Шоирлик кутилмаган тарзда ниманидир инкор этиб, ниманингдир бошқа томонига эътибор қаратишдир. Шоҳсанам Нишонованинг муваффақиятли бир жиҳат шу:
Мен тоғни тоғ десам бир қара,
Кўкси тўла муз-қорлигини.
Осмон, қайдан билай мен сенда,
Осмон қадар дард борлигини.
(“Ёшлик”, 4-сон, 51-б.)
Шоҳсанам НИШОНОВА
ШЕЪРЛАР
Шоҳсанам НИШОНОВА 1995 йил Фарғона вилояти Қува туманида туғилган. Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети Халқаро журналистика факультетида таҳсил олган. “Иқрор” номли шеърий тўплами Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси томонидан нашр этилган (2017).
***
Тўкилиб тушади сал шамол тегса,
Кўксимни ҳовучлаб юраман доим.
Ёмон алам қилар қўрқишим,
Бандаларингдан ҳам Худойим.
Сенга элтар йўллар қайда айт!
Нодон кўнглим аҳволи нолон.
Қай дўстимнинг кўзида раҳмон,
Қай бирида шайтон намоён.
Тан олиш бу- мардлик дегани,
Ахир бир кун паймона тўлар.
Икки юзли одамга боқиб,
Қандай қилиб чўчимай бўлар.
Кимдир ўзин, ким ўзгани еб,
Ясадилар умрга якун.
Одамлардан кўра хайвонлар,
Дўст бўлармиш инсонга яқин.
Исён келар, ичимдан исён
Бир ўзингдан бўлак йўқ шоҳид.
Ҳуркиткани суйкалар мушук,
Қўрқишимни билиб тишлар ит.
***
Менга дакки берганлар ҳақ,
Улғайсам ҳам боладайман.
Кўп адашиб сўқмоқларда,
Баъзан оқни қора дейман.
Гоҳи синаб, гоҳи сийлаб,
Ҳаёт анча йўлга солди.
Қанчасида кўнглим қолиб,
Қанчасидан кўнглим қолди.
Халққа элтар, ҳаққа элтар,
Дилдан қилсам дуо дедим.
Ғолиб бўлиб Худо дедим,
Мағлуб бўлиб Худо дедим.
Нур деб борсам нигоҳларнинг,
Туб- тубида хатар сездим.
Ҳидоятсиз кимсаларда,
Хиёнатдан хабар сездим.
Покиза бир Ишқ тиладим,
Дунё муҳаббатга тўлгин.
Aё, Тангрим юборган бахт,
Aдашмасдан келган бўлгин.
БОШЛИҚ ҚAБУЛХОНAСИДA
Кичик қилиб келсанг катта бошингни,
Ҳамма майда нарса кўрсатар кучин.
Соатлаб кутасан, кунлаб кутасан,
Бошлиқнинг биргина имзоси учун.
Кўриб келолмайсан бемор онангни
Розилик белгиси керак бу аҳдга.
Ҳали қарамаган иш столида,
Ундан руҳсат сўраб ёзилган хатга.
Йўқ, йўқ, ҳеч қандайин этирозим йўқ.
Бизга кутмоқ, унга куттирмоқ тақдир.
Тушунмоғим керак, учрашуви бор,
Ҳамкор фалон юртдан келганда ахир.
Синглим сим қоқади довон ортидан
Отам сизни ўйлаб тин олгани йўқ,
Ўзи яхшимикан, тушимда кўрдим,
Опанг қанча бўлди келолгани йўқ.
Увол вақтлар келди кўзимдан тошиб,
Кузатиб дунёнинг ўр- қирларини.
Кимдир жазоларми, кимдир биларми?
Инсоният умрин ўғриларини.
Яхшиям қуёш бор, яхшиям ой бор,
Яхшиям юракка солинмас қафас.
Яхшиям Худо бор ўзи бергувчи,
Бировдан сўрамай оласан нафас.
Ўзимга қайтганим ўзимга байрам,
Дийдорни иноят билиб келяпман.
Ишдан кетдим. Бердим қулликка барҳам
Одамгарчиликка кириб келяпман.
ИНСОНИЙAТ МAҲAЛЛAСИ
Ҳосили унмайди Собир деҳқоннинг,
Совуқ уриб кетар ҳар йили баҳор.
Бобомдан сўрадим сабабин бориб,
Меҳнат қиладику тун-у кун бедор.
Ҳиммати йўқларнинг ҳурмати йўқдир,
Қайтар дунё дерлар чайқалар олам.
Халққа бермагани ҳосилдан кетса,
Кундан-кунга кўриб англайсан болам!
