3 октябрь —  Сергей Есенин таваллуд топган кун

     Шарқ маданиятига катта қизиқиш билан қараган Сергей Есенин 1921-йил ёз фаслининг бошида икки кун давомида Самарқандда ҳам бўлиб, бу ердаги обидалар ва осори-атиқалар билан танишди. Бу ташриф уни шу қадар ҳайратга солдики, орадан бир йил ўтиб Италияга саёҳат қилган шоир  «Барибир бу Самарқанд эмас!” дея қайта-қайта таъкидлади. Самарқанд саёҳати таассуротлари Есенинга Шарқ муҳитига ошно бўлиш, машҳур «Форс мавзулари” туркумини ёзишига туртки бўлди.

Сергей ЕСЕНИН
ШЕЪРЛАР
Устоз Эркин Воҳидов таржималари

* * *

Тонгда мени уйғот эртароқ,
Меҳрибоним, мушфиқ онажон!
Мен йўлларга кўз тутай муштоқ,
Бизнинг уйга келмоқда меҳмон.

Ўрмон ичра бугун, онажон,
Ғилдиракнинг изларин кўрдим.
Еллар уни айлаб зар камон,
Тортқилаган кезларин кўрдим.

Эрта тонгда меҳмон келади
Ой шапкасин бошга кўйиб дол.
Учқур оти равон елади,
Кокиллари товланади ол.

Мени саҳар уйғот, онажон,
Чироқларни ёқиб қўй ҳозир.
Дейдиларки, бўлмоғим аён
Россияда шуҳратли шоир.

Шеър айтаман меҳмонга ул дам,
Сенга, онам, ўсган еримга.
Саҳар туриб соққан сутинг ҳам
Қуйилади менинг шеъримга.

* * *

Тонг отади беозор ва жим,
Туман ичра бўзарар осмон.
Бугун яна сени эсладим,
Меҳрибоним, мунис онажон!

Аввалгидек яна, ҳойнаҳой,
Тепаликка чиқарсан ҳар тун.
Сув устида ҳалқиб турган ой
Тасвирига боқарсан маҳзун.

Қарайсану ўйга чўмарсан,
Ўртагувчи дард кўксинг аро,
Хаёлингда ўғлинг бемаскан,
Ватанини ўйламас асло.

Қабристонга борасан аста,
Тошга боқиб кўрасан кимни?
Хўрсинасан майин ва хаста,
Ўйлаб ака-сингилларимни.

Гарчи ўсдик безори, чапан,
Қизлар эса май гулисимон.
Лекин хира кўзларинг билан
Бунча ғамгин боқма, онажон!

Етар кулфат, етар ғам, алам,
Тушун ҳаёт алдоқларини.
Маъюс қолур ҳатто дарахт ҳам
Йўқотганда япроқларини.

Ноёблик бор қувончда, бахтда,
Висолдан кўп ҳаётда фироқ.
Чиригандан кўра дарахтда
Шамолларда ёнган яхшироқ.

* * *

Алдамасман ўзимни бу кун,
Юрагимда уқубатли ғаш.
Безори деб ном олдим нечун?
Нега номим бўлди жанжалкаш?

Ўғри бўлиб ўрмон кесмадим,
Бўямадим қўлимни қонга.
Айбим фақат кўча кезганим,
Жилмайганим ўтган-кетганга.

Мен масковлик бир далли йигит,
Ўзимга хон, танти, чапани.
Кўчадаги ҳар бир дайди ит
Юришимдан танийди мани.

Тверскойда кўриб йироқдан,
Бош ирғашар менга отлар ҳам.
Жонворларга яхши ўртоқман,
Шеърим улар дардига малҳам.

Бошимдаги бул цилиндрим
Жононларга ёқиш учунмас.
Унда бериб байталларга ем,
Чайнашига қилурман ҳавас.

Одамлардан ювдим қўлимни,
Ўз дўстларим сари интилдим.
Энг чиройли галстугимни
Кучукларнинг бўйнига илдим.

Энди дарддан холиман бу кун.
Дилимда йўк уқубатли ғаш.
Алдоқчи деб ном олдим шу-чун,
Шу-чун номим бўлди жанжалкаш.

* * *

Бас! Бўлар иш бўлди, керакмас,
Қайтмас бўлдим энди юртимга.
Япроклари қанот тераклар
Соя солмас энди устимга.

Пастак кулбам бунчалар менсиз,
Ўлиб бўлган қари итим ҳам.
Масковнинг бир бурчида, эсиз,
Завол топмоқ чоғи насибам.

Бу шаҳарга бўлдим мен шайдо,
Гарчи кўҳна, кўримсиз макон.
Мудраб ётган олтин Осиё
Гумбазларда бўлур намоён.

Тунда эса, ой нур сочган дам
Гўё… билмам, нима сингари…
Бош эгганча ташлайман қадам
Ўша таниш майхона сари.

Мени кутар бу даҳшат маскан,
Бунда тунни улаб саҳарга,
Май ичаман ўғрилар билан,
Шеър ўқийман фоҳишаларга.

Кайф тумани чулғаганда мен
Фарёд билан очаман кўнглим:
«Мен ҳам сиздек гумроҳ бандаман,
Менинг ҳам йўқ, қайтарга йўлим».

Пастак кулбам букчаяр менсиз,
Ўлиб бўлган қари итим ҳам.
Масковнинг бир бурчида, эсиз,
Завол топмоқ чоғи насибам.

* * *

Бир манзилга борурмиз кам-кам,
Бир манзилки, ҳаловат ҳоким.
Йиғиштирмоқ чоғи менга ҳам
Боқий йўлга дўкон-дастгоҳим.

Эй сиз, сулув, оппоқ қайинлар,
Эй сен, замин, боғлар, бархонлар.
Кетаётган сафларга қараб
Юрагимга чўкар армонлар.

Мен ўзимча кўп ўйлар сурдим,
Ўз ҳакимда шеър айтдим талай.
Бахтлиманки, яшадим, кўрдим,
Бу дунёга келдим ҳар қалай.

