʻqdir ishqimning,
Uchib ketolmaydi, illo, sen tomon.
Yoʻqsa, qolmas edi mendan nom-nishon.
Afsuski, qanoti yoʻqdir ishqimning,
Uchib ketolmaydi, illo, sen tomon,
Shul sabab qolmaydi mendan nom-nishon.
Sevgilim, qanot ber tuygʻularimga,
Qalbingda jon saqlay, senda yashay, bas,
Oʻzga joy, yoʻq, meni sigʻdira olmas.
Sevgilim, qanot ber tuygʻularimga…
4. ***
Sovutimni yechdim,
otdim yaroqni,
Endi navkar emas, odamman, odam.
Endi qalbingni zabt etmoq maroqli
Dunyo deb qilingan muxorabadan.
Bir paytlar “ur-ho”lab dushman tarafga
Ot solgan jangari…
keldi ohista.
Temur qoʻshinida jang qilgan navkar
Keldi-yey qoshingga omonlik istab.
Voh, sevgi harbida tik turmoq — azob,
Tiz choʻkmay na chora, ishq — gulgun diyor.
Qancha raqibni yer tishlatgan qassob
Sening istigʻnongga magʻlub boʻldi, yor.
Mana, naq koʻksimga nayza qadalgan,
Yurak-da qon yigʻlar, koʻzda yosh ingrar.
Yigirma besh yillik jang-u jadaldan
Tirik qaytgan edim,
oʻlgum qoshingda.
Asir tushdim senga,
Asirlik — avlo,
Surgun qilma meni, sargardon etma.
Rahm et, sirtmoq sol boʻynimga, laylo,
Faqat menginani oʻldirmay ketma.
Kel endi, singan shul qalbimni butla,
Umrimdan bittalab tergan guldastam.
Balki, xoindirman vatanga mutlaq
Va lekin sevgimdan kecha bilmasman.
5. NILUFAR
Ey tilsiz dilbarim,
shoʻrligim, nilufar,
Barglari barkashim,
bunchalar oʻjarsan.
Qay sassiq alaflar
yaprogʻin Nil oʻpar,
Sen nechun loyqa suv,
balchiqda oʻsarsan?
Botqoqlik hidini
xush boʻying yashirsa,
Barglaring toʻsar ham
bezar bu muhitni.
Sen shundan basirsan,
baribir asirsan,
Uchishga qanoting
yoʻq sening,
bu xuddi —
Qafasga tiqilgan
bulbulni eslatar,
Qanoti qirqilgan
Duldulni eslatar,
Tomiring bir zanjir,
bir gʻulni eslatar,
Ezilgan, buzilgan
koʻngilni eslatar
Va garchi yoʻl yoʻlni,
gul gulni eslatar,
Sen bundan xolissan,
topilmas oʻxshashing.
Yomgʻir-u doʻllarda
qolganda har safar
Jimginam, dardingni
aytishga yoʻq sasing.
Afsuski, seni bu
balchiqqa tortganlar
Begona emasdir
senga, lek ne uchun
Murgʻak bu boʻyningga
ogʻir yuk ortganlar?
Oqibat aybi yoʻq
aybdorsan ushbu kun.
Moʻltillab boqasan,
olib ket deganday,
Qutqargin deganday
shu irkit botqoqdan.
Men seni hushimdan
ozguday sevgayman,
Qoʻrqmogʻim gʻalat-ku
sen birla botmoqdan.
Axir men, jasorat,
shiddatim butun, yor,
Faqat sen shu yerga
moslashgan yoʻqsilsan,
Qoʻrqqanim, tomiring
uzilsa, bu dunyo
Senga mos kelmasa,
oʻsmasang,
qisilsang.
Ey tilsiz dilbarim,
shoʻrligim, nilufar,
Barglari barkashim,
bunchalar oʻjarsan.
Qay sassiq alaflar
yaprogʻin Nil oʻpar,
Sen nechun loyqa suv,
balchiqda oʻsarsan?
6. LAYLI
Senga qay kunimdan soʻzlayin, layli,
Qaysi qaygʻuyimdan soʻzlayin, layli,
Arzi hol aylashga yetarmi holim.
Oʻzing ayt, birgina koʻngil tufayli
Yildan-yil, kundan-kun battarmi holim.
Oʻzing ayt, bu sovuq yel daragini
Yoki shum osmonning gulduragini,
Boshimga goʻzal bu gul tuvagini
Tushirgach, shoh qizin olsa Suhayli —
Ortiq kun kechirgim kelmaganini,
Oʻlgim kelganini aytaymi, layli.
Layli, endi nima farqi bor, layli,
Baxt yakka, hasratning xalqi bor, layli.
Layli, ishqim, nahot, zar — qimor, layli.
Menga parvo qilma, chalgʻi, bor, layli.
Na shoir boʻlishga orzumand edim,
Na oʻtgan-ketganning koʻnglin ovlashga.
