Мирзааҳмад Олимовни нафақат адабиётшунос, тил илмининг етук билимдони, таржимон, балки нозиктаъб шоир ва инсон сифатида ҳам яхши билардик. Гарчи ҳозир орамизда бўлмаса-да унинг ўзидан кейин қолдирган маънавий мероси —»Ўзбек адабиётида пафос муаммоси», «Бобурнома»да Аллоҳ исмлари ва сифатлари», «Рисолаи сарф ёки анъанавий морфология», «Мирзоларнинг бошлари», «Бобурнома»да қўлланилган синонимлар луғати», «Рисолаи аруз» номли қўлланма ва китоблари, қатор мақолалари адабиёт назарияси, ўзбек тилшунослиги ва мумтоз адабиёти тарихига доир муҳим тадқиқотлар натижаси саналади. Шунингдек, Мирзааҳмад Олим қаламига мансуб ғазал, рубоий ва қитъалар жамланмасидан иборат «Барча карвонлар кетибдир» номли тўплами ҳам кенг китобхонлар оммасига тақдим этилган.

Илм-фан заҳматкаши, истеъдодли шоир ва зукко адабиётшунос, умидли ёшларнинг раҳнамоси сифатида қалблардан ўчмас жой олган, ортидан ёрқин из қолдирган бу ҳассос инсон ижодидан сараланган қуйидаги туркум намуналар Сизни-да бефарқ қолдирмайди.

 Мирзааҳмад Олимов 1981 йилда собиқ Тошкент Давлат университети (ҳозирги Ўзбекистон Миллий университети) ўзбек филологияси факультетини ўзбек тили ва адабиёти ихтисослиги бўйича имтиёзли диплом билан тугатиб, 1982-1983 йилларда Ўзбекистон Республикаси «Фан» нашриётида кичик муҳаррир, 1983 йилда «Ўзбекистон адабиёти ва санъати» ҳафтаномасида мухбир бўлиб ишлади. 1983 йил охирида ЎзР ФА Алишер Навоий номидаги Тил ва адабиёт институти адабиёт назарияси бўлимига ишга ўтиб, у ерда 1995 йилгача лаборант, катта лаборант, кичик илмий ходим, илмий ходим ва катта илмий ходим лавозимларида ишлади.

1995 йил август ойида Мирзааҳмад Олимов ЎзР ФА ва Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги кадрлар бошқармаларининг йўлланмаси билан Бухоро Давлат университетига малакали мутахассис сифатида ишга юборилди. У ўзбек адабиёти тарихи кафедрасида дастлаб катта ўқитувчи, 1996 йил 1 майдан 1998 йил 2 декабргача кафедра мудири вазифасини бажарувчи ва кафедра мудири лавозимларида ишлади. 1998-2003 йилларда (академик таътил билан бирга) БухДУ ҳузуридаги докторантурани ўтади.
Мирзааҳмад Олимов 1995 йилда «Ҳозирги ўзбек адабиётида пафос муаммоси» мавзуидаги номзодлик диссертациясини ЎзР ФА Тил ва адабиёт институти ҳузуридаги Ихтисослашган илмий кенгашда муваффақиятли ҳимоя қилди. Афсуски бешафат қотил бундан роппароса 2 йил аввал, февралнинг айни шу кунларида ўзбек адабиётшунослигида катта ишлар ишлашга қодир етук олим жонига қасд қилди, бизни зукко олим ва ажойиб инсондан жудо қилди. Илоҳо, жонажон биродаримизни раҳматингга олгин!

МИРЗААҲМАД ОЛИМ ХОТИРАСИГА
Доктор, профессор  Санжар Содиқ

 Бир вақтлар шоир Абдулла Орипов: «Мўмин Мирзо укам, сени ўлдирдилар!» – деган шеър ёзиб, дунёнинг норасолигидан фарёд чеккан эди. Энди мен ўша мисрани бироз ўзгартириб: «Мирзааҳмад укам, сени номардлар ўлдирдилар!» – дея бутун жаҳонга бонг ургим келади. Ҳа, инсоний қиёфасини буткул йўқотган, виждон, номус, диёнат кўчасидан ўтмаган, энг ёвуз ва шафқатсиз золимлар, мол-дунё йўлида ўзини томдан ташлайдиган малъунлар Мирзааҳмад Олимдек тенгсиз олимни ўлдирдилар. Унинг акаси, менинг асл дўстим Султонмурод Олим Бухородан телефонда бу совуқ хабарни йиғлай-йиғлай маълум қилганидан бери ўзимга келолмайман. Сўнгги марта қачон бу қадар қаттиқ изтироб чекканимни эслай олмайман. Балки отам оламдан ўтганида ва устоз Озод Шарафиддинов вафот этганида шу қадар оғир аламли дамларни бошимдан кечирган бўлсам керак.