Бахтлиманки, севдим, интилдим,
Қулоч ёздим чечаклар аро.
Жонворларни укам деб билдим,
Бошларига урмадим асло.

Биламан, ул манзилда балқиб
Ётмас оққуш бўйин бошоқлар.
Кетаётган сафларга боқиб
Шундан менда алам, қийноқлар.

Биламанки, ўшал маъвода
Бу кенгликлар бўлмас, шубҳасиз.
Шунинг учун менга дунёда
Яшаётган одамлар азиз.

ОНАМДАН МАКТУБ

Энди не ҳам ўйлаб
Топадир хаёл,
Жавобни ўйлайман
Чаккамни тутиб.
Столим устида
Ётар хафаҳол
Онагинам менга
Йўллаган мактуб.

«Кўзимиз тўрт бўлди,
Болам, келақол.
Яхшийди байрамга
Келсанг, ҳар қалай.
Отангга иштонлик,
Менга жун рўмол
Олакел, бизларда
Камчилик талай.

Менга сира ёқмас
Шоирлигинг ҳам,
Жанжалкашлик билан
Топган шуҳратинг.
Ундан кўра омоч
Ҳайдасанг, болам,
Обрў келтирарди
Ҳалол меҳнатинг.

Мен ҳам қариб қолдим,
Ҳеч йўқ дармоним.
Оҳ, сен бўлсанг эдинг
Менинг ёнимда.
Келинлик бўлардим,
Сўнгги армоним —
Набира суярдим
Асраб жонимда.

Сен бола-чақалик
Бўлмадинг, дайди.
Юрагингни бердинг
Ўзгага осон.
Оиланг бўлсайди,
Дўстинг бўлсайди,
Сенга майхоналар
Бўлмасди макон.

Жоним болагинам,
Не бўлди сенга?
Мўмин-қобил эдинг
Бир вақт нақадар.
Эл-юрт ҳавас билан
Айтарди менга:
Александр Есенин —
Бахтиёр падар.

Афсус, ниятимиз
Бўлмади ҳосил.
Барбод бўлди сўнгги
Умидимиз ҳам.
Отанг ўйлар эди —
Шеър ёзиб қойил,
Бир дунё пул топиб
Келади болам.

Аммо сендан бир сўм
Келмас, болажон.
Ўкинчларимизнинг
Бош сабаби шул.
Хомтама бўлибмиз,
Ҳолингдан аён:
Тўламас эканлар
Шеър ёзганга мўл.

Менга сира ёқмас
Шоирлигинг ҳам,
Жанжалкашлик билан
Топган шуҳратинг.
Ундан кўра омоч
Ҳайдасанг, болам,
Обрў келтирарди
Ҳалол меҳнатинг.

Энди бўлса бизни
Эзди ғам, алам.
От йўқ,
Пул йўқ, бориб
Олсак нақд сўмга.
Уйда бўлсанг эдинг,
У зеҳнинг билан
Раис бўлар эдинг
Волижроқўмга.

Бошқача бўларди
Бизнинг тириклик,
Сарсон юрмас эдинг
Сен ҳам йироқда.
Хотининг ёнимда
Урчуқ йигириб,
Сен бирга қарардинг
Қариган чоғда…»

Хатни ғижимлайман,
Сўз айтмоқ қийин,
Оҳ, борми гирдобдан
Чиқмоққа имкон.
Юрак сўзларимни
Айтаман кейин,
Жавоб мактубимда
Қиламан баён.

ЖАВОБ

Азиз онагинам,
Бўлгин саломат.
Меҳру шафқатингни
Сезиб турибман.
Сен зарра тасаввур
Қилмассан фақат,
Нима деб дунёда
Яшаб юрибман.

Ҳозир сиз ёқда қиш,
Аёз кечалар.
Дераза олдида
Сурарсан хаёл,
Осмонни тўлдириб
Ёғилар укпар,
Кимдир оқ сиренни
Силкитган мисол.

Онам!
Шундай тунда
Бўлурми ухлаб,
Тарнов узра шамол
Чийиллар бетин.
Ётмоқчи бўлурсан,
Кўзингга хона
Тобутдек кўриниб
Сесканар этинг.

Изғирин йиғичи
Хотинга ўхшар.
Мингта дьяк бўлиб
Чўзар бадкирдор.
Қор ерга сочадир
Оппоқ тангалар…
Тобут ортида бор
На дўст ва на ёр…

Менга ҳаммасидан
Маъқул навбаҳор,
Кўнглимга муносиб
Тошқин шиддати.
Бундай пайт хар бир чўп
Бир кемача бор.
Дала — чексиз уммон,
Йўқ нихояти.

Барча кўкламлардан
Мен севган кўклам —
Башар дилидаги
Буюк инқилоб.
Ўшанга интилиб
Чекарман алам,
Ўшани севаман,
Чорлайман шитоб.

Лекин бор музлаган
Ер сайёраси.
Шундан мен нолалик
Шеър овораси,
Шундан мен сержанжал
Ва ошуфтаҳол.
Онажоним,
Келар бизга ҳам фурсат,
Келадир интизор
Кутганимиз дам.
Биз ахир турибмиз
Жангга бўлиб тахт,
Ким замбарак тутиб,
Ким тутиб қалам.

Қўй, пулдан гапирма,
Мол-мулк на керак.
Бу сўзларни ёзган
Сенмисан, ё раб:
Нима, мен молмидим
Ва ёки эшак,
Қозиқдан ечмаса
Ётгувчи қараб.

Мен ўзим бораман,
Вақт келар бир кун,
Музлаган куррага
Тўп отилар чоғ —
Бораман жун рўмол
Олиб сен учун,
Чолга пайтавалик…
Бўлгин фақат соғ…

Ҳозирча изғирин
Сўфидек чўзар,
Йиғичига ўхшаб
Увлар бадкирдор.
Қор ерга сочадир
Оппоқ тангалар,
Тобут ортида бор
На дўст ва на ёр.

ҲАЁТ ЙЎЛИМ

Кемадек соҳилга
Келмоқда умрим,
Яна хотиралар
Чулғар ўйимни
Кел энди,
Оҳиста сўзлаб бер,
Шеърим,
Босиб ўтган ҳаёт йўлимни.

