25 феврал — Таниқли украин шоираси Леся Украинка таваллуд топган кун.

Леся Украинка (1871.25.2, Новгород-Волинский, ҳозирги Житомир вилояти — 1913.19.7(1.8), Сурами (Грузия); Киевда дафн этилган] — украин шоираси ва ёзувчиси. Леся Украинка шеъриятда ва драматургияда Шевченко анъаналарини давом эттирган. Илк шеърлар тўплами «Қўшиқлар қанотида» 1893 йилда нашр этилган. Мазкур тўпламдан жой олган шеърларда украин халқ оғзаки шеъриятига хос оҳанглар кўзга ташланади. «Ўйлар ва орзулар» (1899), «Акс-садолар» (1902) тўпламларида шоиранинг чор ҳокимиятига нисбатан нафратли муносабати ифодаланган.
Леся Украинканинг «Ой афсонаси» (1892), «Роберт Брюс, Шотланд қироли» (1893), «Асир» (1903), «Оппоққина Изольда» (1912) каби достонлари ҳам бор. Ёзувчининг «Мовий гул» (1896) номли биринчи драмаси ўша йиллардаги украин драматургиясига хос маиший ҳаёт ва этнографик урф-одатлар тасвирига қарши исён сифатида майдонга келган. «Куз эртаги» ва «Мағораларда» (1906) драмаларида 1905 йил инқилоби билан уйғун ғояларни олға сурган. «Кассандра» (1908), «Тош хўжайин» (1912) драмаларида мифологик образ ва сюжетларга мурожаат этган ҳолда ўз даври воқеаларига муносабат билдиришга уринган.
«Ўрмон қўшиғи» (1912) драмаси Леся Украинка ижодининг чўққисидир. Бу асар халқ фольклори асосида ёзилганлиги ва фаол гуманистик моҳияти билан ажралиб туради. Унда украин адабиётида биринчи марта инсон ва табиат мавзуи қаламга олинди. Ушбу драма асосида опера, балет ва кино асарлари яратилган. Леся Украинка «Денгиз узра» (1898), «Дўстлик» (1905), «Хато» (1906) сингари насрий асарларнинг ҳам муаллифи. 1971 йилда Леся Украинканинг 100 йиллиги кенг нишонланди.

Леся Украинка
ШЕЪРЛАР

ОҚШОМГИ СОАТДА

Қуёш оғиб уфққа ботди,
Деразамдан кумуш ой боқди.

Парпиради осмонда юлдуз,
Атроф ухлаб… ғусса юмди кўз.

Боққа чиқиб оламан нафас,
Ой нурида куйлайман бирпас…

Бу ер қандай тоза, кенг, эркин,
Унутилди ҳамма ғам секин.

Теварак боғ, уйлар қордай оқ,
Сайроқ булбул ўрмонда уйғоқ,

Волиндаги ҳаётдай худди.
Ҳаёт қайда бегона юртда?

Она қучган каби ардоқлаб,
Уйларни тун олган қучоқлаб,

Гўё ширин фарзанд бешигин
Тебратгандай аллалаб секин

Нафас олар баҳорги ел жим…
Юрак тўлар қўшиқларга лим…

1889

УМИД КУТАМАН

Бас! Тарқалинг, оғир хаёллар,
Ер юзида яшнади кўклам,
Наҳот ёлғиз ғусса, фарёдлар
Туманида сўлар ёшлик дам?

Йўқ! Мен кўзда ёш билан кулиб
Қайғуда ҳам қўймам куйларим,
Мен барибир умидга тўлиб
Кулмоқчиман, кетинг, ўйларим!

Мен ҳаттоки харобаликда,
Вайронада ўстираман гул.
Йўлларга гул экиб—совуқда
Суғораман кўз ёш-ла буткул.

Бу ёшлардан қўзғалмас бўрон,
Эрир ундан музлик қатламлар.
Мен эккан гул очилиб чандон
Балки келар ажиб кўкламлар.

Бу йўлларнинг чўққиларига
Зиналарни тошдан қуярман,
Харсангларни кўтарганда ҳам
Қўшиғимни тинмай куйларман.

