Бугун улуғ ватандошимиз Абу Райҳон Беруний Беруний туғилган кун

Абу Райҳон Беруний Беруний 973 йил 4 сентябрда Хоразмнинг Қиёт (Кат) шаҳрида дунёга келган. Дастлабки таълимни она шаҳрида олган, машҳур олим Абу Наср ибн Али Ироқдан илми нужум, риёзат каби фанлардан дарс олади. У 17 ёшида илк астрономик кузатишларни ўтказади. У 150 дан ортиқ илмий асарлар ёзади. Буюк бобокалонимиз 1048 йил 13 декабрда Ғазнада вафот этган. «Берун» ёки «Бирун» сўзи «ташқари» деган маънони англатади.
Маълумотларда ёзилишича унинг 152 та китобининг номи наълум. Бизгача улардан 27 тасигина етиб келган. Унинг бир қанча китоби табииёт илмига бағишланган. Бу соҳанинг ривожланишида Берунийнинг табииёт ва табиат ҳодисаларини ўрганиш усуллари , ҳаракат, товуш, иссиқлик,ёруғлик, электр, магнетизм, атмосферадаги ҳодисалар, модда тузилиши ҳақидаги ижодий ишлари катта аҳамиятга эга бўлади.
Берунийнинг ўша даврда яратган кашфиётларидан бири — глобус ихтиро этганлигидир. У Қуёш атрофида сайёралар айланишини, Ер эса ана шу сайёралардан бири эканлигини айтади.
Асарлари: «Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар» (тақвим ва йил ҳисоби, шунингдек, суғдийлар, қадимги хоразмликлар, форслар, юнонлар, яхудийлар, насронийлар ва мусулмонларнинг байрамлари, урф-одатлари тўғрисида маълумот берувчи асар), «Геодезия», «Қуёш ҳаракатини аниқлаш йўли», «Минералогия», «Сайдана», «Ҳиндистон» ва бошқ.

АБУ РАЙҲОН БЕРУНИЙ
ЎГИТЛАР

Одамгарчилиги бор мард киши ўзидан ва ўзиники эканлигига ҳеч ким тортишиб ўтирмайдиган нарсадан бошқасига эгалик қилмайди.

*  *  *

Неъматнинг қадри у йўқолгандагина билинади.

*  *  *

Одамларнинг тубан даражалиси ҳам ўзидан тубанроқ бўлган бировга эгалик ва раислик қилишдан холи эмас.

*  *  *

Ҳар бир янги нарсада лаззат бор.

*  *  *

Бугуннинг чорасини кўриб, эртага эҳтиёжи қолмаган киши ақллидир.

*  *  *

Асаларилар ҳам ўз жинсидан бўлатуриб ишламай, уядаги асални бекорга еб ётадиганларини ўлдириб ташлайдилар.

*  *  *

Миннат қилиш берилган эҳсонни йўққа чиқаради.

*  *  *

Иккала даъвогар рози бўлишибди-ю, қози рози бўлмабди.

*  *  *

Ҳар бир кун учун ҳақ ва ҳақиқат ҳозир нарса.

*  *  *

Тенглик ҳукм сурган жойда сотқин, алдамчи эҳтирослар, ғам-ғусса бўлмайди.

*  *  *

Улуғ ҳодисалар ҳар вақт юз беравермайди.

*  *  *

Бузуқ ниятли ва ёмон ахлоқли кишилар ўртага кириб олиши билан иш тўғри бўлмайди.

*  *  *

Ўз истагига эришишга тақдир ёрдам бермаган кишига маломат қилинмайди.

*  *  *

Одамлар ёқтирган кишилари тарафини олиб, ёмон кўрган кишиларини таъна қилишади.

*  *  *

Комил нарса ортиқчаликни ҳам, камчиликни ҳам қабул этмайди.

*  *  *

Ёлғончиликдан четланиб, ростгўйликка ёпишган кишини бошқа одам у ёқда турсин, ёлғончининг ўзи ҳам севиб мақтайди.

*  *  *

Кўз билан кўрган эшитгандан афзалроқдир.

*  *  *

Тилларнинг турлича бўлишига сабаб — одамларнинг гуруҳларга ажралиб кетиши, бир-биридан узоқ туриши, уларнинг ҳар бирида бир-бирига эҳтиёж туғилишидир.

*  *  *

Ҳайвонларнинг табиатларида кушандаларидан нафратланиш, душмандан ўзини қўриқлаш бор.

*  *  *

Ҳасад билан ғазаб икки қанот бўлиб ҳаракатга келса, тоза ва чиройли ҳаётларни хира ва кудуратли қилиб юборади.

*  *  *

Ҳаддан ортиқ ғазаб ваҳшийлик келтиради ва бевақт қилинган лутф обрўни кетказади.

