Хуршид Даврон. Қадрдон қуёш.
Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти. Тошкент — 1979
Муҳаррир — Шавкат Раҳмон
Адати 5000 — 56 бет
Хуршид Давроннинг “Қадрдон қуёш” тўпламига кирган шеърларида табиат ва инсондаги уйғунлик, она-Ерга садоқат, уруш қолдирган жароҳатлар андуҳи, муҳаббатнинг қадрдон ва изтиробли онлари қаламга олинади. У борлиққа ошиқлигини тенгдошларидан фарқли ўлароқ ўта босиқлик, қандайдир бир ёқимли меҳр билан ифода этади. ”Яшилгина майсалар”га лаб босиб, уларни эркалаб, она замин олдидаги фарзандлик бурчини адо этишга уринади. Унинг баҳор ҳақидаги битикларидан ялпиз, чучмома, майсалар, жийда гулининг ҳиди анқиб туради…
Хуршид ДАВРОН
«ҚАДРДОН ҚУЁШ» КИТОБИДАН
* * *
Оппоқ эди бошда бу дунё:
Кўча оппоқ, кечалар оппоқ,
Қандай яхши экан болалик,
Оппоқ ранглар билан яшамоқ…
Яшилланди кейин бирма-бир
Дала, чорбоғ, омонат кўприк.
Довуччадек мўлтираб боқди
Қўшни боққа тушган болалик…
Мовийланди кейин барчаси…
Болалигим термулди маҳзун:
Қорачиғи – туннинг парчаси,
Илк севгиси киприкдек узун.
Кейин аста хира тортди нур,
Аралашди оқ, яшил, мовий,
Болаликдан кейинги умр
Дарёдек тинч оқа бошлади.
Фақат баъзан бу азиз ранглар
Тушларимга солар қасирға.
Оппоқ болиш устида ёнар
Кўздан оққан томчи – исирға.
* * *
Жийда гулин исладим
Болалардай энтикиб.
Болалигим изладим
Далаларга кўз тикиб.
Ҳув, олис-олисларга
Қуёшдай сингиб кетай.
Бироқ ўтга кўмилиб
Йиғлагим келса, нетай?
Йиғлама деб, шивирлаб
Юпата бошлар ажиб,
Миттигина бойчечак
Қўлларимдан ушлаб жим.
* * *
Токчада даста ялпиз,
Ҳузур берар беморга.
Доридан дим хонамиз
Гўё тўлди баҳорга.
Ниманидир эслайди,
Уринади кулишга
Ва лекин ялпиз ҳиди
Тўкилади болишга.
Дунё ҳам кўзларига
Гўё ялпиз кўкати.
Кечалари уйғониб
У ялпизни ўпади.
* * *
Ҳали осмон дилимдай хира,
Ҳали қуёш ҳам ғира-шира.
Кўзларини уқалар толзор,
Ҳали қуёш ўзи тафтга зор.
Қиш ва баҳор ўртаси бир кун.
Кутгил, юрак, эрта тонг пайти
Куртакларни ташлаб кетар тун
Ва осмонда қуёш гуллайди.
* * *
У аёлнинг қўллари дағал,
У аёлнинг кўйлаги дағал.
Уни ҳар кун калтаклар эри,
Ҳар кун юзда кўкарар доғлар.
Кеча ногоҳ йўлнинг четида
Кўриб қолдим ўша аёлни:
У ҳидларди мен сезмай ўтган
Миттигина марварид гулни.
* * *
Далаларнинг қоқ ўртасида
Еру-осмон аро бир эртак –
Юлдузларнинг майин сасидан
Тебранади оппоқ беланчак.
Ухлаб қолар ҳориган ота,
Ухлаб қолар теримчи сулув.
Ухлаб қолар чорбоғ ортида
Ариқчада жилдираган сув.
Фақат қора кўзларин очиб,
Ҳайрат билан тўлганда қучоқ,
Онасига ўхшатиб ойни
Талпинади ойдай чақалоқ
Ва меҳрдан ийиб, кўксини
Чақалоққа тутар ой хушҳол,
Сўнг аллалар айтиб, ўксиниб
Беланчакни тебратар шамол…
* * *
Теримчи қизлар
Шохлардаги қушлардай енгил,
Қоматлари хаёл,
Қуёш иси анқиб турар чеҳраларидан.
