30 май — устоз Миртемир таваллуд топган кун
Куни-кеча атоқли шоир Миртемирнинг «Сурат» достонини тақдим этганда «Бу лирик қисса ўзбек муҳаббат шеърияти хазинасининг энг тўрида турган асарлардан бири десам, хато қилмайман», деб ёзган эдим. Шу билан бирга устоз шоирнинг муҳаббатга бағишланган шеърлари ҳам ҳанузгача ёш қалбларни ҳаяжонга солиб келаётганига гувоҳ бўларканман, уларнинг келгуси асрлардаям тилларда ва дилларда жаранглаб туришига ишонгим келади…
МИРТЕМИР
МУҲАББАТ ҚЎШИҚЛАРИ
Миртемир (тахаллуси; асл исми-шарифи Турсунов Миртемир; 1910.30.5, Туркистон – 1978.25.1, Тошкент) – Ўзбекистон xалқ шоири (1971). Эски мактабда таьлим олгач (1919-1920), Тошкентга келиб, Алмаий номидаги намуна иш мактаби (1920-1923) ва Ўзбек эрлар билим юртида (1925-1929) таҳсил кўрган. 1929 йил Самарқандга бориб Ўзбекистон Марказий Ижроия Комитети раиси Й. Оxунбобоевнинг котиби бўлиб xизмат қилган ва айни пайтда, Педакадемиянинг тил ва адабиёт факултетида ўқий бошлаган. У шу йилларда “Қизил қалам” адабий ташколотининг аьзоси сифатида Боту, Олтой сингари “миллатчилар” билан алоқада бўлганлиги учун ГПУ томонидан ҳибсга олинган (1932.8.8). Қамоқдан озод бўлгач, “Янги ҳаёт” газетасида адабий xодим (1936), республика радиоқўмитасида бош муҳаррир (1941). Ўздавнашрда муҳаррир (1942), Опера ва балет театрида адабий эмакдош(1943-1944). Ёзувчилар уюшмасида бўлим мудири ва маслаҳатчи (1957-1964), бадиий адабиёт нашриётида муҳаррир (1965-1966) лавозимларида xизмат қилган.
Миртемирнинг илк шеьрлар тўплами – “Шуьлалар қўйнида” (1928) миллий шеьриятимиз учун янги жанр – сочма (насрий шеьр) жанрида ёзилган бўлиб, даврнинг муҳим масалаларига бағишланган. Шундан кейин Миртемир “Зафар” (1929), “Қайнашларим” ва “Бонг” (1932) шеьрий тўпламларини эьлон қилган.
Миртемирнинг “Қорақалпоқ дафтари” туркумидан ўрин олган “Сурат” лирик қиссаси эса 60-70- йилларда ўзбек шеьриятида достон жанрига эьтиборнинг кучайиши ва лирик достон жанрининг камол топишига катта таьсир кўрсатган. Миртемирнинг 60-70-йилларда яратган аксар шеьрлари 20-аср ўзбек шеьриятининг том маънодаги дурдоналаридир. Миртемир ўтган асрнинг 60-йилларида ўзбек шеьриятига кириб келган талайгина ёшларга устозлик қилиб, ўзининг адабий мактабини яратди.
Бадиий таржима Миртемирнинг ижодий фаолиятида катта ўрин эгаллайди. У Абай, Маҳтумқули, Бердақ шеьрларидан ташқари, қирғиз xалқининг “Манас” эпосини (ҳамкорликда), Шота Руставелининг “Йўлбарс терисини ёпинган паҳлавон” (ҳамкорликда), А. С. Пушкиннинг “Руслан ва Людмила”, “Ойимқиз – қишлоқи қиз”, М. Ю. Лермонтовнинг “Исмоилбек”, “Савдогар Калашников ҳақида қисса”, Н. А. Некрасовнинг “Русияда ким яxши яшайди” каби достон қисса ва эртакларини, Г. Гейне, А. М. Горкий, Пабло Неруда, Нозим Ҳикмат, Самад Вурғун ва бошқаларнинг шеьрларини ўзбек тилига таржима қилган.
Миртемир Ҳамза номидаги Ўзбекистон Давлат мукофоти (1979), Бердақ номидаги Қорақалпоғистон Давлат мукофоти (1977) лауреати. “Буюк xизматлари учун” ордени билан мукофотланган (2002).
