Улуғ озарбайжон-турк шоири Халил Ризо Улуғтурк китобларини варақласангиз унинг ўзбек халқига ва адабиётига бўлган улкан ҳурматига гувоҳ бўласиз. Шоирнинг «Ўзбек турклари», «Ўзбек тили», «Кўзинг ойдин, Шайхзода» ва бошқа қатор шеърлари бу ҳурматнинг ёрқин мисолидир. Бу ҳурмат сизга тақдим этилаётган шеърда ҳам намоён бўлган.

Халил Ризо Улуғтурк
ШЕЪРЛАР

Халил Ризо Улуғтурк (Xəlil Rza Ulutürk) — шоир, мунаққид, адабиётшунос, филология фанлари доктори (1985), Мустафо Охунзода номидаги адабий мукофот соҳиби (1991), Озарбайжон халқ шоири (1992).  У 1932 йилнинг 21 октябрида Салян туманининг Пирабба қишлоғида  дунёга келган. Ўрта мактабни якунлагач, Озарбайжон давлат университетининг  филология факультети журналистика бўлимида таҳсил олган (1949-1954). Илк фаолиятини «Озарбайжон хотини» журнали таҳририятида адабий муҳаррир сифатида бошлаган. Кейинчалик Москвадаги Максим Горький номидаги Адабиёт институтида ўқиди (1957-1959).
«Китоб» сарлавҳали илк шеъри 1948 йили «Озарбайжон пионери» гезетасида босилган шоир йиллар ўтиб озарбайжон шеъриятининг ёрқин сиймосига, жасоратли ижодкорга айланди.  Собиқ шўро тузумининг сўнгги йилларида Озарбайжон миллий озодлиги ва мустақиллиги ҳаракатининг фаол иштирокчисига айланган Халил Ризо Улуғтурк 1990 йили 22 ой давомида Москвадаги Лефортово қамоқҳонасида сақланди. 1994 йилнинг 22 июнида вафот этган улуғ шоир Бакудаги Фахрий хиёбонда дафн этилган.

НИЗОМИЙ

Карвоннинг бир учи Ленинградда,
Бир учи Ганжада, бири сарҳадда.
Ғарбу Шарқ, ҳаттоки фалак, албатта,
Жойлашур сен каби дилга, Низомий.

Етти иқлим оқар Ватанинг томон,
Юлдузлар ҳам боқар Ватанинг томон,
Неча асрларга обрўсан шоён,
Пешвосан, шуҳратсан элга, Низомий.

Қўноқлар тушмоқда қизил қатордан,
Қўлларида чечак неча гулзордан,
Гар бошинг кўтарсанг мармар мозордан
Кўрардинг эл менгзар селга, Низомий.

Кўрдим бир ўзбекни, ихлосманд ўғлон,
Бошида дўппи-ю эгнида чопон.
Сенинг меҳробингга етишган замон
Тушди ялангоёқ йўлга, Низомий.

Таваллуд топгансан Ганжабосарда,
Номинг жаҳон кезар, хокинг мозорда.
Башар дурдонаси ўлмас асарда
Сўнмас ҳаёт бердинг чўлга, Низомий.

Кўр, қуллуқ қилгувчи бир менми танҳо,
Фақат Москва-ю Бокумикан ё!
Бошингга коинот сочмоқда зиё,
Айландинг гулшанда гулга, Низомий.

Замон ҳеч айлади тождорларни,
Ювуқсиз подшо-ю ҳукмдорларни
Ва лекин Сен каби санъаткорларни
Шоҳ этди Муғону Милга, Низомий.

Саккиз аср сенинг пойингда ётар
Сирлар хазинаси соҳир бир асар.
Фузулий шаклида қайтдинг бир сафар
Онанг алла айтган тилга, Низомий.

ЮРТИМ УЧУН

Бир мажлисда унутилдим.
Май ичдилар ҳар келганнинг соғлигига,
Ҳар кетганнинг соғлигига.
Май ичдилар
Соҳилига бизлар қўнган
Мовий кўлнинг соғлигига.
Май келтирган шўх гўзалнинг соғлигига,
Гулшандаги қизил гулнинг соғлигига,
Хуш қадамли ойнинг, йилнинг соғлигига.
Май ичдилар…

Пичирладим ўз-ўзимга
Эй дўст, сенинг соғлигингга!
Тўртта уммон қуршаб олган
Буюк элнинг соғлигига,
Соволону Қўчқор каби
Юксак тоғлар соғлигига,
Боққанингда ҳавас қўзғар
Сочи оқлар соғлигига.
Ўттиз йиллик курашларда
Бир асрлик йўл кечдинг сен,
Лекин ортга қайтганинг йўқ.
Бировларга қул бўлмадинг,
Қулдек қуллиқ айтганинг йўқ.
Боса-боса лабимга бу пиёлани,
Ичаман ол шалолани
Эй дўст, сенинг соғлигингга.

