15 май – Манбашунос, тилшунос олим, ЎзФА академиги Алибек Рустамов (1931-2013) таваллудининг 85 йиллиги

    Замонамизнинг теран билимли ва зукко тилшунос олими, Алишер Навоий асарлари тилининг истеъдодли тадқиқотчиси академик Алибек Рустамов баракали умр кўрди, умрининг энг сўнгги дамларини ҳам зое кетказмади. Инсон бу дунёга омонат, бир кун келиб боқий дунёга сафар қилади, фақат яхши амаллари ва ёзган китоблари барҳаёт қолади. Шу маънода домланинг сўнгги — “Ҳазрати Навоийнинг маънавий ва суварий шароблари” (“Наврўз”, 2013) китоби унинг умрбоқийлигига дахлдордир.

Аҳмаджон Қуронбеков
АЛЛОМА

   Алибек Рустамов (1931.15.5, Янгийўл шаҳри — 2013.10.10, Тошкент) – манбашунос – тилшунос олим. Ўзбекистон ФА акад. (1995), филология фанлари доктори (1968). Ўрта Осиё университети шарқ факултетининг эрон-афғон бўлимини тугатган (1955). Шу университетнинг тилшунослик кафедрасида лаборант (1956-1957), аспирант (1957-1959), ўқитувчи (1960). Ўзбекистон ФА Тил ва адабиёт институти катта илмий xодими (1960-1961), ТошДУ шарқ факултети дотсенти (1961-1965), Республика рус тили ва адабиёти педагогика институти умумий тилшунослик кафедрасининг мудири (1965-1990), Тошкент шарқшунослик институти туркийшунослик кафедрасининг мудири (1991-1999), кафедра профессори (2000 йилдан). Рустамов асарлари туркийшунослик ҳамда умумий тилшуносликнинг амалий ва назарий масалаларига, қадимги туркий (ўзбек) тили ва ёзуви, Навоий асарлари тилини ўрганишга, услуб ва услубшунослик, аруз шеьр тизими, мумтоз адабиёт терминлари тадқиқига бағишланган; у, шунингдек, илмий ва бадиий таржима билан шуғулланади (масалан, Атоуллоҳ Ҳусайнийнинг “Бадойе ус-санойе” асарининг форсчадан ўзбекчага, Алишер Навоийнинг “Маҳбуб улқулуб” асарининг русчага таржимаси); “Ўзбек тилининг изоҳли луғати”ни (1981) тузишда қатнашган.
Академик А.Рустамовнинг мамлакатимиз илм-фанини ривожлантириш борасидаги хизматлари давлатимиз томонидан муносиб тақдирланди. У “Эл-юрт ҳурмати” ордени билан мукофотланган.

   Замонамизнинг теран билимли ва зукко тилшунос олими, Алишер Навоий асарлари тилининг истеъдодли тадқиқотчиси академик Алибек Рустамов баракали умр кўрди, умрининг энг сўнгги дамларини ҳам зое кетказмади. Инсон бу дунёга омонат, бир кун келиб боқий дунёга сафар қилади, фақат яхши амаллари ва ёзган китоблари барҳаёт қолади. Шу маънода домланинг сўнгги — “Ҳазрати Навоийнинг маънавий ва суварий шароблари” (“Наврўз”, 2013) китоби унинг умрбоқийлигига дахлдордир.

Олим илмий фаолиятининг илк даврлариданоқ Ҳазрат Навоий асарлари тадқиқи билан шуғулланган ва буюк бобомизнинг руҳий олами, ақидалари, ўша давр ижтимоий, иқтисодий, диний ҳаётига ва мавжуд ғояларига қарашлари, орзу-армонларини англаб етишга интилган.

Алибек Рустамов илмда тўғри ва бир умрлик йўлни танлаб олди: у ўзбек классик тилини – ўзбек тилининг асосчиси Алишер Навоий тилини ўрганиш ва ёш авлодга таълим беришга бел боғлади.