Улар
Тўлиб кетган армонлар каби,
Эгатларга эгилган.
Орзулари мезонлар каби
Оппоқ бўлиб учиб юргувчи
Ойдин шамолларга осилган.
Ҳув… Бўғилиб сайраган
қушдан ҳам узоқ,
Қишлоғимнинг чексиз далаларида,
Оппоқ шийпонларда кўксини титроқ,
Илиқ, мовий шамоллар ўпиб,
Ухлаб ётар теримчи қизлар
Тушларини қуёшга кўмиб…
* * *
Кўз ўнгимда бепоён боғлар,
Япроқларда тилла ранг ғубор.
Яқинлашиб қолгандек тоғлар,
Ҳаво шундай тиниқ, беғубор.
Шитирлаган кечки ёмғир ҳам,
Туманларни қучоқлаган тонг,
Қоп-қорайган далаю қир ҳам,
Бари менга таниш, қадрдон.
Дарахтларда ловиллар гулхан,
Юрагимда унинг тафти бор.
Боғчадаги хазонлар билан
Учиб юрар кечаги баҳор.
Мени ташлаб кетмоқчи дўстни
Тўхтатмоқчи бўлгандай шу он
Мен жимгина қўлим чўзаман
Ёнаётган гулханлар томон.
* * *
Битта кўз бор бу дунёда –
Сеҳрли, оддий.
Битта сўз бор бу дунёда –
Нурли, абадий…
Мен у кўзга етаман аммо,
Мен у сўзни айтаман аммо
Бу дунёда битта қабр бор,
У мени кутади умидвор.
Сўроқлайди мени еллардан,
Сўроқлайди мени йўллардан…
Бу дунёда битта қабр бор,
У мени кутади умидвор.
Пойида жим чўккалаб олиб,
Кўзларимга йиғилган дардни
Унинг заъфар майсаларига
Сочиб, сочиб, сочиб йиғласам…
СИНГЛИМ МАКТУБИ
“Самарқандда ўрик гуллади,
Майса босди отам қабрини…”
Мен мактубни тўйиб ҳидладим,
Мен изладим баҳор атрини.
“…Самарқандда гул қулф уради,
Гуллар қўйдик отам қабрига.
Келинойим кўзи ёриди,
Сиз жиянлик бўлдингиз, ака”.
* * *
Дераза – бешафқат чегара, —
Парчагина осмон кўринур.
Дераза, кўксимда сен яра.
Дераза – қора тун, ойдин нур.
Дераза қанотин қайирсанг,
Қалбимни қуршаса доира.
Бир парча умиддан айирсанг
Мен кимга ишонай, ҳамшира!
Дераза эртаклар сўйлайди,
Гоҳи ой кўринур, гоҳ қуёш.
Ялпизлар ҳидини бўйлайди,
Кўзимдан тирқираб оқар ёш.
Кўзимни кесади чегара,
Парчагина осмон – кўк ларза.
Тунлари ослар киприкка
Томчига айланган дераза…
* * *
Шовуллайди боғларда ёмғир,
Шовуллайди шаҳар узра жим.
Тарновларга узатиб кимдир
Узоқ тутиб қолди ҳовучин.
Шовуллайди ёмғир… Одамлар
Бекинишди ундан панада,
Кимдир унинг тинишин пойлар
Ёмғир қучган тунги хонада.
“Тезроқ тинса” – шивирлар, семиз
Портфелини кўтарган шоир.
Аслида-ку унинг шеърларин
Кўпчилиги ёмғирга доир.
Ариқчалар сувга тўлади,
Панада жим кутар оломон.
…Ана, биров шошмай ҳатлади
Остонадан кўчага томон.
Шовуллаган ёмғир остида
Қадам ташлаб боради хушҳол.
Яширганча гулни кўксида –
Уни кутар севимли аёл.
Ана… Ана… Сочи патила,
Қаранглар-эй, сочлари тўзиб,
Сакраб ўйнар кўчада бола,
Қўлларини ёмғирга чўзиб.
Ёмғирларда чўмилар нафас,
Кипригида ялтирар биллур.
Қуёш булут остидан эмас,
Сочар унинг кўзларидан нур.
…Меҳмонхона. Озғин бир киши
Йиғиштирар жомадонини.
“Ҳеч қаерни кўрмай…” Кўз ёши
Тўка бошлар унинг хотини.