Men faqat insonni ranjitmay dedim,
Urundim dillarga mehr joylashga.
Va endi tushundim, bari — behuda,
Zogʻlar qoʻnib olgan bogʻistonimga.
Isyon qildim goʻyo Pablo Neruda
Yengildim koʻp oʻtmay oʻz isyonimga.
Balki, hech vaqoni qoyillatmadim,
Balki she’rlarim ham yolgʻon, puch, sodda.
Lekin bu hammasi qismatdir qadim,
Qayga ham borardi endi uch sodda.
Layli, yomonlarga duch kelaverdim,
Ehtimol oʻzim ham yomonman, layli.
Layli, menga qaydan kuch kelaverdi,
Nechun hali hamon omonman, layli.
Soʻzlarim rost boʻlsa, nega tirikman,
Nega hamon meni mahv etmas zavol.
Na javob, na gʻazal, kuyga loyiqman,
Nega tinmay senga beryapman savol?
Axir, dard koʻzlaring javharida ham,
Bunda kimdir toʻkis baxtiyormikin?
Jinnixonalardan tashqarida ham
Besabab, beta’ma sevish bormikin?
Nahot muhabbat ham bozor, qaro yer,
Axir ayt, qay narxda, qancha pul tursin.
Oʻzin ming oqlasin Sayfi Saroyi,
Meni ham mahv etgan edi Guldursun.
Layli, yoʻq, yomonlik tilamam, layli,
Layli, maylimga yengilaman, layli,
Layli, hammasini bilaman, layli,
Layli, endi nima qilaman, layli,
Hali umrimga shom, kech kirmasidan
Tamom boʻldim, tamom, jonim halqumda.
Bu she’r hayotimning koʻchirmasidir,
Ma’no chiqarishga urunma undan.
7. TAKLIF
Borsan-u,
aslida yoʻqdaysan, zuhrom,
Qoʻl choʻzsam tarqalib ketguvchi tuman.
Sensizlik muqarrar boʻhrondir,
boʻhron —
xotimam.
Yuragim keng edi, ishqdan toʻldi-ya,
Tor keldi, toʻkilar hamma joyda sir.
Menam majnun boʻldim, laylo boʻl deya
Yolvorganim bilan bormi foydasi.
Bir qoshiq qonimdan kechma, kechirma
Qalbimga qiyl-u qol xijron dashtini.
Soching arqon qil-u,
boʻynimga chirmab
Meni oʻldira qol, yaxshisi.
Qotillik qoʻlingdan kelmas, bilaman,
Yoydoq quvonchimga yaxlit tizim ber.
Soʻnggi nafasgacha sening birla man
Yolgʻiz qolishimga izn ber.
8. ***
Men senga oʻzimcha ismlar berdim,
Chin oting qalbimda tutdim toʻrt fasl.
Layli, laylo dedim va zuhro dedim,
Yana allanelar dedim muttasil.
Sen esa qovogʻing chimirib,
yigʻlab,
— Anov kim,
— Manov kim, deb soʻrayverding,
Zardalar qilding sen,
qilding acchiqlar,
Xullas, olov toʻla xotira berding.
— Asli, shubham bordir sevgingizga ham,
— Bunga-da haqing bor, gʻam chekma, dildor.
— Dildor yangisimi, qoʻrqing, istasam
Qoramni ham koʻrmay oʻtasiz bir bor.
Lekin, sen qorangni koʻrsataverding,
Arazlab, koʻzimdan berkinib, qochib
Dunyoni qorongʻu koʻrsataverding,
Nihoyat, isming-la ataldi ochun.
Isming-la chaqirdim butun dunyoni,
Dunyo qaramadi hasrat-nolamga.
Dunyo tushunmadi holimni, yonib
Soʻng oʻzim begona boʻldim olamga.
Axir sen bilarding parishonligim,
Dardimga yuraging qayishib sal-pal.
Sen dunyo oʻrnini bosarding, lekin,
Dunyo bosolmadi oʻrningni, dilbar.
Oʻsha arazing-la seni koʻp suyib —
Kuydim, alqay yana qay ishingni men.
Kelaqol, kutyapman qobogʻing uyib,
Endi dilbar kim deb aytishingni men.
9. ***
Men oʻzimdan ketdim, tamom,
Men oʻzimda zarra yoʻqman.
Bitta boʻldi yer-u samom,
Na chora bor, buyuk Luqmon?!
Na yoʻlimni topolgayman,
Na-da, yigʻlab chopolgayman.
Sinib qolgan sopoldayman,
Bir qismimni topolmayman.
Na-da uyqum kelar endi,
Na yashagim, na-da oʻlgim.
Ayting, ne ham boʻlar endi,
Axir, boʻlganimcha boʻldim.
Nadir tamugʻ, nadir jannat,
Na-da farq bor, na-da mantiq.
Yoʻq, bu boshqa Nurmuhammad,
Men bu qadar suymagandim.