БИР ГЎЗАЛ
Қўшиқ
Дейдиларким, шаҳримда бир гўзал бормиш,
Ҳар оқшом боққа кириб мани сўрармиш.
Изларимни тополмай оҳлар урармиш —
Гир-гир юрармиш,
Ҳайрон бўлармиш.
Ўлтириб япроқлар-ла суҳбат қурармиш».
Ишқ учун осмас кимса мени, деб, дорга —
Баъзан қўлин чўзармиш мунгли дуторга,
Соғлиқлар тилар эмиш олисда ёрга,
Асл хушторга,
Ҳажрида зорга…
Саломлар йўллар эмиш бу интизорга…
* * *
Сен у ёнга кетдинг, мен бу ёнга,
Мен олдинроқ, сен бир оз кейин.
Иккимиз ҳам келдик гулистонга,
Юз кўришдик… энди не дейин?
Эсар йигитлигим тушди эсга,
Яхши эди ҳеч учрашмасак.
Дилда жой бор ҳали жўшқин ҳисга,
Дили қурғур ҳали ҳам тентак.
Нечун юзларингда хижолат бор,
Нега ҳайрон шаҳло кўзларинг?
Нечун лолсан, наҳотки бу иқрор?
Лабларингда қолди сўзларинг?
Нечун қақроқ ёқут бу дудоқлар?
Сенми„ўша кўзи сузугим?
Бармоғингда нечун, айт, ярақлар
Ҳануз ўша менинг узугим?
ҚОРА КЎЗЛИ
Қора кўзли ва гул дийдор,
Баҳор чоғи мени ёд эт!
Хиёбонда кезар бўлсанг,
Наҳор чоғи мени ёд эт!
Қора кўзли, сўлим дилдор,
Сенга айтай сирим ошкор,
Агар кечса кечанг бедор,
Саҳар чоғи мени ёд эт!
Қора кўзли, вафоли ёр,
Ажаб хилват, чаманзор бор,
Кўзинг тушса — этар хумор,
Хумор чоғи мени ёд эт!
Қора кўзли ва гул дийдор,
Бўлай жангда шижоаткор,
Агар ўлсам, сўрай такрор,
Баҳор чоғи мени ёд эт!
ҚАРҚАРАЛИК
Қарқаралнк, қайдан келдинг қошимга,
Қайдаги савдони солдинг бошимга.
Қайдаги савдони солсанг бошимга,
Қота кўрма қатрон менинг ошимга!
Қош устига қўндирибсан қарқара,
Қора сочинг қора тунда шаршара,
Тўлқинида кошки ўзим чўмилсам…
Шайдойингман, гар қарама, гар қара!
Қарқаралик, излаб келдим, йўл олис.
Олис йўлда чўл олису кўл олис.
Бир қарагин, кўзгинангдан билайин:
Дермикинсан яқин ёки бўл олис!
Қарқаралик, сойларингни кечгум бор,
Сувларингни шароб каби ичгум бор.
Олислардан келдиму гап ўзингда,
Майли десанг, Қарқарангга кўчгум бор.
Қарқаранинг ўрдаги-ей, ғози-ей,
Ёзларн-ю, кузларининг сози-ей.
Ё «ҳа»си бор, ё «йўғ»и бор, не билай,
Ўртаворди қарқаралик нози-ей.
КЕЛГИН
Тонгларнинг жилосидай
Пирпираб алвон келгин,
Бўзтўрғай навосидай
Куйлаб беармон келгин,
Боғларнинг шоввасидай
Шарқираб равон келгин,
Сочларинг тараб-ўриб,
Ваъдага жонон келгин.
Ой кечанинг қўйнига
Ноз ила кирганида,
Осмон кўк кўйлагига
Инжулар терганида,
Турғун сувлар эпкинга
Бўсалар берганида,
Ҳей, лаблари қирмизи,
Келгин, шу замон келгин.
Арчазор тоғ ораси,
Тўшайлик кўк ялпиздан,
Дардим-ўтинчим ўлан ..
Бу кеча сендек қиздан,
Яйлов оқшоми бўлур
Миннатдор иккимиздан,
Ҳар келишинг бир эртак,
Жонгинам, омон келгин.