Сен шундайин бургутсанки,
Учмоғинг бор, қўнмоғинг йўқ.
Сен шундайин ўчоқсанки,
Ёнмоғинг бор, сўнмоғинг йўқ.
Сен шундайин йўлчисанки,
Маслагингдан қайтмоғинг йўқ.
Бировларнинг шавкатини
Кўриб узр айтмоғинг йўқ…

Кечирсинлар дўстлар мени,
Май тўла бу пиёлани
Ичдим сенинг соғлигингга,
Юртим, сенинг соғлигингга.

Абдулла Орипов таржималари

ШОИРНИНГ САСИ

Озодликни истамайман зарра-зарра, грам-грам,
Қўлимдаги занжирларни қирқмоқ керак, қирқам, қирқам.

Озодликни истамайман шифо берар дармон каби,
Истагайман Само каби, Қуёш каби, Жаҳон каби.

Чекин, чекин, эй қасдкор, мен асрнинг бор сасиман,
Керак эмас менга булоқ, мен уммонлар  ташнасиман.

ЎЗБЕК ТУРКЛАРИ
Шеърдан парча

Мен «Ўзбек» деганда ғурурланаман,
Ортар муҳаббатим, ортар қудратим,
Жайхуну Cайхун-ла қўшилажакман
Юрагимга қараб оқар бор қудратим,
Ортар муҳаббатим, ортар қудрадим.

Мен «Ўзбек» деганда туяман виқор,
Кўнглимда оташлар кучаяр такрор,
Ортимда юксалган Савалан, Қўчқор*
Ургут тоғлари-ла турар бир қатор.

Мардлик қайноғидир Ўзбек – Ўзи бек!
Муҳаббат, Садоқат, Журъат демакдир.
Ҳамиша муқаддас, ҳамиша юксак,
Бу юртнинг ёғдуси сўнмаяжакдир!

Савалан, Қўчқор* – Озарбайжондаги тоғ тизмаларининг номи.

ЖАСОРАТ

Тоғлардан отланиб оққан шалола,
Шалола – тоғларнинг мард авлодидир.
Елдирим – булутдан,
Тўфон – денгиздан.
Жасорат – инсоннинг истеъдодидир.

Хуршид Даврон таржималари

МЕН ЯНА ҚАЙТУРМАН ОЗАРБАЙЖОНГА

Бу ерда ҳаво оз…
Ҳаво истайман –
Ҳазар денгизининг ўзидай бўлсин!
Бунда самосизман, само истайман –
Қуёшнинг оламга сўзидай бўлсин,
Ҳазар денгизининг ўзидай бўлсин!

Узинг занжирларни билакларимдан,
Бузинг қулфларни тилакларимдан,
Туширинг зиндонни куракларимдан!
Хайр деб совуқ тун – қўллари қонга,
Йўл олай жонажон Озарбайжонга!

Фақат онам, синглим, қондошиммас, бил,
Ватаним – абадий саодатимдир!
Минг-минг фарзандидан биридир Халил,
Ватансиз икки бор, уч бор етимдир,
Ватаним – абадий саодатимдир!

Ҳар сойи, ирмоғи – товшим, нафасим,
Ҳар тоши бадалдир лаълу маржонга.
Майли, чопинг, кесинг!..
Мен кесим-кесим
Бўлсам-да, етсам бас Озарбайжонга!
Ҳар тоши бадалдир лаълу маржонга.

Мутлоқ шарт қайтишим ота маконга,
Бир оз кучли бўлиб, бир оз-да метин.
Кур, Ораз наҳридай боғлиқман унга,
Жониман, бағриман – шудир давлатим,
Бир оз қудратлиман, бир оз-да метин.

Бузинг зиндонларни, очилсин бутун!
Мен шу кун қайтайин Озарбайжонга,
Каҳкашон бўлайин, порлайин бу тун,
Юзимдан нур ёғсин Милга, Муғонга,
Мен шу кун қайтайин Озарбайжонга.