Kuymagandim men bu qadar,
Men bunchalar oʻlmagandim.
Kulmagandim men, bu qadar
Hasratiga toʻlmagandim.
Axir, shuncha yigʻlabmidim,
Umrim boʻyi oshiq boʻlib.
Yolgʻondan dil tigʻlabmidim,
Ishqimga munofiq boʻlib.
Nahot bekor shuncha umrim,
Bari oddiy mashq edimi?
Shuncha oʻylab gʻuncha umrin
Toʻkkanlarim ashk edimi?
Rashkim, oʻzi, rashkmi edi,
Oʻzi nimam bor edi-yey.
Nimam bundoq gʻashlik edi,
Bundoq muanbar edi-yey?
Yigʻim kulgu bilan mengzar,
Kulgularim yigʻi misol.
Jim turaman, dovshim — eng sar
Filning hayqirigʻi misol.
Bilmayman, bu boshqacharoq
Hislar buncha talx boʻlmasa.
Nahot, shuncha soʻzlar aro
Holimga bir sharh boʻlmasa.
Na qilayin, buyuk Luqmon,
Na istashim bilmam hamon.
Men oʻzimda zarra yoʻqman,
Men oʻzimdan ketdim, tamom.
10. ***
Avval ishq yurtida sen-u men edik,
Avval ishq yurtida sen-u men edik,
Avval ishq yurtida sen-u men edik,
Men senga parvona boʻldim, aylanay,
Senga parvonalar boʻldim men yana —
Oxir ishq zoʻr kelib qildi tantana:
Meni aylantirdi senga, yorijon,
Senga koʻchib oʻtdi menda bori, jon.
Nurmuhammad qani, ay xumori jon?
Yoʻqdir Koʻniyoda, yoʻqdir Mashhadda,
Yoʻqdir bu dunyoda, hamma dahshatda:
Nurmuhammad endi faqat vahdatda!
Nurmuhammad endi sening bir qisming,
Uning ismi endi sening-da isming.
Uning barcha sa’yi — sening bir izming.
Unga ishq yuqtirdi qay akobirlar,
Ochildi sim-simlar, ochildi sirlar:
Unga yozib berding qandayin she’rlar.
Nurmuhammad yoʻqdir, faqat sen qolding,
Uni mum singari eritding oldin,
Soʻng nima yasading, barmogʻi oltin?
Uning koʻz yoshlari oqar ashkingda!
Yonib ado boʻldi sening rashkingda!
Nurmuhammad bordir faqat ishqingda.
11. ***
— Kuz ham bitayapti, sevgilim,
Ikkimizni yuzlashtirgan kuz.
Uchrashtirgan,
birlashtirgan,
Duchlashtirgan,
soʻzlashtirgan kuz…
— Yoʻq, sevgilim, garchi ming pora
Xazon boʻlib uchayapti-ku,
Hali qancha she’rlar bitgali
Yuragimga koʻchayapti u.
— Kuz ham bitayapti, sevgilim,
— Jim,
soʻz ochma ayroliqdan, t-sh-sh.
Kuz — bor-yoʻgʻi — 92 kun,
Shart emas-ku u bilan ketish.
12. ***
Hasisligim tutar, balki, hasadim:
Unga mendan boshqa ega boʻlmasin.
Uni mendan koʻproq sevguvchi odam
Bor boʻlishi mumkin,
nega boʻlmasin.
Axir meni undan koʻproq sevguvchi
Odam yoʻqligini eslatish shartmi?
Sevganing sevmasa — boʻlgaysan kuychi,
Shoir boʻlgaysan,
Shu ham endi dardmi?
Ammo, meni jondan suygan malakni
Boʻlishgim kelmaydi boshqalar bilan.
Shu sabab ayriliq haqda oʻylasam,
Oʻligini quchib yigʻlagim kelar.
13. ***
Yozaverdim senga xatlar, azizim,
Yoʻlda yonib ketdi kaptar, azizim.
Balki, sen tomonga yetib borgandir
Jizgʻanagi chiqqan patlar, azizim.
Diydor-ku — Tangrining arshidir menga,
Lekin nega hamma qarshidir menga,
Qayrilib boqmassan garchi bir menga
Yetardi senli suratlar, azizim.
Nahot visol shunday baland qoyadir,
Hamon zabt etolmam, keldi Noyabr,
Shu choʻqqida oʻlish degan gʻoya bir
Gʻuncha bargidek muattar, azizim.
Men yomon, men bilan suhbat-da yomon,
Yomoning qiynaldi gʻurbatda yomon,
Meni sevmasliging, albatta, yomon,
Sevishing bundan-da battar, azizim.
14. ***
Sendan maktub kutib sargʻaydi koʻzim,
Xat-xabar bermading, malika Budur.
Birdan yuragimni qopladi huzun:
Nahot, ishqimizga yetdimi putur?!
Bunday gumon yomon, bu shubha ogʻir,
Sen ishqqa va’fodor, men ham sertalab.
