Астрид Линдгрен — дунёга машҳур швед адибаси. У яратган Карлсон, Пеппи, Эмиллар жаҳон бўйлаб кезиб юрибди. Миллионлаб дунё болалари бу қаҳрамонларни севиб, улар билан бирга вояга етмоқда. Болалар Линдгрен асарлари тараннум этган оқкўнгиллик, самимийлик, олижаноблик туйғуларидан баҳраманд бўладилар. Астрид Линдгрен атоқли болалар Ёзувчиси бўлиши билан бирга, аввало, она, буви — аёл. Катта қалбли, истеъдодли, меҳрибон аёл.
Унинг ана шу меҳри асарларига кўчди. У асарлари орқали дунё болаларига меҳр улашди.

АСТРИД ЛИНДГРЕН: “БАХТ БУ — ЁЗИШ ИМКОНИЯТИ…”
Маъсума Аҳмедова тайёрлади

Астрид Линдгрен — машҳур швед адибаси. У яратган Карлсон, Пеппи, Эмиллар жаҳон бўйлаб кезиб юрибди. Миллионлаб дунё болалари бу қаҳрамонларни севиб, улар билан бирга вояга етмоқда. Болалар Линдгрен асарлари тараннум этган оқкўнгиллик, самимийлик, олижаноблик туйғуларидан баҳраманд бўладилар. Астрид Линдгрен атоқли болалар Ёзувчиси бўлиши билан бирга, аввало, она, буви — аёл. Катта қалбли, истеъдодли, меҳрибон аёл.  Унинг ана шу меҳри асарларига кўчди. У асарлари орқали дунё болаларига меҳр улашди.
Биз ҳозир эътиборингизга ҳавола этаётган суҳбат анча йиллар илгари “Велт” газетасида (Бонн) чоп этилганди (муаллиф Волфгант Минати).

— Линдгрен хоним, Стокголмда сайр қилиб ёки дўконларда айланиб юрсангиз, ўткинчилар сизга қандай қарашади? Шунчаки сўрашиб ўтадиларми ёки саволларга кўмиб ташлайдиларми?

— Саволдан ҳам кўнгил изҳори кўпроқ бўлади. Масалан, мана бундай қабилда: “Мен сизга ўз миннатдорчилигимни билдиришим зарур. Сизнинг китобларингиз мен учун, болаларим учун қанчалар аҳамиятга эга эканлигини билсангиз эди…” Болаларга эса мени кўрсатиб: “Болалар, қаранглар, ҳув анави “Пеппи — Узун пайпоқ”ни ёзган хоним!” дейишади. Болалар менга унчалик қизиқмасдан кўз ташлайдилар. Уларнинг оналари бўлса…

— Демак, Астрид Линдгрен шунчалик жамиятники бўлиб кетганки, ўзига тегишли бўлиши, ўзича яшаши қийин, тўғрими?

— Уйда бемалол, лекин кўчада, шундай. Албатта, кимдир олдимга келади. Лекин бу менга ўз ҳолимча яшашимга халақит қилмайди.

— Ҳашаматда яшашга интилмайсиз…

— Ҳа, шундай, буни ўзингиз кўриб турибсиз.

— Сизнинг виллангиз ҳам, яхтангиз (кичик кема) ҳам кўп. Сиз тақинчоқ, зеб-зийнат тақмайсиз, ошхона асбобларингиз, кўриниб турибди, тиллодан эмас. Эҳтимол, сизнинг бирор қимматбаҳо нарсангиз, масалан, маркалар коллектсиянгиз бордир?

— Йўқ, афсуски, йўқ. Лекин шундай коллектсия тўплашим мумкин эди. Ахир, умрим давомида шунчалик кўп хатлар олганманки… Марка тўплашга унча қизиқмайман.

— Асарлари қувноқ, хушчақчақ бўлган ижодкорларнинг аксарияти табиатан меланхолик (ғамгин кайфиятли ва тез таъсирга бериладиган одам) бўладилар…

— Бу гап менга ҳам тааллуқли.

— Сиз ростдан ҳам меланхоликмисиз?

— Ҳаттоки, жуда ҳам. Кўпинча ғамгин бўлиб юраман.

— Сизнингча, бахт нима?