Оқсоқолман, юртим, сен – ёш онамсан,
Боладай бағрингга жойланай бу кун,
Ойна Кўккўлимсан, Моралгинамсан,
Мен ойнинг нурига айланай бу кун,
Боладай бағрингга жойланай бу кун.

Озарбайжон яшар шу кўзларимда.
Менинг қайтишим-ла у юксалажак.
Қўшинлар келажак ҳақ сўзларимда,
Юртимга куч, ишонч, қудрат келажак,
Менинг келишим-ла у юксалажак.

Зумрад ёмғирингга, оқ туманингга,
Ўраниб-бураниб келажакман мен;
Тик, оёқ устида кела олмасам,
Йиқилиб-суриниб келажакман мен;

Нафасим узилса… Юзимни суртиб,
Тоғингдан, тошингдан қувват олурман;
Узилса қўлларим… тишим-ла тутиб,
Ёғийга сўнг бора қилич солурман,
Тоғингдан, тошингдан қувват олурман.

Йўлимга неча минг Азроил чиқса,
Умримни мозор-ла бўла олмасман;
Англа, эй имонсиз:
Озарбайжонсиз –
Мен яшай олмасман, ўла олмасман.

Мен Озарбайжонга келурман қайтиб,
Шонингни куйларман, олқиш дегайман;
Аччиқ тутунингни бол каби ютиб,
Ўтингни қаймоқдай суюб егайман;
Шонингни куйларман, олқиш дегайман.

Ярали бир бургут бўлсам-да магар,
Бир қанот билан ҳам учарман, инон.
Дарбанддан Салёнга, Занжонга қадар –
Барин етмиш қўл-ла қучарман, инон,
Бир қанот билан ҳам учарман, инон.

Кўтаринг бу оғир тошни устумдан,
Кўккўлдан сув сепинг бу ёнар жонга,
Балки минг йилларнинг боши устундан
Мен қайтиб келурман Озарбайжонга,
Кўккўлдан сев сепинг бу ёнар жонга.

Келинг, эй нафасим, эй қардошларим,
Малул-малул боққан орқадошларим,
Ёқадир оламни бу кўзёшларим,
Сиз мени қайтаринг Озарбайжонга…
Қараб шу қуёшга онт ичайинки,

Ўтмишман, бугунман, келажакман мен.
Қолмас ҳеч шоирнинг йўли боғланиб,
Отиб елкамдаги темир тоғларни,
Ўзим Ватанимга келажакман мен,
Ўтмишман, бугунман, келажакман мен.

Бағримга босурман сени, эй элим,
Мени висол куни – у кун яшатур.
Кўзимдан бир томчи ёш оқса, билинг,
Демак, озод бўлган куним ўшадур,
Мени висол куни – у кун яшатур!..

Тоҳир Қаҳҳор таржимаси

ЎЗБЕК  ТИЛИ

Атоқли ўзбек  олими Иброҳим Ҳаққулга бағишладим

Қайси куни учиб келдинг, самолардан, ўзбек тили?
Қанот олдинг энг муқаддас садолардан, ўзбек тили!

Беланчакли келинларнинг тингладингми алласини,
Сен яралдинг ул илоҳий нидолардан, ўзбек тили!

Неча минг йил, асрлардан ошиб келган олтин қолип,
Айт, қандайин ҳосил бўлдинг?

Ҳимолайга, Тян-Шанга тенгдош бўлган, эй мўъжиза,
Айт, қандайин ҳосил бўлдинг?

Қайси ойда, қайси кунда силкинди бу бизнинг жаҳон?
Элбурсу  Алп, Помир тоғин бунёд қилди қай вақт вулқон?

Мен ўйладим, тафаккур-ла ечдим охир жумбоғларни:
Ўзбек тили елкасида тутиб турар бу тоғларни!

Сайр айладим гоҳ яқинда, гоҳ узоқда:
Қайроққумда, Қарчиғайда, Кўлбулоқда…

Тупроқдаги фил суяги изинг сенинг, ўзбек тили!
Каҳкошонлар кўшки боққан кўзинг сенинг, ўзбек тили!

Қалинлиги қанча қат-қат музликларни эритмишсан,
Қиличларни сусдирмишсан, найзаларни синдирмишсан.

Тандирларнинг янги пишган ширмой нонин тафтларини
Қонимизга жо айладинг, ўзбек тили!

