Ўқилиши содда, маъноси улкан халқона мақол ва маталлар – шу халқ ҳаётининг кўзгуси. Уларда халқнинг яшаш фалсафаси, маънавий тамойил ва қоидалари, қолаверса, катта ҳаётий тажриба ўз аксини топади. Япон халқ оғзаки ижодининг нодир намунаси бўлган мақоллар ҳам шундай хусусиятларга эгалиги билан ажралиб туради. Кунчиқар юрт фуқаролари – доно халқ. Улар ўзларини ўраб турган борлиқ – табиат, ундаги мавжудотлару бир осмон остида, бир замин устида яшаётган одамлар билан ҳам ўзаро уйғунликда, баҳамжиҳат ҳаёт кечиришга одатланган. Японлар бетартиблик, ортиқча дабдабани ёқтирмайди, оддий ва камтарин яшашни устун кўради. Капалакнинг қанот қоқишидан тортиб ҳар бир қурт-қумурсқанинг ҳаракатидан ҳам сабоқ чиқариб яшайдиган бу халқ мақоллари замирида шу кузатувлардан ҳосил бўлган содда, буюк фалсафа ётганини илғаш мушкул эмас.
Қуйида япон халқ мақоллари, ҳикматли сўзларидан намуналарни эътиборингизга ҳавола қиламиз.

КУНЧИҚАР ЮРТ ҲИКМАТЛАРИ
Хуршида Қиличева тайёрлаган

***

Агар муаммони ҳал қилишнинг йўли бўлса, ташвишланишнинг ҳожати йўқ, агар уни ҳал қилишнинг иложи бўлмаса, ташвишланишнинг фойдаси йўқ.

***

Ўйлаб ҳал қил, ҳал қилдингми, ўйлама!

***

Кетаётганни тўхтатма, келганни эса ҳайдама!

***

Тезлик — танаффуссиз секинлик.

***

Ёмон одамнинг дўсти бўлгандан кўра, яхши одамнинг душмани бўлган афзал.

***

Оддий одамлар бўлмаса, буюклари ҳам бўлмайди.

***

Зинапояни юқорига чиқишни истаган одам ўйлаб топган.

***

Эр-хотин қўл билан кўздай бўлиши керак: қўл оғриганида кўз йиғлайди, кўз йиғлаганида қўл унинг ёшини артади.

***

Офтоб ҳақ-ноҳақни ажратмайди, у кимнидир иситишни мақсад қилмасдан нур сочади. Ўзини топган одам худди офтобга ўхшайди.

***

Денгиз майда дарёлардан юз ўгирмагани учун ҳам улкандир.

***

Энг олис йўл ҳам яқиндан бошланади.

***

Найза умрда бир маротаба ишлатилса ҳам, уни ҳамиша ёнда олиб юрган маъқул.

***

Чиройли гул яхши мева тугавермайди.

***

Қайғу худди йиртиқ кўйлакка ўхшайди, уни, яхшиси, уйда қолдирган маъқул.

***

Агар муҳаббат кўзи билан қаралса, чечакдан қолган чўтир ҳам яноқдаги кулгич каби гўзал кўринади.

***

Ўринда ётган одам қоқилмайди.

***

Бир оғиз яхши гап қишнинг уч ойини ҳам қизита олади.

***

Аҳмоқ ва девонага йўл беринг.

***

Новдани тасвирлаётганда шамол нафасини ҳис қилиш керак.

***

Бировдан шубҳаланишдан олдин етти марта текшир.

***

Сен имконинг борича ҳаракат қил, қолган ишни тақдирга қўйиб бер.

***

Бахт кулги-табассум бор уйга киради.

***

Ғалаба рақибидан кўра ярим соат кўпроқ бардош беролган одамга насиб этади.

***

Баъзан тош сузиб кетади, япроқ сувга чўкади.

***

Жилмайиб турган юзга қарата ўқ узмайдилар.

***

Совуқ чой ва совуқ гуручга чидаш мумкин, лекин совуқ қараш ва совуқ сўзга тоқат қилиб бўлмайди.

***

10 ёшда — мўъжиза, 20 ёшда — даҳо, 30 ёшдан сўнг эса оддийгина одамга айланамиз.

***

Агар аёл истаса, қояни ёриб ўтади.

***

Сўраганда бир дақиқага уяласан, билмасанг — бир умр.

***

Ёмон устанинг қўлидан бежирим кўза чиқмайди.

***

Сал эгилишдан қўрқма — янада тикроқ қад ростлайсан.

***

Чуқур дарёлар сокин оқади.

***

Агар ўз ихтиёринг билан йўлга чиқсанг, минг чақирим ҳам бир қадамдай туюлади.