Битта фарзанд бер деб йиғлайди қўшним,
Тинглаб эзиламан нолаларини.
Уволи урганмиш хайдаганида,
Раҳматли Aзимнинг болаларини.
На кунда, на тунда ҳаловати бор,
Қандай иш бошласа кўрар чапини.
Жаббор эслармикан Хайри аянинг,
«Худойимга солдим» деган гапини.
Aзалдан кўнгилни кўтармоқ савоб,
Aзалдан кўнгилни синдирмоқ осон.
Қаттиқ эзган бўлсам кечиргин тупроқ,
Сен ҳам узримни қабул эт осмон!
Душман нафратланинг, дўст ёмон кўринг,
Aгар ўзим берсам таъзирингизни.
Aммо икки дунё хавотир олманг!
Худога солмайман ҳеч бирингизни.
***
Ҳамма юлдузини яширди осмон,
Энг қора рангларни сочаверди тун.
Йиқилдим, йўқ эди турмоққа имкон,
Aзизим, Сен мени йўқламаган кун.
Боғларда бўридай увиллар шамол,
Учириб юборди япроқларини.
Яхшиям оламга қилмади достон,
Сезмади кўнглимнинг титроқларини.
Aзизим, айт, Сенда қандайин кунлар?
Наҳотки, ишқсизлик солмаса қўрқув!
Aхир, етмаяпти кўксимга ҳаво,
Ишон, келмаяпти кўзимга уйқу.
Бас, етар, бу ҳолда синама ортиқ,
Гар озорлар ичра ошиқнинг бахти!
Таслимман, ишқпараст кўнглим ҳаққи-ю,
Ва Сенинг чиройли кўзларинг ҳаққи…
Кел!
***
Бу уйда сен учун бари муҳайё,
Яшасанг бўлгани беташвиш, беғам.
Aммо кўзларингни шифт томон қадаб,
Қайси хотиралар қўзғатар алам?
Барини ўқиб ол мана юрагим,
Катта дард эмасми ахир дардсизлик.
Тушунгин, бу уйда ҳаддан ташқари,
Зериктириб қўяр муҳаббатсизлик.
СЕССИЯ
Сессия. Бир йилда икки имтиҳон,
Гуруҳдошларимга қарайман бир бир.
Ёқам тишланганча бераман савол:
Бизлар…бизлар..бизлар дўст эдик ахир
Кибор нигоҳ билан қараганча сўнг,
Дилга ўқ қадайсиз нечун қадрдон?
Ишонинг мана шу сўзимга қасам:
Ёрдам сўрамайман сиздан ҳеч қачон.
Эртага ўтади навбатдагиси,
Ўйласам юрагим титилиб борар.
Қўрқаман, кимларнинг ниқоби тушиб,
Кимларнинг виждони сотилиб борар.
Даҳшат. Бир чеккада йиғлайди кўнглим,
Одамлар одамдай боқмас мулойм.
Э воҳки, имтиҳон шу қадар бўлса,
Қиёматинг қандай бўлар Худойим?
Йўқ, яшаб бўлмайди бундай ҳавода,
Хонани тутади ўтли бир овоз:
Менинг баҳойимни “бебаҳолар” га,
Тенгдан бўлиб беринг, розиман устоз!
Шунда йўқолгайми орада нифоқ?
Шунда қайтгаймикан, ўртага меҳр?
Шунда кўринарми, бор самимият?
Пайдо бўладими, сўзларда сеҳр?
Сўнг, чиқиб кетаман, кўксимни ушлаб,
Айтмайман, қанча дил тиғлаганимни.
Биламан, билмайсиз ўша куни мен,
Қиёматни ўйлаб йиғлаганимни.
***
Дунё бор экан албат,
Бисёрдир унинг сири.
Бунда ҳар бир муриднинг,
Бор устози, ўз пири.
Қуёшга талпингандай
Талпинасан у томон.
Сен тоғ деб ўйлаганинг
Чох бўлиб чиқса ёмон.
Ҳидоят излаб борсанг
Хиёнат чиқса балқиб.
Тўфон аро дил кеманг
Кетадир қалқиб- қалқиб.
Ўчади кўздан уйқу,
Қўрқув келар дилимга.
Мен ким учун дарёман
Ким келар соҳилимга.
Гул топсин гул излаган,
Қадри бор кўрсин қадр.
Мардман деганлар бошқа,
Қаҳрамонлар бошқадир.
Ўзинг ҳўп донишмандсан
Ўқимам панд у баёт.