“Бошқа сафар… Кўряпсан, ёмғир,
Нима қилай қўйди шошириб.
Мен бормасам бўлмайди, ахир
Чигитларим кетади чириб”.
…Ёғавергин, тинмагин, ёмғир,
Куйла сокин кунга қўшилиб
Ва шаҳарни айласин қамал
Гуллар иси – қирлар қўшини.
…Тунда эса қизнинг сочлари
Тўкиларкан бағримга оғир.
Туш кўраман оқ томчиларни,
Тушларимга киради ёмғир.
СПИТАМЕН ҚЎШИҒИ
Қўлимда бир қилич эрди,
Ул қилич қонимга зор эрди.
Айро бўлдим ул қиличимдан,
На бўлғайдур аҳволим энди?
Қўлимда бир қилич бор эрди,
Тиғида ёв қони хор эрди.
Айро бўлдим ул қиличимдан,
На бўлғайдур аҳволим энди?
Қўлимда бир қилич бор эрди
Уни менга берган ёр эрди.
Айро бўлдим ул қиличимдан,
На бўлғайдур аҳволим энди?
Ёт қилич қонимга зор энди,
Ёт қиличда қоним хор энди,
Ул хўб қиз ўзгага ёр энди,
Қўлимда бир қилич бор эрди.
* * *
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Чексиз-чексиз, ям-яшил қирлар,
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Яғринини ювган ёмғирлар.
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Милтир-милтир ёнади юлдуз,
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Чайқалади шудрингли ялпиз.
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Мовий осмон сўниб борадир.
Ўлаётган отнинг қорачиғида
Бир тасвир бор – заминдан оғир.
* * *
Қорнинг ҳиди келар…
Ора-оралаб
Шикаста оломон қирга ўрмалар –
Узоқдаги якка толни қоралаб,
Елкаларда тобут.
Қорнинг ҳиди келар…
Йўлнинг четидаги кўк кийган аёл,
Чироғинг ўчдими, нури сўндими?
Йўлнинг четидаги кўк кийган аёл,
У асло қайтмагай.
Не қилдик энди?..
Қор нафаси билан кечмоқда бу кун,
Қорайиб турибди кимнингдир қабри.
Катталардек жиддий болалар бугун,
Катталар йиғлашар болалар каби…
РАУФ ПАРФИ ШЕЪРИГА НАЗИРА
Қор ёғаётган оқшом
Шаҳарни кезсанг,
Ғира-шира кўчаларни
Кезсанг, қўлларингни чўнтакка тиқиб,
Қор эса эриса лабларингда жим.
Ўйласанг, олисларда қолган кимнидир,
Шу қорни ўйласанг, қалбинг энтикса.
Айниқса, ўзинг севган қизни ўйласанг,
Айниқса, ўйласанг онангни…
Қор эса тинмаса,
Тинмаса қадаминг.
Ўзинг ҳам бир қор учқунидай
Сингиб кетсанг туннинг бағрига.
Кимгадир йўл берсанг, кимгадир салом,
Аммо ўзинг билмасанг буни.
Қор эса бўралаб ёғаверса жим,
Адашсанг-да сезмасанг адашганингни…
* * *
Эшик очилади,
Дайди ит каби
Орқага чекинар нима қоронғулик…
Бир эркак чиқади кўчага эснаб,
Гўдак йиғисини яширар эшик.
Эркак қора рангли ёмғирпўшининг
Эзилган ёқасин кўтариб олар,
Эриниб излайди папиросини,
Шошмасдан тутатар, ўйланиб қолар.
Кейин деразага қарайди сўлғин,
Оҳиста, бош силкиб қўяди унсиз.
Бир аёл ойнадан силкитади қўл
Ва эркакни олиб кетади кундуз.
* * *
Биласанми, туш кўрдим сени,
Эсда қолди кўзларинг фақат.
Кўрсатмоқчи бўлиб кўзингни
Олиб кетди йўллар бешафқат.
Сени топдим. Лабингда титроқ,
Шивирладинг: “Тинчимни буздинг…”
Ўртамизда қийналди чироқ,
Уйқусираб йиғлади қизинг.
Сен бўшлиққа тикиб кўзингни
Шивирладинг оҳиста, карахт:
“Биласанми, туш кўрдим сени,
Эсда қолди кўзларинг фақат”
* * *
Поль Элюарга
…Жуда ишонаман,
…Шоир юраги
Қушга айланади ўлгандан бошлаб.