Тор кулба.
Ачимсиқ қорамой иси,
Кўҳна саждагоҳу
Липиллаган шам…
Қандай соз,
ўша илк болалик ҳисси
Юрагимда яшар то шу дам.

Дераза остида
Аланга — қуюн.
Тўққиздаман.
Курси, кампир, оқ бароқ…
Кампир ғамгин куйлар
Далалар куйин
Ва эснар, э воҳ, деб
Чўқинар узоқ.

Рақс этарди қуюн
Қанотни кериб,
Мисли жинлар базми —
Қизир гижду банг.
Ўшанда салтанат
Қурбонлар бериб
Япон билан қилар эди жанг.

Шунда Россиянинг
Қора ишларин —
Билмасдим.
Билмасдим — недир жанг, ғаним…
Рязань дехқонлари
Дон эккан замин,
Қўнғир тупроқ эди
Менинг ватаним.

Мен фақат деҳқонлар
Сўзин эслайман.
Сўкиларди шоҳу
Шайтон баробар.
Аммо, ажаб йўқки,
Бунга жавобан
Жимгина куларди
Лиму ранг саҳар.

Ўшанда мен илк бор
Туздим қофия,
Ҳислар қуюнида
Айланди бошим.
Бир кириб қолдимми
Шеър гирдобига —
Бор дедиму унга
Бор кўнглим очдим.

Олис у йилларни
Эслайман аранг.
Бобом, ачитмагин,
Дерди, мияни.
Бекорчи ишни қўй,
Бордию ёзсанг,
Мана, сулини ёз,
Ёки бияни.

Мени асир этган
Соҳир шеърият.
Хаёл осмонидан
Тушмай заминга,
Ўйлардим, бўлурман —
Машҳур, бадавлат,
Рязанда зўр ҳайкал
Қўйишар менга.

Ўн беш ёшда бир қиз
Жигардан урди,
Хаёл дарёсида
Сузардим мафтун.
Дер эдим, у гўзал,
Ҳурларнинг ҳури
Менга хотин бўлар
Вақт келиб бир кун.

Йиллар ўтди.
Йиллар юзга из солар,
Ўзгача кўрк берар,
Ўзгача зиё.
Ўша хаёлпараст
Қишлоқи бола
Бугун пойтахтда —
Шоири якто!

Шоирлик дардига
Дучор бўлдиму
Юрт кезиб кўнгилга
Изладим таскин.
На висол шавқ берди,
На ҳижрон, қайғу,
Ҳаёт алдоқлари
Қуритди ашким.

Русь асли нимадир,
Англадим шунда,
Англадим, нимадир
Шаън ила шавкат.
Ҳорғин юрагимга
Кунда ва кунда
Оғу бўлиб томди
Битта уқубат.

Менинг шоирлигим
Бир пул ўзимга.
Менсиз ҳам шеърбознинг
Уруғи сероб.
Ўлсам ҳайкал қўйманг
Рязанда менга,
Хаста бу руҳимга
Солманг изтироб.

Россия… Подшолик…
Қандай бемаза!
Пасткаш китобларнинг
«Камтар» виқори!
Қабул эт, Москва,
Мана, бўлмаса,
Сенга яна битта
Дардкаш безори!

Кўрамиз!
Ким бўлур бу жангда. ғолиб,
Янгради қишлоқнинг
Шаън мадҳияси.
Нозик давраларни
Ларзага солиб
Шеърим билан кирди
Рязанъ бияси.

Ёқмайдими?
Майли.
Сиз-ку Лориган,
Ва гулларга меҳр
Қўйгансиз фақат,
Биласизми, ахир,
Ўша сиз еган —
Оқ нон ахир гўнгдан
Битган зироат…

Яна йиллар ўтди
Ўзга из солиб.
Таърифига ожиз
Шоирнинг гапи.
Юртда подшоликнинг
Ўрнини олди
Ишчилар синфининг
Улуғвор сафи.

Ўзга юртлар аро
Кезмоқдан ҳориб,
Яна қишлоғимга
Қайтдим, нетайин.
Яшил сочларини
Офтобга ёйиб
Менга пешвоз чиқди
Бир туп оқ қайин.

Нақадар ажойиб,
Нақадар сулув.
Бундоқ сийна бўлмас
Жононларда ҳам
Ана, аравага
Ортишиб сули
Менга томон келар
Бир неча одам.

Улар мени билмас,
Мен бир йўловчи,
Ана, кампир ўтди
Боқмай юзимга.
Бутун вужудимга
Оташ қаловчи
Аллақандай бир куч
Урди кўксимга.

Наҳотки у ўша!
Танимас наҳот!
Майли, ўтаверсин,
Билмасин, майли.
Бошдан ошиб ётар
Менсиз ҳам кулфат,
Кўзлар чуқур ботмиш
Ҳасрат туфайли.

Оқшомлар кепкамни
Бостириб қошга,
(Совуқ нигоҳимни
Кўрмасин деб эл)
Оҳиста бораман
Булоқ бошига,
Бўм-бўш далаларда
Сокин эсар ел.

Ёшлик ўтди. Энди —
Меҳнатга, демак,
Аммо демасманки,
У йиллар қайтсин.
Истагим, бу далли —
Девона юрак
Энди созу етук
Қўшиқлар айтсин.

Қувват бағишласин
Яна кўнглимга
Янгича қишлоқнинг
Меҳригиёси.
Шуҳрат келтиргандай
Бир замон менга
Ҳов ўша қадрдон
Руснинг бияси.

* * *

Кел мени ўп, ўпа қол
Қонагунча то лабим,
Фақат шодлик ва висол
Бу ҳаётдан талабим.

Тўнкарилган қадаҳлар
Бизга эмас базм аро.
Бу дунёда яшарлар
Фақат бир бор, дилрабо!

Шом пардаси кўк, ҳарир,
Фалакка бир қил нигоҳ.
Сариқ қузғун мисоли
Чарх уради кўкда моҳ.

Ўпгин мени, ўп тезроқ,
Сўнаётир ҳаётим.
Ўша кўкда учган зоғ
Сезди менинг мамотим.