БОҚИШИ
Қўшиқ
Кўнглимга чўғ солди, чўғ солди, нетай,
Жавдираб-жавдираб жайрон боқиши.
Ханжарсиз жон олди, жон олди, нетай,
Ўша нозик адо, жонон боқиши.
Хаёлим оҳангдош ишқ ҳавосига,
Кўзим тўймади ёр таманносига,
Кимга борай бундоқ дард давосига,
Кўз ўнгимдан кетмас пинҳон боқиши.
Дўстлар, тик айтишга шашту тилим йўқ.
Севги китобидан менда билим йўқ,
Дилда армоним шу — ўзга дилим йўқ,
Билмадим, ростми ё ёлғон боқиши.
Ўйласам — ортгандай ҳар кун камолим,
Кошки сеза қолса соҳибжамолим,
Деса: айтавергин, эй тили лолим,
Дилимда қўймасди армон боқиши…
БАРНО
Қўшиқ
Тонг палласи кел боғимга,
Чечаклардан узгин, Барно,
Бахтдай тўлиб қучоғимга,
Сочларингга тизгин, Барно.
Куйлашайлик тўлиб-тўлиб,
Кетма, боғим қолар сўлиб,
Саҳар чоғи суқсур бўлиб,
Сарҳовузда юзгин, Барно.
Ўқий ҳуснинг китобини,
Топай севгим жавобини,
Тингла кўнглим рубобини,
Кўнглинг билан сезгин, Барно.
Ёрқинроқсан раънолардан,
Ваъдаси бемаънолардан,
Вафоси йўқ барнолардан
Вафо билан ўзгин, Барно!
* * *
Фасли баҳор, қир лолазор,
Тўрғай учар сор устина.
Лолазорда куйла, дилдор,
Рубоб чалай тор устина.
Не бор висолингдан ширин.
Ёноқда холингдан ширин,
Бўстонлиқ болидан шнрин,
Олма ҳиди нор устина.
Бир — сен, бир — мен, кўл қирғоғи,
Яшил яйлов — оқшом чоғи,
Оқшом чоғи — висол боғи,
Ой ҳам қўнар дор устина.
Беишқлар дарди дард эмас,
Ишқ фақат оҳи сард эмас,
Ёрни ранжитган мард эмас,
Қор ёғгуси қор устина.
Элдан айрилган бегона…
Ёрдан айрилган девона,
Ёр, ўлгунча мен парвона,
Ёр севмайман ёр устина.
САЛҚИН САҲАР, ДАРЁ БУЙИ…
Салқин саҳар, дарё бўйи,
Жимжит дунё эсингдами?
Табиатнинг сўлим тўйи,
Тонгги рўё эсингдами?
Овлоқ, хушбўй жийда таги,
Пичир-пичир қалин барги,
Севгимизнинг шўх эртаги,
Сеҳрий савдо эсиигдами?
Сулувлигинг сеҳрдан соз,
Сеҳрдан соз, сен сарвиноз,
Юз эсласам, барибир оз,
Меҳру вафо эсингдами?
Муҳаббатнинг оловлиги,
Оловдек беаёвлиги,
Ҳамишалик лов-ловлиги,
Кўзи шаҳло, эсингдами?
Оқ булут ҳам оқар секин,
Кўрса агар нима деркин?
Бекин! Йўғ-э, тин ол эркин…
Салқин сабо эсингдами?
Ёришмоқда олис чек ҳам,
Тонг фусункор, сулув бирам,
Ғазал янглиғ жарангдор дам, —
Янгроқ ҳаво эсингдами?
Бошланур тўрғайлар куйи,
Табиатнинг тонгги тўйи,
Ўша висол, дарё бўйи,
Ёруғ рўё эсингдами?
КЎЗ
Эй, сузгун кўзларингдан,
Кўзларим узолмайман,
Таҳрир керакмас ғазал —
Бир сўз ҳам бузолмайман.
Қандоқ жодугар кўз бу,
Киприк эмас — қундуз бу,
Оламга туғилгандай
Айни саҳар юлдуз бу…
На парисан, на малак,
На оҳу, на тўлин ой,
Сен бўлакча сулувсан,
Ўландай жўн бир чирой.
Бутун хаёлим сенда,
Қўлингда ихтиёрим.
Ўйламаки, бу қўшиқ
Ранж ёки оҳу зорим.