Ҳаммадан алам қиладиган ери шундаки, энди қанча қайғурмайлик, нақадар изтироб чекмайлик, Мирзааҳмадни ҳаётга қайтаролмаймиз ёки худди унингдек янги бир олим ясай олмаймиз. Бунинг асосий сабаби шундаки, Мирзааҳмад сира такрорланмас инсон ва ўхшаши йўқ адабиётшунос олим эди. У жуда қисқа умр кўрган, яъни бор йўғи 53 йил яшаган бўлса-да, ўзидан қутлуғ ном ва асло ўчмас из қолдириб кетди.

—————

  Ушбу асар ўзбек тилшунослигида алоҳида ёзма ёдгорлик тили бўйича яратилган биринчи синонимик луғат ҳисобланади. Уни шунчаки луғат эмас, луғат-тадқиқот деб аташ мумкин. Муқаддимада ўзбек тилининг бой синонимик хазинаси, ундаги арабий, форсий, туркий қатламлар ва унинг «Бобурнома»даги нашъу намоси ёритилган бўлса, луғат ичида синонимик қатор ҳосил қилган алоҳида сўзларнинг лисоний мансубияти, грамматик шакллари, услубий бўёғи кабилар ҳақида эътиборга молик фикрлар билдирилган.
Асар филолог олим ва мударрислар, ўзбек филологияси ва журналистика факультетлари талабалари, ўзбек тили ва адабиёти ўқитувчилари ҳамда тилимиз бойлиги билан қизиқувчи барча китобхонларга мўлжалланган.

Луғатни мана бу саҳифада юклаб олишингиз мумкин.

   Mirzaahmad Olimovni nafaqat adabiyotshunos, til ilmining yetuk bilimdoni, tarjimon, balki nozikta’b shoir va inson sifatida ham yaxshi bilardik. Garchi hozir oramizda bo‘lmasa-da uning o‘zidan keyin qoldirgan ma’naviy merosi —»O‘zbek adabiyotida pafos muammosi“, ”Boburnoma“da Alloh ismlari va sifatlari”, “Risolai sarf yoki an’anaviy morfologiya”, “Mirzolarning boshlari”, “Boburnoma”da qo‘llanilgan sinonimlar lug‘ati“, ”Risolai aruz» nomli qo‘llanma va kitoblari, qator maqolalari adabiyot nazariyasi, o‘zbek tilshunosligi va mumtoz adabiyoti tarixiga doir muhim tadqiqotlar natijasi sanaladi. Shuningdek, Mirzaahmad Olim qalamiga mansub g‘azal, ruboiy va qit’alar jamlanmasidan iborat “Barcha karvonlar ketibdir” nomli to‘plami ham keng kitobxonlar ommasiga taqdim etilgan.

Ilm-fan zahmatkashi, iste’dodli shoir va zukko adabiyotshunos, umidli yoshlarning rahnamosi sifatida qalblardan o‘chmas joy olgan, ortidan yorqin iz qoldirgan bu hassos inson ijodidan saralangan quyidagi turkum namunalar Sizni-da befarq qoldirmaydi.

Mirzaahmad Olimov 1981 yilda sobiq Toshkent Davlat universiteti (hozirgi O‘zbekiston Milliy universiteti) o‘zbek filologiyasi fakultetini o‘zbek tili va adabiyoti ixtisosligi bo‘yicha imtiyozli diplom bilan tugatib, 1982-1983 yillarda O‘zbekiston Respublikasi «Fan» nashriyotida kichik muharrir, 1983 yilda «O‘zbekiston adabiyoti va san’ati» haftanomasida muxbir bo‘lib ishladi. 1983 yil oxirida O‘zR FA Alisher Navoiy nomidagi Til va adabiyot instituti adabiyot nazariyasi bo‘limiga ishga o‘tib, u yerda 1995 yilgacha laborant, katta laborant, kichik ilmiy xodim, ilmiy xodim va katta ilmiy xodim lavozimlarida ishladi.