— Мен болаларим, невараларим ва эвараларим билан бўлганимда бахтли бўламан. Афсуски, менинг истагимга қарши, вақтим унчалик кўп эмас. Ҳа, табиат… Табиат қўйнида бўлиш, сайр қилиш ҳам бахт.

— Сиз ҳеч қачон мемуарларга ўхшаш асарлар ёзмаслигингизга асос бор.

— Бу аниқ — ҳеч қачон.

Ҳаммасига об-ҳаво айбдор

— “Мен болалар Ёзувчиси бўлишимга фақат об-ҳаво айбдор”. Сизнинг ана шу сўзларингиз сира ёдимдан чиқмайди. Тўғрисини айтинг, Ёзувчи бўлишингизга нима туртки бўлган?

— Мен жиддий айтяпман, айни об-ҳаво сабабчи бўлган! Сиз бунинг тарихини биларсиз дейман?

— Ўзингиз айтиб бера қолинг!

— Воқеа мана бундай рўй берган. 1941 йили, мен ўшанда ўттиз уч ёшда эдим, бирдан еттига кирган қизим Карин касал бўлиб қолди: тўшакдан туриши мумкин эмасди. Қизим бир гал бирор нарса айтиб беришимни илтимос қилди. “Нима ҳақда гапириб берай?” деб сўрадим мен ундан. “Пеппи — Узун пайпоқ” ҳақида”, деди у. Мен бу исмни эшитмагандим. Нима қилай, ичимдан тўқиб чиқаришга мажбур бўлдим. Орадан кўп вақт ўтмади, у уйимизга келиб юрадиган болалардан Пеппи — Узун пайпоқ ва унинг бошидан кечирган саргузаштларини гапириб юрганларини эшитиб қолдим. Улар бошқа нарса ҳақида эшитишни истамасдилар ҳам.

Ҳали бу пайтда асар дунёга келмаган эди. Бу китобни кейинроқ — 1944 йилнинг мартида ёза бошладим. Иш билан кўчага чиқсам, ташқарида қор ёғаётган экан. Истироҳат боғидан ўта туриб, бирдан сирғаниб… йиқилиб тушдим: оёғимнинг эти узилибди. Шундай қилиб, тўшакда ётишимга тўғри келди. Миямда ўйлаб юрган воқеаларимни ёзиб, қизимнинг таваллуд кунига совға қилиш фикри туғилди. У ўн ёшга тўларди… Шундай, агар қор ёғмаганида ва мен сирғаниб йиқилмаганимда…

— Вақт ўтиб кетган бўлса ҳам, Худога шукр, оёғингиз тузалди.

— Мен ҳам шундай деб ҳисоблайман. Ўшандан буён китоб ёзиш мен учун катта қувонч бахш этади. Ёзишга ўзларини мажбур этадиган, Ёзув столига ўтирмаслик учун турли важ топадиган Ёзувчилар ҳам бор-ку. Мен эса ҳар оқшом: “Тезроқ тонг ота қолса эди! Тезроқ ишга ўтирсам эди”, дея ўйлар, тонгни ошиқиб кутардим. Сиз суҳбат бошида бир савол бергандингиз: мен учун бахт бу — ёзиш имкониятидир. Ҳа, бу ҳақиқий бахт.

— Яна Пеппи — Узун пайпоқ ҳақида гапирмоқчиман. Бундай қараганда, Пеппи сурбет қиз, кишининг ғашини келтиради. Ғирт етим, етимхонада яшаши керак бўлган қиз, бирдан уй эгасига айланиб қолади: отлар ва маймунлар билан бирга бўшаб ётган виллага жойлашиб олади. Тўшакда ҳам телба-тескари ётади. Мактабга ҳам хоҳлаганида боради. Қисқаси, тарбияланиши мушкул ўсмирлар билан шуғулланадиган идора аралашуви шарт бўлган ҳодиса. Сиз бўлса­н­гиз, шундай қиздан қаҳрамон ясаб ўтирибсиз. Бунинг устига, у ҳақдаги ҳикоялар бутун бир авлодни ҳам яшаб ўтди. Буни қандай тушуниш мумкин?