1954 — 1958 йиллари ўзбек классик тили тадқиқига бағишланган кўплаб мақолалари газета-журналлар ва илмий тўпламларда эълон қилинди. Бу изланишларнинг мантиқий натижаси сифатида 1958 йили “Алишер Навоийнинг “Маҳбуб ул-қулуб” асарининг баъзи бир грамматик хусусиятлари” мавзусида номзодлик дессертациясини ёқлади.

Бу даврга келиб Навоий асарлари тилининг луғат бирликлари маъно таркибини, унинг грамматик ва фонетик ўзига хосликларини биладиган кишилар бармоқ билан санарли эди. Классик тил хусусиятларини ўрганиш ва уни ўз халқи онгида қайтадан тиклаш олимнинг ўз олдига қўйган муқаддас бурчи, дил амри эди.

Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, ҳар қандай асарнинг ғоявий мазмуни ва бадиий ўзгачаликлари, услубини англаб етиш, айниқса, Навоийдек буюк сўз устасининг асарлари мазмун-моҳиятини англаб етиш учун, биринчи навбатда, тилнинг фонетик, морфологик ва семантик хусусиятларини ўрганиш лозим эди.

Олим ўз илмий изланишларига сабаб бўлган омилларни кейинчалик шундай изоҳлайди: “Коммунист раҳбарлар қардош халқларни бир-биридан ажратиш ва уларни тарихи, мероси, дини, урф-одатларидан жудо қилиш сиёсатини истибдод йўли билан амалга оширди. Туркистон халқини кирилл ёзувига ўтказиш шу сиёсат билан боғлиқ амаллардан бири эди. Бунинг натижаси шу бўлдики, ҳазрати Навоийни тушунмайдиган адабиётшунос ва тилшунос профессорлар (таъкид бизники — А.Қ.) олий ўқув юртларида дарс берадиган бўлдилар. Мактабда ва олий ўқув юртларида тарихий, илмий, диний ва адабий меросни ўқиб-ўрганишдан маҳрум бўлган олим ва адибларимиз неча минглаб сўзларни билмас ҳолга келдилар. Билган сўзларининг асл маъносини англамайдиган бўлдилар” (Алийбег Рустамий. Ҳазрати Навоийнинг маънавий ва суварий шароблари”.

Бу йиллари олим матбуотда эълон қилган “Классик асарларнинг пухта таҳлили учун” (“Шарқ юлдузи”, 1954), “Ўзбек классик асарлари учун луғат” (“Шарқ юлдузи”, 1955), “Алишер Навоийнинг “Маҳбуб ул-қулуб” асаридаги баъзи бир эски ўзбек тилига хос хусусиятлар”(илмий тўплам, 1958), “Навоий асарлари муқаддимаси тилининг бир хусусияти ҳақида”(“Ўзбек тили ва адабиёти”, 1961), “XV аср ўзбек тилининг вокализми” (“Ўзбек тили ва адабиёти”, 1962), “Сабъаи сайёр” тилининг хусусиятлари” (илмий тўплам, 1964) ва бошқа мақолалар айнан юқорида зикр этилган юксак мақсадларни амалга оширишга қаратилган эди.

Бу изланишларнинг йирик бир умумлашмаси сифатида 1966 йили олим “Алишер Навоий асарлари тилининг фонетик-морфологик хусусиятлари” мавзусидаги докторлик диссертациясини тугаллайди. Аммо бу диссертацияни ёқлаш тадқиқотчидан катта куч, сабр-тоқат, ирода ва билим талаб қилди. Диссертацияни ёқлашга тиш-тирноғи билан қаршилик кўрсатган баъзи ўша давр олимларининг қаршилигини енгиб ўтишга ҳам тўғри келади.

Алоҳида эслатиб ўтиш керакки, Алибек Рустамовнинг бу илмий муваффақиятлари замирида форс тили, кейинчалик араб тилини пухта ўрганиш ва қадимги туркий тилни теран ўзлаштиришдек катта меҳнат бор. Ана шу мақсадда олим аввал Ўрта Осиё давлат университетининг (ҳозирги ЎзМУ) шарқ факултетидаги форс бўлимини битириб, кейинчалик иккинчи мутахассислик — араб тилини ҳам ўрганган эди.