Сайр айладим Зарафшонда, Еттисувнинг ҳавзасида.
Қашқадарё, Чу, Сарисув ёқасида.

Бир замонлар чўнг тоғларни оқизарди долғасида,
Нечун бундай озаймиш сув?

Дарё балки сенга бермиш ўз кучини, ўзбек тили!
Ул чақмоқлар зулмат кесган қиличингми, ўзбек тили!

Бизнинг улкан куррамиздан сен қадимсан.
Диним, Тангрим, маъбудимсан,
Тил юраги, юрак тили – ўзбек тили!

Бориб кўрдим Такатошни, Тешиктошни.
Кўрдим, биллур қасрларнинг нақшидирсан, заррин нақши.

Жавҳарини сендан олмиш неча ёқут, неча дури,
Эй, сен неча минг-минг йиллик Самарқанднинг пойдевори.

Тингла, менга не айтадур жонимдаги шалола қон:
Олтин қалъа, Жонбос қалъа, Кичик тепа, Сариқ қўрғон.

Тошкент, Бўзсув, Кўкча, Шўркўл, Бўри қазган, Тангри қазган…
Вужудимга қувват келар номлардаги асилликдан.

Ким айтибдур, фақатгина дарё ёки кўл отисан?
Менинг лочин юрагимнинг темир кесган қанотисан.

Мангу ёқут қоялардан оққан сувдек сизилмишсан,
Жайҳун бўлиб, Сайхун бўлиб бу тупроққа сузилмишсан.

Юсуф, Лутфий ашъор битди тафаккурин соғ қўли-ла,
Бобур сени унутмади олис Ганга соҳилида.

Ҳайҳот, бу кун унутган бор… қандай атай: ул нодонлар
Нонингни еб, энди бўлса кариллайди ёт тилларда!

Сўзларингни ёқажаксан, йиқажаксан, ўзбек тили!
Бўронлардан соғ чиқмишсан, чиқажаксан,  ўзбек тили!

Туркулари дилимизда ёрлиғимиз, ўзбек тили,
Яроғимиз, байроғимиз, борлиғимиз, ўзбек тили!

Гулбаҳор Сатторова  таржимаси

Ulug‘ ozarbayjon-turk shoiri Xalil Rizo Ulug‘turk kitoblarini varaqlasangiz uning o‘zbek xalqiga va adabiyotiga bo‘lgan ulkan hurmatiga guvoh bo‘lasiz. Shoirning “O‘zbek turklari”, “O‘zbek tili”, “Ko‘zing oydin, Shayxzoda” va boshqa qator she’rlari bu hurmatning yorqin misolidir. Bu hurmat sizga taqdim etilayotgan she’rda ham namoyon bo‘lgan.

Xalil Rizo Ulug’turk
SHE’RLAR

Xalil Rizo Ulug’turk (Xəlil Rza Ulutürk) — shoir, munaqqid, adabiyotshunos, filologiya fanlari doktori (1985), Mustafo Oxunzoda nomidagi adabiy mukofot sohibi (1991), Ozarbayjon xalq shoiri (1992).  U 1932 yilning 21 oktyabrida Salyan tumanining Pirabba qishlog’ida  dunyoga kelgan. O’rta maktabni yakunlagach, Ozarbayjon davlat universitetining  filologiya fakul`teti jurnalistika bo’limida tahsil olgan (1949-1954). Ilk faoliyatini «Ozarbayjon xotini» jurnali tahririyatida adabiy muharrir sifatida boshlagan. Keyinchalik Moskvadagi Maksim Gor`kiy nomidagi Adabiyot institutida o’qidi (1957-1959).
«Kitob» sarlavhali ilk she’ri 1948 yili «Ozarbayjon pioneri» gezetasida bosilgan shoir yillar o’tib ozarbayjon she’riyatining yorqin siymosiga, jasoratli ijodkorga aylandi.  Sobiq sho’ro tuzumining so’nggi yillarida Ozarbayjon milliy ozodligi va mustaqilligi harakatining faol ishtirokchisiga aylangan Xalil Rizo Ulug’turk 1990 yili 22 oy davomida Moskvadagi Lefortovo qamoqhonasida saqlandi. 1994 yilning 22 iyunida vafot etgan ulug’ shoir Bakudagi Faxriy xiyobonda dafn etilgan.

