1989 йилда нашр этилган “Қирқ ошиқ дафтари” китобини жаҳоннинг улуғ шоирлари томонидан битилган ишқий шеърлардан  қилган таржималаримдан тузиб чиққан эдим.. Ниятим китобхон кўксида мудраб ётган туйғуларни уйғотиш, уйғоқ ҳисларни эса бу китоб оҳангларига ҳамроҳ этмоқдан иборат эди. Шу ўринда улуғ  Бобомизнинг сўзларини ёдга олсак кифоя:

Бўлмаса ишқ, икки жаҳон бўлмасун,
Икки жаҳон демаки, жон бўлмасун.
Ишқ  ул  танки, анинг жони йўқ,
Ҳуснни нетсун кишиким, они йўқ.

 

Бугун сизга тақдим этмоқчи бўлган шеърлар қадимий Ҳиндистоннинг афсонавий шоири Тҳируваллуварнинг «Тирукурал» китобидан олинган.

«Тирукурал» (திருக்குறள் , Thirukkural) дидактик асар бўлиб,бир гуруҳ олимлар милодддан олдинги II асргача,иккинчи гуруҳдаги тадқиқотчилар бу асар милоддан олдинги I асрда яратилган,унинг муаллифи Тҳируваллувар (Thiruvalluvar) деб тахмин қиладилар.
 Тҳируваллувар ҳақидаям аниқ маълумотлар сақланиб қолмаган. Шоирнинг ҳаёт йўли кўпроқ афсоналар орқали бизгача етиб келган. Аммо, у қолдирган китоб муаллифнинг юксак истеъдодидан дарак беради.Қадимий ҳинд тилида ёзилган бу китоб инсоният маданий  мероси  хазинасидан муносиб ўрин эгаллаган.

Хуршид Даврон

 

Тҳируваллувар
«ТИРУКУРАЛ» КИТОБИДАН ШЕЪРЛАР
Хуршид Даврон таржимаси

ЁР ҚУЧОҒИН РОҲАТИ

*
Негаким кўзу-қулоғим, тилу-забарим зор эрур,
Барчаси севикли ёр ҳусни-хатида бор эрур.

*
Ул пари кўксида ўт ёнган сари ҳайрон этар,
Кетсанг узоқ – куйдиради, ёнига борсанг музлатар.

*
Дил аро ёнган ўтим сўндиргали ёрим зарур,
На оғу, на доривор шарбат манга шифо берур.

*
Ул ҳийлагар ёр кўксида мангу ҳаёт чашмаси бор,
Не тирик, ул чашмадан сачраган томчига зор.

*
Ёрга ёр кўксин босиб бир тан бўлиб қолса агар,
Орадан ўтмас шамал – ханжар бўлиб елса агар.

*
Ишқ – бу фан-дониш эрур, сан уни билган сайин
Кўрлигинг маълум бўлар, нодонлигинг ортар санинг.

ЁР ГЎЗАЛЛИГИНИНГ МАДҲИ

*
Аниччама гули, нозиксан, бироқ
Манинг эрка ёрим сандан нозикроқ.

*
Ёримдан уялиб, гулсафсар сўзлар:
“Бизлардан  гўзалроқ  бу  инжу кўзлар!”

*
Ёрим гул кўтариб юрмоқ ила банд,
Бу лаҳза ёргинам гулдонга монанд.

*
Ойдан фарқ этолмай ёримни бу он
Юлдузлар боқади осмондан ҳайрон.

*
Юзингда доғ бор, ой, юзларинг чўтир,
Ёр юзида ҳатто ажин ҳам йўқдир.

*
Ёримнинг товони мисли пар экан,
Уларнинг олдида гуллар ҳам тикан.

АЙРИЛИҚ АЗОБИ

*
Ишқ дардин унутмоқ тобора қийин:
Қудуқ тўлаверар сув олган сайин.

*
Билмайман, сиримни пинҳон этайми,
Ё дардим сабаби – ёрга айтайми?!

*
Чеки йўқ денгиз – ишқ ётар йўлимда,
На қайиқ, на бир сол бордир қўлимда.

*
Ёр кўзим ўнгидан кетмайди, уни
Йўқтомай дейману юммайман кўзни.

РАШК

*
Мен дедим: “Севаман лол қилиб ҳаммани энди!”
Ёрим қовоқ уйиб: “Нега ҳаммани?” – деди.

*
“Ўлгунча севаман!” – десам, қовоқ уйда ёр:
“Қайтиб туғилсанг-чи, кимни севасан, беор?!”

*
Дедим: “Ҳозир сени ўйлаб тургандим, дилдор!”
“Ундан аввал кимни ўйладинг?!” – дер ёр.

*
Аксирсам, у йиғлаб қийнайди мени:
“Ўзга ёр ўйларми соғиниб сени?”

*
Аксамни ичимга ютсам, деди ёр:
“Мени алдамоқчи бўлдингми, беор?!”

*
Унга таскин берай десам, деди ёр:
“Ҳаммага сен таскин бермоққа тайёр!”