Йилдай узун қоронғу тунлар
Мижжа қоқмай ўтаман уйғоқ,
Тунлар шоҳи—йўлчи юлдузни
Ўз кўзим-ла бўламан кўрмоқ.

Ҳа, кўзда ёш билан куламан,
Қайғуда ҳам қўймам куйларим.
Мен барибир умид кутаман,
Бас, тарқалинг, ғамгин ўйларим!

1890

КУЙЛАРИМ

Куйларим! Нега сиз чақмоқдай бўлиб,
Жангларда ёнувчи пўлат эмассиз?
Ё душман бошини бешафқат узиб
Ташловчи шамшири қасос эмассиз?

Эй менинг тобланган тиғим — куйларим,
Сизни қинингиздан олсам суғуриб,
Фақат оқизасиз дилдан хунларим,
Ёв бағрин тешмайсиз яшиндай уриб!..

Бағишлаб барча куч, билим, санъатни,
Мен пўлат шамширни чархлайман жангга,
Ярқираб деворнинг бўлиб зийнати
Турган бу пўлатдан не фойда менга?

Эй менинг курашга тайёр куйларим,
Биз ҳалок бўлмасмиз беҳуда ҳеч бир.
Балки сиз нотаниш жасур дўстларим
Қўлида бўлэрсиз душманга шамшир.

Кишанга теккан тиғ чиқарган садо
Душман қўрғонини қўпориб ташлар.
Озод қардошларнинг дардига даво
Бўлиб кураш сари, жанг сари бошлар.

Қасоскор ҳеч қачон жангда енгилмас,
Ҳужумга кираркан қўшиқ-ла ҳамдам.
Куйларим! Бу заиф қўлларга эмас,
Жасур курашчига ёр бўлинг ҳар дам!

1896

МАРВАРИД ЁШЛАР

Оҳ, ўлкам… бепоён далалар юрти,
Нечун ҳамма ёққа чўкмиш сукунат?
Нечун гулдуракни кутгандай худди
Мунғайган ўрмонда чирқираб фақат
Қушлар жим бўлади… туман ҳукмрон?
Ҳолимиз ёмон!..

Сен қайда, эй кўкнинг юлдузи — ҳурлик,
Осмонингдан пастга тушмайсан нечук?
Эркни нондай кутиб бизнинг ер шўрлик
Қийналди… ва ҳамон қуюқлашиб тун,
Ҳақиқат-ла яккаш риё қилар жанг,
Аҳволимиз танг!..

Бутун халқ, оилам, онам ва иним
Занжирда инграйди суяги қақшаб,
Украинам тани тилим ва тилим,
Яллиғлаб ёнади оловга ўхшаб.
Занжирни узишга мадад берар ким!
Билмайман, тангрим!..

Токай шундай бўлур, ё кулар тақдир?
Бу заиф қўлларга минг ва минг лаънат!
Нега қабр ичра туғилдик ахир,
Наҳот қуллик бордир қисматда фақат?
Гар шундай бўлса биз ўлмакка ҳозир…
Нақадар оғир!..

1897

Зулфия таржималари

ТУШ

Қуёш қиздирмоқда… Наҳот бу Миср?
Ҳа, Миср… Нақ ўзи… Осмони баланд,
Осмон чодири ҳам мовий ва ёрқин,
Нечоғлиқ юксак-а! Осуда, шодмон.
Нақ Миср ўзи…

Ёқимтой эркалаш… Украинамисан?
Ҳа, менинг севикли Украикам бу,
Ёғоч уй ва чорбоғ, яшил чаманзор,
Чакалак ортида ўт босган ҳовуз…
Бу — Украина…

Етар дарбадарлик…. Йўлдан озиш бас…
Ҳаёт ёруғ бўлгай.. Туғилган ўлкам.
Мен билан азобдан қутулдинг сен ҳам.
Осмон йиғламайди, одамлар хушвақт.
Ухласаму доим шу тушни кўрсам…
Ҳаёт ёруғ бўлгай…

1910

Миртемир таржимаси

УМИД

Бахтим қаро экан, толеим нигун,
Ёлғиз умид билан яшайман бугун:

Умидим — бир кўрсам Украинамни,
Диёрим — мунисим, жоним онамни.