Агар олим туркий, форс ва араб тилларини пухта эгалламаганида Навоий асарларини тилини ўрганиш ва илмий-тадқиқотларида бунчалик муваффақиятларга эришмаган бўлур эди. Чунки Навоий асарларининг тили ўша давр ўзбек тили меъёрларига кўра, форсий ва арабий ўзлашмаларга бой, диний ва тасаввуфий ғояларга йўғрилган, Қуръон ва ҳадислардан иқтибослар билан безалган эди.

Ундан ташқари, Навоий асарлари мазмун-моҳиятини чуқур англаб етиш учун ўрта аср классик адабиётининг ўзига хос бадиий воситалар системаси: илми баде, илми маоний, илми балоға, илми аруз, Илми қофия ва бошқа бадиий санъатларни пухта эгаллаш лозим эди.

Алишер Навоий тилини, унинг ижтимоий-сиёсий, диний-тасаввуфий ғояларини, бадиий маҳоратини теран ўрганиш ва бугунги ўқувчига тўғри етказиш учун ўша даврда ёзилган араб, форс тилидаги қўлёзмаларни мутолаа қилиш ва тилшунослик, адабиётшуносликка доир ўнлаб қўлёзмаларни таҳлил этиш зарурати турарди.

Алибек домланинг кейинги илмий изланишлари айнан мана шу мақсадларга қаратилганди. У классик тил ва адабиёт бўйича тадқиқотларини давом эттириб “Алишер Навоийнинг тил ва услуби” (1966), “Навоий тилида замону макон келишиклари”, “Навоий тилининг фонетик хусусиятлари”(1966) мақолаларини эълон қилади.

Бундан кейинги тадқиқотларида олим асосий эътиборни тилшунослик ва адабиётшунослик бўйича ўрта аср манбаларини ўрганиш, тил ва бадиият масалаларига қаратади. Мана шу сайъ-ҳаракатлар натижаси ўлароқ “Маҳмуд Замахшарий” (1971), “Ҳабибий шеърларининг вазни” (1971), “Аруз ҳақида суҳбатлар” (1972), “Қофия нима?” (1975) рисолалари, бу изланишларнинг мантиқий давоми сифатида эса 1978 йили “Навоийнинг бадиий маҳорати” монографияси вужудга келади. 1981 йили Атоуллоҳ Ҳусайнийнинг “Бадойиъ ус-санойиъ” ­китобини форс тилидан ўзбек тилига ўгириб, чоп эттиради.

Бу даврга келиб, Алибек домла ўзининг кўпйиллик изланишлари самарасини кўпчиликка етказиш мақсадида “Ўзбек совет энциклопедияси” нашриёти билан яқиндан ҳамкорлик қилиб, ўтмиш алломаларимиз ҳақида “Жавҳарий”, “Жамолиддин Туркий”, “Жамолиддин Ибодий”, “Жамол Қарший”, “Канз ул-канз” мақолаларини, сўзшунослик ва луғатшунослик бўйича “Сўз”, “Тил”, “Тилшунослик”, “Туркий тил”, “Туркшунослик”, “Толиъ Имоний Ҳиравий” каби туркум мақолалар тайёрлаб, энциклопедияга киритади.

Алибек домла булардан ташқари яна шу йиллар мобайнида “Ёш куч” журналида “Навоийхонлик” рубрикасини, “Гулхан” мажалласида “Алибобо ўгитлари” рубрикасини ва Ўзбекистон телевидениясида “Навоийхонлик” рубрикасида туркум суҳбатлар олиб боради. Бу суҳбат ва мақолалар халқимизнинг буюк алломаларимиз меросига, айниқса, ҳазрат Алишер Навоийнинг адабий меросига бўлган қизиқишини қайта жонлантиришга, кенг талабалар оммасига тарғиб қилишига омил бўлди.