Ўлим асли ҳақ экан,
Майли, энди ўлайин,
Лек кўз юмиш олдидан
Лабларингга тўяйин.

То мангулик уйқуда
Янграб турсин ҳар нафас
Майин, тиниқ, осуда —
«Сеникиман» деган сас.

Доим тўла қадаҳлар
Сочиб турсинлар зиё…
Бу дунёда яшарлар
Фақат бир бор, дилрабо!

* * *

Синглим Шурага

Бу дунёда мен бир йўловчи,
Шодон менга қўл силки, эркам.
Худди шундай тинч, эркаловчи
Зиё тўкар куз фасли ой ҳам.

Исинурман ойнинг тафтига,
Илк бор уядан ором олар жон.
Аллақачон сўнган севгига
Умид боғлаб яшайман ҳамон.

Бунга боис — шу маконимиз,
Шу ер — оппоқ, шўр манглай турбат,
Қайлардадир топталган номус,
Кимларгадир қадрдон ғурбат.

Яширмайман, ҳар ким ҳам билар:
Бошқа-бошқа эмас, жон синглим,
Иккимиз ҳам бир севги билан
Шу ватанга қўйганмиз кўнгил.

* * *

Лабларингни бурма, менга қилма таманно,
Ўзгададур менинг кўнглим, сендамас асло.

Атай сенинг деразангга эгилганим йўқ,
Сени излаб келганим йўқ, тикилганим йўқ.

Зор эмасман сенга, фақат бу оқшом бехос
Ўта туриб боққим келди дарчангдан, холос

* * *

Далалар оқ кийган, оқарган ой ҳам,
Кафанга ўралиб ётибди ўлкам.
Ўрмонларда йиғлар оқ қайинлар жим,
Бу ерда ким ўлган? Балки мен ўзим?..

* * *

Шоир, тун қўйнидан нима изладинг,
Чиқдингми ойга шеър битмоқ ўйида!
Кўпдан хира тортмиш менинг кўзларим
Муҳаббат, картаю шароб кўйида.

Кўк узра сузади сокин оймома,
Шунчалар ойдинки, тинади нигоҳ,
Мен таппон хотинга тиккандим, аммо
Шўримга туз қарға чиқибди, э воҳ!

* * *

Боқма менга бунча ғазабкор,
Сени ёмон кўрмасман асло.
Билъакс, сенинг нозли, беозор
Нигоҳингга бўлганман шайдо.

Кўрсатмоқчи бўларсан ўзинг —
Бир маъсума, ҳеч йўқ гуноҳи.
Юмиб ётиб тулки ҳам кўзин
Қузғунларни овлайди гоҳи.

Кел, овлайвер, барибир менга,
Эрта совиб қолма ҳар қалай.
Балки, музлаб бўлган кўнглимга
Қўл чўзганлар умримда талай.

Ҳа, севаман, сенимас аммо,
Сен — акс-садо, соясан фақат.
Доим сенинг чеҳрангда пайдо
Мовий кўзли мен севган талъат.

У кўринмас маъсума бўлиб,
У ҳаттоки бир оз совуқроқ.
Лек улуғвор хироми ила
Солиб қўяр қалбимга титроқ.

Қани, уни унутсам бир дам,
Интилмасам бир лаҳза, қани…
Сен-чи, ҳатто ғазаб чоғи ҳам
Ташламассан ёлғон ишвани.

Сени севмам, лек нетай, э воҳ,
Очадирман бағрим умрбод.
Бўлмасайди жаннат ва дўзах,
Ўйлаб топар эди одамзод.

ЎЛИМИ ОЛДИДАН ЁЗГАН ШЕЪРИ

Хайр энди, хайр дўстгинам,
Бағримдасан, кўнгил малҳами.
Муқаррар бу айрилиқнинг ҳам
Висоли бор олдинда ҳали.

Хайр, дўстим, сўзга очма лаб,
Қўй, мен учун ўртама бағир,
Бу ҳаётда ўлмоқ-ку бор гап,
Яшамоқ ҳам янгимас, ахир!

«ФОРС ТАРОНАЛАРИ» ТУРКУМИДАН

* * *

Бугун дедим саррофга атай,
Алишаркан сўмни туманга:
«Ўргат, гўзал Лаълимга айтай,
Ўргат севдим, демоқни манга».

Ул саррофга дедим бугун мен
Елдан сокин, жилғалардан тинч:
«Ўргат менга, гўзал Лаълимдан
Форс тилида сўрайин ўпич».

Яна дедим саррофга атай
Ҳаяжоним дилда беркитиб,
«Ўргат, гўзал Лаълимга айтай,
Ўргат, айтай «меникисан», деб.

Шунда менга деди у, э воҳ —
Ишқ шарҳига топилмас сўзлар.
Севаман дер дилдан чиққан оҳ,
Ёқут каби ёнгувчи кўзлар.

Сўрма мендан бўсанинг исмин,
Номи йўқдир сенга айтмоққа,
У келтириб атиргул исин,
Гулбарг бўлиб қўнар дудоққа.

Севги дилга бермас кафолат,
Севги бахтга ё дардга йўллар.
Меникисан деёлур фақат
Юздан ҳижоб кўтарган қўллар.

* * *

Шаҳинам, о менинг Шаҳинам,
Билсанг, шимол Ватандир менга.
Далалардан сўйлайми сенга.
Ой нур сепган бошоқлардан ҳам.
Шаҳинам, о менинг Шаҳинам.

Билсанг, шимол Ватандир менга.
Унда ой ҳам юз бора улкан.
Шероз қанча бўлмасин кўркам
Азиз ўлка Рязандир менга.
Билсанг, шимол Ватандир менга.

Далалардан сўйлайми сенга?
Сочим олмиш буғдойидан ранг.
Бармоғингга ўра хоҳласанг,
Зарра оғриқ сезилмас менга,
Далалардан сўйлайми сенга?

Ой нур сепган бошоқлардан ҳам
Олтин сочим сўйласин, дилдор,
Кул, ўйна-ю, даламни зинҳор
Эслатмагин менга, жонгинам,
Ой нур сепган бошоқларни ҳам.

