Бу видиороликларни «Ёшлар» телеканалида Бош директор бўлганимда ўзим бош-қош бўлиб ёздирган эдим. Таниқли режиссёр Раҳмат Жумаев билан  бу лойиҳа устида бир неча бор суҳбатлашиб, Ҳазрат шеърларини ўқишга қодир сухандонларни белгилаган эдик. Ғазалларни ҳам ўзим танлаб берган эдим (Хуршид Даврон эсдаликларидан).

Алишер Навоий
«НАВОДИР УН-НИҲОЯ» ДЕВОНИДАН ҒАЗАЛЛАР

1
Зиҳи зуҳури жамолинг қуёш киби пайдо,
Юзунг қуёшиға зарроти кавн ўлуб шайдо.

Юзунг зиёсидин ар субҳ айни ичра баёз,
Сочинг қаросидин ар шом бошида савдо.

Зуҳури ҳуснунг учун айлабон мазоҳирни,
Бу кўзгуларда ани жилвагар қилиб амдо.

Чу жилва айлади ул ҳусн айлабон ошиқ,
Салойн ишқин этиб офариниш ичра сало.

Бири қабул эта олмай они магарким, мен
Қилиб отимни зулуму жаҳул бирла адо.

Демайки мен ўзи маъшуқ ўлуб, ўзи ошиқ,
Ки тиғи ғайрат ўлуб анга нақш ғайри зудо.

Навоий ўлмади тавҳид гуфтугў била фаҳм,
Магарки айлагасен тилни қатъу жонни фидо.

2
Илоҳо, амрингга маъмур етти торами аъло,
Не етти торами аъло, тўқуз сипеҳри муалло.

Жамил зикрлик ўлғон жамолинг этти таманно,
Вусул фикрлик элга висолинг, ўлди тавалло.

Хаёл бикрларин жилвагарлик этгали ҳар ён
Сен айладинг ҳулли дурри назм бирла муҳалло.

Ибодатингға янги ой бўлуб ҳам ўлди мусалли,
Сипеҳр атласидин солибон ҳавоға мусалло.

Чу сандин ўлди қуёш панжаси аро олтун,
Сочарға доғи сен эттинг анга карам яди туло.

Демакка зикринг эрур, хонақоҳ ичинда ҳаё-хуй,
Салойи ишқинг ила аҳл дайр ичра алоло.

Навоий, аҳли жунун зумрасиға кирди илоҳи,
Чу айладинг ани Мажнун, ўзунгни қил анга Лайло.

3
Зиҳи эл ниҳони санга ошкоро,
Ниҳон дардима ошкоро эт мадоро.

Не дардингни кўнглумда асрарға тоқат,
Не сиррингни оғзимға олмоққа, ёро.

Хаёлингда савдо пишурганда айлаб,
Димоғимни ошуфта ул мушксоро.

Фироқинг аро жон талошурда, ё ғайб,
Ҳам ул ғам тоғидин бошим узра хоро.

Тараҳҳум, тараҳҳум, тараҳҳум, тараҳҳум,
Буто, чобуко, маҳвашо, гулъузоро.

Қаронғудурур олам оҳим сайлидин,
Қуёш янглиғ оч ораз олам аро.

Навоийға жон ошкору ниҳонсен,
Зиҳи эл ниҳони санга ошкоро.

4
Зиҳи буроқинг изи ҳажру сайр барқ осо,
Бу барқ сайри била пўяси фалак фарсо.

Бурун кадам бу макондин чу ломакон қўйди,
Не навъ дейким анинг коми эрди гардунсо.

Висол субҳидин йўқ уруж ақшомиким,
Сабоҳдек эди ул барқ нури бирла масо.

Қўлин бу барқ ёрутти, дамин бу ел очди,
Агар сипеҳр уза Мусо эдию гар Исо.

Чу қолди сайрида руҳул амин, не тонг ул ҳам
Рижол хилвати даврида ул сифатки нисо.

Навоий асру узулмиш, боқиб иноят ила
Анинг бузуғлуғини бир кўз учи бирла ясо.

5
Бедилинг хайли русули сенсен аларға дилрабо,
Ё набий руҳий фидока аҳлан ва саҳлан марҳабо

Гоҳи давлатлиғ бошингдин кетмайин чатри саҳоб
Гаҳ фалакрав маркабингға етмайин пайки сабо.