Dod solmay turay-chi, balki bor-yoʻgʻi
Oʻlib qolgandirsan bugun ertalab.
15. OY TUTILGAN KECHADA
Rahmat senga, zulmat, ming bor tashakkur
Hamrohim bo’lganing uchun bir muddat.
Ezilgan qalbimga bir nazar, bir qur
Tashlaganing uchun qarzdorman sendan.
G’animat g’animam, g’amlari g’aram,
Ta’ma deb bilmading holsizligimni.
Lek endi chuqurroq ochildi yaram,
Yaxshiroq tushundim yolg’izligimni.
16. ***
Rahmat,
yaxshi boʻldi — ketganing
qoldirmay bir parcha xat-xabar.
yoʻqsa, gulim, oʻsha xatga ming
bora termulib oʻlardim battar.
Meni oʻylabsan-da, mehribon,
Voh qanday yaxshisan uzoqdan.
Sevib nedir kutmoq — eh ribo,
Meni asrading bir gunohdan.
Rahmat, qoldirmabsan manziling,
Izlab boray derdim, boʻlmasa.
Axir bu ham boʻlardi zulm,
Sensiz tanda jonim boʻlmasa.
Yaxshiyamki, qoldirmabsan xat,
Qoldim oh-u boʻzlarim bilan.
Yoʻqsa, qanday oʻqirdim,
yigʻlab
Koʻr boʻlgan bu koʻzlarim bilan.
17. ***
mening ham
umrimda
bir bora
odamday
sevilgim kelgandi,
xolos.
qoʻy endi,
rahm etma,
dildor-a,
oʻldir,
shul arqonni
boʻynimga sol,
os.
oʻldir-ey,
shundogʻam bagʻoyat
jonimdan toʻydirdi arzimaganim.
shafqatan sevganing —
haqorat,
bundoq sevilgandan
peshdir oʻlganim.
toʻgʻri-da,
nima naf,
ayt oʻzing,
“yaxshisiz — sevaman”
degan tusmoldan.
yovuz boʻlsam
netarding,
qoʻzim,
qoʻy,
endi ishqni ham
bozorga solma.
xayr,
senga haddan ziyoda
talab qoʻygan boʻlsam,
kechir,
iltimos.
mening ham
umrimda
bir bora
odamday
sevilgim kelgandi,
xolos.
odamday yashagim kelgandi,
begʻaraz sevgini
qilgandim orzu.
men ham axir
inson farzandi,
men ham odam edim,
balki
aybim — shu…
TOQAT
1. JALOLIDDIN MANGUBERDI
“Turkiyning uch ori bor, — degan bobom, —
Tulpori, quroli hamda xotini”.
Biror kim, ularga yomon qarasa,
Tinglab oʻtirmagan dodini.
Qaysi yil siyosat qaltis oʻzgarib,
Tulpor ketdi qaro qismat tigʻida.
Otam shu quroli bilan onamni
Asrab kelar hamon qorachigʻiday.
Menda esa, oʻgʻlim, na oʻtkir xanjar,
Na-da peshonamda bor biror otim.
Harqalay, yagona orim — onangga
Bir gard yuqtirmayman, to bor hayotim.
Qoʻlingga qurol ol, ot chop demasman,
Xalos qilsang boʻldi ushbu tamgʻadan.
Oxirgi oringni boy berma faqat,
Biror nima qolsin nabiramga ham.
2. ***
Mening otam — vijdonli odam,
Eshit, dunyo, aytgum baralla.
Tasdiqlaydi buni Xudodan
Qoʻrqqan har bir inson, har banda —
Bilsa agar otamning fe’lin…
Tasdiqlamasa ham hech gapmas —
Axir, faqat shu uchun elin
Sevmaydi-ku hech bir zabardast
Va men unga munosib farzand
Boʻlish uchun qilgum harakat.
To bu gapni oʻgʻlim ham har vaqt
Ayta olsin senga baralla.
Mening otam — vijdonli odam…
3. ***
Alpomish Qalmoqqa ketar paytida
Barchini, Boysini, boriga boqib
Bir she’r aytib ketdi, oʻsha baytida
Bor edi armoni, orzusi, ohi:
Agar qaytmas boʻlsam, ey yor, bolamga
Eng avval oʻrgatgin Vatan neligin —
Magʻrur qaray bilsin butun olamga,
Behad seva olsin yurtin, elini.
Bugun esa minglab muhojirlarim
Ketarkan vatandan, yoridan yiroq
Aytib ketmoqdami alpning she’rlarin
Barchinlar yetti yil chekkanda firoq.
Hechqursa, Yodgorlar mard boʻlsa edi,
Shoirlar zamonga oʻzni sozlarkan.
Alpomish tark etgan Vatanni endi
Qaytarib olmoq shart Ultontozlardan.
4. BADFE’L
Qorajon — doʻst, alqissa,
Minnat yomon, ogʻalar.