Зангор Днепрга бир боқар бўлсам,
Армоним йўқ эди сўнг майли, ўлсам.

Қиру адирларда юрсайдим яна,
Тошқин ўйларимни сурсайдим яна…

Бахтим қаро экан, толеим нигун,
Фақат умид билан яшайман бугун.

1880

МАРВАРИД ГУЛ

Ўсди танҳо марварид гул,
Юксак эман қошида —
Асраб уни бўронлардан
Посбон бўлди бошида.

Лекин узоқ яшолмади
Марварид гул бечора,
Танноз бир қиз узиб олди,
Раҳм этмади — не чора?

Узиб олди, парво қилмай,
Давом этди йўлида.
Барно кирди гавжум балга
Гулни тутиб қўлида.

Ҳар томонда шодлик, ўйин,
Ҳар томонда шўх кўлгу.
Марварид гул сўлиб борар,
Бошин аста эгар у.

Қиз чарх уриб рақс тушди,
О, нақадар шод кўнгил.
Дона-дона япроқларин
Кўз ёшидек тўкди гул..

Йиғлаб шўрлик видо айтди:
«Хайр, ўрмон — эй она!
Алвидо, эй юксак эман,
Дўстим эдинг ягона!»

Шундай дея жим бўлди гул,
Букди ниҳол қаддини.
Кўзларини юмди, э воҳ,
Улоқтирди қиз уни.

Эй нозанин, бир кун сендан
Юз ўгирар саодат.
Улоқтирган шу гулингни
Хотирингда тут албат.

Ўйин, кулгу, шод кунларинг
Тез ўтгуси — билиб қўй.
Эрта сени мафтунларинг
Унутгуси, билиб қўй.

Сен қалбингни бағишлаган,
Жондан севган бир одам —
Хазон бўлган шу гул каби
Ташлаб кетар сени ҳам.

1884

АЛЛА

Жонгинам қўзим,
Ой боқар хушҳол.
Кўзларингни юм,
Бир зум ором ол,
Кеч бўлди, қўзим!

Тунинг хуш бўлсин,
Кўнглинг хуш бўлсин,
Бу кеч кўрганинг
Ширин туш бўлсин,
Кўнглинг хуш бўлсин.

Қайғурмоқ нечун?
Ким билар бу кун—
Тақдирда не бор?
Балки ёруғ кун,
Балки алам, зор,
Ким билар бу кун?

Кулфатда жаҳон,
Ғурбатда замон.
Бутун эл ношод.
Заҳматда ҳар он
Кечади ҳаёт,
Бутун эл ношод.

Бас, эгдик кўп бош,
Бас, тўкдик кўп ёш,
Шунча қилдик, бас—
Тақдирга бардош,
Йўқ, энди бўлмас!

Жонгинам қўзим,
Ой боқар хушҳол.
Кўзларингни юм,
Ухлаб ором ол.

Тин олсин бир зум —
Бу мурғак жонинг.
Ухла, жон қўзим,
Келар давронинг.

1890

ТОНГОТАР МАШЪАЛЛАРИ

Ҳорғин бу эл узра қанотин
Астагина ёйди қаро тун.
Шаъмлар ўчган, зим-зиё ҳар ён,
Етар ширин уйқуда жаҳон,
Тун борлиқни қамраган бутун.

Алам чекар ким бўлса бедор!
Ухлаганлар қандай бахтиёр!
Кўзларимга келмайди уйқу,
Атроф жим-жит, атроф қоронғу
Сукут ичра гўёки мозор.

Кеча узоқ, тоқатларим тоқ,
Гўё туннинг сўнгги йўқ мутлоқ,
Шу тоб бирдан кўринди зиё,
Зулмат ичра касб этиб жило—
Узоқларда порлади чироқ.

Чироқ! Бериб қуёшдан хабар,
Тун бағрини тилкалаб ёнар,
Ёнар бўлмай уфқлар алвон,
Ёнар турмай уйқудан жаҳон —
Меҳнат аҳли ёққан машъаллар.