Саратоннинг чўғли боғлари узра
Учиб келмоқдасан парча муз тишлаб…
* * *
Улуғ Ватан урушида ҳалок
бўлган Нуриддин тоғамга
…Совуқ шамол мени қувади,
Сокин шаҳар кўчаларида.
Қизлар эса мени севади
Олис баҳор кечаларида.
Сизни севган у қиз тирикми?
Қийнайдими хотира расми?
Тунлар унинг боши эгикми,
Нуриддинми ўғлининг исми?
* * *
Бизлар жуда ақллимиз,
Минг ўлчаб, бир кесамиз,
Яшасин, деб халқимиз,
Мансабларда ўсамиз.
Бизлар жуда ақллимиз,
Қийналмаймиз дил титиб,
Чўмилмаймиз дарёларда
Чўкиб кетиш мумкин деб.
“Узилганда яшил япроқ,
Титрама, эвини қил.
Ҳаяжондан бўл, — дер, — йироқ” –
Оқ халат кийган ақл.
Бизлар жуда ақллимиз,
Баъзан кун-тун ўйлаймиз,
“Бу буюмни қайга қўйсак
Гўзал бўлар уйимиз”.
Бироқ кутар, қалбда ўкинч
Олисларда онамиз.
Қўмсамаймиз. Чунки соғинч
Эговлайди умримиз.
“Соғинибди?!.. Ўтар-кетар,
Бир кун бориб келамиз”.
Бошқа ишга урамиз қўл,
Чунки жуда ақллимиз.
Ойдек тоза қизни севиб,
Термилиб гул юзига.
Кейин эса, уйланамиз
Амалдорнинг қизига.
Рақибга тиғ билан чиқмоқ –
Даҳшат!
Нима қиламиз?!
Ахир бизлар ақллимиз,
Макр билан янчамиз.
…Бир кун ўлсак, устимизга
Улкан тошни қўйишар
Ва албатта ўша тошга
Ақлли сўз ўйишар.
Xurshid Davronning “Qadrdon quyosh” to’plamiga kirgan she’rlarida tabiat va insondagi uyg’unlik, ona-Yerga sadoqat, urush qoldirgan jarohatlar anduhi, muhabbatning qadrdon va iztirobli onlari qalamga olinadi. U borliqqa oshiqligini tengdoshlaridan farqli o’laroq o’ta bosiqlik, qandaydir bir yoqimli mehr bilan ifoda etadi. ”Yashilgina maysalar”ga lab bosib, ularni erkalab, ona zamin oldidagi farzandlik burchini ado etishga urinadi. Uning bahor haqidagi bitiklaridan yalpiz, chuchmoma, maysalar, jiyda gulining hidi anqib turadi…
Xurshid DAVRON
«QADRDON QUYOSH» KITOBIDAN
* * *
Oppoq edi boshda bu dunyo:
Ko’cha oppoq, kechalar oppoq,
Qanday yaxshi ekan bolalik,
Oppoq ranglar bilan yashamoq…
Yashillandi keyin birma-bir
Dala, chorbog’, omonat ko’prik.
Dovuchchadek mo’ltirab boqdi
Qo’shni boqqa tushgan bolalik…
Moviylandi keyin barchasi…
Bolaligim termuldi mahzun:
Qorachig’i – tunning parchasi,
Ilk sevgisi kiprikdek uzun.
Keyin asta xira tortdi nur,
Aralashdi oq, yashil, moviy,
Bolalikdan keyingi umr
Daryodek tinch oqa boshladi.
Faqat ba’zan bu aziz ranglar
Tushlarimga solar qasirg’a.
Oppoq bolish ustida yonar
Ko’zdan oqqan tomchi – isirg’a.
* * *
Jiyda gulin isladim
Bolalarday entikib.
Bolaligim izladim
Dalalarga ko’z tikib.
Huv, olis-olislarga
Quyoshday singib ketay.
Biroq o’tga ko’milib
Yig’lagim kelsa, netay?
Yig’lama deb, shivirlab
Yupata boshlar ajib,
Mittigina boychechak
Qo’llarimdan ushlab jim.
* * *
Tokchada dasta yalpiz,
Huzur berar bemorga.
Doridan dim xonamiz
Go’yo to’ldi bahorga.
Nimanidir eslaydi,
Urinadi kulishga
Va lekin yalpiz hidi
To’kiladi bolishga.