*
Унга боқсам, деди дилимни ёқиб:
“Кимни ўйлаяпсан мен менга боқиб?!”

    1989 yilda nashr etilgan “Qirq oshiq daftari” kitobini jahonning ulug‘ shoirlari tomonidan bitilgan ishqiy she’rlardan qilgan tarjimalarimdan tuzib chiqqan edim.. Niyatim kitobxon ko‘ksida mudrab yotgan tuyg‘ularni uyg‘otish, uyg‘oq hislarni esa bu kitob ohanglariga hamroh etmoqdan iborat edi. Shu o‘rinda ulug‘ Bobomizning so‘zlarini yodga olsak kifoya:

Bo‘lmasa ishq, ikki jahon bo‘lmasun,
Ikki jahon demaki, jon bo‘lmasun.
Ishq ul tanki, aning joni yo‘q,
Husnni netsun kishikim, oni yo‘q.

Bugun sizga taqdim etmoqchi bo‘lgan she’rlar qadimiy Hindistonning afsonaviy shoiri Thiruvalluvarning “Tirukural” kitobidan olingan.

«Tirukural» (திருக்குறள் , Thirukkural) didaktik asar bo‘lib,bir guruh olimlar milodddan oldingi II asrgacha,ikkinchi guruhdagi tadqiqotchilar bu asar miloddan oldingi I asrda yaratilgan,uning muallifi Thiruvalluvar (Thiruvalluvar) deb taxmin qiladilar.
Thiruvalluvar haqidayam aniq ma’lumotlar saqlanib qolmagan. Shoirning hayot yo‘li ko‘proq afsonalar orqali bizgacha yetib kelgan. Ammo, u qoldirgan kitob muallifning yuksak iste’dodidan darak beradi.Qadimiy hind tilida yozilgan bu kitob insoniyat madaniy merosi xazinasidan munosib o‘rin egallagan.

Xurshid Davron

Thiruvalluvar
“TIRUKURAL” KITOBIDAN SHE’RLAR
Xurshid Davron tarjimasi

YOR QUCHOG‘IN ROHATI

*
Negakim ko‘zu-qulog‘im, tilu-zabarim zor erur,
Barchasi sevikli yor husni-xatida bor erur.

*
Ul pari ko‘ksida o‘t yongan sari hayron etar,
Ketsang uzoq – kuydiradi, yoniga borsang muzlatar.

*
Dil aro yongan o‘tim so‘ndirgali yorim zarur,
Na og‘u, na dorivor sharbat manga shifo berur.

*
Ul hiylagar yor ko‘ksida mangu hayot chashmasi bor,
Ne tirik, ul chashmadan sachragan tomchiga zor.

*
Yorga yor ko‘ksin bosib bir tan bo‘lib qolsa agar,
Oradan o‘tmas shamal – xanjar bo‘lib yelsa agar.

*
Ishq – bu fan-donish erur, san uni bilgan sayin
Ko‘rliging ma’lum bo‘lar, nodonliging ortar saning.

YOR GO‘ZALLIGINING MADHI

*
Anichchama guli, noziksan, biroq
Maning erka yorim sandan nozikroq.

*
Yorimdan uyalib, gulsafsar so‘zlar:
“Bizlardan go‘zalroq bu inju ko‘zlar!”

*
Yorim gul ko‘tarib yurmoq ila band,
Bu lahza yorginam guldonga monand.

*
Oydan farq etolmay yorimni bu on
Yulduzlar boqadi osmondan hayron.

*
Yuzingda dog‘ bor, oy, yuzlaring cho‘tir,
Yor yuzida hatto ajin ham yo‘qdir.

*
Yorimning tovoni misli par ekan,
Ularning oldida gullar ham tikan.

AYRILIQ AZOBI

*
Ishq dardin unutmoq tobora qiyin:
Quduq to‘laverar suv olgan sayin.

*
Bilmayman, sirimni pinhon etaymi,
Yo dardim sababi – yorga aytaymi?!

*
Cheki yo‘q dengiz – ishq yotar yo‘limda,
Na qayiq, na bir sol bordir qo‘limda.

*
Yor ko‘zim o‘ngidan ketmaydi, uni
Yo‘qtomay deymanu yummayman ko‘zni.

RASHK

*
Men dedim: “Sevaman lol qilib hammani endi!”
Yorim qovoq uyib: “Nega hammani?” – dedi.

*
“O‘lguncha sevaman!” – desam, qovoq uyda yor:
“Qaytib tug‘ilsang-chi, kimni sevasan, beor?!”

*
Dedim: “Hozir seni o‘ylab turgandim, dildor!”
“Undan avval kimni o‘ylading?!” – der yor.

*
Aksirsam, u yig‘lab qiynaydi meni:
“O‘zga yor o‘ylarmi sog‘inib seni?”

*
Aksamni ichimga yutsam, dedi yor:
“Meni aldamoqchi bo‘ldingmi, beor?!”

*
Unga taskin beray desam, dedi yor:
“Hammaga sen taskin bermoqqa tayyor!”

*
Unga boqsam, dedi dilimni yoqib:
“Kimni o‘ylayapsan men menga boqib?!”