Тўлқин урар кўнгилда исён,
Уйғон, сени иш кутар, уйғон!
Ҳайда туннинг ғафлат уйқусин,
Ёқ тонготар машъалини сен,
Қуёш чиқмай, уйғонмай жаҳон!

1892

САФГА ТУРДИК

Сафга турдик — ҳақдир йўлимиз,
Биламиз, ҳақ асло енгилмас.
Шу ишонч-ла кучли қўлимиз,
Шу ишонч-ла оламиз нафас.

Сафимизда йўқ бирор олчоқ,
Қўрқитолмас бизларни зулмат.
Қўлимизда муқаддас байроқ,
Баланд тутиб борамиз ҳар вақт.

Ким ҳақ учун қилса фидо жон,
Бизнинг сафга турсин баробар.
Унга қалблар очиқ ҳар қачон,
Ҳақни севган бизга биродар.

1893

Эркин Воҳидов таржималари

ЭРК ҲАҚИДА ҚЎШИҚ

Одамлар боради, байроқлар чўғдай
Ловуллаб ҳилпираб. Қалин оломон —
Тутундай ўрмалар, чайқалар сафлар,
«Эрк қўшиғи» янграр бош узра ҳамон.

Даҳшатли кунларда яшагандик биз,
Жангга кўтарилдик тонготар чоғда.
«Йўқ, ёруғ кунларга етолмайсиз!» деб,
Такрорланар эди бир куй қулоқда.

Сиз ўзга авлодсиз. навқирон авлод,
Сизга бошқа қўшиқ муносиб бу чоғ.
Кўксингиз тўлдириб оласиз нафас,
Марсия куйлашга ҳали эртароқ.

Умрингиз гулларга буркансин буткул,
Мунгли куй қуймасин дилларга заҳар.
Оҳу воҳ ярашмас сизларга асло,
Янги қўшиқ тўқинг, қадрдон дўстлар!

Шундай бир қўшиқки, нур сочсин кўкда,
У билан изма-из осмонга ўрлаб,
Эзгу қизил байроқ товланиб нурда,
Мўъжиза яратсин мағрур ҳилпираб!
1905

Уйғун таржимаси

Lesya Ukrainka (1871.25.2, Novgorod-Volinskiy, hozirgi Jitomir viloyati — 1913.19.7(1.8), Surami (Gruziya); Kievda dafn etilgan] — ukrain shoirasi va yozuvchisi. Lesya Ukrainka she’riyatda va dramaturgiyada Shevchenko an’analarini davom ettirgan. Ilk she’rlar to’plami «Qo’shiqlar qanotida» 1893 yilda nashr etilgan. Mazkur to’plamdan joy olgan she’rlarda ukrain xalq og’zaki she’riyatiga xos ohanglar ko’zga tashlanadi. «O’ylar va orzular» (1899), «Aks-sadolar» (1902) to’plamlarida shoiraning chor hokimiyatiga nisbatan nafratli munosabati ifodalangan.
Lesya Ukrainkaning «Oy afsonasi» (1892), «Robert Bryus, Shotland qiroli» (1893), «Asir» (1903), «Oppoqqina Izol`da» (1912) kabi dostonlari ham bor. Yozuvchining «Moviy gul» (1896) nomli birinchi dramasi o’sha yillardagi ukrain dramaturgiyasiga xos maishiy hayot va etnografik urf-odatlar tasviriga qarshi isyon sifatida maydonga kelgan. «Kuz ertagi» va «Mag’oralarda» (1906) dramalarida 1905 yil inqilobi bilan uyg’un g’oyalarni olg’a surgan. «Kassandra» (1908), «Tosh xo’jayin» (1912) dramalarida mifologik obraz va syujetlarga murojaat etgan holda o’z davri voqealariga munosabat bildirishga uringan.«O’rmon qo’shig’i» (1912) dramasi Lesya Ukrainka ijodining cho’qqisidir. Bu asar xalq fol`klori asosida yozilganligi va faol gumanistik mohiyati bilan ajralib turadi. Unda ukrain adabiyotida birinchi marta inson va tabiat mavzui qalamga olindi. Ushbu drama asosida opera, balet va kino asarlari yaratilgan. Lesya Ukrainka «Dengiz uzra» (1898), «Do’stlik» (1905), «Xato» (1906) singari nasriy asarlarning ham muallifi. 1971 yilda Lesya Ukrainkaning 100 yilligi keng nishonlandi.