Alpomish chohda qolsa,
Ultontoz chiqib olar.
Minnatdan qutulmoqqa
Chora bordir har qachon.
Chiqqandan soʻng, bu chohga
Tashlanadi Qorajon.
5. GUMROH
Haqiqat koʻngillarni
Qanchalik kuydirmasin:
Susambil — boʻrilarning
Tarqatgan uydirmasi.
Bulbulni tergashganda
Iqror boʻldi bariga:
Eshakka ergashganlar
Yem boʻlibdi boʻriga.
6. ZUMRAD
Ismi jismi bilan mos
Faqat ertak bor — aldar.
Bu ertakning yarmi — rost,
Qolgani oʻtrik, dalda.
Shundan boydir hayotda
Chala-chulpa oʻrgangan:
Doim mehnatkash, sodda
Itqitilar oʻrmonga.
7. ***
Garchi suv — hayotdir, kelsa sel, toʻfon
Ingichka uzilar, choʻzilar yoʻgʻon.
Chanqoqni bir qultum suv bosar, ammo
Ichgan sari hakalak otar nafs — oʻpqon.
Garchi bilamiz: pul — qoʻlning kiridir,
Qoʻlimiz loy mudom bizning baribir.
Garchi sogʻlik tuman boylikdir, ammo,
Nochorlik ham yomon dardning biridir.
Garchi Vatan bizdan emasdir qarzdor,
Lekin biz vatanni sanaymiz aybdor.
Garchi doʻst axtarib giryonmiz, ammo
Yaxshi doʻst boʻlmadik oʻzimiz zinhor.
Garchi koʻp narsaga yetar aqlimiz,
Shunga va’z oʻqiymiz, goʻyo haqlimiz.
Garchi loqaydlarni sevmaymiz, ammo
Bizlarmi mehnatkash, shudir muammo.
Garchi foyda yoʻqdir she’r-u gʻazaldan,
Lekin she’r malhamdir bizga azaldan.
Garchi salomatlik boylikdir, ammo
Aqcha ham davolar qancha kasaldan.
8. ***
Bekordan bekorga botmaydi quyosh,
Bekordan bekorga otmagaydir tong.
Bekorga bu osmon toʻkmaydi koʻz yosh,
Bekordan bekorga soat urmas bong.
Bekordan bekorga ov qilmas yirtqich,
Bekorga talamas qumursqa zinhor.
Bu dunyoda faqat birgina INSON
Yashashi mumkindir bekordan bekor.
9. HADIK
Olim — yaqin doʻstim,
menga Olimdan
shikoyat qilgandi bitta oʻtkinchi,
unga ishonmadim, axir korimga
doʻst yarar,
oʻrtani buzmasin kinchi.
Xulosa qilmoq ham tantanali gap…
Shundan beri meni ba’zilar mudom
ranjitib kelsa-da,
bandalaringdan
senga arz qilishga qoʻrqaman, Xudo.
10. ***
hamma birday sevmas havo yogʻishin,
kimdir kuyunadi,
kim soʻkinar,
rost.
bu — axir,
buyuk zot — Xudoning ishi,
men kimman,
bir ojiz bandaman xolos,
nima ham qilardim,
olamda hatto
Tangrining ishlarin suymaslar boʻlsa.
barchaga barobar yoqay deb
aslo
chiranib yurmayman endi,
alqissa,
shu ekan,
tagʻin hech boʻlmasman mulzam,
oʻylanib boshimni qotirmam,
chunki
bu she’r
palonchiga yoqmagan boʻlsa,
pistonchiga yoqishi mumkin.
11. SHE’RTAM’A GʻAZAL
She’rda pul yoʻq, yerda pul yoʻq,
Gar pul boʻlsa ilhom kelur.
“Shef” xohlasa, oʻrtoqlashar
Xohlamasa shayton kelur.
Shoir yollar — lek 1000 $
Bermay qadni qilar dollar
Shu ham pulmi, eh a’yonlar,
Kelsa bitta “Iphone” kelur.
Bir qalamim bordir manim,
U ham sinsa yonar tanim,
Sababi shu yozmaganim:
Xayolga boʻsh hamyon kelur.
Hech yoʻq manga 100 ming tanga
Tashlab qoʻying bank kartamga,
Keyin anga teyinmang-a
Yoʻqsa, she’rim yolgʻon kelur.
Kambagʻallik — kam dagʻallik,
Demay bering soʻm aqalli,
Pulsizlik-ku zoʻr kasallik,
Pul bor, belga darmon kelur.
Osh yeb qorin bir toʻysa deb
Gʻazal bitdi bu Moʻysafid,
Oʻlmay turar, ayting qani,
Gonarari qachon kelur?
12. BOLALARGA
Bolalikda bola boʻlganman
Ishonuvchan, sodda-begʻubor.
Barcha meni aldab boʻlgandan
Keyin koʻzim pishdi bir qadar.