Шаҳинам, о менинг Шаҳинам,
Шимол ёқда бир нозанин бор:
Сенга ўхшар, ғоятда дилдор
Балки мени ўйлар ул санам…
Шаҳинам, о менинг Шаҳинам.

* * *

Дединг: Саъдий доимо ёрнинг
Сийнасидан оларкан бўса.
Худо ҳаққи, шошма, дилдорим,
Қочмас ахир ўрганиш бўлса.

Дединг: — Қуръон сўзи азалдан
«Алқасосу миналҳақ» тамом!
Мен туғилган бўлсам Рязанда
Қайдан таниш бўлсин бу калом.

Сен куйладинг: «Фурот ортида,
Гуллар борки, қизлардан гўзал!»
Вой бўлсайдим қўшиқ бобида
Тўқир эдим бошқа бир ғазал.

Гар қизлардан бўлса зиёда
Мен гулларни кесардим буткул,
То кўрмайин ёруғ дунёда
Шаҳинамдан сулувроқ бир гул.

Ўгит билан қийнама энди,
Ўгитларинг менга не даркор?!
Шоир бўлиб дунёга келдим,
Шоир каби ўпаман, дилдор.

* * *

Мен Босфорда бўлмаганман ҳеч,
Уни сўйлаб беролмам сенга.
Лекин мовий кўзларинг ҳар кеч
Денгиз бўлиб кўринар менга.

Қилмаганман Бағдодга сафар,
Карвон билан элтмадим хино,
Аммо бир зум тин олсам нетар
Тиззангга бош қўйиб, дилрабо!

Шафқат айла, жонгинам, дерман,
Ҳам қилурман қанча илтижо,
Россияда машҳур шоирман,
Нечун зарра қилмайсан парво?!

Куй таратар қалбимда гармонь,
Қайдадир ит ҳурар ойдин кеч,
Эрон қизи, мовий, бепоён
Юртни кўргинг келмайдими ҳеч?

Бунда кўнгил ёзгани эмас,
Излаб келдим хаёлан сени.
Оққушқанот қўллар ҳар нафас
Оғушига чорлади мени.

Нолишим йўқ ўтган умримдан,
Аммо ҳорғин дил излар ором.
Дилбар, менга қувноқ юртингдан
Бирор нарса сўйла бу оқшом.

Афсун билан тарқат ўйларим,
Токи чиқсин кўнглимдан гармонь,
Токи ўша шимол дилбарин
Ўйламайин, қилмайин армон.

Мен Босфорда бўлмаганман ҳеч,
Аммо сўйлаб берурман сенга.
Чунки мовий кўзларинг хар кеч
Денгиз бўлиб кўринар менга.

* * *

Заъфар юртга нур тўкар оқшом,
Боғда гуллар жавлон урган пайт,
Кел, жонганам, қўшик, айт, Хайём —
Куйлаб ўтган қўшиқлардан айт
Боғда гуллар жавлон урган пайт.

Ой нурига ғарқ бўлган Шероз,
Парвонадек учар юлдузлар.
Менга ёкмас, ўртанаман, рост,
Ҳижоб тутса дилрабо юзлар,
Ой нурига кўмилган Шероз.

Қизлар юзни сақлар хижобда,
Иссиқданми бўлиб асрамоқ,
Ё куймасин дерлар офтобда.
Севсин учун йигитлар кўпроқ
Қизлар юзни сақлар ҳижобда.

Ҳижоб билан дўст бўлма гулрў,
Ёз сўзимни ёдинг лавҳига,
Умр ўзи ғоят қисқа-ку,
Тўймоқ қийин толе шавқига,
Ёз сўзимни ёдинг лавҳига.

Қисматларда не қаролик бор,
Қолмас бир зум бахш этсанг рохат.
Гуноҳ бўлур шу сабаб, дилдор,
Бу дунёда яширсанг талъат,
Бергач уни она-табиат.

Боғда гуллар тебранар оқшом,
Юрагимда ўзга бир диёр,
Ўзим сенга қўшиқ айтай, ёр!
Бу қўшиқни билмаган Хайём.
Боғда гуллар тебранар оқшом…

* * *

Ҳаво тоза, мусаффо, зангор,
Гулзор бўлди менга сайилгоҳ.
Уфқларга йўл олган сайёҳ,
Етолмайсан саҳрога зинҳор.
Ҳаво тоза, мусаффо, зангор.

Далалардан ўтасан танҳо,
Боғлар сенга очади қучоқ.
Чинни гулга бўлиб маҳлиё,
Қаршисида чўкарсан ногоҳ
Далалардан ўтганда танҳо.

Шитирлар, йўқ, шивирлар барглар,
Нафис, гўё Саъдий ғазали.
Кўзларингга кўкнинг гўзали —
Олтин ойдан ёғилади зар,
Нафис, гўё Саъдий ғазали.

Дил қўшиғинг басталар пари,
Най сасидек майин, дилрабо.
Оғушига олса ул барпо
Кетар дилдан ғам, ҳижрон нари,
Най куйлайди майин, дилрабо.

Мана, узоқ кезиб пиёда
Чарчаганнинг эзгу матлаби:
Эсар салқин, хушбўй шаббода,
Шимиради қақраган лабим.
Эсар салқин, хушбўй шаббода..

3 oktyabr — Sergey Yesenin tavallud topgan kun

Sharq madaniyatiga katta qiziqish bilan qaragan Sergey Yesenin 1921-yil yoz faslining boshida ikki kun davomida Samarqandda ham bo’lib, bu yerdagi obidalar va osori-atiqalar bilan tanishdi. Bu tashrif uni shu qadar hayratga soldiki, oradan bir yil o’tib Italiyaga sayohat qilgan shoir «Baribir bu Samarqand emas!” deya qayta-qayta ta’kidladi. Samarqand sayohati taassurotlari Yeseninga Sharq muhitiga oshno bo’lish, mashhur «Fors mavzulari” turkumini yozishiga turtki bo’ldi.