1995 yil avgust oyida Mirzaahmad Olimov O‘zR FA va O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi kadrlar boshqarmalarining yo‘llanmasi bilan Buxoro Davlat universitetiga malakali mutaxassis sifatida ishga yuborildi. U o‘zbek adabiyoti tarixi kafedrasida dastlab katta o‘qituvchi, 1996 yil 1 maydan 1998 yil 2 dekabrgacha kafedra mudiri vazifasini bajaruvchi va kafedra mudiri lavozimlarida ishladi. 1998-2003 yillarda (akademik ta’til bilan birga) BuxDU huzuridagi doktoranturani o‘tadi.
Mirzaahmad Olimov 1995 yilda «Hozirgi o‘zbek adabiyotida pafos muammosi» mavzuidagi nomzodlik dissertatsiyasini O‘zR FA Til va adabiyot instituti huzuridagi Ixtisoslashgan ilmiy kengashda muvaffaqiyatli himoya qildi. Afsuski beshafat qotil bundan ropparosa 2 yil avval, fevralning ayni shu kunlarida o‘zbek adabiyotshunosligida katta ishlar ishlashga qodir yetuk olim joniga qasd qildi, bizni zukko olim va ajoyib insondan judo qildi. Iloho, jonajon birodarimizni rahmatingga olgin!

MIRZAAHMAD OLIM XOTIRASIGA
Doktor, professor Sanjar Sodiq

 Bir vaqtlar shoir Abdulla Oripov: «Mo‘min Mirzo ukam, seni o‘ldirdilar!» – degan she’r yozib, dunyoning norasoligidan faryod chekkan edi. Endi men o‘sha misrani biroz o‘zgartirib: «Mirzaahmad ukam, seni nomardlar o‘ldirdilar!» – deya butun jahonga bong urgim keladi. Ha, insoniy qiyofasini butkul yo‘qotgan, vijdon, nomus, diyonat ko‘chasidan o‘tmagan, eng yovuz va shafqatsiz zolimlar, mol-dunyo yo‘lida o‘zini tomdan tashlaydigan mal’unlar Mirzaahmad Olimdek tengsiz olimni o‘ldirdilar. Uning akasi, mening asl do‘stim Sultonmurod Olim Buxorodan telefonda bu sovuq xabarni yig‘lay-yig‘lay ma’lum qilganidan beri o‘zimga kelolmayman. So‘nggi marta qachon bu qadar qattiq iztirob chekkanimni eslay olmayman. Balki otam olamdan o‘tganida va ustoz Ozod Sharafiddinov vafot etganida shu qadar og‘ir alamli damlarni boshimdan kechirgan bo‘lsam kerak.

Hammadan alam qiladigan yeri shundaki, endi qancha qayg‘urmaylik, naqadar iztirob chekmaylik, Mirzaahmadni hayotga qaytarolmaymiz yoki xuddi uningdek yangi bir olim yasay olmaymiz. Buning asosiy sababi shundaki, Mirzaahmad sira takrorlanmas inson va o‘xshashi yo‘q adabiyotshunos olim edi. U juda qisqa umr ko‘rgan, ya’ni bor yo‘g‘i 53 yil yashagan bo‘lsa-da, o‘zidan qutlug‘ nom va aslo o‘chmas iz qoldirib ketdi.

—————

Ushbu asar o‘zbek tilshunosligida alohida yozma yodgorlik tili bo‘yicha yaratilgan birinchi sinonimik lug‘at hisoblanadi. Uni shunchaki lug‘at emas, lug‘at-tadqiqot deb atash mumkin. Muqaddimada o‘zbek tilining boy sinonimik xazinasi, undagi arabiy, forsiy, turkiy qatlamlar va uning «Boburnoma»dagi nash’u namosi yoritilgan bo‘lsa, lug‘at ichida sinonimik qator hosil qilgan alohida so‘zlarning lisoniy mansubiyati, grammatik shakllari, uslubiy bo‘yog‘i kabilar haqida e’tiborga molik fikrlar bildirilgan.
Asar filolog olim va mudarrislar, o‘zbek filologiyasi va jurnalistika fakultetlari talabalari, o‘zbek tili va adabiyoti o‘qituvchilari hamda tilimiz boyligi bilan qiziquvchi barcha kitobxonlarga mo‘ljallangan.

Lug‘atni Google  yoki Calameo  dasturlari yordamida mutolaa qiling yoki uni mana bu sahifadan yuklab oling.