Endi oʻzim ustasi farang
Soddalarni aldashda tengsiz.
Qildim oʻtgan-ketganni garang,
Ammo “bugun ne boʻldi deng” siz.
Bildim, aqlim hamon kirmabdi:
«Ana, deya, tepangda oʻrdak”,
Oʻtib ketgan menday tullakni
Oʻyin qildi besh yoshli goʻdak.
13. ***
Qayga ham borardim uch-toʻrtta siyqa,
Chaynalgan, ezgin bu she’rlarim bilan.
Koʻpi bilan, qachondir bu musiqa
Kimningdir dilini chertar, chimchilar.
Bu elning men kabi shoiri bisyor,
Yana bir dallini urarmi boshga.
Bu elning men kabi shoiri bisyor,
Ona, sening oʻgʻling yoʻq boshqa.
Garchi oson senga eng yaxshi, oʻktam
Oʻgʻlon boʻlib, elda dovruq qozonmoq.
Shoir boʻlmoq esa — yurmoqdir oʻtdan,
Minglab soʻz dahosi ichra nom topmoq.
She’r yomgʻir kabidir,
boqsam-boqmasam,
Chertaverar yotlar derazasini.
Sen sovuq qotasan yopqich qoqmasam,
Qishda, tagʻin boʻlsa deraza siniq.
Kelganim — tantana emas-ku, oʻlsam
Aslo koʻtarilmas olamda motam.
Yolgʻiz sen yigʻlaysan yiqilar boʻlsam
Va zumda bukchayib qoladi otam.
Qayga ham borardim uch-toʻrtta siyqa,
Chaynalgan, ezgin bu she’rlarim bilan.
Koʻpi bilan, qachondir bu musiqa
Kimningdir dilini chertar, chimchilar…
14. ***
Ogʻa Mansur, seni tushundim,
Ogʻir ekan shoirga hayot.
Iste’dodmas, budir istibdod,
Foydalansa sendan yetti yot
Va ustingdan kulsalar bot-bot,
Ogʻir ekan soddaga hayot.
Ogʻa Mansur, seni tushundim.
Boshqa nima qilardi odam,
Suyanishga bir togʻ boʻlmasa,
Na yaxshi doʻst, oʻrtoq boʻlmasa?!
Koshki, ezgu dil toq boʻlmasa,
Chayir qora, moʻrt oq boʻlmasa,
Boshqa nima qilardi odam!
Hamma olchoq davrada bitta
Koʻngli toza bor boʻlsa, eziz!
Koʻngli bor zot xor boʻlsa, esiz!
Dunyo birdan tor boʻlsa, esiz!
Esiz! Essiz dor boʻlsa, esiz!
Suv keltirgan xor boʻlsa, esiz!
Hamma olchoq, davra-da bitta…
Ogʻa Mansur, seni tushundim:
Kamtarlarning chiqmas ovozi,
To manmanning gapi — tarozi,
Tokay zogʻlar bulbulga qozi?
Kechir, men ham hamma qatori
Foydalandim nomingdan hozir,
Bilaman, sen bunga-da rozi,
Ogʻa Mansur, seni tushundim…
NAFRAT
1. ***
Momom “yomonlardan adashtirsin”, deb
Duo qilar edi meni har safar.
Tushundim: shu duo turarkan asrab
Badbin kimsalardan, turli narsadan.
Manim dono momom, farishta momom
Duodan toʻxtadi — tindi, o falak!
Shundan soʻng uloqdim, adashdim mudom,
“Yaxshi ne, yomon kim” farqlolmay halak.
Xudojon, qahr etma, ojiz qulingman,
Oʻzingga noliyman, kechirgil meni.
“Yaxshiga yonashtir” yurgan yoʻlimda
Yoki chin dunyoga koʻchirgil meni.
Bilarsan toʻyganim bunday gʻavgʻodan,
Kulib yengay desam, kulgaydir hamma.
Koʻzyosh toʻkay desam, Yaqub oʻgʻliman,
Boʻkib ichay desam, ismim Muhammad.
2. SAVOL
Nega nuqul xasis, manfaatparast,
Beamal, bezori, xudbin-u xoin
Sening tuproq kabi xokisor-u xas,
Saxiy boʻlishingni istaydi doim?..
3. ***
Xiyonat qilmadi biror dushmanim,
Ammo chuv tushirdi doʻstlardan biri.
Yusuflar qolmadi, ey tugʻushganim,
Va lekin Yusufni sotganlar tirik.
Ming taqiqlanmasin, qora bozorda
Sotilgani misol har xil toʻpponcha —
Quldorlik bitdi-ku, lek hali hamon
Insonning narxi bor, sizniki qancha?
4. ISMOILIYga
Botir, qoʻrqmas edi u gʻoyat,
Qaltirardi qoshida har kim.
Biroz qoʻrquv bilsaydi, shoyad,
Soz boʻlardi hammasi balkim.