NIZOMIY

Karvonning bir uchi Leningradda,
Bir uchi Ganjada, biri sarhadda.
G’arbu Sharq, hattoki falak, albatta,
Joylashur sen kabi dilga, Nizomiy.

Yetti iqlim oqar Vataning tomon,
Yulduzlar ham boqar Vataning tomon,
Necha asrlarga obro’san shoyon,
Peshvosan, shuhratsan elga, Nizomiy.

Qo’noqlar tushmoqda qizil qatordan,
Qo’llarida chechak necha gulzordan,
Gar boshing ko’tarsang marmar mozordan
Ko’rarding el mengzar selga, Nizomiy.

Ko’rdim bir o’zbekni, ixlosmand o’g’lon,
Boshida do’ppi-yu egnida chopon.
Sening mehrobingga yetishgan zamon
Tushdi yalangoyoq yo’lga, Nizomiy.

Tavallud topgansan Ganjabosarda,
Noming jahon kezar, xoking mozorda.
Bashar durdonasi o’lmas asarda
So’nmas hayot berding cho’lga, Nizomiy.

Ko’r, qulluq qilguvchi bir menmi tanho,
Faqat Moskva-yu Bokumikan yo!
Boshingga koinot sochmoqda ziyo,
Aylanding gulshanda gulga, Nizomiy.

Zamon hech ayladi tojdorlarni,
Yuvuqsiz podsho-yu hukmdorlarni
Va lekin Sen kabi san’atkorlarni
Shoh etdi Mug’onu Milga, Nizomiy.

Sakkiz asr sening poyingda yotar
Sirlar xazinasi sohir bir asar.
Fuzuliy shaklida qaytding bir safar
Onang alla aytgan tilga, Nizomiy.

YURTIM UCHUN

Bir majlisda unutildim.
May ichdilar har kelganning sog’ligiga,
Har ketganning sog’ligiga.
May ichdilar
Sohiliga bizlar qo’ngan
Moviy ko’lning sog’ligiga.
May keltirgan sho’x go’zalning sog’ligiga,
Gulshandagi qizil gulning sog’ligiga,
Xush qadamli oyning, yilning sog’ligiga.
May ichdilar…

Pichirladim o’z-o’zimga
Ey do’st, sening sog’ligingga!
To’rtta ummon qurshab olgan
Buyuk elning sog’ligiga,
Sovolonu Qo’chqor kabi
Yuksak tog’lar sog’ligiga,
Boqqaningda havas qo’zg’ar
Sochi oqlar sog’ligiga.
O’ttiz yillik kurashlarda
Bir asrlik yo’l kechding sen,
Lekin ortga qaytganing yo’q.
Birovlarga qul bo’lmading,
Quldek qulliq aytganing yo’q.
Bosa-bosa labimga bu piyolani,
Ichaman ol shalolani
Ey do’st, sening sog’ligingga.

Sen shundayin burgutsanki,
Uchmog’ing bor, qo’nmog’ing yo’q.
Sen shundayin o’choqsanki,
Yonmog’ing bor, so’nmog’ing yo’q.
Sen shundayin yo’lchisanki,
Maslagingdan qaytmog’ing yo’q.
Birovlarning shavkatini
Ko’rib uzr aytmog’ing yo’q…

Kechirsinlar do’stlar meni,
May to’la bu piyolani
Ichdim sening sog’ligingga,
Yurtim, sening sog’ligingga.

Abdulla Oripov tarjimalari

SHOIRNING SASI

Ozodlikni istamayman zarra-zarra, gram-gram,
Qo’limdagi zanjirlarni qirqmoq kerak, qirqam, qirqam.

Ozodlikni istamayman shifo berar darmon kabi,
Istagayman Samo kabi, Quyosh kabi, Jahon kabi.

Chekin, chekin, ey qasdkor, men asrning bor sasiman,
Kerak emas menga buloq, men ummonlar  tashnasiman.

O’ZBEK TURKLARI
She’rdan parcha

Men «O’zbek» deganda g’ururlanaman,
Ortar muhabbatim, ortar qudratim,
Jayxunu Sayxun-la qo’shilajakman
Yuragimga qarab oqar bor qudratim,
Ortar muhabbatim, ortar qudradim.

Men «O’zbek» deganda tuyaman viqor,
Ko’nglimda otashlar kuchayar takror,
Ortimda yuksalgan Savalan, Qo’chqor*
Urgut tog’lari-la turar bir qator.