Sergey YESENIN
SHE’RLAR
Ustoz Erkin Vohidov tarjimalari

* * *

Tongda meni uyg’ot ertaroq,
Mehribonim, mushfiq onajon!
Men yo’llarga ko’z tutay mushtoq,
Bizning uyga kelmoqda mehmon.

O’rmon ichra bugun, onajon,
G’ildirakning izlarin ko’rdim.
Yellar uni aylab zar kamon,
Tortqilagan kezlarin ko’rdim.

Erta tongda mehmon keladi
Oy shapkasin boshga ko’yib dol.
Uchqur oti ravon yeladi,
Kokillari tovlanadi ol.

Meni sahar uyg’ot, onajon,
Chiroqlarni yoqib qo’y hozir.
Deydilarki, bo’lmog’im ayon
Rossiyada shuhratli shoir.

She’r aytaman mehmonga ul dam,
Senga, onam, o’sgan yerimga.
Sahar turib soqqan suting ham
Quyiladi mening she’rimga.

* * *

Tong otadi beozor va jim,
Tuman ichra bo’zarar osmon.
Bugun yana seni esladim,
Mehribonim, munis onajon!

Avvalgidek yana, hoynahoy,
Tepalikka chiqarsan har tun.
Suv ustida halqib turgan oy
Tasviriga boqarsan mahzun.

Qaraysanu o’yga cho’marsan,
O’rtaguvchi dard ko’ksing aro,
Xayolingda o’g’ling bemaskan,
Vatanini o’ylamas aslo.

Qabristonga borasan asta,
Toshga boqib ko’rasan kimni?
Xo’rsinasan mayin va xasta,
O’ylab aka-singillarimni.

Garchi o’sdik bezori, chapan,
Qizlar esa may gulisimon.
Lekin xira ko’zlaring bilan
Buncha g’amgin boqma, onajon!

Yetar kulfat, yetar g’am, alam,
Tushun hayot aldoqlarini.
Ma’yus qolur hatto daraxt ham
Yo’qotganda yaproqlarini.

Noyoblik bor quvonchda, baxtda,
Visoldan ko’p hayotda firoq.
Chirigandan ko’ra daraxtda
Shamollarda yongan yaxshiroq.

* * *

Aldamasman o’zimni bu kun,
Yuragimda uqubatli g’ash.
Bezori deb nom oldim nechun?
Nega nomim bo’ldi janjalkash?

O’g’ri bo’lib o’rmon kesmadim,
Bo’yamadim qo’limni qonga.
Aybim faqat ko’cha kezganim,
Jilmayganim o’tgan-ketganga.

Men maskovlik bir dalli yigit,
O’zimga xon, tanti, chapani.
Ko’chadagi har bir daydi it
Yurishimdan taniydi mani.

Tverskoyda ko’rib yiroqdan,
Bosh irg’ashar menga otlar ham.
Jonvorlarga yaxshi o’rtoqman,
She’rim ular dardiga malham.

Boshimdagi bul silindrim
Jononlarga yoqish uchunmas.
Unda berib baytallarga yem,
Chaynashiga qilurman havas.

Odamlardan yuvdim qo’limni,
O’z do’stlarim sari intildim.
Eng chiroyli galstugimni
Kuchuklarning bo’yniga ildim.

Endi darddan xoliman bu kun.
Dilimda yo’k uqubatli g’ash.
Aldoqchi deb nom oldim shu-chun,
Shu-chun nomim bo’ldi janjalkash.

* * *

Bas! Bo’lar ish bo’ldi, kerakmas,
Qaytmas bo’ldim endi yurtimga.
Yaproklari qanot teraklar
Soya solmas endi ustimga.

Pastak kulbam bunchalar mensiz,
O’lib bo’lgan qari itim ham.
Maskovning bir burchida, esiz,
Zavol topmoq chog’i nasibam.

Bu shaharga bo’ldim men shaydo,
Garchi ko’hna, ko’rimsiz makon.
Mudrab yotgan oltin Osiyo
Gumbazlarda bo’lur namoyon.

Tunda esa, oy nur sochgan dam
Go’yo… bilmam, nima singari…
Bosh eggancha tashlayman qadam
O’sha tanish mayxona sari.

Meni kutar bu dahshat maskan,
Bunda tunni ulab saharga,
May ichaman o’g’rilar bilan,
She’r o’qiyman fohishalarga.

Kayf tumani chulg’aganda men
Faryod bilan ochaman ko’nglim:
«Men ham sizdek gumroh bandaman,
Mening ham yo’q, qaytarga yo’lim».

Pastak kulbam bukchayar mensiz,
O’lib bo’lgan qari itim ham.
Maskovning bir burchida, esiz,
Zavol topmoq chog’i nasibam.

* * *

Bir manzilga borurmiz kam-kam,
Bir manzilki, halovat hokim.
Yig’ishtirmoq chog’i menga ham
Boqiy yo’lga do’kon-dastgohim.

Ey siz, suluv, oppoq qayinlar,
Ey sen, zamin, bog’lar, barxonlar.
Ketayotgan saflarga qarab
Yuragimga cho’kar armonlar.

Men o’zimcha ko’p o’ylar surdim,
O’z hakimda she’r aytdim talay.
Baxtlimanki, yashadim, ko’rdim,
Bu dunyoga keldim har qalay.

Baxtlimanki, sevdim, intildim,
Quloch yozdim chechaklar aro.
Jonvorlarni ukam deb bildim,
Boshlariga urmadim aslo.

Bilaman, ul manzilda balqib
Yotmas oqqush bo’yin boshoqlar.
Ketayotgan saflarga boqib
Shundan menda alam, qiynoqlar.

Bilamanki, o’shal ma’voda
Bu kengliklar bo’lmas, shubhasiz.
Shuning uchun menga dunyoda
Yashayotgan odamlar aziz.

ONAMDAN MAKTUB

Endi ne ham o’ylab
Topadir xayol,
Javobni o’ylayman
Chakkamni tutib.
Stolim ustida
Yotar xafahol
Onaginam menga
Yo’llagan maktub.