Ertasidan sira xavotir
Chekmas edi, afsus, u odam —
Edi haddan tashqari botir,
Qoʻrqmas edi, hatto, Xudodan.
Shu sababdan oʻta jasurlar,
Rosti, mening g’ashimga tegar.
Barchangizga xayr-ma’zur-la,
Musht tushirgim kelar aftiga.
5. ***
Uyat, uyat, sharmanda, gunoh,
Soʻloqmonday odam!
Gapini qarang!
Shunday boʻladi-da bir beqaror,
yuragi oʻynov,
Shu yoshda birovni sevib qopti,
Garang!
Ey oʻrgildim deya, qani koyisang,
Menam odamman-ku, deydi-yey tagʻin,
Kim qoʻyibdi endi, latta, koʻngilchan,
Pishmagan, savdoyi, ahmoq, boynagi.
Odam ham senday boʻladimi, ey tentak,
Odam pul topadi, oila boqadi,
Xotin, bola-chaqasini oʻylaydi minday,
Togʻday boʻladi-da sabr-toqati.
Yana yigʻlab oʻtiribdi tunovin,
Eh, oʻttizga kirib aqli kirmagan.
Eh, bechora, “bu ham bir taqdir sinovi”,
Shoʻrqillama endi, nari tur, yoʻqol.
Dayov boʻlsang-chi, ey kallasi ishlamagan,
Beting qursin, qani endi vijdon.
Toʻymovdingni, shu yoshingdayam
Ali akaning itiday sanqib yurishdan.
Uyat, uyat, sharmanda, gunoh,
Soʻloqmonday odam!
Gapini qarang!
Qoʻyib bersang, pattasini olib bugunoq
Gʻoyib boʻlaman deydi u bilan,
Garang!
Esingni yigʻ, yigʻishtir endi, ey qaysar,
Oʻlib qolasan-ku axir shu yoshingdayam
Oʻlguday sevganing yana bir marta
Sevgingni rad etsa.
Bu esa tayin.
Tayin!
Tayin!
Haqing yoʻq endi
Sevilish, sevishga zinhor-bazinhor.
Uloqtirib yubor shu yuragingni,
Sevgingga arzimas hech qachon dunyo.
6. NURIKKA MAKTUB
Buncha sodda boʻlmasang, Nurik,
seni aldar hatto shoirlar,
seni oson avraydi murid
ovchilari — noloyiq pirlar.
Ular oʻzin maqtar har kuni,
qolganlarni tanbal, qoʻrs atar.
Foydalanar sendan va buni
himmat qilgan kabi koʻrsatar.
Ularga na raqobat qilding
na havasdan oqdi soʻlaging —
doʻst deding-u, sadoqat qilding,
ular seni it deb oʻyladi.
Endi ming urunma, bir tanga —
yigʻgan barcha hurmating, esiz!
Unutma, sen
ota-onangga
yolgʻiz oʻgʻil emassan bejiz.
7. ***
Madorim yoʻq yo dorim yoʻq,
Qatorim yoʻq yo torim yoʻq,
Yonorim yoʻq yo norim yoʻq,
Yigʻla, yorim, dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
Manam maydonsirab kezdim,
Dil hoʻngradi ezgin-ezgin.
Kimdir meni soʻkdi keskin,
Bormi orim, dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
Shamol xayol istab esar,
Xijron visol ipin kesar,
San kelmading, manim esa
Oh-u zorim: dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
Ichim toʻla xavotirlar,
Qoʻllarimda aso terlar,
Aldar ekan asotirlar:
Temurkelbat bahodirlar
Qoʻydi qorin: dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
Yurtga yovgʻon tortgan xonim
Va u oʻynab yurgan xonim
Yerlar osh-u, manti, xonim,
Shoʻrva, norin: dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
Qaydan keldim, sherdanman-o,
Asli-nasli sherdan man-o,
Yoʻq izlamang, she’rdan ma’no
Manim borim: dam bu — dam,
Dam bu damdir, dam — bu dam.
8. ***
Kechirim soʻradim kecha hammadan,
Bugun men hammaga rahmat aytaman!
Tongda boshlab buni xola-ammadan,
Kechda gʻirt begona bilan qaytaman.
Men rahmat aytaman,
qalqonim boʻlib,
Otilgan itimning oʻligiga ham,
Isfaradan kelgan oʻsha tosh gʻulun,
Tishimni sindirgan oʻrigiga ham!
Bir paytlar — choʻponlik qilgan paytimda
Suzishni oʻrgatgan togʻamga rahmat!
Dahanaki jangda,
soxta aytimda
Soʻkishni oʻrgatgan ogʻamga rahmat!
Men rahmat aytaman achchiq qonimni
Tanovul aylagan qandalaga ham,
— Yaxshi tanimasam hamki xonimni —
Rahmat oʻsha Nelson Mandelaga ham.