Шоми васлинг топмағанға субҳи содуқ ҳар саҳа
Панжаи хуршид ила пироҳанин айлар қабо.

Туфроқ ўлмишмен қўяй деб остонбўсунгға юз,
Ҳолима раҳм айлабон қилма бу ранжимни ҳабо.

Шеригардун ул кишига бўйни боғлиғ бўлғай ит
Ким, эшигинг итларин топқай ўзига ақрабо.

Бўлмағай эрди муяссар «Хамса», яъни панж ганж
Қилмаса эрди мадад ҳолимға беш олий або.

Эй Навоий, чораи дардингни қилғай, улки бор
Ҳам расулу, ҳам амин, ҳам мустафо, ҳам мужтабо.

6
Чу дарду балони жаҳонға урди сало,
Нахустроқ мени бехонумонға урди сало.

Мен олдим ўн улушидин тўқуз ёрим улушин,
Яримки қолди ани инсу жонға урди сало.

Анинг доғи яримин олди офариниш эли,
Яримини яна бу нотавонға урди сало.

Бу нотавон ани ҳам жон била қабул этти,
Чу қочтилар ани ҳам ҳар қаёнға урди сало.

Кўнгул чу дарду бало толиби дурур гардун,
Агар етишти минг офат ҳам онға урди сало.

Фиғонки, элга тутуб бода соқийи даврон,
Чу давр етти манга, барча қонға урди сало.

Навоиё, сенга ҳар яхшилиқки мумкиндур,
Кн ёр меҳнат ўтин мен ёмонға урди сало.

Ҳар жафо қилсанг тўзармен, қилмасанг доғи вафо
Ўзгаларга не вафо қилсанг тўзармен, не жафо.

Элга ваъда гар вафо қилдинг, жафо мен хастаға,
Элни билман, қил менга ҳар ваъдаким қилдинг вафо.

Ваъдалар қатлимғаким қилдинг танимдин кетти заъф,
Гўйи алфозинг эди дардимға оёти шифо.

Оразинг хуршидидин тушмиш қадингнинг сояси,
Еки ерга судралиб мушкин сочинг қолмиш қафо.

Хурдадонлар айламаслар фаҳм оғзинг рамзини,
Не учунким бордурур ул нуқтада беҳад хафо.

Тийраликдур ҳар иши софий фано жомию бас,
Айюҳа-с-соқий лано даъ мо кадир хуз мо сафо.

Эй Навоий, жонинг олғумдур деса қайғурмағил,
Жонға миннат тут мунунг бирла гар этсанг иктифо.

5
Маҳвашо, сарвқадо, лоларуҳо, сиймтано,
Чораким қолмади сабрим ғами ҳажрингда яно.

Ахтари саъд сенингдекки туғубтур гўйё
Ким, қуёш эрди атою тўлун ой эрди оно.

Гар фалак сайридур айлар сени истаб таку дав,
Вар малак зикрин эшитсанг сенга дер мадҳу сано.

Уйла ишқинг майи лабташнасименким, ичмон
Оз дебон бодам учун бўлса фалак жоми ино.

Ишқ меҳнатлари таркини буюрманг менгаким,
Мужиби сиҳҳату қувватдурур ул ранжу ано.

Хонақаҳ ичра эрур шайх ўзин кўрсатмак,
Эй хушо, муғбачалар жилвасию дайри фано.

Жуз Навоий бориға жоми каромот тутунг,
Айюҳа-с-соқийи мин каъси фано айла лано.

Лаб уза хатти наботи ҳусну нахли қадди,
Гулбуне анбата оллоҳ наботан ҳасано.

9
Ёр жавлонгаҳидин келди сабо,
Пайкарим туфроғини қилди ҳабо.

Юз саманди аёғиға қўярим,
Мисли каҳ баргидурур каҳрабо.

Буки кўксумни ғаминг қилди шигоф,
Хилъатим кўнглагини қилди қабо.

Бўлди бағрим ёраси уйла афин,
Ки шамимидин зрур бийми вабо.

Бошима ёғса қилич ишқингда.
Бўлмасун бошим агар қилсам ибо.

Ваҳки, жоним била ўйнар ул тифл,
Шўхлуқ лозимаси келди еабо.

Неча пашминаға урдумки, эрур –
Эй Навоий, панаҳим олий або.