— Мен Бертран Расселнинг “Катталар шаҳвоний тушлар кўргани каби болалар ҳам ҳукмрон бўлиш ҳақида ширин хаёлларга чўмади”, деган сўзларини эслаяпман. Пеппининг узоқ умр кўриши сирига келсак, эҳтимол, бошқа болаларга рухсат этилмаган ишларни унинг қилиши мумкинлигидир. Нима учун у болаларга ёқиши аён. Болалар худди шундай қизчага ўхшашни умуман истамайдилар. Уларга қизнинг икки қалин дўстига ўхшагилари келиши етарли. Болалар Пеппининг яшашини истайдилар, бироқ унга ўхшашга интилмайдилар.

— Сиз “Пеппи — Узун пайпоқ”дан ташқари, ажойиб изқувар Калл Блюмквист, Карлсон, Эмил, Роне, қароқчининг қизи ва бошқа кўпгина образлар яратдингиз. Булар орасида муаллифга энг суюклиси қайси?

— Бу саволга жавоб бериш мушкул. Менимча, севган қаҳрамоним Эмил. У жуда мустақил. Эмил мен туғилиб ўсган ўлкада яшайди. Мен яхши билган одамлар билан мулоқотда бўлади. Эмил баъзида шўхлик қилиб ишкал чиқарса-да, Пеппидан фарқ қилади. Бола менга жуда ёқади.

— “Биз ҳаммамиз Блюллербюданмиз” китобида етти ёшли Лиза “Уч ҳовлили қишлоқчада яшамайдиган кишиларга ачинаман”, дейди. Блюллербю бу — бахтли кишилар оролими?

— Ҳа. Мен болалигимда уни ер юзидаги энг гўзал жойлардан бири деб билардим. Биз — опам, отам ва мен бу ерда ўзимизни бутунлай эркин ва бахтиёр сезардик. Худди шунингдек, менинг персоналларим ҳам.

— Сизнингча, болалар китоби нима, ҳақиқий адабиётми ёки педагогиками?

— Бунисини билмайман. Ишлаётганимда мен адабиёт ҳақида ҳам, педагогика ҳақида ҳам ўйламайман. Мени яна болага айланиб қолганим қизиқтиради, холос.

— Бироқ сизнинг кўпдан-кўп китобларингиз фақатгина ўзингиз ва болаларга хуш ёқиши учун ёзилмагандир. Сиз балки ҳар сафар болаларга панд-насиҳат қилмоқчи бўлгандирсиз?

— Йўқ, ҳеч қанақасига. Бироқ менинг китоб­ларим шундай таъсир кучига эга. Мен жуда кўп ажойиб мактублар олганман. Одамлар ўз ҳаётларида менинг асарларим қандай рол ўйнаганини ёзадилар, ана шу китоблар туфайли ҳаётга тўғри қараш шаклланганини эътироф этадилар. Улар бу ҳақда шунчалик кўп гапирганларидан ўзим ҳам беихтиёр ҳақиқатан шундай бўлганлигига ишониб қоламан.

— Бир пайтлар сиз: “Мен ўз китобларим билан болаларни тарбияламоқчи ёки ўқитмоқчимасман”, деган эдингиз. Шундай бўлса-да, сизни жаҳоншумул мукофот билан тақдирлаётиб, Германия китоб тижоратчилари уюшмаси бош­қача баҳо берди: “У назокат, бироқ сабот билан кишилар қалбида сабр, ҳалоллик, ўзгаларни тушуниш ҳамда масъулият туйғуларини сингдиради”.

— Ҳа, ҳа, тўғри. Мен бу ҳақда ўйламаган эканман. Лекин бундай ниятим йўқ эди, аслида.

Сигирларга яхши муносабат

— Сиз болалар бахтиёр бўлса қувонасизми? Яна сиз… сигирлар ҳам бахтли бўлишини истармидингиз?

— Яқинда нашрга тайёрланган “Менинг сигирим бахтли бўлишни истайди” деб номланган, жониворлар муҳофазасига бағишланган мақолалар жамланган китобимни назарда тутаяпсизми? Ҳа, чиндан ҳам, фақатгина “мў”лайдиган бахтсиз, тилсиз мавжудот — қорамолни ўйлаганман. Бугун унга нисбатан ферма, фабрикаларда шафқатсизларча муносабатда бўлишяпти.

— Сизнинг ғанимларингиз борми? Тан олиб айтай, мен буни тасаввур қила олмайман.