Qanday va’dalar-la bogʻlab qoʻlimni,
Boplab chuv tushirgan artistga rahmat!
Ikki oy uyqusiz topgan pulimni
Hamon qaytarmagan taksistga rahmat.
Kimdir oʻylab topgan Azirisa ham,
Farqi yoʻq:
chekkanmi-chekmagan zahmat —
Hattoki,
arzisa-arzimasa ham,
Men aytaveraman hammaga rahmat.
Toki toʻzim yetsin erta-kech ishlab,
Rahmat eshitay deb yongan jonga ham.
Shart emas bu uchun jonni irgʻishlab…
Rahmat!
Rahmat!
Rahmat Bobojonga ham!
Qaytishimni kutgan shu ikki daxma:
Yangi qishlogʻimga,
koʻhna kentimga.
Rahmat yomonlarga,
yaxshiga rahmat,
Rahmat!
Rahmat!
Rahmat!
Prezidentimga!
Menga rahmi kelgan,
qilmagan shafqat,
Xatolilarga ham,
xatosizga ham.
Xayron boʻlmang,
axir har kuni rahmat
Aytayotgan boʻlsam hatto sizga ham.
Eng katta rahmatim — oʻzlaringizga,
Hatto sizning qoʻzi-ulogʻingizga.
Meni oʻqigan shu koʻzlaringizga,
Meni tinglagan bu qulogʻingizga.
Sotib olyotganim yoʻq-ku, harqalay,
Siz ham bir qilsangiz-qilibsiz huzur.
Bugun rahmat aytdim hamma-hammaga,
Ertaga hammadan soʻrayman uzr.
Mayli,
oʻlsam meni kimgadir borib
Rahmatli shoir deb aytmasangiz ham,
Biling,
toʻymas quruq rahmatga qorin,
Haqin soʻrab olsin dangasangiz ham.
9. ***
Kechirib qoʻyasiz,
qariyb oʻttiz yil
Ogʻirim tashlabman ena zaminga.
Quvonsam — bagʻrida irgʻishlab, izgʻib,
Yigʻlasam — sheriklar qibman gʻamimga.
Netay, bilmabman-da, keng bu olamning
Egasi sizligin, qanday “tosh” yebman.
Uyi deb oʻylabman katta xolamning,
Menam shu dunyoning odami debman.
Ertaroq anglasam shuytarmidim men,
Xalal berarmidim, turtarmidim men,
Balki, tugʻilmagan ukam qabrining
Tuprogʻin koʻzimga surtarmidim men.
Qoʻysam-chi, oʻzimni oqlab nima naf,
Axir bilardim-ku oʻgayligimni.
Lekin bilmabman-da, boʻlgancha bir saf
Bir-bir tepkilashga oʻngʻayligimni.
Ha, oʻzimdan oʻtdi, yalinaman sizga,
Quchoqlamang, oʻpmang, kechiring meni.
He yoʻq, be yoʻq soʻkkaningizga
Bilmay, xafa boʻpman, kechiring meni.
Ogʻir botibdi-ku sizga xorligim,
Keltiraverasizmi endi zorligim.
Kechirim soʻrashim — kechimga oʻxshar,
Na malham, na toʻgʻri bichimga oʻxshar,
Minnatga oʻxshaydi minnatdorligim.
Axir nima boʻpti, menam bandayi
Osiyman, xatolar qilaman takror.
Eh, afsus siz emas shafqat manbayi,
Men Undan kechirim soʻrasam yak bor,
Mana shu eng yaxshi yechimga oʻxshar.
Lekin, Unga boray qaysi yuz bilan,
Shapaloq yeganday qizarar betim.
Toki uchrashmayin qaytib siz bilan,
Kechirib yuboring,
Kechirib keting.
Iqror boʻlolmayman barcha aybimga,
Men bilmayman, barin siz bilasiz-ku.
Yashnabman,
yashabman faqat “kayp”imga,
Siz ham shod boʻlmoqqa intilasiz-ku.
Menam shod boʻlayin, kechiring meni,
Oʻzim oʻrgilayin, kechiring meni.
Yana ozroq sizning dunyoyingizda
Umr kechirayin, kechiring meni.
E-e-h, sizga qilar yolgʻiz zardam — uzr!
Qalbimdagi toza hislardan uzr,
Oʻzim aybdorman-da, aldangan — men-ku,
Meni koʻp aldagan qizlardan uzr.
Nima ketdi sizdan, mahshar onida
Hisob-kitob bor-ku, bizlar oddiy – qul.
Axir, Chexovning “huv” qahramoniday
Oʻlib qolishimni istamaysiz-ku!
Keyin kimga yigʻlab, kimni soʻkasiz,
Kimni urib, kimni qilasiz joʻra,
Bir kunda, bir onda botmon choʻkasiz.
Sizga qiyin boʻlar, kamida, misol:
Soʻkkingiz kelganda — kechirim soʻrab,
She’r ham yozolmaysiz kamina misol.