Dunyo ham ko’zlariga
Go’yo yalpiz ko’kati.
Kechalari uyg’onib
U yalpizni o’padi.
* * *
Hali osmon dilimday xira,
Hali quyosh ham g’ira-shira.
Ko’zlarini uqalar tolzor,
Hali quyosh o’zi taftga zor.
Qish va bahor o’rtasi bir kun.
Kutgil, yurak, erta tong payti
Kurtaklarni tashlab ketar tun
Va osmonda quyosh gullaydi.
* * *
U ayolning qo’llari dag’al,
U ayolning ko’ylagi dag’al.
Uni har kun kaltaklar eri,
Har kun yuzda ko’karar dog’lar.
Kecha nogoh yo’lning chetida
Ko’rib qoldim o’sha ayolni:
U hidlardi men sezmay o’tgan
Mittigina marvarid gulni.
* * *
Dalalarning qoq o’rtasida
Yeru-osmon aro bir ertak –
Yulduzlarning mayin sasidan
Tebranadi oppoq belanchak.
Uxlab qolar horigan ota,
Uxlab qolar terimchi suluv.
Uxlab qolar chorbog’ ortida
Ariqchada jildiragan suv.
Faqat qora ko’zlarin ochib,
Hayrat bilan to’lganda quchoq,
Onasiga o’xshatib oyni
Talpinadi oyday chaqaloq
Va mehrdan iyib, ko’ksini
Chaqaloqqa tutar oy xushhol,
So’ng allalar aytib, o’ksinib
Belanchakni tebratar shamol…
* * *
Terimchi qizlar
Shoxlardagi qushlarday yengil,
Qomatlari xayol,
Quyosh isi anqib turar chehralaridan.
Ular
To’lib ketgan armonlar kabi,
Egatlarga egilgan.
Orzulari mezonlar kabi
Oppoq bo’lib uchib yurguvchi
Oydin shamollarga osilgan.
Huv… Bo’g’ilib sayragan
qushdan ham uzoq,
Qishlog’imning cheksiz dalalarida,
Oppoq shiyponlarda ko’ksini titroq,
Iliq, moviy shamollar o’pib,
Uxlab yotar terimchi qizlar
Tushlarini quyoshga ko’mib…
* * *
Ko’z o’ngimda bepoyon bog’lar,
Yaproqlarda tilla rang g’ubor.
Yaqinlashib qolgandek tog’lar,
Havo shunday tiniq, beg’ubor.
Shitirlagan kechki yomg’ir ham,
Tumanlarni quchoqlagan tong,
Qop-qoraygan dalayu qir ham,
Bari menga tanish, qadrdon.
Daraxtlarda lovillar gulxan,
Yuragimda uning tafti bor.
Bog’chadagi xazonlar bilan
Uchib yurar kechagi bahor.
Meni tashlab ketmoqchi do’stni
To’xtatmoqchi bo’lganday shu on
Men jimgina qo’lim cho’zaman
Yonayotgan gulxanlar tomon.
* * *
Bitta ko’z bor bu dunyoda –
Sehrli, oddiy.
Bitta so’z bor bu dunyoda –
Nurli, abadiy…
Men u ko’zga yetaman ammo,
Men u so’zni aytaman ammo
Bu dunyoda bitta qabr bor,
U meni kutadi umidvor.
So’roqlaydi meni yellardan,
So’roqlaydi meni yo’llardan…
Bu dunyoda bitta qabr bor,
U meni kutadi umidvor.
Poyida jim cho’kkalab olib,
Ko’zlarimga yig’ilgan dardni
Uning za’far maysalariga
Sochib, sochib, sochib yig’lasam…
SINGLIM MAKTUBI
“Samarqandda o’rik gulladi,
Maysa bosdi otam qabrini…”
Men maktubni to’yib hidladim,
Men izladim bahor atrini.
“…Samarqandda gul qulf uradi,
Gullar qo’ydik otam qabriga.
Kelinoyim ko’zi yoridi,
Siz jiyanlik bo’ldingiz, aka”.
* * *
Deraza – beshafqat chegara, —
Parchagina osmon ko’rinur.
Deraza, ko’ksimda sen yara.
Deraza – qora tun, oydin nur.
Deraza qanotin qayirsang,
Qalbimni qurshasa doira.