— Ҳа, ғанимларим яқинда пайдо бўлишди. Бунга айнан ўша жониворларни ҳимоя қилиш компанияси сабаб бўлди. Фақатгина фойдани кўзлайдиган кишилар орамизда кўп. Уларга сўйишга мўлжалланган сигирлар ва чўчқаларни хилват жойда сақлашлари, ҳайвонлар ҳам азобланишларининг фарқи йўқ! Улар учун кам харажат қилиш ва кўпроқ даромад олиш муҳим!

— Сизнинг 70 дан ортиқ китобларингиз 56 та тилга, шу жумладан, немис тилига ҳам ўгирилган, 37 та мактаб сизнинг номингизда! Бундай оламшумул шуҳратни қандай изоҳлаган бўлардингиз?

— Сабабни китобларимдан қидириш керак. Менимча, гап уларнинг қизиқарли ўқилишида. Турли мамлакатларда менинг қаҳрамонларимга турлича муносабатда бўлишади. Германияда Пеппига “талаб” катта. Россияда Карлсон ва кичкинтойни жуда яхши кўришади. Полшада эса бюллербюлик болалар жуда машҳур. Ҳаттоки шу китобни мактабда ҳам ўқитишади.

— Китобларингизнинг жаҳон бўйлаб тарқалган адади қанчалигини биласизми?

— Менимча, буни ҳеч ким билмаса керак.

— “Болаликда китоб ўқишдан ортиқроқ ўзига тортувчи саргузашт йўқ”, дегандингиз бир вақтлар. Бу сўзлар болаларимиз плеер, видеомагнитафон ва шахсий компютерларга кўнгил қўйган ҳозирги кун учун эскирмадимикин?

— Айтаяпман-ку, ахир буларнинг ҳеч бирини китоб киши олдига очиб ташлайдиган имкониятларга асло қиёслаб бўлмайди. Китоб ўқиш жараёнида пайдо бўладиган образлар, “манзара”лар телеекранда намойиш қилинганларидан юз маротаба қизиқроқдир. Мен ҳар қандай замонавий коммуникатсия воситалари китобни енга олмаслигига мутлақо аминман. Китоб ҳали баридан омон ўтади.

— Сиз ҳозир бирор асар ёзишга тайёргарлик кўраяпсизми?

— Билмадим. Ҳозирча аниқ ғояларим йўқ. Акс ҳолда, бу ғоя ҳеч нарсага вақт қолдирмасдан менинг вужудимни чулғаб олган бўларди. Ҳатто суҳбатга ҳам йўл бермасди.

“Ҳуррият” газетасидан олинди (2008)

ASTRID LINDGREN: “BAXT BU — YOZISH IMKONIYATI…”
Ma’suma Ahmedova tayyorladi

Astrid Lindgren — mashhur shved adibasi. U yaratgan Karlson, Peppi, Emillar jahon bo’ylab kezib yuribdi. Millionlab dunyo bolalari bu qahramonlarni sevib, ular bilan birga voyaga yetmoqda. Bolalar Lindgren asarlari tarannum etgan oqko’ngillik, samimiylik, olijanoblik tuyg’ularidan bahramand bo’ladilar. Astrid Lindgren atoqli bolalar Yozuvchisi bo’lishi bilan birga, avvalo, ona, buvi — ayol. Katta qalbli, iste’dodli, mehribon ayol.  Uning ana shu mehri asarlariga ko’chdi. U asarlari orqali dunyo bolalariga mehr ulashdi.
Biz hozir e’tiboringizga havola etayotgan suhbat ancha yillar ilgari “Velt” gazetasida (Bonn) chop etilgandi (muallif Volfgant Minati).

— Lindgren xonim, Stokgolmda sayr qilib yoki do’konlarda aylanib yursangiz, o’tkinchilar sizga qanday qarashadi? Shunchaki so’rashib o’tadilarmi yoki savollarga ko’mib tashlaydilarmi?