Замонамизнинг етук ва билимдон олими Алибек Рустамовнинг учинчи босқич изланишлари Навоий ҳазратларининг эътиқоди билан боғлиқ бўлиб, бу йўналишдаги тадқиқотлари Навоий давридаги диний-тасаввуфий ғоялар ва фалсафий қарашлар бўйича бир қанча мақола ва рисолалар ёзилиб нашр этилишига сабаб бўлди. “Сўз гавҳари” (1995), “Нур-и Муҳаммадий ва Нурнома” (1996) ва ниҳоят, “Ҳазрати Навоийнинг эътиқоди” (2010), “Ҳазратнинг диёнати” (2010), “Ҳазрати Навоийнинг “Масти аласт”и” (2012) ва “Ҳазрати Навоийнинг маънавий ва суварий шароблари” (2013) рисолалари шулар жумласидандир.

Албатта, бу ерда номи келтирилган мақола ва рисолалар Алибек домланинг барча илмий меросини қамраб олмаган. Унинг илмий мероси 200 дан ортиқ мақола, рисола, монография ва таржималардан иборат: уларнинг ҳар бири алоҳида эътиборга лойиқдир. Шу тариқа, Алибек Рустамов замонамизнинг теран билимли тилшунос олими, зукко адабиётшунос ва мутафаккир, синчков манбашуноси ҳазрат Навоийнинг ва классик адабиётимизнинг бугунги кун авлод учун тушуниши қийин бўлган тили, ­бадиий маҳорати ва кўпчилик олимлар ­олдида ҳануз муаммоли бўлиб ­турган диний ва тасаввуфий ақидалари ҳақида ҳар томонлама жиддий ­ўрганилган, мукаммал бир илмий ­мерос яратиб кетди.

Бу яратилган теран ­илмий мерос ҳозирги ва келажак авлод навоийшунослари, мумтоз адабиётимиз мухлислари учун ишончли манба бўлиб ­хизмат қилгусидир.

Манба: «Ўзбекистон адабиёти ва санъати» газетаси, 2014 йил 9-сон

Ahmadjon Quronbekov
ALLOMA

 Alibek Rustamov (1931.15.5, Yangiyo’l shahri — 2013.10.10, Toshkent) – manbashunos – tilshunos olim. O’zbekiston FA akad. (1995), filologiya fanlari doktori (1968). O’rta Osiyo universiteti sharq fakultetining eron-afg’on bo’limini tugatgan (1955). Shu universitetning tilshunoslik kafedrasida laborant (1956-1957), aspirant (1957-1959), o’qituvchi (1960). O’zbekiston FA Til va adabiyot instituti katta ilmiy xodimi (1960-1961), ToshDU sharq fakulteti dotsenti (1961-1965), Respublika rus tili va adabiyoti pedagogika instituti umumiy tilshunoslik kafedrasining mudiri (1965-1990), Toshkent sharqshunoslik instituti turkiyshunoslik kafedrasining mudiri (1991-1999), kafedra professori (2000 yildan). Rustamov asarlari turkiyshunoslik hamda umumiy tilshunoslikning amaliy va nazariy masalalariga, qadimgi turkiy (o’zbek) tili va yozuvi, Navoiy asarlari tilini o’rganishga, uslub va uslubshunoslik, aruz she`r tizimi, mumtoz adabiyot terminlari tadqiqiga bag’ishlangan; u, shuningdek, ilmiy va badiiy tarjima bilan shug’ullanadi (masalan, Atoulloh Husayniyning “Badoye us-sanoye” asarining forschadan o’zbekchaga, Alisher Navoiyning “Mahbub ulqulub” asarining ruschaga tarjimasi); “O’zbek tilining izohli lug’ati”ni (1981) tuzishda qatnashgan.
Akademik A.Rustamovning mamlakatimiz ilm-fanini rivojlantirish borasidagi xizmatlari davlatimiz tomonidan munosib taqdirlandi. U “El-yurt hurmati” ordeni bilan mukofotlangan.