Lesya Ukrainka
SHE’RLAR

OQSHOMGI SOATDA

Quyosh og’ib ufqqa botdi,
Derazamdan kumush oy boqdi.

Parpiradi osmonda yulduz,
Atrof uxlab… g’ussa yumdi ko’z.

Boqqa chiqib olaman nafas,
Oy nurida kuylayman birpas…

Bu yer qanday toza, keng, erkin,
Unutildi hamma g’am sekin.

Tevarak bog’, uylar qorday oq,
Sayroq bulbul o’rmonda uyg’oq,

Volindagi hayotday xuddi.
Hayot qayda begona yurtda?

Ona quchgan kabi ardoqlab,
Uylarni tun olgan quchoqlab,

Go’yo shirin farzand beshigin
Tebratganday allalab sekin

Nafas olar bahorgi yel jim…
Yurak to’lar qo’shiqlarga lim…

1889

UMID KUTAMAN

Bas! Tarqaling, og’ir xayollar,
Yer yuzida yashnadi ko’klam,
Nahot yolg’iz g’ussa, faryodlar
Tumanida so’lar yoshlik dam?

Yo’q! Men ko’zda yosh bilan kulib
Qayg’uda ham qo’ymam kuylarim,
Men baribir umidga to’lib
Kulmoqchiman, keting, o’ylarim!

Men hattoki xarobalikda,
Vayronada o’stiraman gul.
Yo’llarga gul ekib—sovuqda
Sug’oraman ko’z yosh-la butkul.

Bu yoshlardan qo’zg’almas bo’ron,
Erir undan muzlik qatlamlar.
Men ekkan gul ochilib chandon
Balki kelar ajib ko’klamlar.

Bu yo’llarning cho’qqilariga
Zinalarni toshdan quyarman,
Xarsanglarni ko’targanda ham
Qo’shig’imni tinmay kuylarman.

Yilday uzun qorong’u tunlar
Mijja qoqmay o’taman uyg’oq,
Tunlar shohi—yo’lchi yulduzni
O’z ko’zim-la bo’laman ko’rmoq.

Ha, ko’zda yosh bilan kulaman,
Qayg’uda ham qo’ymam kuylarim.
Men baribir umid kutaman,
Bas, tarqaling, g’amgin o’ylarim!

1890

KUYLARIM

Kuylarim! Nega siz chaqmoqday bo’lib,
Janglarda yonuvchi po’lat emassiz?
YO dushman boshini beshafqat uzib
Tashlovchi shamshiri qasos emassiz?

Ey mening toblangan tig’im — kuylarim,
Sizni qiningizdan olsam sug’urib,
Faqat oqizasiz dildan xunlarim,
Yov bag’rin teshmaysiz yashinday urib!..

Bag’ishlab barcha kuch, bilim, san’atni,
Men po’lat shamshirni charxlayman jangga,
Yarqirab devorning bo’lib ziynati
Turgan bu po’latdan ne foyda menga?

Ey mening kurashga tayyor kuylarim,
Biz halok bo’lmasmiz behuda hech bir.
Balki siz notanish jasur do’stlarim
Qo’lida bo’lersiz dushmanga shamshir.

Kishanga tekkan tig’ chiqargan sado
Dushman qo’rg’onini qo’porib tashlar.
Ozod qardoshlarning dardiga davo
Bo’lib kurash sari, jang sari boshlar.

Qasoskor hech qachon jangda yengilmas,
Hujumga kirarkan qo’shiq-la hamdam.
Kuylarim! Bu zaif qo’llarga emas,
Jasur kurashchiga yor bo’ling har dam!

1896

MARVARID YOSHLAR

Oh, o’lkam… bepoyon dalalar yurti,
Nechun hamma yoqqa cho’kmish sukunat?
Nechun guldurakni kutganday xuddi
Mung’aygan o’rmonda chirqirab faqat
Qushlar jim bo’ladi… tuman hukmron?
Holimiz yomon!..