Йўқ, сенга эгилади
Ҳануз эгилмаган бош,
Эй, олис йўлда йўлдош,
Эй, холис йўлда йўлдош.
Ёлғиз ёрлақавчимсан
Иўқ, йўқ, маъбудам ўзинг,
Сен ўзинг—икки кўзинг…
ЎЗИМ БИЛАМАН
Тагорга эргашиб…
Қулоғимда янграр доим бир нидо,
Хўрсинаман, кўз ёшимни силаман.
Шу нидога не сабабдан жон фидо—
Битта ўзим биламан.
Юрагимда ёнар бир ўт бетутун.
Гўёки дер: қовураман, тиламан.
Дош бераман нечун ҳануз мен беун—
Битта ўзим биламан.
Ойлар ботар, тонглар отар, умр ўтар,
Олисларни кўзлаб-кўзлаб жиламан.
Менинг қалбим кимни кутар, қон ютар—
Битта ўзим биламан.
Келурмикан кўклам янглиғ кутганим,
Умидворман, ишонмай не қиламан?
Қачон келур, қандоқ у кўз тутганим —
Битта ўзим биламан.
* * *
Саратонда соябонинг бўлайин,
Тоққа ошсанг, кўк довонинг бўлайин,
Кетма, жоним, айрилиқдан жон безор,
Ярим кеча каҳкашонинг бўлайин.
Кетар бўлсанг, хазон ёғар боғимга,
Санчиқ ботар дилимдаги доғимга.
Кетма, жоним, айрилиқдан жон безор,
Оғу сочма менинг хушвақт чоғимга.
Керак эмас сенсиз гул ҳам, чаман ҳам,
Керак эмас Қандаҳор ҳам, Яман ҳам.
Кетма, жоним, айрилиқдан жон безор,
Керак эмас бўз тарлон ҳам, саман ҳам.
Пок оламим булғанмасдан жилмайгин,
Олам ғамга чулғанмасдан жилмайгин.
Кетма, жоним, айрилиқдан жон безор,
Юрак дир-дир тўлғанмасдан жилмайгин.
То тирикман, ўша қайсар боламан,
На тиним бор, на излашдан толаман.
Кетма, жоним, айрилиқдан жон безор,
Барибир мен сени топиб оламан.
30 may — ustoz Mirtemir tavallud
Kuni-kecha atoqli shoir Mirtemirning «Surat» dostonini taqdim etganda «Bu lirik qissa o’zbek muhabbat she’riyati xazinasining eng to’rida turgan asarlardan biri desam, xato qilmayman», deb yozgan edim. Shu bilan birga ustoz shoirning muhabbatga bag’ishlangan she’rlari ham hanuzgacha yosh qalblarni hayajonga solib kelayotganiga guvoh bo’larkanman, ularning kelgusi asrlardayam tillarda va dillarda jaranglab turishiga ishongim keladi….
MIRTEMIR
MUHABBAT QO’SHIQLARI
Mirtemir (taxallusi; asl ismi-sharifi Tursunov Mirtemir; 1910.30.5, Turkiston – 1978.25.1, Toshkent) – O’zbekiston xalq shoiri (1971). Eski maktabda ta`lim olgach (1919-1920), Toshkentga kelib, Almaiy nomidagi namuna ish maktabi (1920-1923) va O’zbek erlar bilim yurtida (1925-1929) tahsil ko’rgan. 1929 yil Samarqandga borib O’zbekiston Markaziy Ijroiya Komiteti raisi Y. Oxunboboyevning kotibi bo’lib xizmat qilgan va ayni paytda, Pedakademiyaning til va adabiyot fakultetida o’qiy boshlagan. U shu yillarda “Qizil qalam” adabiy tashkolotining a`zosi sifatida Botu, Oltoy singari “millatchilar” bilan aloqada bo’lganligi uchun GPU tomonidan hibsga olingan (1932.8.8). Qamoqdan ozod bo’lgach, “Yangi hayot” gazetasida adabiy xodim (1936), respublika radioqo’mitasida bosh muharrir (1941). O’zdavnashrda muharrir (1942), Opera va balet teatrida adabiy emakdosh(1943-1944). Yozuvchilar uyushmasida bo’lim mudiri va maslahatchi (1957-1964), badiiy adabiyot nashriyotida muharrir (1965-1966) lavozimlarida xizmat qilgan.