— Savoldan ham ko’ngil izhori ko’proq bo’ladi. Masalan, mana bunday qabilda: “Men sizga o’z minnatdorchiligimni bildirishim zarur. Sizning kitoblaringiz men uchun, bolalarim uchun qanchalar ahamiyatga ega ekanligini bilsangiz edi…” Bolalarga esa meni ko’rsatib: “Bolalar, qaranglar, huv anavi “Peppi — Uzun paypoq”ni yozgan xonim!” deyishadi. Bolalar menga unchalik qiziqmasdan ko’z tashlaydilar. Ularning onalari bo’lsa…

— Demak, Astrid Lindgren shunchalik jamiyatniki bo’lib ketganki, o’ziga tegishli bo’lishi, o’zicha yashashi qiyin, to’g’rimi?

— Uyda bemalol, lekin ko’chada, shunday. Albatta, kimdir oldimga keladi. Lekin bu menga o’z holimcha yashashimga xalaqit qilmaydi.

— Hashamatda yashashga intilmaysiz…

— Ha, shunday, buni o’zingiz ko’rib turibsiz.

— Sizning villangiz ham, yaxtangiz (kichik kema) ham ko’p. Siz taqinchoq, zeb-ziynat taqmaysiz, oshxona asboblaringiz, ko’rinib turibdi, tillodan emas. Ehtimol, sizning biror qimmatbaho narsangiz, masalan, markalar kollektsiyangiz bordir?

— Yo’q, afsuski, yo’q. Lekin shunday kollektsiya to’plashim mumkin edi. Axir, umrim davomida shunchalik ko’p xatlar olganmanki… Marka to’plashga uncha qiziqmayman.

— Asarlari quvnoq, xushchaqchaq bo’lgan ijodkorlarning aksariyati tabiatan melanxolik (g’amgin kayfiyatli va tez ta’sirga beriladigan odam) bo’ladilar…

— Bu gap menga ham taalluqli.

— Siz rostdan ham melanxolikmisiz?

— Hattoki, juda ham. Ko’pincha g’amgin bo’lib yuraman.

— Sizningcha, baxt nima?

— Men bolalarim, nevaralarim va evaralarim bilan bo’lganimda baxtli bo’laman. Afsuski, mening istagimga qarshi, vaqtim unchalik ko’p emas. Ha, tabiat… Tabiat qo’ynida bo’lish, sayr qilish ham baxt.

— Siz hech qachon memuarlarga o’xshash asarlar yozmasligingizga asos bor.

— Bu aniq — hech qachon.

Hammasiga ob-havo aybdor

— “Men bolalar Yozuvchisi bo’lishimga faqat ob-havo aybdor”. Sizning ana shu so’zlaringiz sira yodimdan chiqmaydi. To’g’risini ayting, Yozuvchi bo’lishingizga nima turtki bo’lgan?

— Men jiddiy aytyapman, ayni ob-havo sababchi bo’lgan! Siz buning tarixini bilarsiz deyman?

— O’zingiz aytib bera qoling!

— Voqea mana bunday ro’y bergan. 1941 yili, men o’shanda o’ttiz uch yoshda edim, birdan yettiga kirgan qizim Karin kasal bo’lib qoldi: to’shakdan turishi mumkin emasdi. Qizim bir gal biror narsa aytib berishimni iltimos qildi. “Nima haqda gapirib beray?” deb so’radim men undan. “Peppi — Uzun paypoq” haqida”, dedi u. Men bu ismni eshitmagandim. Nima qilay, ichimdan to’qib chiqarishga majbur bo’ldim. Oradan ko’p vaqt o’tmadi, u uyimizga kelib yuradigan bolalardan Peppi — Uzun paypoq va uning boshidan kechirgan sarguzashtlarini gapirib yurganlarini eshitib qoldim. Ular boshqa narsa haqida eshitishni istamasdilar ham.

Hali bu paytda asar dunyoga kelmagan edi. Bu kitobni keyinroq — 1944 yilning martida yoza boshladim. Ish bilan ko’chaga chiqsam, tashqarida qor yog’ayotgan ekan. Istirohat bog’idan o’ta turib, birdan sirg’anib… yiqilib tushdim: oyog’imning eti uzilibdi. Shunday qilib, to’shakda yotishimga to’g’ri keldi. Miyamda o’ylab yurgan voqealarimni yozib, qizimning tavallud kuniga sovg’a qilish fikri tug’ildi. U o’n yoshga to’lardi… Shunday, agar qor yog’maganida va men sirg’anib yiqilmaganimda…

— Vaqt o’tib ketgan bo’lsa ham, Xudoga shukr, oyog’ingiz tuzaldi.