Aсл тоғларни асра,
Эрта нуратма ҳаёт
Shoirlik kutilmagan tarzda nimanidir inkor etib, nimaningdir boshqa tomoniga e’tibor qaratishdir. Shohsanam Nishonovaning muvaffaqiyatli bir jihat shu:
Men tog’ni tog’ desam bir qara,
Ko’ksi to’la muz-qorligini.
Osmon, qaydan bilay men senda,
Osmon qadar dard borligini.
(“Yoshlik”, 4-son, 51-b.)
Shohsanam NIShONOVA
SHE’RLAR
Shohsanam NIShONOVA 1995 yil Farg’ona viloyati Quva tumanida tug’ilgan. O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti Xalqaro jurnalistika fakulьtetida tahsil olgan. “Iqror” nomli she’riy to’plami O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi tomonidan nashr etilgan (2017). “Yurt kelajagi” respublika ko’rik tanlovi g’olibi
***
To’kilib tushadi sal shamol tegsa,
Ko’ksimni hovuchlab yuraman doim.
Yomon alam qilar qo’rqishim,
Bandalaringdan ham Xudoyim.
Senga eltar yo’llar qayda ayt!
Nodon ko’nglim ahvoli nolon.
Qay do’stimning ko’zida rahmon,
Qay birida shayton namoyon.
Tan olish bu- mardlik degani,
Axir bir kun paymona to’lar.
Ikki yuzli odamga boqib,
Qanday qilib cho’chimay bo’lar.
Kimdir o’zin, kim o’zgani yeb,
Yasadilar umrga yakun.
Odamlardan ko’ra xayvonlar,
Do’st bo’larmish insonga yaqin.
Isyon kelar, ichimdan isyon
Bir o’zingdan bo’lak yo’q shohid.
Hurkitkani suykalar mushuk,
Qo’rqishimni bilib tishlar it.
***
Menga dakki berganlar haq,
Ulg’aysam ham boladayman.
Ko’p adashib so’qmoqlarda,
Ba’zan oqni qora deyman.
Gohi sinab, gohi siylab,
Hayot ancha yo’lga soldi.
Qanchasida ko’nglim qolib,
Qanchasidan ko’nglim qoldi.
Xalqqa eltar, haqqa eltar,
Dildan qilsam duo dedim.
G’olib bo’lib Xudo dedim,
Mag’lub bo’lib Xudo dedim.
Nur deb borsam nigohlarning,
Tub- tubida xatar sezdim.
Hidoyatsiz kimsalarda,
Xiyonatdan xabar sezdim.
Pokiza bir Ishq tiladim,
Dunyo muhabbatga to’lgin.
Ayo, Tangrim yuborgan baxt,
Adashmasdan kelgan bo’lgin.
BOShLIQ QABULXONASIDA
Kichik qilib kelsang katta boshingni,
Hamma mayda narsa ko’rsatar kuchin.
Soatlab kutasan, kunlab kutasan,
Boshliqning birgina imzosi uchun.
Ko’rib kelolmaysan bemor onangni
Rozilik belgisi kerak bu ahdga.
Hali qaramagan ish stolida,
Undan ruhsat so’rab yozilgan xatga.
Yo’q, yo’q, hech qandayin etirozim yo’q.
Bizga kutmoq, unga kuttirmoq taqdir.
Tushunmog’im kerak, uchrashuvi bor,
Hamkor falon yurtdan kelganda axir.
Singlim sim qoqadi dovon ortidan
Otam sizni o’ylab tin olgani yo’q,
O’zi yaxshimikan, tushimda ko’rdim,
Opang qancha bo’ldi kelolgani yo’q.
Uvol vaqtlar keldi ko’zimdan toshib,
Kuzatib dunyoning o’r- qirlarini.
Kimdir jazolarmi, kimdir bilarmi?
Insoniyat umrin o’g’rilarini.
Yaxshiyam quyosh bor, yaxshiyam oy bor,
Yaxshiyam yurakka solinmas qafas.
Yaxshiyam Xudo bor o’zi berguvchi,
Birovdan so’ramay olasan nafas.
O’zimga qaytganim o’zimga bayram,
Diydorni inoyat bilib kelyapman.
Ishdan ketdim. Berdim qullikka barham
Odamgarchilikka kirib kelyapman.
INSONIYAT MAHALLASI
Hosili unmaydi Sobir dehqonning,
Sovuq urib ketar har yili bahor.
Bobomdan so’radim sababin borib,
Mehnat qiladiku tun-u kun bedor.
Himmati yo’qlarning hurmati yo’qdir,
Qaytar dunyo derlar chayqalar olam.