Mirtemirning ilk she`rlar to’plami – “Shu`lalar qo’ynida” (1928) milliy she`riyatimiz uchun yangi janr – sochma (nasriy she`r) janrida yozilgan bo’lib, davrning muhim masalalariga bag’ishlangan. Shundan keyin Mirtemir “Zafar” (1929), “Qaynashlarim” va “Bong” (1932) she`riy to’plamlarini e`lon qilgan.
Mirtemirning “Qoraqalpoq daftari” turkumidan o’rin olgan “Surat” lirik qissasi esa 60-70- yillarda o’zbek she`riyatida doston janriga e`tiborning kuchayishi va lirik doston janrining kamol topishiga katta ta`sir ko’rsatgan. Mirtemirning 60-70-yillarda yaratgan aksar she`rlari 20-asr o’zbek she`riyatining tom ma’nodagi durdonalaridir. Mirtemir o’tgan asrning 60-yillarida o’zbek she`riyatiga kirib kelgan talaygina yoshlarga ustozlik qilib, o’zining adabiy maktabini yaratdi.
Badiiy tarjima Mirtemirning ijodiy faoliyatida katta o’rin egallaydi. U Abay, Mahtumquli, Berdaq she`rlaridan tashqari, qirg’iz xalqining “Manas” eposini (hamkorlikda), Shota Rustavelining “Yo’lbars terisini yopingan pahlavon” (hamkorlikda), A. S. Pushkinning “Ruslan va Lyudmila”, “Oyimqiz – qishloqi qiz”, M. YU. Lermontovning “Ismoilbek”, “Savdogar Kalashnikov haqida qissa”, N. A. Nekrasovning “Rusiyada kim yaxshi yashaydi” kabi doston qissa va ertaklarini, G. Geyne, A. M. Gorkiy, Pablo Neruda, Nozim Hikmat, Samad Vurg’un va boshqalarning she`rlarini o’zbek tiliga tarjima qilgan.
Mirtemir Hamza nomidagi O’zbekiston Davlat mukofoti (1979), Berdaq nomidagi Qoraqalpog’iston Davlat mukofoti (1977) laureati. “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan mukofotlangan (2002).
BIR GO’ZAL
Qo’shiq
Deydilarkim, shahrimda bir go’zal bormish,
Har oqshom boqqa kirib mani so’rarmish.
Izlarimni topolmay ohlar urarmish —
Gir-gir yurarmish,
Hayron bo’larmish.
O’ltirib yaproqlar-la suhbat qurarmish».
Ishq uchun osmas kimsa meni, deb, dorga —
Ba’zan qo’lin cho’zarmish mungli dutorga,
Sog’liqlar tilar emish olisda yorga,
Asl xushtorga,
Hajrida zorga…
Salomlar yo’llar emish bu intizorga…
* * *
Sen u yonga ketding, men bu yonga,
Men oldinroq, sen bir oz keyin.
Ikkimiz ham keldik gulistonga,
Yuz ko’rishdik… endi ne deyin?
Esar yigitligim tushdi esga,
Yaxshi edi hech uchrashmasak.
Dilda joy bor hali jo’shqin hisga,
Dili qurg’ur hali ham tentak.
Nechun yuzlaringda xijolat bor,
Nega hayron shahlo ko’zlaring?
Nechun lolsan, nahotki bu iqror?
Lablaringda qoldi so’zlaring?
Nechun qaqroq yoqut bu dudoqlar?
Senmi„o’sha ko’zi suzugim?
Barmog’ingda nechun, ayt, yaraqlar
Hanuz o’sha mening uzugim?
QORA KO’ZLI
Qora ko’zli va gul diydor,
Bahor chog’i meni yod et!
Xiyobonda kezar bo’lsang,
Nahor chog’i meni yod et!
Qora ko’zli, so’lim dildor,
Senga aytay sirim oshkor,
Agar kechsa kechang bedor,
Sahar chog’i meni yod et!
Qora ko’zli, vafoli yor,
Ajab xilvat, chamanzor bor,
Ko’zing tushsa — etar xumor,
Xumor chog’i meni yod et!
Qora ko’zli va gul diydor,
Bo’lay jangda shijoatkor,
Agar o’lsam, so’ray takror,
Bahor chog’i meni yod et!