«Ko’zimiz to’rt bo’ldi,
Bolam, kelaqol.
Yaxshiydi bayramga
Kelsang, har qalay.
Otangga ishtonlik,
Menga jun ro’mol
Olakel, bizlarda
Kamchilik talay.

Menga sira yoqmas
Shoirliging ham,
Janjalkashlik bilan
Topgan shuhrating.
Undan ko’ra omoch
Haydasang, bolam,
Obro’ keltirardi
Halol mehnating.

Men ham qarib qoldim,
Hech yo’q darmonim.
Oh, sen bo’lsang eding
Mening yonimda.
Kelinlik bo’lardim,
So’nggi armonim —
Nabira suyardim
Asrab jonimda.

Sen bola-chaqalik
Bo’lmading, daydi.
Yuragingni berding
O’zgaga oson.
Oilang bo’lsaydi,
Do’sting bo’lsaydi,
Senga mayxonalar
Bo’lmasdi makon.

Jonim bolaginam,
Ne bo’ldi senga?
Mo’min-qobil eding
Bir vaqt naqadar.
El-yurt havas bilan
Aytardi menga:
Aleksandr Yesenin —
Baxtiyor padar.

Afsus, niyatimiz
Bo’lmadi hosil.
Barbod bo’ldi so’nggi
Umidimiz ham.
Otang o’ylar edi —
She’r yozib qoyil,
Bir dunyo pul topib
Keladi bolam.

Ammo sendan bir so’m
Kelmas, bolajon.
O’kinchlarimizning
Bosh sababi shul.
Xomtama bo’libmiz,
Holingdan ayon:
To’lamas ekanlar
She’r yozganga mo’l.

Menga sira yoqmas
Shoirliging ham,
Janjalkashlik bilan
Topgan shuhrating.
Undan ko’ra omoch
Haydasang, bolam,
Obro’ keltirardi
Halol mehnating.

Endi bo’lsa bizni
Ezdi g’am, alam.
Ot yo’q,
Pul yo’q, borib
Olsak naqd so’mga.
Uyda bo’lsang eding,
U zehning bilan
Rais bo’lar eding
Volijroqo’mga.

Boshqacha bo’lardi
Bizning tiriklik,
Sarson yurmas eding
Sen ham yiroqda.
Xotining yonimda
Urchuq yigirib,
Sen birga qararding
Qarigan chog’da…»

Xatni g’ijimlayman,
So’z aytmoq qiyin,
Oh, bormi girdobdan
Chiqmoqqa imkon.
Yurak so’zlarimni
Aytaman keyin,
Javob maktubimda
Qilaman bayon.

JAVOB

Aziz onaginam,
Bo’lgin salomat.
Mehru shafqatingni
Sezib turibman.
Sen zarra tasavvur
Qilmassan faqat,
Nima deb dunyoda
Yashab yuribman.

Hozir siz yoqda qish,
Ayoz kechalar.
Deraza oldida
Surarsan xayol,
Osmonni to’ldirib
Yog’ilar ukpar,
Kimdir oq sirenni
Silkitgan misol.

Onam!
Shunday tunda
Bo’lurmi uxlab,
Tarnov uzra shamol
Chiyillar betin.
Yotmoqchi bo’lursan,
Ko’zingga xona
Tobutdek ko’rinib
Seskanar eting.

Izg’irin yig’ichi
Xotinga o’xshar.
Mingta d`yak bo’lib
Cho’zar badkirdor.
Qor yerga sochadir
Oppoq tangalar…
Tobut ortida bor
Na do’st va na yor…

Menga hammasidan
Ma’qul navbahor,
Ko’nglimga munosib
Toshqin shiddati.
Bunday payt xar bir cho’p
Bir kemacha bor.
Dala — cheksiz ummon,
Yo’q nixoyati.

Barcha ko’klamlardan
Men sevgan ko’klam —
Bashar dilidagi
Buyuk inqilob.
O’shanga intilib
Chekarman alam,
O’shani sevaman,
Chorlayman shitob.

Lekin bor muzlagan
Yer sayyorasi.
Shundan men nolalik
She’r ovorasi,
Shundan men serjanjal
Va oshuftahol.
Onajonim,
Kelar bizga ham fursat,
Keladir intizor
Kutganimiz dam.
Biz axir turibmiz
Jangga bo’lib taxt,
Kim zambarak tutib,
Kim tutib qalam.

Qo’y, puldan gapirma,
Mol-mulk na kerak.
Bu so’zlarni yozgan
Senmisan, yo rab:
Nima, men molmidim
Va yoki eshak,
Qoziqdan yechmasa
Yotguvchi qarab.

Men o’zim boraman,
Vaqt kelar bir kun,
Muzlagan kurraga
To’p otilar chog’ —
Boraman jun ro’mol
Olib sen uchun,
Cholga paytavalik…
Bo’lgin faqat sog’…

Hozircha izg’irin
So’fidek cho’zar,
Yig’ichiga o’xshab
Uvlar badkirdor.
Qor yerga sochadir
Oppoq tangalar,
Tobut ortida bor
Na do’st va na yor.

HAYOT YO’LIM

Kemadek sohilga
Kelmoqda umrim,
Yana xotiralar
Chulg’ar o’yimni
Kel endi,
Ohista so’zlab ber,
She’rim,
Bosib o’tgan hayot yo’limni.

Tor kulba.
Achimsiq qoramoy isi,
Ko’hna sajdagohu
Lipillagan sham…
Qanday soz,
o’sha ilk bolalik hissi
Yuragimda yashar to shu dam.

Deraza ostida
Alanga — quyun.
To’qqizdaman.
Kursi, kampir, oq baroq…
Kampir g’amgin kuylar
Dalalar kuyin
Va esnar, e voh, deb
Cho’qinar uzoq.

Raqs etardi quyun
Qanotni kerib,
Misli jinlar bazmi —
Qizir gijdu bang.
O’shanda saltanat
Qurbonlar berib
Yapon bilan qilar edi jang.

Shunda Rossiyaning
Qora ishlarin —
Bilmasdim.
Bilmasdim — nedir jang, g’anim…
Ryazan` dexqonlari
Don ekkan zamin,
Qo’ng’ir tuproq edi
Mening vatanim.

