1917 йил 26—29 ноябрда Қўқонда бўлиб ўтган Умуммусулмонлар қурултойи Туркистон Мухторияти ҳукуматининг ташкил топганини эълон қилган. Узоқ тарихий даврлар мобайнида ижтимоий тарқоқлик ва мустамлакачилик шароитида яшаган, шу туфайли хонавайрон бўлган ўлкада Мухторият ҳукуматининг барпо этилиши тараққийпарвар кишилар томонидан катта қувонч ва шодлик билан кутиб олинган. Туркистон халқларининг тақдири билан куйинган Чўлпон биринчи бўлиб Мухториятни олқишловчи “Озод турк байрами” шеърини ёзган.
Мухториятнинг эълон қилинишига бағишланган намойишда эса оташин нутқ сўзлаб, нутқи орасида бадиҳа йўли билан “Оллоҳу акбар” шеърини айтган ва бу шеърнинг ҳар бир сатридан кейин намойиш аҳли “Оллоҳу акбар!” сўзлари билан шоирга жўрлик қилган.
“Озод турк байрами” шеъри варақа шаклида тарқатилиб, Мухториятнинг мадҳияси сифатида халқ орасида ижро этилган. Мазкур варақалардан бири қўқонлик таниқли адабиётшунос Аҳмаджон Мадаминов томонидан топилган ва у бу шеърни илк бор эълон қилиш ҳуқуқини каминага лутфан берган. Шеър “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетасининг 1991 йил 20 сентябрь сонида тегишли изоҳ билан эълон қилинган.
Наим Каримов
ЧЎЛПОН
ОЗОД ТУРК БАЙРАМИ
Кўз очинг, боқинг ҳар ён!
Қардошлар, қандай замон!
Шодликка тўлди жаҳон!
Фидо бу кунларга жон!
Нақорат:
Туркистонлик — шонимиз, Туронлик — унвонимиз,
Ватан — бизнинг жонимиз, фидо ўлсун қонимиз!
Бизлар темир жонлимиз!
Шавкатлимиз, шонлимиз!
Номусли, виждонлимиз!
Қайнаган турк қонлимиз!
Нақорат
Бўлди кенглик, зўрлик йўқ,
Берилди бизга ҳуқуқ!
Тараққийга йўл очуқ!
Жаҳолатга йўл ёнуқ!
Нақорат
Мухторият олинди,
Ишлар йўлга солинди,
Миллий маршлар чолинди,
Душман ўртансун энди!
Нақорат
Шодлик, хурсандлик чоғлар,
Кетсун юракдан доғлар,
Ватан боғиндан зоғлар!
Селкулласун байроғлар!
Нақорат
Ҳуррият — байроғимиз,
Адолат — ўртоғимиз,
Хурсанд бўлган чоғимиз
Мевалансун боғимиз!
Нақорат
Турк бешиги — Туркистон!
Ери олтун, тоғлари кон!
Болаларн қаҳрамон!
Ватан учун берур жон.
Нақорат
Туркистонлик — шонимиз, туронлик — унвонимиз,
Ватан — бизнинг жонимиз, фидо ўлсун қонимиз!
1917 yil 26—29 noyabrda Qo’qonda bo’lib o’tgan Umummusulmonlar qurultoyi Turkiston Muxtoriyati hukumatining tashkil topganini e’lon qilgan. Uzoq tarixiy davrlar mobaynida ijtimoiy tarqoqlik va mustamlakachilik sharoitida yashagan, shu tufayli xonavayron bo’lgan o’lkada Muxtoriyat hukumatining barpo etilishi taraqqiyparvar kishilar tomonidan katta quvonch va shodlik bilan kutib olingan. Turkiston xalqlarining taqdiri bilan kuyingan Cho’lpon birinchi bo’lib Muxtoriyatni olqishlovchi “Ozod turk bayrami” she’rini yozgan. Muxtoriyatning e’lon qilinishiga bag’ishlangan namoyishda esa otashin nutq so’zlab, nutqi orasida badiha yo’li bilan “Ollohu akbar” she’rini aytgan va bu she’rning har bir satridan keyin namoyish ahli “Ollohu akbar!” so’zlari bilan shoirga jo’rlik qilgan.
“Ozod turk bayrami” she’ri varaqa shaklida tarqatilib, Muxtoriyatning madhiyasi sifatida xalq orasida ijro etilgan. Mazkur varaqalardan biri qo’qonlik taniqli adabiyotshunos Ahmadjon Madaminov tomonidan topilgan va u bu she’rni ilk bor e’lon qilish huquqini kaminaga lutfan bergan. She’r “O’zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasining 1991 yil 20 sentyabr` sonida tegishli izoh bilan e’lon qilingan.
Naim Karimov
CHO’LPON
OZOD TURK BAYRAMI
Ko’z oching, boqing har yon!
Qardoshlar, qanday zamon!
Shodlikka to’ldi jahon!
Fido bu kunlarga jon!
Naqorat:
Turkistonlik — shonimiz, Turonlik — unvonimiz,
Vatan — bizning jonimiz, fido o’lsun qonimiz!
Bizlar temir jonlimiz!
Shavkatlimiz, shonlimiz!
Nomusli, vijdonlimiz!
Qaynagan turk qonlimiz!
Naqorat
Bo’ldi kenglik, zo’rlik yo’q,
Berildi bizga huquq!
Taraqqiyga yo’l ochuq!
Jaholatga yo’l yonuq!
Naqorat
Muxtoriyat olindi,
Ishlar yo’lga solindi,
Milliy marshlar cholindi,
Dushman o’rtansun endi!
Naqorat
Shodlik, xursandlik chog’lar,
Ketsun yurakdan dog’lar,
Vatan bog’indan zog’lar!
Selkullasun bayrog’lar!
Naqorat
Hurriyat — bayrog’imiz,
Adolat — o’rtog’imiz,
Xursand bo’lgan chog’imiz
Mevalansun bog’imiz!
Naqorat
Turk beshigi — Turkiston!
Yeri oltun, tog’lari kon!
Bolalarn qahramon!
Vatan uchun berur jon.
Naqorat
Turkistonlik — shonimiz, turonlik — unvonimiz,
Vatan — bizning jonimiz, fido o’lsun qonimiz!