QARQARALIK
Qarqaralnk, qaydan kelding qoshimga,
Qaydagi savdoni solding boshimga.
Qaydagi savdoni solsang boshimga,
Qota ko’rma qatron mening oshimga!
Qosh ustiga qo’ndiribsan qarqara,
Qora soching qora tunda sharshara,
To’lqinida koshki o’zim cho’milsam…
Shaydoyingman, gar qarama, gar qara!
Qarqaralik, izlab keldim, yo’l olis.
Olis yo’lda cho’l olisu ko’l olis.
Bir qaragin, ko’zginangdan bilayin:
Dermikinsan yaqin yoki bo’l olis!
Qarqaralik, soylaringni kechgum bor,
Suvlaringni sharob kabi ichgum bor.
Olislardan keldimu gap o’zingda,
Mayli desang, Qarqarangga ko’chgum bor.
Qarqaraning o’rdagi-yey, g’ozi-yey,
Yozlarn-yu, kuzlarining sozi-yey.
YO «ha»si bor, yo «yo’g’»i bor, ne bilay,
O’rtavordi qarqaralik nozi-yey.
KELGIN
Tonglarning jilosiday
Pirpirab alvon kelgin,
Bo’zto’rg’ay navosiday
Kuylab bearmon kelgin,
Bog’larning shovvasiday
Sharqirab ravon kelgin,
Sochlaring tarab-o’rib,
Va’daga jonon kelgin.
Oy kechaning qo’yniga
Noz ila kirganida,
Osmon ko’k ko’ylagiga
Injular terganida,
Turg’un suvlar epkinga
Bo’salar berganida,
Hey, lablari qirmizi,
Kelgin, shu zamon kelgin.
Archazor tog’ orasi,
To’shaylik ko’k yalpizdan,
Dardim-o’tinchim o’lan ..
Bu kecha sendek qizdan,
Yaylov oqshomi bo’lur
Minnatdor ikkimizdan,
Har kelishing bir ertak,
Jonginam, omon kelgin.
BOQISHI
Qo’shiq
Ko’nglimga cho’g’ soldi, cho’g’ soldi, netay,
Javdirab-javdirab jayron boqishi.
Xanjarsiz jon oldi, jon oldi, netay,
O’sha nozikado, jonon boqishi.
Xayolim ohangdosh ishq havosiga,
Ko’zim to’ymadi yor tamannosiga,
Kimga boray bundoq dard davosiga,
Ko’z o’ngimdan ketmas pinhon boqishi.
Do’stlar, tik aytishga shashtu tilim yo’q.
Sevgi kitobidan menda bilim yo’q,
Dilda armonim shu — o’zga dilim yo’q,
Bilmadim, rostmi yo yolg’on boqishi.
O’ylasam — ortganday har kun kamolim,
Koshki seza qolsa sohibjamolim,
Desa: aytavergin, ey tili lolim,
Dilimda qo’ymasdi armon boqishi…
BARNO
Qo’shiq
Tong pallasi kel bog’imga,
Chechaklardan uzgin, Barno,
Baxtday to’lib quchog’imga,
Sochlaringga tizgin, Barno.
Kuylashaylik to’lib-to’lib,
Ketma, bog’im qolar so’lib,
Sahar chog’i suqsur bo’lib,
Sarhovuzda yuzgin, Barno.
O’qiy husning kitobini,
Topay sevgim javobini,
Tingla ko’nglim rubobini,
Ko’ngling bilan sezgin, Barno.
Yorqinroqsan ra’nolardan,
Va’dasi bema’nolardan,
Vafosi yo’q barnolardan
Vafo bilan o’zgin, Barno!
* * *
Fasli bahor, qir lolazor,
To’rg’ay uchar sor ustina.
Lolazorda kuyla, dildor,
Rubob chalay tor ustina.
Ne bor visolingdan shirin.
Yonoqda xolingdan shirin,
Bo’stonliq bolidan shnrin,
Olma hidi nor ustina.
Bir — sen, bir — men, ko’l qirg’og’i,
Yashil yaylov — oqshom chog’i,
Oqshom chog’i — visol bog’i,
Oy ham qo’nar dor ustina.
Beishqlar dardi dard emas,
Ishq faqat ohi sard emas,
Yorni ranjitgan mard emas,
Qor yog’gusi qor ustina.