Bir parcha umiddan ayirsang
Men kimga ishonay, hamshira!
Deraza ertaklar so’ylaydi,
Gohi oy ko’rinur, goh quyosh.
Yalpizlar hidini bo’ylaydi,
Ko’zimdan tirqirab oqar yosh.
Ko’zimni kesadi chegara,
Parchagina osmon – ko’k larza.
Tunlari oslar kiprikka
Tomchiga aylangan deraza…
* * *
Shovullaydi bog’larda yomg’ir,
Shovullaydi shahar uzra jim.
Tarnovlarga uzatib kimdir
Uzoq tutib qoldi hovuchin.
Shovullaydi yomg’ir… Odamlar
Bekinishdi undan panada,
Kimdir uning tinishin poylar
Yomg’ir quchgan tungi xonada.
“Tezroq tinsa” – shivirlar, semiz
Portfelini ko’targan shoir.
Aslida-ku uning she’rlarin
Ko’pchiligi yomg’irga doir.
Ariqchalar suvga to’ladi,
Panada jim kutar olomon.
…Ana, birov shoshmay hatladi
Ostonadan ko’chaga tomon.
Shovullagan yomg’ir ostida
Qadam tashlab boradi xushhol.
Yashirgancha gulni ko’ksida –
Uni kutar sevimli ayol.
Ana… Ana… Sochi patila,
Qaranglar-ey, sochlari to’zib,
Sakrab o’ynar ko’chada bola,
Qo’llarini yomg’irga cho’zib.
Yomg’irlarda cho’milar nafas,
Kiprigida yaltirar billur.
Quyosh bulut ostidan emas,
Sochar uning ko’zlaridan nur.
…Mehmonxona. Ozg’in bir kishi
Yig’ishtirar jomadonini.
“Hech qaerni ko’rmay…” Ko’z yoshi
To’ka boshlar uning xotini.
“Boshqa safar… Ko’ryapsan, yomg’ir,
Nima qilay qo’ydi shoshirib.
Men bormasam bo’lmaydi, axir
Chigitlarim ketadi chirib”.
…Yog’avergin, tinmagin, yomg’ir,
Kuyla sokin kunga qo’shilib
Va shaharni aylasin qamal
Gullar isi – qirlar qo’shini.
…Tunda esa qizning sochlari
To’kilarkan bag’rimga og’ir.
Tush ko’raman oq tomchilarni,
Tushlarimga kiradi yomg’ir.
SPITAMEN QO’SHIG’I
Qo’limda bir qilich erdi,
Ul qilich qonimga zor erdi.
Ayro bo’ldim ul qilichimdan,
Na bo’lg’aydur ahvolim endi?
Qo’limda bir qilich bor erdi,
Tig’ida yov qoni xor erdi.
Ayro bo’ldim ul qilichimdan,
Na bo’lg’aydur ahvolim endi?
Qo’limda bir qilich bor erdi
Uni menga bergan yor erdi.
Ayro bo’ldim ul qilichimdan,
Na bo’lg’aydur ahvolim endi?
Yot qilich qonimga zor endi,
Yot qilichda qonim xor endi,
Ul xo’b qiz o’zgaga yor endi,
Qo’limda bir qilich bor erdi.
* * *
O’layotgan otning qorachig’ida
Cheksiz-cheksiz, yam-yashil qirlar,
O’layotgan otning qorachig’ida
Yag’rinini yuvgan yomg’irlar.
O’layotgan otning qorachig’ida
Miltir-miltir yonadi yulduz,
O’layotgan otning qorachig’ida
Chayqaladi shudringli yalpiz.
O’layotgan otning qorachig’ida
Moviy osmon so’nib boradir.
O’layotgan otning qorachig’ida
Bir tasvir bor – zamindan og’ir.
* * *
Qorning hidi kelar…
Ora-oralab
Shikasta olomon qirga o’rmalar –
Uzoqdagi yakka tolni qoralab,
Yelkalarda tobut.
Qorning hidi kelar…
Yo’lning chetidagi ko’k kiygan ayol,
Chirog’ing o’chdimi, nuri so’ndimi?
Yo’lning chetidagi ko’k kiygan ayol,
U aslo qaytmagay.
Ne qildik endi?..
Qor nafasi bilan kechmoqda bu kun,
Qorayib turibdi kimningdir qabri.