Sen qayda, ey ko’kning yulduzi — hurlik,
Osmoningdan pastga tushmaysan nechuk?
Erkni nonday kutib bizning yer sho’rlik
Qiynaldi… va hamon quyuqlashib tun,
Haqiqat-la yakkash riyo qilar jang,
Ahvolimiz tang!..

Butun xalq, oilam, onam va inim
Zanjirda ingraydi suyagi qaqshab,
Ukrainam tani tilim va tilim,
Yallig’lab yonadi olovga o’xshab.
Zanjirni uzishga madad berar kim!
Bilmayman, tangrim!..

Tokay shunday bo’lur, yo kular taqdir?
Bu zaif qo’llarga ming va ming la’nat!
Nega qabr ichra tug’ildik axir,
Nahot qullik bordir qismatda faqat?
Gar shunday bo’lsa biz o’lmakka hozir…
Naqadar og’ir!..

1897

Zulfiya tarjimalari

TUSH

Quyosh qizdirmoqda… Nahot bu Misr?
Ha, Misr… Naq o’zi… Osmoni baland,
Osmon chodiri ham moviy va yorqin,
Nechog’liq yuksak-a! Osuda, shodmon.
Naq Misr o’zi…

Yoqimtoy erkalash… Ukrainamisan?
Ha, mening sevikli Ukraikam bu,
Yog’och uy va chorbog’, yashil chamanzor,
Chakalak ortida o’t bosgan hovuz…
Bu — Ukraina…

Yetar darbadarlik…. Yo’ldan ozish bas…
Hayot yorug’ bo’lgay.. Tug’ilgan o’lkam.
Men bilan azobdan qutulding sen ham.
Osmon yig’lamaydi, odamlar xushvaqt.
Uxlasamu doim shu tushni ko’rsam…
Hayot yorug’ bo’lgay…

1910

Mirtemir tarjimasi

UMID

Baxtim qaro ekan, toleim nigun,
Yolg’iz umid bilan yashayman bugun:

Umidim — bir ko’rsam Ukrainamni,
Diyorim — munisim, jonim onamni.

Zangor Dneprga bir boqar bo’lsam,
Armonim yo’q edi so’ng mayli, o’lsam.

Qiru adirlarda yursaydim yana,
Toshqin o’ylarimni sursaydim yana…

Baxtim qaro ekan, toleim nigun,
Faqat umid bilan yashayman bugun.

1880

MARVARID GUL

O’sdi tanho marvarid gul,
Yuksak eman qoshida —
Asrab uni bo’ronlardan
Posbon bo’ldi boshida.

Lekin uzoq yasholmadi
Marvarid gul bechora,
Tannoz bir qiz uzib oldi,
Rahm etmadi — ne chora?

Uzib oldi, parvo qilmay,
Davom etdi yo’lida.
Barno kirdi gavjum balga
Gulni tutib qo’lida.

Har tomonda shodlik, o’yin,
Har tomonda sho’x ko’lgu.
Marvarid gul so’lib borar,
Boshin asta egar u.

Qiz charx urib raqs tushdi,
O, naqadar shod ko’ngil.
Dona-dona yaproqlarin
Ko’z yoshidek to’kdi gul..

Yig’lab sho’rlik vido aytdi:
«Xayr, o’rmon — ey ona!
Alvido, ey yuksak eman,
Do’stim eding yagona!»

Shunday deya jim bo’ldi gul,
Bukdi nihol qaddini.
Ko’zlarini yumdi, e voh,
Uloqtirdi qiz uni.

Ey nozanin, bir kun sendan
Yuz o’girar saodat.
Uloqtirgan shu gulingni
Xotiringda tut albat.

O’yin, kulgu, shod kunlaring
Tez o’tgusi — bilib qo’y.
Erta seni maftunlaring
Unutgusi, bilib qo’y.

Sen qalbingni bag’ishlagan,
Jondan sevgan bir odam —
Xazon bo’lgan shu gul kabi
Tashlab ketar seni ham.