Zamonamizning teran bilimli va zukko tilshunos olimi, Alisher Navoiy asarlari tilining iste’dodli tadqiqotchisi akademik Alibek Rustamov barakali umr ko’rdi, umrining eng so’nggi damlarini ham zoe ketkazmadi. Inson bu dunyoga omonat, bir kun kelib boqiy dunyoga safar qiladi, faqat yaxshi amallari va yozgan kitoblari barhayot qoladi. Shu ma’noda domlaning so’nggi — “Hazrati Navoiyning ma’naviy va suvariy sharoblari” (“Navro’z”, 2013) kitobi uning umrboqiyligiga daxldordir.

Olim ilmiy faoliyatining ilk davrlaridanoq Hazrat Navoiy asarlari tadqiqi bilan shug’ullangan va buyuk bobomizning ruhiy olami, aqidalari, o’sha davr ijtimoiy, iqtisodiy, diniy hayotiga va mavjud g’oyalariga qarashlari, orzu-armonlarini anglab yetishga intilgan.

Alibek Rustamov ilmda to’g’ri va bir umrlik yo’lni tanlab oldi: u o’zbek klassik tilini – o’zbek tilining asoschisi Alisher Navoiy tilini o’rganish va yosh avlodga ta’lim berishga bel bog’ladi.

1954 — 1958 yillari o’zbek klassik tili tadqiqiga bag’ishlangan ko’plab maqolalari gazeta-jurnallar va ilmiy to’plamlarda e’lon qilindi. Bu izlanishlarning mantiqiy natijasi sifatida 1958 yili “Alisher Navoiyning “Mahbub ul-qulub” asarining ba’zi bir grammatik xususiyatlari” mavzusida nomzodlik dessertatsiyasini yoqladi.

Bu davrga kelib Navoiy asarlari tilining lug’at birliklari ma’no tarkibini, uning grammatik va fonetik o’ziga xosliklarini biladigan kishilar barmoq bilan sanarli edi. Klassik til xususiyatlarini o’rganish va uni o’z xalqi ongida qaytadan tiklash olimning o’z oldiga qo’ygan muqaddas burchi, dil amri edi.

Shuni alohida ta’kidlash kerakki, har qanday asarning g’oyaviy mazmuni va badiiy o’zgachaliklari, uslubini anglab yetish, ayniqsa, Navoiydek buyuk so’z ustasining asarlari mazmun-mohiyatini anglab yetish uchun, birinchi navbatda, tilning fonetik, morfologik va semantik xususiyatlarini o’rganish lozim edi.

Olim o’z ilmiy izlanishlariga sabab bo’lgan omillarni keyinchalik shunday izohlaydi: “Kommunist rahbarlar qardosh xalqlarni bir-biridan ajratish va ularni tarixi, merosi, dini, urf-odatlaridan judo qilish siyosatini istibdod yo’li bilan amalga oshirdi. Turkiston xalqini kirill yozuviga o’tkazish shu siyosat bilan bog’liq amallardan biri edi. Buning natijasi shu bo’ldiki, hazrati Navoiyni tushunmaydigan adabiyotshunos va tilshunos professorlar (ta’kid bizniki — A.Q.) oliy o’quv yurtlarida dars beradigan bo’ldilar. Maktabda va oliy o’quv yurtlarida tarixiy, ilmiy, diniy va adabiy merosni o’qib-o’rganishdan mahrum bo’lgan olim va adiblarimiz necha minglab so’zlarni bilmas holga keldilar. Bilgan so’zlarining asl ma’nosini anglamaydigan bo’ldilar” (Aliybeg Rustamiy. Hazrati Navoiyning ma’naviy va suvariy sharoblari”.