10
Эй жамолинг жилваси миръоти инсу жон аро,
Лек ўлуб ул жилва комил мазҳари инсон аро.

Топмаған бўлса лабингнинг шарбатидин чошни,
Бас бу не жонбахшлиқдур чашмаи ҳайвон аро.

Нега олам ўртади ҳуснунг ўтиднн ламъаи,
Тушмаган бўлса жамоли Юсуфи Канъон аро.

Тушмаган бўлса қуёшингдин қўлиға партави,
Бас не байзо эрди жайби Мусаи Имрон аро.

Эсмайин лутфунг риёзидин чаман сори насим,
Гулга булбул қайда вола бўлди бу бўстон аро.

Файз агар олмас вужудунг гулситони атридин,
Шаммаи нақши вужуд имкон эмас имкон аро.

Тортибон солғил Навоийни карам дарёсиға
Ким, бўлубтур ғарқа баҳри бодаи исён аро.

11
Ёраб, ўлғон чоғда жоним жисми вайрондин жудо,
Ул бўлуб мундин жудо, сен бўлмағил ондин жудо.

Чун жудо бўлсам мени ғамнок йўқу боридин,
Не ғамим сен бўлмасанг мен зори ҳайрондин жудо.

Нақди жон чиққанда имон гавҳарин кўнглумга сол,
Айлагил жондин жудо, лек этма имондин жудо.

Хонумондин ойириб қилғанда туфроқ ичра ҳибс,
Қилма лутфунг мен алохону аломондин жудо.

Ҳашр ғавғоси аро осийлиғимға раҳм қил,
Лутф ила илгим тутуб қил аҳли исёндин жудо.

Гарчи ўлдум кофири ишқ аҳли ислом ичра қот,
Ул замонким бўлғуси кофир мусулмондин жудо.

Элга махлас истасанг етти томуғни айла кул,
Анлабон бир шўъла бу оҳи дурахшондин жудо.

Жаннат истаб айлаганларни ибодат қилмағил,
Қавсару, тўбию қасру, ҳуру, ризвондин жудо.

Барчадин айру Навоийға қилиб васлинг насиб,
Қилмағил, ёраб, они мундин, мунн ондин жудо.

12
Гул узра хатти мушкин бирла то қилдинг рақам пайдо,
Менга жон сафҳасида бўлди юз хатти алам пайдо.

Тугонлар кўнглум ичра лаззати дардингни билдурди,
Танааъум даст бермас кимсага бўлмай дирам пандо.

Шафақгун юз ҳилоли қош ила то жилвагар бўлдунг,
Кўзумда бўлди қон зоҳир, қадимда бўлди хам пайдо.

Самад қилғач зуҳур ул навъким асном ўлур маъдум,
Бўлур бутлар бари мабҳут бўлғач ул санам пайдо.

Чу айлар жилваи ҳусн ул пари ушшоқ аро нетгай,
Юзин ёшурмаса бўлған замон мен телба ҳам пайдо.

Не муҳлик водий эрмиш ишқ даштиким, киши анда,
Қадам урған дам – ўқ кўзга бўлур мулки адам пайдо.

Қўюнг, йиғлайки, кўнглумнинг ғубори пастроқ бўлсун,
Ки манъи гард этар ногаҳ ҳавода бўлса нам пайдо.

Оқизғил бода селобидин, эй соқийки, ҳижрондин
Кўнгул даштида бўлмиш корвони дарду ғам пайдо.

Навоийни чу сўрдунг, эй пари, бир дам таваққуф қил
Ким, ул мажнун бўлур саҳро юзидин дам-бадам пайло.

13
Кўзумдин ашк тугандию бўлди қон пайдо,
Бағирдин анда бўлур поралар нишон пайдо.

Жунунум ўлса дамо-дам таажжуб этмангким,
Кўзумга ул пари ўлур замон-замон пайдо.

Нужуми ҳусндурур хўбларда ул соат,
Ки бўлса ул юзи хуршид ногаҳон пайдо.

Мунажжим ахтари бахтимнн қўйки, оҳимдин
Букун эрур не нужуму не осмон пайдо.

Не заъфдурурки, сўрар элга фаҳм ўлур нола,
Валек кўзга эмастур бу нотавон пайдо.