Xalqqa bermagani hosildan ketsa,
Kundan-kunga ko’rib anglaysan bolam!
Bitta farzand ber deb yig’laydi qo’shnim,
Tinglab ezilaman nolalarini.
Uvoli urganmish xaydaganida,
Rahmatli Azimning bolalarini.
Na kunda, na tunda halovati bor,
Qanday ish boshlasa ko’rar chapini.
Jabbor eslarmikan Xayri ayaning,
«Xudoyimga soldim» degan gapini.
Azaldan ko’ngilni ko’tarmoq savob,
Azaldan ko’ngilni sindirmoq oson.
Qattiq ezgan bo’lsam kechirgin tuproq,
Sen ham uzrimni qabul et osmon!
Dushman nafratlaning, do’st yomon ko’ring,
Agar o’zim bersam ta’ziringizni.
Ammo ikki dunyo xavotir olmang!
Xudoga solmayman hech biringizni.
***
Hamma yulduzini yashirdi osmon,
Eng qora ranglarni sochaverdi tun.
Yiqildim, yo’q edi turmoqqa imkon,
Azizim, Sen meni yo’qlamagan kun.
Bog’larda bo’riday uvillar shamol,
Uchirib yubordi yaproqlarini.
Yaxshiyam olamga qilmadi doston,
Sezmadi ko’nglimning titroqlarini.
Azizim, ayt, Senda qandayin kunlar?
Nahotki, ishqsizlik solmasa qo’rquv!
Axir, yetmayapti ko’ksimga havo,
Ishon, kelmayapti ko’zimga uyqu.
Bas, yetar, bu holda sinama ortiq,
Gar ozorlar ichra oshiqning baxti!
Taslimman, ishqparast ko’nglim haqqi-yu,
Va Sening chiroyli ko’zlaring haqqi…
Kel!
***
Bu uyda sen uchun bari muhayyo,
Yashasang bo’lgani betashvish, beg’am.
Ammo ko’zlaringni shift tomon qadab,
Qaysi xotiralar qo’zg’atar alam?
Barini o’qib ol mana yuragim,
Katta dard emasmi axir dardsizlik.
Tushungin, bu uyda haddan tashqari,
Zeriktirib qo’yar muhabbatsizlik.
SESSIYa
Sessiya. Bir yilda ikki imtihon,
Guruhdoshlarimga qarayman bir bir.
Yoqam tishlangancha beraman savol:
Bizlar…bizlar..bizlar do’st edik axir
Kibor nigoh bilan qaragancha so’ng,
Dilga o’q qadaysiz nechun qadrdon?
Ishoning mana shu so’zimga qasam:
Yordam so’ramayman sizdan hech qachon.
Ertaga o’tadi navbatdagisi,
O’ylasam yuragim titilib borar.
Qo’rqaman, kimlarning niqobi tushib,
Kimlarning vijdoni sotilib borar.
Dahshat. Bir chekkada yig’laydi ko’nglim,
Odamlar odamday boqmas muloym.
E vohki, imtihon shu qadar bo’lsa,
Qiyomating qanday bo’lar Xudoyim?
Yo’q, yashab bo’lmaydi bunday havoda,
Xonani tutadi o’tli bir ovoz:
Mening bahoyimni “bebaholar” ga,
Tengdan bo’lib bering, roziman ustoz!
Shunda yo’qolgaymi orada nifoq?
Shunda qaytgaymikan, o’rtaga mehr?
Shunda ko’rinarmi, bor samimiyat?
Paydo bo’ladimi, so’zlarda sehr?
So’ng, chiqib ketaman, ko’ksimni ushlab,
Aytmayman, qancha dil tig’laganimni.
Bilaman, bilmaysiz o’sha kuni men,
Qiyomatni o’ylab yig’laganimni.
***
Dunyo bor ekan albat,
Bisyordir uning siri.
Bunda har bir muridning,
Bor ustozi, o’z piri.
Quyoshga talpinganday
Talpinasan u tomon.
Sen tog’ deb o’ylaganing
Chox bo’lib chiqsa yomon.
Hidoyat izlab borsang
Xiyonat chiqsa balqib.
To’fon aro dil kemang
Ketadir qalqib- qalqib.
O’chadi ko’zdan uyqu,
Qo’rquv kelar dilimga.
Men kim uchun daryoman
Kim kelar sohilimga.
Gul topsin gul izlagan,
Qadri bor ko’rsin qadr.
Mardman deganlar boshqa,
Qahramonlar boshqadir.
O’zing ho’p donishmandsan
O’qimam pand u bayot.
Asl tog’larni asra,
Erta nuratma hayot