— Men ham shunday deb hisoblayman. O’shandan buyon kitob yozish men uchun katta quvonch baxsh etadi. Yozishga o’zlarini majbur etadigan, Yozuv stoliga o’tirmaslik uchun turli vaj topadigan Yozuvchilar ham bor-ku. Men esa har oqshom: “Tezroq tong ota qolsa edi! Tezroq ishga o’tirsam edi”, deya o’ylar, tongni oshiqib kutardim. Siz suhbat boshida bir savol bergandingiz: men uchun baxt bu — yozish imkoniyatidir. Ha, bu haqiqiy
baxt.

— Yana Peppi — Uzun paypoq haqida gapirmoqchiman. Bunday qaraganda, Peppi surbet qiz, kishining g’ashini keltiradi. G’irt yetim, yetimxonada yashashi kerak bo’lgan qiz, birdan uy egasiga
aylanib qoladi: otlar va maymunlar bilan birga bo’shab yotgan villaga joylashib oladi. To’shakda ham telba-teskari yotadi. Maktabga ham xohlaganida boradi. Qisqasi, tarbiyalanishi mushkul o’smirlar bilan shug’ullanadigan idora aralashuvi shart bo’lgan hodisa. Siz bo’lsa­n­giz, shunday qizdan qahramon yasab o’tiribsiz. Buning ustiga, u haqdagi hikoyalar butun bir avlodni ham yashab o’tdi. Buni qanday tushunish mumkin?

— Men Bertran Rasselning “Kattalar shahvoniy tushlar ko’rgani kabi bolalar ham hukmron bo’lish haqida shirin xayollarga cho’madi”, degan so’zlarini eslayapman. Peppining uzoq umr ko’rishi siriga kelsak, ehtimol, boshqa bolalarga ruxsat etilmagan ishlarni uning qilishi mumkinligidir. Nima uchun u bolalarga yoqishi ayon. Bolalar xuddi shunday qizchaga o’xshashni umuman istamaydilar. Ularga qizning ikki qalin do’stiga o’xshagilari kelishi yetarli. Bolalar Peppining yashashini istaydilar, biroq unga o’xshashga intilmaydilar.

— Siz “Peppi — Uzun paypoq”dan tashqari, ajoyib izquvar Kall Blyumkvist, Karlson, Emil, Rone, qaroqchining qizi va boshqa ko’pgina obrazlar yaratdingiz. Bular orasida muallifga eng suyuklisi qaysi?

— Bu savolga javob berish mushkul. Menimcha, sevgan qahramonim Emil. U juda mustaqil. Emil men tug’ilib o’sgan o’lkada yashaydi. Men yaxshi bilgan odamlar bilan muloqotda bo’ladi. Emil
ba’zida sho’xlik qilib ishkal chiqarsa-da, Peppidan farq qiladi. Bola menga juda yoqadi.

— “Biz hammamiz Blyullerbyudanmiz” kitobida yetti yoshli Liza “Uch hovlili qishloqchada yashamaydigan kishilarga achinaman”, deydi. Blyullerbyu bu — baxtli kishilar orolimi?

— Ha. Men bolaligimda uni yer yuzidagi eng go’zal joylardan biri deb bilardim. Biz — opam, otam va men bu yerda o’zimizni butunlay erkin va baxtiyor sezardik. Xuddi shuningdek, mening personallarim ham.

— Sizningcha, bolalar kitobi nima, haqiqiy adabiyotmi yoki pedagogikami?

— Bunisini bilmayman. Ishlayotganimda men adabiyot haqida ham, pedagogika haqida ham o’ylamayman. Meni yana bolaga aylanib qolganim qiziqtiradi, xolos.

— Biroq sizning ko’pdan-ko’p kitoblaringiz faqatgina o’zingiz va bolalarga xush yoqishi uchun yozilmagandir. Siz balki har safar bolalarga pand-nasihat qilmoqchi bo’lgandirsiz?

— Yo’q, hech qanaqasiga. Biroq mening kitob­larim shunday ta’sir kuchiga ega. Men juda ko’p ajoyib maktublar olganman. Odamlar o’z hayotlarida mening asarlarim qanday rol o’ynaganini yozadilar, ana shu kitoblar tufayli hayotga to’g’ri qarash shakllanganini e’tirof etadilar. Ular bu haqda shunchalik ko’p gapirganlaridan o’zim ham beixtiyor haqiqatan shunday bo’lganligiga ishonib qolaman.