Kattalardek jiddiy bolalar bugun,
Kattalar yig’lashar bolalar kabi…
RAUF PARFI SHE’RIGA NAZIRA
Qor yog’ayotgan oqshom
Shaharni kezsang,
G’ira-shira ko’chalarni
Kezsang, qo’llaringni cho’ntakka tiqib,
Qor esa erisa lablaringda jim.
O’ylasang, olislarda qolgan kimnidir,
Shu qorni o’ylasang, qalbing entiksa.
Ayniqsa, o’zing sevgan qizni o’ylasang,
Ayniqsa, o’ylasang onangni…
Qor esa tinmasa,
Tinmasa qadaming.
O’zing ham bir qor uchquniday
Singib ketsang tunning bag’riga.
Kimgadir yo’l bersang, kimgadir salom,
Ammo o’zing bilmasang buni.
Qor esa bo’ralab yog’aversa jim,
Adashsang-da sezmasang adashganingni…
* * *
Eshik ochiladi,
Daydi it kabi
Orqaga chekinar nima qorong’ulik…
Bir erkak chiqadi ko’chaga esnab,
Go’dak yig’isini yashirar eshik.
Erkak qora rangli yomg’irpo’shining
Ezilgan yoqasin ko’tarib olar,
Erinib izlaydi papirosini,
Shoshmasdan tutatar, o’ylanib qolar.
Keyin derazaga qaraydi so’lg’in,
Ohista, bosh silkib qo’yadi unsiz.
Bir ayol oynadan silkitadi qo’l
Va erkakni olib ketadi kunduz.
* * *
Bilasanmi, tush ko’rdim seni,
Esda qoldi ko’zlaring faqat.
Ko’rsatmoqchi bo’lib ko’zingni
Olib ketdi yo’llar beshafqat.
Seni topdim. Labingda titroq,
Shivirlading: “Tinchimni buzding…”
O’rtamizda qiynaldi chiroq,
Uyqusirab yig’ladi qizing.
Sen bo’shliqqa tikib ko’zingni
Shivirlading ohista, karaxt:
“Bilasanmi, tush ko’rdim seni,
Esda qoldi ko’zlaring faqat”
* * *
Pol` Elyuarga
…Juda ishonaman,
…Shoir yuragi
Qushga aylanadi o’lgandan boshlab.
Saratonning cho’g’li bog’lari uzra
Uchib kelmoqdasan parcha muz tishlab…
* * *
Ulug’ Vatan urushida halok
bo’lgan Nuriddin tog’amga
…Sovuq shamol meni quvadi,
Sokin shahar ko’chalarida.
Qizlar esa meni sevadi
Olis bahor kechalarida.
Sizni sevgan u qiz tirikmi?
Qiynaydimi xotira rasmi?
Tunlar uning boshi egikmi,
Nuriddinmi o’g’lining ismi?
* * *
Bizlar juda aqllimiz,
Ming o’lchab, bir kesamiz,
Yashasin, deb xalqimiz,
Mansablarda o’samiz.
Bizlar juda aqllimiz,
Qiynalmaymiz dil titib,
Cho’milmaymiz daryolarda
Cho’kib ketish mumkin deb.
“Uzilganda yashil yaproq,
Titrama, evini qil.
Hayajondan bo’l, — der, — yiroq” –
Oq xalat kiygan aql.
Bizlar juda aqllimiz,
Ba’zan kun-tun o’ylaymiz,
“Bu buyumni qayga qo’ysak
Go’zal bo’lar uyimiz”.
Biroq kutar, qalbda o’kinch
Olislarda onamiz.
Qo’msamaymiz. Chunki sog’inch
Egovlaydi umrimiz.
“Sog’inibdi?!.. O’tar-ketar,
Bir kun borib kelamiz”.
Boshqa ishga uramiz qo’l,
Chunki juda aqllimiz.
Oydek toza qizni sevib,
Termilib gul yuziga.
Keyin esa, uylanamiz
Amaldorning qiziga.
Raqibga tig’ bilan chiqmoq –
Dahshat!
Nima qilamiz?!
Axir bizlar aqllimiz,
Makr bilan yanchamiz.
…Bir kun o’lsak, ustimizga
Ulkan toshni qo’yishar
Va albatta o’sha toshga
Aqlli so’z o’yishar.
Xurshid Davron.Qadrdon quyosh — 1979 (Kiril & Lotin) by Khurshid Davron on Scribd