Не йўл экин буки ҳар неча корвон бордн,
Бирисидин не асар бўлди, не нишон пайдо.

Навоий ўлди анинг даргаҳида андоқким,
Ки туфроқ ичра эмастур ул остон пайдо.

14
Гулбарг уза қилмишсен то сабзаи тар пайдо,
Кун кўзгусида гўё ранг этти асар пайдо.

Лаълинг ғамидин суда гул ёфроғи келгандек,
Ашкимда бўлур ҳар дам парканди жигар пайдо.

Жисмимдин оқиб қони пайкони аён бўлди,
Шоҳ узра бўлур доим гул кетса самар пайдо.

Жон риштасидек эрмас кўзларга белинг маръийи,
Чобуклук учун қилдинг боғларға камар пайдо.

Ул зулф саводида ўлдум юзинн кўрмай,
Ваҳким, йўқ эди муҳлик шомимға саҳар пайдо.

Даврон ғамидин кўнглум мақбуз эрур, эй соқий,
Басти учун этгайсен ҳум бода магар пайдо.

Килкида Навоийнинг жон ширасн музмардур,
Ҳар найда қачон бўлсун бу навъ шакар пайдо.

15
Тушта кўрдум ёрни хандон рақибин ўтруда,
Рашкдин ҳар лаҳза тиш қирчилдатурмен уйқуда.

Ул юзи васли аро ёдимға келса фурқати,
Телбалар янглиғ тўкармен ашк айни кулгуда.

Кўзгу жаннат равзанидурким, тамошо этгали,
Ҳур келмиш гўйиё, аксинг эмастур кўзгуда.

Юлдуз итгандек қуёш ёғдусиға итти қуёш,
Оразинг хуршиди чун қилди тулуъ ул ёғдуда.

Соқиё, бир журъа тут, шоядки юзлангай нишот,
Неча бўлғай ҳажридин озурда кўнглум қайғуда.

Ўзлугумни ашк элтиб ўздин андоқ ётмен
Ким, ўзумни тонимон аксимни ҳам кўрсам суда.

Чун Навоий ёр сори юзланур, қайғу қолур,
Соя қолғандек кейин хуршид бўлғач ўтруда.

16
Хилъатин айлабтур ул шўхи сийминбар қаро,
Тун саводи бирла келгандек маҳи анвар қаро.

Ул пари ҳиндусимен мен телбаким, урён таним
Тифллар тошидин ийнак бўлди сартосар қаро.

Ашкдин инди қаро су кўзларимдин ҳажрида,
Тонг йўқ идборим чу бўлмишдур менга ахтар қаро.

Кош ўюб ёқсанг қаро бўлған кўзуннинг мардумин,
Холи майгунунгни қилғунча қўюб анбар қаро.

Ишқ рафъ ўлғач кўнгулга йўқтурур жуз тийралик,
Ул снфатким, шўъласи ўчгач бўлур ахгар қаро.

Ғайрдин қилғил замиринг сафҳасин пок, эй фақир,
Тобакай қилмоқ фирибу макр ила дафтар қаро.

Дуди оҳидин қаро эрмас Навоий кулбаси
Ким, қилибтур хонумонин бир пари пайкар қаро.

17
Тифллар тошики жисмим қилди сартосар қаро,
Бўлди савдоға саводи аъзам андин ҳар қаро.

Ёшдин англа юзум гар сиймгундур, гар қизил,
Тошдин билгил танимни гар кўк ўлмиш, гар қаро.

Дема кўнглунг лавҳиға ёзғил хирад ойиниким,
Баски қўйдум доғи ишқ, ул сафҳадур аксар қаро.

Панжаи хуршидини гўё қаро этмиш кусуф,
То қилибтур илгин ул ҳури пари пайкар қаро.

Дуди оҳимдин демайким, зор жисмим сўзидин,
Кўрки бўлмиш ўт тушуб куйган киби бистар қаро.

Умри йўқ жуз тийралик исёндаким, ҳайвон суйи,
Истамакдин рўзгорин топти Искандар қаро.

Чун Навоий ишқ аро комиллиғин сабт эттилар,
Бўлди баским аҳли ишқ от ёздилар маҳзар қаро.

18
Хўбларда меҳр йўқ, чун меҳр йўқ ул моҳда,
Хайли тобиъдур қаю хилъатки бўлғай шоҳда.