Mardlik qaynog’idir O’zbek – O’zi bek!
Muhabbat, Sadoqat, Jur’at demakdir.
Hamisha muqaddas, hamisha yuksak,
Bu yurtning yog’dusi so’nmayajakdir!

Savalan, Qo’chqor* – Ozarbayjondagi tog’ tizmalarining nomi.

JASORAT

Tog’lardan otlanib oqqan shalola,
Shalola – tog’larning mard avlodidir.
Yeldirim – bulutdan,
To’fon – dengizdan.
Jasorat – insonning iste’dodidir.

Xurshid Davron tarjimalari

MEN YANA QAYTURMAN OZARBAYJONGA

Bu yerda havo oz…
Havo istayman –
Hazar dengizining o’ziday bo’lsin!
Bunda samosizman, samo istayman –
Quyoshning olamga so’ziday bo’lsin,
Hazar dengizining o’ziday bo’lsin!

Uzing zanjirlarni bilaklarimdan,
Buzing qulflarni tilaklarimdan,
Tushiring zindonni kuraklarimdan!
Xayr deb sovuq tun – qo’llari qonga,
Yo’l olay jonajon Ozarbayjonga!

Faqat onam, singlim, qondoshimmas, bil,
Vatanim – abadiy saodatimdir!
Ming-ming farzandidan biridir Xalil,
Vatansiz ikki bor, uch bor yetimdir,
Vatanim – abadiy saodatimdir!

Har soyi, irmog’i – tovshim, nafasim,
Har toshi badaldir la’lu marjonga.
Mayli, choping, kesing!..
Men kesim-kesim
Bo’lsam-da, yetsam bas Ozarbayjonga!
Har toshi badaldir la’lu marjonga.

Mutloq shart qaytishim ota makonga,
Bir oz kuchli bo’lib, bir oz-da metin.
Kur, Oraz nahriday bog’liqman unga,
Joniman, bag’riman – shudir davlatim,
Bir oz qudratliman, bir oz-da metin.

Buzing zindonlarni, ochilsin butun!
Men shu kun qaytayin Ozarbayjonga,
Kahkashon bo’layin, porlayin bu tun,
Yuzimdan nur yog’sin Milga, Mug’onga,
Men shu kun qaytayin Ozarbayjonga.

Oqsoqolman, yurtim, sen – yosh onamsan,
Boladay bag’ringga joylanay bu kun,
Oyna Ko’kko’limsan, Moralginamsan,
Men oyning nuriga aylanay bu kun,
Boladay bag’ringga joylanay bu kun.

Ozarbayjon yashar shu ko’zlarimda.
Mening qaytishim-la u yuksalajak.
Qo’shinlar kelajak haq so’zlarimda,
Yurtimga kuch, ishonch, qudrat kelajak,
Mening kelishim-la u yuksalajak.

Zumrad yomg’iringga, oq tumaningga,
O’ranib-buranib kelajakman men;
Tik, oyoq ustida kela olmasam,
Yiqilib-surinib kelajakman men;

Nafasim uzilsa… Yuzimni surtib,
Tog’ingdan, toshingdan quvvat olurman;
Uzilsa qo’llarim… tishim-la tutib,
Yog’iyga so’ng bora qilich solurman,
Tog’ingdan, toshingdan quvvat olurman.

Yo’limga necha ming Azroil chiqsa,
Umrimni mozor-la bo’la olmasman;
Angla, ey imonsiz:
Ozarbayjonsiz –
Men yashay olmasman, o’la olmasman.

Men Ozarbayjonga kelurman qaytib,
Shoningni kuylarman, olqish degayman;
Achchiq tutuningni bol kabi yutib,
O’tingni qaymoqday suyub yegayman;
Shoningni kuylarman, olqish degayman.

Yarali bir burgut bo’lsam-da magar,
Bir qanot bilan ham ucharman, inon.
Darbanddan Salyonga, Zanjonga qadar –
Barin yetmish qo’l-la qucharman, inon,
Bir qanot bilan ham ucharman, inon.

Ko’taring bu og’ir toshni ustumdan,
Ko’kko’ldan suv seping bu yonar jonga,
Balki ming yillarning boshi ustundan
Men qaytib kelurman Ozarbayjonga,
Ko’kko’ldan sev seping bu yonar jonga.