Манба: «Қашқадарё» газетаси веб-саҳифаси

   O’qilishi sodda, ma’nosi ulkan xalqona maqol va matallar – shu xalq hayotining ko’zgusi. Ularda xalqning yashash falsafasi, ma’naviy tamoyil va qoidalari, qolaversa, katta hayotiy tajriba o’z aksini topadi. Yapon xalq og’zaki ijodining nodir namunasi bo’lgan maqollar ham shunday xususiyatlarga egaligi bilan ajralib turadi.Kunchiqar yurt fuqarolari – dono xalq. Ular o’zlarini o’rab turgan borliq – tabiat, undagi mavjudotlaru bir osmon ostida, bir zamin ustida yashayotgan odamlar bilan ham o’zaro uyg’unlikda, bahamjihat hayot kechirishga odatlangan. Yaponlar betartiblik, ortiqcha dabdabani yoqtirmaydi, oddiy va kamtarin yashashni ustun ko’radi. Kapalakning qanot qoqishidan tortib har bir qurt-qumursqaning harakatidan ham saboq chiqarib yashaydigan bu xalq maqollari zamirida shu kuzatuvlardan hosil bo’lgan sodda, buyuk falsafa yotganini ilg’ash mushkul emas.
Quyida yapon xalq maqollari, hikmatli so’zlaridan namunalarni e’tiboringizga havola qilamiz.

KUNCHIQAR YURT HIKMATLARI
Xurshida Qilicheva tayyorlagan

***

Agar muammoni hal qilishning yo’li bo’lsa, tashvishlanishning hojati yo’q, agar uni hal qilishning iloji bo’lmasa, tashvishlanishning foydasi yo’q.

***

O’ylab hal qil, hal qildingmi, o’ylama!

***

Ketayotganni to’xtatma, kelganni esa haydama!

***

Tezlik — tanaffussiz sekinlik.

***

Yomon odamning do’sti bo’lgandan ko’ra, yaxshi odamning dushmani bo’lgan afzal.

***

Oddiy odamlar bo’lmasa, buyuklari ham bo’lmaydi.

***

Zinapoyani yuqoriga chiqishni istagan odam o’ylab topgan.

***

Er-xotin qo’l bilan ko’zday bo’lishi kerak: qo’l og’riganida ko’z yig’laydi, ko’z yig’laganida qo’l uning yoshini artadi.

***

Oftob haq-nohaqni ajratmaydi, u kimnidir isitishni maqsad qilmasdan nur sochadi. O’zini topgan odam xuddi oftobga o’xshaydi.

***

Dengiz mayda daryolardan yuz o’girmagani uchun ham ulkandir.

***

Eng olis yo’l ham yaqindan boshlanadi.

***

Nayza umrda bir marotaba ishlatilsa ham, uni hamisha yonda olib yurgan ma’qul.

***

Chiroyli gul yaxshi meva tugavermaydi.

***

Qayg’u xuddi yirtiq ko’ylakka o’xshaydi, uni, yaxshisi, uyda qoldirgan ma’qul.

***

Agar muhabbat ko’zi bilan qaralsa, chechakdan qolgan cho’tir ham yanoqdagi kulgich kabi go’zal ko’rinadi.

***

O’rinda yotgan odam qoqilmaydi.

***

Bir og’iz yaxshi gap qishning uch oyini ham qizita oladi.

***

Ahmoq va devonaga yo’l bering.

***

Novdani tasvirlayotganda shamol nafasini his qilish kerak.

***

Birovdan shubhalanishdan oldin yetti marta tekshir.

***

Sen imkoning boricha harakat qil, qolgan ishni taqdirga qo’yib ber.

***

Baxt kulgi-tabassum bor uyga kiradi.

***

G’alaba raqibidan ko’ra yarim soat ko’proq bardosh berolgan odamga nasib etadi.

***

Ba’zan tosh suzib ketadi, yaproq suvga cho’kadi.

***

Jilmayib turgan yuzga qarata o’q uzmaydilar.

***

Sovuq choy va sovuq guruchga chidash mumkin, lekin sovuq qarash va sovuq so’zga toqat qilib bo’lmaydi.

***

10 yoshda — mo»jiza, 20 yoshda — daho, 30 yoshdan so’ng esa oddiygina odamga aylanamiz.

***

Agar ayol istasa, qoyani yorib o’tadi.

***

So’raganda bir daqiqaga uyalasan, bilmasang — bir umr.

***

Yomon ustaning qo’lidan bejirim ko’za chiqmaydi.

***

Sal egilishdan qo’rqma — yanada tikroq qad rostlaysan.

***

Chuqur daryolar sokin oqadi.

***

Agar o’z ixtiyoring bilan yo’lga chiqsang, ming chaqirim ham bir qadamday tuyuladi.

Manba: «Qashqadaryo» gazetasi veb-sahifasi