Ҳеч ким йўқтурки ёр оллида йўқтур мансаби,
Бизга бемансаблиғ ўлмиш мансаб ул даргоҳда.

Шоми ҳижрон чарху нахс ахтарларидиндур нишон,
Тийра кўнглум ҳар шарар кўргузса дуди оҳда.

Кўнглунг истар бўлса юз минг жонни этгаймен нисор,
Гар бу дилхоҳ итганин фаҳм этсам ул дилхоҳда.

Мужиби андуҳдур афғоним, нишот этманг тамаъ,
Жонфизолиғ ким кўрубтур нолаи жонкоҳда.

Билки, йўқтур кўнглида ишқу муҳаббатдин асар,
Кимки даврон ичра бўлса кўнгли молу жоҳда.

Шамъ тавфиқ ўлмайин равшан қачон йўл топқамен.
Ким эрур кўп зулмати ҳижрон мени гумроҳда.

Бор умидимким, етишгай оқибат огоҳлиғ,
Гар ерим бўлса гаҳи бир хотири огоҳда.

Эй Навоий, элга мен худ қилмадим ишқимни фош,
Турфа кўрким ҳар тараф бу сўз эмиш афвоҳда.

19
Телба кўнглум ёраси ҳадсиз тани урён аро,
Уйладурким, ер тутар девонаи вайрон аро.

Буки лаълинг нуқтаси ҳар дам ўлукни тиргузур,
Кирди руҳуллоҳ магар ул чашмаи ҳайвон аро.

Айн ёзилған кибидур лаъл аро қилсанг назар,
Кўзки ҳайратдин тикибмен ул лаби хандон аро.

Қатра су ичра дегайким барги гулнинг аксидур,
Қатра қоним рангини ким кўрса ул пайкон аро.

Қоматинг ёдида кўнглум ичра ҳар кесган алиф,
Рост бўлмиш ул алифдекким ёзилған жон аро.

Жон фидонг ўлсун ҳабибимким, ҳамоно бор эди,
Қасди маҳлуқот аро инсону сен инсон аро.

Эй Навоий, истасангким ўлмагай эл дардидин,
Дарди ҳолингни дема назм айлабон афғон аро.

20
Кирса ул гул хирмани ағёр ила гулзор аро,
Мен ҳамоно толпинурмен хирман этган хор аро,

Жонни англабмен балолар ичра ўлсам, не ажаб,
Ул замонеким кўрармен ёрни ағёр аро.

Ложуварди вўсма бирла зеб берган қошларинг
Жилвагар бўлған ики товус эрур гулзор аро.

Зулфида сарриштаи имон бадалдур куфр ила,
Не тафовут тушса Марьям риштаси зуннор аро.

Заъфлиғ жисмимда билгурган туганлар ҳайъатин
Англа ёндошқан тугонларнинг шабиҳи тор аро.

Тушти ел кайфиятидин сувға гул яфроғлари,
Йўқса майдин гуллар ўлди зоҳир ул рухсор аро.

Масжид ичраким мени таҳқир қилдинг, эй фақиҳ,
Кўргасен жоҳимни кирсанг кулбаи хаммор аро.

Май хубоби гунбадин базм ичра ул дам доир эт,
Ким шафақ май зоҳир этгай гунбади даввор аро.

Эй Навоий, элга билгил бенаволиғ боиси
Ҳар навоким, зоҳир айларсен фиғони зор аро.

21
Соҳиредур ул кўз аммо ҳоли ҳннду остида,
Нуктадур ораз уза йўқ эрса жоду остида.

Соиъдин кўрдик занахдон остида фикрат чоғи,
Кимки кўрмайдур билурин даста кўзгу остида.

Шоҳлар тожиға лойиқ тугмадур гар берса даст,
Гўйиким кўргузди ул чобук узангу остида.

Ичса май жисми сафосидин кўрунур, то борур
Лаъл агар тушса кўрунгандек сузук су остида.

Оташин гулнинг ниҳолисен унут, эй андалиб,
Кулдин ўзга гулхани бистар солурму остида.

Жоми минони иликдин қўймаким, бу шевасиз
Кимса хушҳол бўлмади бу тоқи мину остида.

Эй Навоий, қайғу тоғин май била дафъ айлаким,
Яхшироқ тоғ остида қолмоқки, қайғу остида.