Keling, ey nafasim, ey qardoshlarim,
Malul-malul boqqan orqadoshlarim,
Yoqadir olamni bu ko’zyoshlarim,
Siz meni qaytaring Ozarbayjonga…
Qarab shu quyoshga ont ichayinki,

O’tmishman, bugunman, kelajakman men.
Qolmas hech shoirning yo’li bog’lanib,
Otib yelkamdagi temir tog’larni,
O’zim Vatanimga kelajakman men,
O’tmishman, bugunman, kelajakman men.

Bag’rimga bosurman seni, ey elim,
Meni visol kuni – u kun yashatur.
Ko’zimdan bir tomchi yosh oqsa, biling,
Demak, ozod bo’lgan kunim o’shadur,
Meni visol kuni – u kun yashatur!..

Tohir Qahhor tarjimasi

O’ZBEK TILI

Atoqli o’zbek olimi Ibrohim Haqqulga bag’ishladim

Qaysi kuni uchib kelding, samolardan, o’zbek tili?
Qanot olding eng muqaddas sadolardan, o’zbek tili!

Belanchakli kelinlarning tingladingmi allasini,
Sen yaralding ul ilohiy nidolardan, o’zbek tili!

Necha ming yil, asrlardan oshib kelgan oltin qolip,
Ayt, qandayin hosil bo’lding?

Himolayga, Tyan-Shanga tengdosh bo’lgan, ey mo»jiza,
Ayt, qandayin hosil bo’lding?

Qaysi oyda, qaysi kunda silkindi bu bizning jahon?
Elbursu Alp, Pomir tog’in bunyod qildi qay vaqt vulqon?

Men o’yladim, tafakkur-la yechdim oxir jumbog’larni:
O’zbek tili yelkasida tutib turar bu tog’larni!

Sayr ayladim goh yaqinda, goh uzoqda:
Qayroqqumda, Qarchig’ayda, Ko’lbuloqda…

Tuproqdagi fil suyagi izing sening, o’zbek tili!
Kahkoshonlar ko’shki boqqan ko’zing sening, o’zbek tili!

Qalinligi qancha qat-qat muzliklarni eritmishsan,
Qilichlarni susdirmishsan, nayzalarni sindirmishsan.

Tandirlarning yangi pishgan shirmoy nonin taftlarini
Qonimizga jo aylading, o’zbek tili!

Sayr ayladim Zarafshonda, Yettisuvning havzasida.
Qashqadaryo, Chu, Sarisuv yoqasida.

Bir zamonlar cho’ng tog’larni oqizardi dolg’asida,
Nechun bunday ozaymish suv?

Daryo balki senga bermish o’z kuchini, o’zbek tili!
Ul chaqmoqlar zulmat kesgan qilichingmi, o’zbek tili!

Bizning ulkan kurramizdan sen qadimsan.
Dinim, Tangrim, ma’budimsan,
Til yuragi, yurak tili – o’zbek tili!

Borib ko’rdim Takatoshni, Teshiktoshni.
Ko’rdim, billur qasrlarning naqshidirsan, zarrin naqshi.

Javharini sendan olmish necha yoqut, necha duri,
Ey, sen necha ming-ming yillik Samarqandning poydevori.

Tingla, menga ne aytadur jonimdagi shalola qon:
Oltin qal’a, Jonbos qal’a, Kichik tepa, Sariq qo’rg’on.

Toshkent, Bo’zsuv, Ko’kcha, Sho’rko’l, Bo’ri qazgan, Tangri qazgan…
Vujudimga quvvat kelar nomlardagi asillikdan.

Kim aytibdur, faqatgina daryo yoki ko’l otisan?
Mening lochin yuragimning temir kesgan qanotisan.

Mangu yoqut qoyalardan oqqan suvdek sizilmishsan,
Jayhun bo’lib, Sayxun bo’lib bu tuproqqa suzilmishsan.

Yusuf, Lutfiy ash’or bitdi tafakkurin sog’ qo’li-la,
Bobur seni unutmadi olis Ganga sohilida.

Hayhot, bu kun unutgan bor… qanday atay: ul nodonlar
Noningni yeb, endi bo’lsa karillaydi yot tillarda!

So’zlaringni yoqajaksan, yiqajaksan, o’zbek tili!
Bo’ronlardan sog’ chiqmishsan, chiqajaksan, o’zbek tili!

Turkulari dilimizda yorlig’imiz, o’zbek tili,
Yarog’imiz, bayrog’imiz, borlig’imiz, o’zbek tili!

Gulbahor Sattorova tarjimasi