Eldan ayrilgan begona…
Yordan ayrilgan devona,
Yor, o’lguncha men parvona,
Yor sevmayman yor ustina.
SALQIN SAHAR, DARYO BUYI…
Salqin sahar, daryo bo’yi,
Jimjit dunyo esingdami?
Tabiatning so’lim to’yi,
Tonggi ro’yo esingdami?
Ovloq, xushbo’y jiyda tagi,
Pichir-pichir qalin bargi,
Sevgimizning sho’x ertagi,
Sehriy savdo esiigdami?
Suluvliging sehrdan soz,
Sehrdan soz, sen sarvinoz,
Yuz eslasam, baribir oz,
Mehru vafo esingdami?
Muhabbatning olovligi,
Olovdek beayovligi,
Hamishalik lov-lovligi,
Ko’zi shahlo, esingdami?
Oq bulut ham oqar sekin,
Ko’rsa agar nima derkin?
Bekin! Yo’g’-e, tin ol erkin…
Salqin sabo esingdami?
Yorishmoqda olis chek ham,
Tong fusunkor, suluv biram,
G’azal yanglig’ jarangdor dam, —
Yangroq havo esingdami?
Boshlanur to’rg’aylar kuyi,
Tabiatning tonggi to’yi,
O’sha visol, daryo bo’yi,
Yorug’ ro’yo esingdami?
KO’Z
Ey, suzgun ko’zlaringdan,
Ko’zlarim uzolmayman,
Tahrir kerakmas g’azal —
Bir so’z ham buzolmayman.
Qandoq jodugar ko’z bu,
Kiprik emas — qunduz bu,
Olamga tug’ilganday
Ayni sahar yulduz bu…
Na parisan, na malak,
Na ohu, na to’lin oy,
Sen bo’lakcha suluvsan,
O’landay jo’n bir chiroy.
Butun xayolim senda,
Qo’lingda ixtiyorim.
O’ylamaki, bu qo’shiq
Ranj yoki ohu zorim.
Yo’q, senga egiladi
Hanuz egilmagan bosh,
Ey, olis yo’lda yo’ldosh,
Ey, xolis yo’lda yo’ldosh.
Yolg’iz yorlaqavchimsan
Io’q, yo’q, ma’budam o’zing,
Sen o’zing—ikki ko’zing…
O’ZIM BILAMAN
Tagorga ergashib…
Qulog’imda yangrar doim bir nido,
Xo’rsinaman, ko’z yoshimni silaman.
Shu nidoga ne sababdan jon fido—
Bitta o’zim bilaman.
Yuragimda yonar bir o’t betutun.
Go’yoki der: qovuraman, tilaman.
Dosh beraman nechun hanuz men beun—
Bitta o’zim bilaman.
Oylar botar, tonglar otar, umr o’tar,
Olislarni ko’zlab-ko’zlab jilaman.
Mening qalbim kimni kutar, qon yutar—
Bitta o’zim bilaman.
Kelurmikan ko’klam yanglig’ kutganim,
Umidvorman, ishonmay ne qilaman?
Qachon kelur, qandoq u ko’z tutganim —
Bitta o’zim bilaman.
* * *
Saratonda soyaboning bo’layin,
Toqqa oshsang, ko’k dovoning bo’layin,
Ketma, jonim, ayriliqdan jon bezor,
Yarim kecha kahkashoning bo’layin.
Ketar bo’lsang, xazon yog’ar bog’imga,
Sanchiq botar dilimdagi dog’imga.
Ketma, jonim, ayriliqdan jon bezor,
Og’u sochma mening xushvaqt chog’imga.
Kerak emas sensiz gul ham, chaman ham,
Kerak emas Qandahor ham, Yaman ham.
Ketma, jonim, ayriliqdan jon bezor,
Kerak emas bo’z tarlon ham, saman ham.
Pok olamim bulg’anmasdan jilmaygin,
Olam g’amga chulg’anmasdan jilmaygin.
Ketma, jonim, ayriliqdan jon bezor,
Yurak dir-dir to’lg’anmasdan jilmaygin.
To tirikman, o’sha qaysar bolaman,
Na tinim bor, na izlashdan tolaman.
Ketma, jonim, ayriliqdan jon bezor,
Baribir men seni topib olaman.
/>