Bu yillari olim matbuotda e’lon qilgan “Klassik asarlarning puxta tahlili uchun” (“Sharq yulduzi”, 1954), “O’zbek klassik asarlari uchun lug’at” (“Sharq yulduzi”, 1955), “Alisher Navoiyning “Mahbub ul-qulub” asaridagi ba’zi bir eski o’zbek tiliga xos xususiyatlar”(ilmiy to’plam, 1958), “Navoiy asarlari muqaddimasi tilining bir xususiyati haqida”(“O’zbek tili va adabiyoti”, 1961), “XV asr o’zbek tilining vokalizmi” (“O’zbek tili va adabiyoti”, 1962), “Sab’ai sayyor” tilining xususiyatlari” (ilmiy to’plam, 1964) va boshqa maqolalar aynan yuqorida zikr etilgan yuksak maqsadlarni amalga oshirishga qaratilgan edi.

Bu izlanishlarning yirik bir umumlashmasi sifatida 1966 yili olim “Alisher Navoiy asarlari tilining fonetik-morfologik xususiyatlari” mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasini tugallaydi. Ammo bu dissertatsiyani yoqlash tadqiqotchidan katta kuch, sabr-toqat, iroda va bilim talab qildi. Dissertatsiyani yoqlashga tish-tirnog’i bilan qarshilik ko’rsatgan ba’zi o’sha davr olimlarining qarshiligini yengib o’tishga ham to’g’ri keladi.

Alohida eslatib o’tish kerakki, Alibek Rustamovning bu ilmiy muvaffaqiyatlari zamirida fors tili, keyinchalik arab tilini puxta o’rganish va qadimgi turkiy tilni teran o’zlashtirishdek katta mehnat bor. Ana shu maqsadda olim avval O’rta Osiyo davlat universitetining (hozirgi O’zMU) sharq fakultetidagi fors bo’limini bitirib, keyinchalik ikkinchi mutaxassislik — arab tilini ham o’rgangan edi.

Agar olim turkiy, fors va arab tillarini puxta egallamaganida Navoiy asarlarini tilini o’rganish va ilmiy-tadqiqotlarida bunchalik muvaffaqiyatlarga erishmagan bo’lur edi. Chunki Navoiy asarlarining tili o’sha davr o’zbek tili me’yorlariga ko’ra, forsiy va arabiy o’zlashmalarga boy, diniy va tasavvufiy g’oyalarga yo’g’rilgan, Qur’on va hadislardan iqtiboslar bilan bezalgan edi.

Undan tashqari, Navoiy asarlari mazmun-mohiyatini chuqur anglab yetish uchun o’rta asr klassik adabiyotining o’ziga xos badiiy vositalar sistemasi: ilmi bade, ilmi maoniy, ilmi balog’a, ilmi aruz, Ilmi qofiya va boshqa badiiy san’atlarni puxta egallash lozim edi.

Alisher Navoiy tilini, uning ijtimoiy-siyosiy, diniy-tasavvufiy g’oyalarini, badiiy mahoratini teran o’rganish va bugungi o’quvchiga to’g’ri yetkazish uchun o’sha davrda yozilgan arab, fors tilidagi qo’lyozmalarni mutolaa qilish va tilshunoslik, adabiyotshunoslikka doir o’nlab qo’lyozmalarni tahlil etish zarurati turardi.

Alibek domlaning keyingi ilmiy izlanishlari aynan mana shu maqsadlarga qaratilgandi. U klassik til va adabiyot bo’yicha tadqiqotlarini davom ettirib “Alisher Navoiyning til va uslubi” (1966), “Navoiy tilida zamonu makon kelishiklari”, “Navoiy tilining fonetik xususiyatlari”(1966) maqolalarini e’lon qiladi.