— Bir paytlar siz: “Men o’z kitoblarim bilan bolalarni tarbiyalamoqchi yoki o’qitmoqchimasman”, degan edingiz. Shunday bo’lsa-da, sizni jahonshumul mukofot bilan taqdirlayotib, Germaniya kitob tijoratchilari uyushmasi bosh­qacha baho berdi: “U nazokat, biroq sabot bilan kishilar qalbida sabr, halollik, o’zgalarni tushunish hamda mas’uliyat tuyg’ularini singdiradi”.

— Ha, ha, to’g’ri. Men bu haqda o’ylamagan ekanman. Lekin bunday niyatim yo’q edi, aslida.

Sigirlarga yaxshi munosabat

— Siz bolalar baxtiyor bo’lsa quvonasizmi? Yana siz… sigirlar ham baxtli bo’lishini istarmidingiz?

— Yaqinda nashrga tayyorlangan “Mening sigirim baxtli bo’lishni istaydi” deb nomlangan, jonivorlar muhofazasiga bag’ishlangan maqolalar jamlangan kitobimni nazarda tutayapsizmi? Ha, chindan ham, faqatgina “mo’”laydigan baxtsiz, tilsiz mavjudot — qoramolni o’ylaganman. Bugun unga nisbatan ferma, fabrikalarda shafqatsizlarcha munosabatda bo’lishyapti.

— Sizning g’animlaringiz bormi? Tan olib aytay, men buni tasavvur qila olmayman.

— Ha, g’animlarim yaqinda paydo bo’lishdi. Bunga aynan o’sha jonivorlarni himoya qilish kompaniyasi sabab bo’ldi. Faqatgina foydani ko’zlaydigan kishilar oramizda ko’p. Ularga so’yishga mo’ljallangan sigirlar va cho’chqalarni xilvat joyda saqlashlari, hayvonlar ham azoblanishlarining farqi yo’q! Ular uchun kam xarajat qilish va ko’proq daromad olish muhim!

— Sizning 70 dan ortiq kitoblaringiz 56 ta tilga, shu jumladan, nemis tiliga ham o’girilgan, 37 ta maktab sizning nomingizda! Bunday olamshumul shuhratni qanday izohlagan bo’lardingiz?

— Sababni kitoblarimdan qidirish kerak. Menimcha, gap ularning qiziqarli o’qilishida. Turli mamlakatlarda mening qahramonlarimga turlicha munosabatda bo’lishadi. Germaniyada Peppiga “talab” katta. Rossiyada Karlson va kichkintoyni juda yaxshi ko’rishadi. Polshada esa byullerbyulik bolalar juda mashhur. Hattoki shu kitobni maktabda ham o’qitishadi.

— Kitoblaringizning jahon bo’ylab tarqalgan adadi qanchaligini bilasizmi?

— Menimcha, buni hech kim bilmasa kerak.

— “Bolalikda kitob o’qishdan ortiqroq o’ziga tortuvchi sarguzasht yo’q”, degandingiz bir vaqtlar. Bu so’zlar bolalarimiz pleer, videomagnitafon va shaxsiy kompyuterlarga ko’ngil qo’ygan hozirgi kun uchun eskirmadimikin?

— Aytayapman-ku, axir bularning hech birini kitob kishi oldiga ochib tashlaydigan imkoniyatlarga aslo qiyoslab bo’lmaydi. Kitob o’qish jarayonida paydo bo’ladigan obrazlar, “manzara”lar teleekranda namoyish qilinganlaridan yuz marotaba qiziqroqdir. Men har qanday zamonaviy kommunikatsiya vositalari kitobni yenga olmasligiga mutlaqo aminman. Kitob hali baridan omon o’tadi.

— Siz hozir biror asar yozishga tayyorgarlik ko’rayapsizmi?

— Bilmadim. Hozircha aniq g’oyalarim yo’q. Aks holda, bu g’oya hech narsaga vaqt qoldirmasdan mening vujudimni chulg’ab olgan bo’lardi. Hatto suhbatga ham yo’l bermasdi.

“Hurriyat” gazetasidan olindi (2008)