Bugun ulug‘ vatandoshimiz Abu Rayhon Beruniy Beruniy tug‘ilgan kun

Abu Rayhon Beruniy 973 yil 4 sentyabrda Xorazmning Qiyot (Kat) shahrida dunyoga kelgan. Dastlabki ta’limni ona shahrida olgan, mashhur olim Abu Nasr ibn Ali Iroqdan ilmi nujum, riyozat kabi fanlardan dars oladi. U 17 yoshida ilk astronomik kuzatishlarni o‘tkazadi. U 150 dan ortiq ilmiy asarlar yozadi. Buyuk bobokalonimiz 1048 yil 13 dekabrda G’aznada vafot etgan. «Berun» yoki «Birun» so‘zi «tashqari» degan ma’noni anglatadi.
Ma’lumotlarda yozilishicha uning 152 ta kitobining nomi na’lum. Bizgacha ulardan 27 tasigina yetib kelgan. Uning bir qancha kitobi tabiiyot ilmiga bag’ishlangan. Bu sohaning rivojlanishida Beruniyning tabiiyot va tabiat hodisalarini o’rganish usullari , harakat, tovush, issiqlik,yorug’lik, elektr, magnetizm, atmosferadagi hodisalar, modda tuzilishi haqidagi ijodiy ishlari katta ahamiyatga ega bo’ladi.
Beruniyning o’sha davrda yaratgan kashfiyotlaridan biri — globus ixtiro etganligidir.
U Quyosh atrofida sayyoralar aylanishini, Yer esa ana shu sayyoralardan biri ekanligini aytadi.

Asarlari: «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» (taqvim va yil hisobi, shuningdek, sug‘diylar, qadimgi xorazmliklar, forslar, yunonlar, yaxudiylar, xristianlar va musulmonlarning bayramlari, urf-odatlari to‘g‘risida ma’lumot beruvchi asar), «Geodeziya», «Quyosh harakatini aniqlash yo‘li», «Mineralogiya», «Saydana», «Hindiston» va boshq.

ABU RAYHON BERUNIY
O’GITLAR

Odamgarchiligi bor mard kishi o’zidan va o’ziniki ekanligiga hech kim tortishib o’tirmaydigan narsadan boshqasiga egalik qilmaydi.

*  *  *

Ne’matning qadri u yo’qolgandagina bilinadi.

*  *  *

Odamlarning tuban darajalisi ham o’zidan tubanroq bo’lgan birovga egalik va raislik qilishdan xoli emas.

*  *  *

Har bir yangi narsada lazzat bor.

*  *  *

Bugunning chorasini ko’rib, ertaga ehtiyoji qolmagan kishi aqllidir.

*  *  *

Asalarilar ham o’z jinsidan bo’laturib ishlamay, uyadagi asalni bekorga yeb yotadiganlarini o’ldirib tashlaydilar.

*  *  *

Minnat qilish berilgan ehsonni yo’qqa chiqaradi.

*  *  *

Ikkala da’vogar rozi bo’lishibdi-yu, qozi rozi bo’lmabdi.

*  *  *

Har bir kun uchun haq va haqiqat hozir narsa.

*  *  *

Tenglik hukm surgan joyda sotqin, aldamchi ehtiroslar, g’am-g’ussa bo’lmaydi.

*  *  *

Ulug’ hodisalar har vaqt yuz beravermaydi.

*  *  *

Buzuq niyatli va yomon axloqli kishilar o’rtaga kirib olishi bilan ish to’g’ri bo’lmaydi.

*  *  *

O’z istagiga erishishga taqdir yordam bermagan kishiga malomat qilinmaydi.

*  *  *

Odamlar yoqtirgan kishilari tarafini olib, yomon ko’rgan kishilarini ta’na qilishadi.

*  *  *

Komil narsa ortiqchalikni ham, kamchilikni ham qabul etmaydi.

*  *  *

Yolg’onchilikdan chetlanib, rostgo’ylikka yopishgan kishini boshqa odam u yoqda tursin, yolg’onchining o’zi ham sevib maqtaydi.

*  *  *

Ko’z bilan ko’rgan eshitgandan afzalroqdir.

*  *  *

Tillarning turlicha bo’lishiga sabab — odamlarning guruhlarga ajralib ketishi, bir-biridan uzoq turishi, ularning har birida bir-biriga ehtiyoj tug’ilishidir.

*  *  *

Hayvonlarning tabiatlarida kushandalaridan nafratlanish, dushmandan o’zini qo’riqlash bor.

*  *  *

Hasad bilan g’azab ikki qanot bo’lib harakatga kelsa, toza va chiroyli hayotlarni xira va kuduratli qilib yuboradi.

*  *  *

Haddan ortiq g’azab vahshiylik keltiradi va bevaqt qilingan lutf obro’ni ketkazadi.