Bundan keyingi tadqiqotlarida olim asosiy e’tiborni tilshunoslik va adabiyotshunoslik bo’yicha o’rta asr manbalarini o’rganish, til va badiiyat masalalariga qaratadi. Mana shu say’-harakatlar natijasi o’laroq “Mahmud Zamaxshariy” (1971), “Habibiy she’rlarining vazni” (1971), “Aruz haqida suhbatlar” (1972), “Qofiya nima?” (1975) risolalari, bu izlanishlarning mantiqiy davomi sifatida esa 1978 yili “Navoiyning badiiy mahorati” monografiyasi vujudga keladi. 1981 yili Atoulloh Husayniyning “Badoyi’ us-sanoyi’” ­kitobini fors tilidan o’zbek tiliga o’girib, chop ettiradi.

Bu davrga kelib, Alibek domla o’zining ko’pyillik izlanishlari samarasini ko’pchilikka yetkazish maqsadida “O’zbek sovet entsiklopediyasi” nashriyoti bilan yaqindan hamkorlik qilib, o’tmish allomalarimiz haqida “Javhariy”, “Jamoliddin Turkiy”, “Jamoliddin Ibodiy”, “Jamol Qarshiy”, “Kanz ul-kanz” maqolalarini, so’zshunoslik va lug’atshunoslik bo’yicha “So’z”, “Til”, “Tilshunoslik”, “Turkiy til”, “Turkshunoslik”, “Toli’ Imoniy Hiraviy” kabi turkum maqolalar tayyorlab, entsiklopediyaga kiritadi.

Alibek domla bulardan tashqari yana shu yillar mobaynida “Yosh kuch” jurnalida “Navoiyxonlik” rubrikasini, “Gulxan” majallasida “Alibobo o’gitlari” rubrikasini va O’zbekiston televideniyasida “Navoiyxonlik” rubrikasida turkum suhbatlar olib boradi. Bu suhbat va maqolalar xalqimizning buyuk allomalarimiz merosiga, ayniqsa, hazrat Alisher Navoiyning adabiy merosiga bo’lgan qiziqishini qayta jonlantirishga, keng talabalar ommasiga targ’ib qilishiga omil bo’ldi.

Zamonamizning yetuk va bilimdon olimi Alibek Rustamovning uchinchi bosqich izlanishlari Navoiy hazratlarining e’tiqodi bilan bog’liq bo’lib, bu yo’nalishdagi tadqiqotlari Navoiy davridagi diniy-tasavvufiy g’oyalar va falsafiy qarashlar bo’yicha bir qancha maqola va risolalar yozilib nashr etilishiga sabab bo’ldi. “So’z gavhari” (1995), “Nur-i Muhammadiy va Nurnoma” (1996) va nihoyat, “Hazrati Navoiyning e’tiqodi” (2010), “Hazratning diyonati” (2010), “Hazrati Navoiyning “Masti alast”i” (2012) va “Hazrati Navoiyning ma’naviy va suvariy sharoblari” (2013) risolalari shular jumlasidandir.

Albatta, bu yerda nomi keltirilgan maqola va risolalar Alibek domlaning barcha ilmiy merosini qamrab olmagan. Uning ilmiy merosi 200 dan ortiq maqola, risola, monografiya va tarjimalardan iborat: ularning har biri alohida e’tiborga loyiqdir. Shu tariqa, Alibek Rustamov zamonamizning teran bilimli tilshunos olimi, zukko adabiyotshunos va mutafakkir, sinchkov manbashunosi hazrat Navoiyning va klassik adabiyotimizning bugungi kun avlod uchun tushunishi qiyin bo’lgan tili, ­badiiy mahorati va ko’pchilik olimlar ­oldida hanuz muammoli bo’lib ­turgan diniy va tasavvufiy aqidalari haqida har tomonlama jiddiy ­o’rganilgan, mukammal bir ilmiy ­meros yaratib ketdi.

Bu yaratilgan teran ­ilmiy meros hozirgi va kelajak avlod navoiyshunoslari, mumtoz adabiyotimiz muxlislari uchun ishonchli manba bo’lib ­xizmat qilgusidir.

Manba: «O’zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasi, 2014 yil 9-son

Alibek Rustamov. So’z haqida So’z — Xurshid Davron kutubxonasi by Khurshid Davron on Scribd