1884

ALLA

Jonginam qo’zim,
Oy boqar xushhol.
Ko’zlaringni yum,
Bir zum orom ol,
Kech bo’ldi, qo’zim!

Tuning xush bo’lsin,
Ko’ngling xush bo’lsin,
Bu kech ko’rganing
Shirin tush bo’lsin,
Ko’ngling xush bo’lsin.

Qayg’urmoq nechun?
Kim bilar bu kun—
Taqdirda ne bor?
Balki yorug’ kun,
Balki alam, zor,
Kim bilar bu kun?

Kulfatda jahon,
G’urbatda zamon.
Butun el noshod.
Zahmatda har on
Kechadi hayot,
Butun el noshod.

Bas, egdik ko’p bosh,
Bas, to’kdik ko’p yosh,
Shuncha qildik, bas—
Taqdirga bardosh,
Yo’q, endi bo’lmas!

Jonginam qo’zim,
Oy boqar xushhol.
Ko’zlaringni yum,
Uxlab orom ol.

Tin olsin bir zum —
Bu murg’ak joning.
Uxla, jon qo’zim,
Kelar davroning.

1890

TONGOTAR MASH’ALLARI

Horg’in bu el uzra qanotin
Astagina yoydi qaro tun.
Sha’mlar o’chgan, zim-ziyo har yon,
Yetar shirin uyquda jahon,
Tun borliqni qamragan butun.

Alam chekar kim bo’lsa bedor!
Uxlaganlar qanday baxtiyor!
Ko’zlarimga kelmaydi uyqu,
Atrof jim-jit, atrof qorong’u
Sukut ichra go’yoki mozor.

Kecha uzoq, toqatlarim toq,
Go’yo tunning so’nggi yo’q mutloq,
Shu tob birdan ko’rindi ziyo,
Zulmat ichra kasb etib jilo—
Uzoqlarda porladi chiroq.

Chiroq! Berib quyoshdan xabar,
Tun bag’rini tilkalab yonar,
Yonar bo’lmay ufqlar alvon,
Yonar turmay uyqudan jahon —
Mehnat ahli yoqqan mash’allar.

To’lqin urar ko’ngilda isyon,
Uyg’on, seni ish kutar, uyg’on!
Hayda tunning g’aflat uyqusin,
Yoq tongotar mash’alini sen,
Quyosh chiqmay, uyg’onmay jahon!

1892

SAFGA TURDIK

Safga turdik — haqdir yo’limiz,
Bilamiz, haq aslo yengilmas.
Shu ishonch-la kuchli qo’limiz,
Shu ishonch-la olamiz nafas.

Safimizda yo’q biror olchoq,
Qo’rqitolmas bizlarni zulmat.
Qo’limizda muqaddas bayroq,
Baland tutib boramiz har vaqt.

Kim haq uchun qilsa fido jon,
Bizning safga tursin barobar.
Unga qalblar ochiq har qachon,
Haqni sevgan bizga birodar.

1893

Erkin Vohidov tarjimalari

ERK HAQIDA QO’SHIQ

Odamlar boradi, bayroqlar cho’g’day
Lovullab hilpirab. Qalin olomon —
Tutunday o’rmalar, chayqalar saflar,
«Erk qo’shig’i» yangrar bosh uzra hamon.

Dahshatli kunlarda yashagandik biz,
Jangga ko’tarildik tongotar chog’da.
«Yo’q, yorug’ kunlarga yetolmaysiz!» deb,
Takrorlanar edi bir kuy quloqda.

Siz o’zga avlodsiz. navqiron avlod,
Sizga boshqa qo’shiq munosib bu chog’.
Ko’ksingiz to’ldirib olasiz nafas,
Marsiya kuylashga hali ertaroq.

Umringiz gullarga burkansin butkul,
Mungli kuy quymasin dillarga zahar.
Ohu voh yarashmas sizlarga aslo,
Yangi qo’shiq to’qing, qadrdon do’stlar!

Shunday bir qo’shiqki, nur sochsin ko’kda,
U bilan izma-iz osmonga o’rlab,
Ezgu qizil bayroq tovlanib nurda,
Mo»jiza yaratsin mag’rur hilpirab!
1905

Uyg’un tarjimasi