Men faqat dehqonlar
So’zin eslayman.
So’kilardi shohu
Shayton barobar.
Ammo, ajab yo’qki,
Bunga javoban
Jimgina kulardi
Limu rang sahar.

O’shanda men ilk bor
Tuzdim qofiya,
Hislar quyunida
Aylandi boshim.
Bir kirib qoldimmi
She’r girdobiga —
Bor dedimu unga
Bor ko’nglim ochdim.

Olis u yillarni
Eslayman arang.
Bobom, achitmagin,
Derdi, miyani.
Bekorchi ishni qo’y,
Bordiyu yozsang,
Mana, sulini yoz,
Yoki biyani.

Meni asir etgan
Sohir she’riyat.
Xayol osmonidan
Tushmay zaminga,
O’ylardim, bo’lurman —
Mashhur, badavlat,
Ryazanda zo’r haykal
Qo’yishar menga.

O’n besh yoshda bir qiz
Jigardan urdi,
Xayol daryosida
Suzardim maftun.
Der edim, u go’zal,
Hurlarning huri
Menga xotin bo’lar
Vaqt kelib bir kun.

Yillar o’tdi.
Yillar yuzga iz solar,
O’zgacha ko’rk berar,
O’zgacha ziyo.
O’sha xayolparast
Qishloqi bola
Bugun poytaxtda —
Shoiri yakto!

Shoirlik dardiga
Duchor bo’ldimu
Yurt kezib ko’ngilga
Izladim taskin.
Na visol shavq berdi,
Na hijron, qayg’u,
Hayot aldoqlari
Quritdi ashkim.

Rus` asli nimadir,
Angladim shunda,
Angladim, nimadir
Sha’n ila shavkat.
Horg’in yuragimga
Kunda va kunda
Og’u bo’lib tomdi
Bitta uqubat.

Mening shoirligim
Bir pul o’zimga.
Mensiz ham she’rbozning
Urug’i serob.
O’lsam haykal qo’ymang
Ryazanda menga,
Xasta bu ruhimga
Solmang iztirob.

Rossiya… Podsholik…
Qanday bemaza!
Pastkash kitoblarning
«Kamtar» viqori!
Qabul et, Moskva,
Mana, bo’lmasa,
Senga yana bitta
Dardkash bezori!

Ko’ramiz!
Kim bo’lur bu jangda. g’olib,
Yangradi qishloqning
Sha’n madhiyasi.
Nozik davralarni
Larzaga solib
She’rim bilan kirdi
Ryazan’ biyasi.

Yoqmaydimi?
Mayli.
Siz-ku Lorigan,
Va gullarga mehr
Qo’ygansiz faqat,
Bilasizmi, axir,
O’sha siz yegan —
Oq non axir go’ngdan
Bitgan ziroat…

Yana yillar o’tdi
O’zga iz solib.
Ta’rifiga ojiz
Shoirning gapi.
Yurtda podsholikning
O’rnini oldi
Ishchilar sinfining
Ulug’vor safi.

O’zga yurtlar aro
Kezmoqdan horib,
Yana qishlog’imga
Qaytdim, netayin.
Yashil sochlarini
Oftobga yoyib
Menga peshvoz chiqdi
Bir tup oq qayin.

Naqadar ajoyib,
Naqadar suluv.
Bundoq siyna bo’lmas
Jononlarda ham
Ana, aravaga
Ortishib suli
Menga tomon kelar
Bir necha odam.

Ular meni bilmas,
Men bir yo’lovchi,
Ana, kampir o’tdi
Boqmay yuzimga.
Butun vujudimga
Otash qalovchi
Allaqanday bir kuch
Urdi ko’ksimga.

Nahotki u o’sha!
Tanimas nahot!
Mayli, o’taversin,
Bilmasin, mayli.
Boshdan oshib yotar
Mensiz ham kulfat,
Ko’zlar chuqur botmish
Hasrat tufayli.

Oqshomlar kepkamni
Bostirib qoshga,
(Sovuq nigohimni
Ko’rmasin deb el)
Ohista boraman
Buloq boshiga,
Bo’m-bo’sh dalalarda
Sokin esar yel.

Yoshlik o’tdi. Endi —
Mehnatga, demak,
Ammo demasmanki,
U yillar qaytsin.
Istagim, bu dalli —
Devona yurak
Endi sozu yetuk
Qo’shiqlar aytsin.

Quvvat bag’ishlasin
Yana ko’nglimga
Yangicha qishloqning
Mehrigiyosi.
Shuhrat keltirganday
Bir zamon menga
Hov o’sha qadrdon
Rusning biyasi.

* * *

Kel meni o’p, o’pa qol
Qonaguncha to labim,
Faqat shodlik va visol
Bu hayotdan talabim.

To’nkarilgan qadahlar
Bizga emas bazm aro.
Bu dunyoda yasharlar
Faqat bir bor, dilrabo!

Shom pardasi ko’k, harir,
Falakka bir qil nigoh.
Sariq quzg’un misoli
Charx uradi ko’kda moh.

O’pgin meni, o’p tezroq,
So’nayotir hayotim.
O’sha ko’kda uchgan zog’
Sezdi mening mamotim.

O’lim asli haq ekan,
Mayli, endi o’layin,
Lek ko’z yumish oldidan
Lablaringga to’yayin.

To mangulik uyquda
Yangrab tursin har nafas
Mayin, tiniq, osuda —
«Senikiman» degan sas.

Doim to’la qadahlar
Sochib tursinlar ziyo…
Bu dunyoda yasharlar
Faqat bir bor, dilrabo!

* * *

Singlim Shuraga

Bu dunyoda men bir yo’lovchi,
Shodon menga qo’l silki, erkam.
Xuddi shunday tinch, erkalovchi
Ziyo to’kar kuz fasli oy ham.

Isinurman oyning taftiga,
Ilk bor uyadan orom olar jon.
Allaqachon so’ngan sevgiga
Umid bog’lab yashayman hamon.

Bunga bois — shu makonimiz,
Shu yer — oppoq, sho’r manglay turbat,
Qaylardadir toptalgan nomus,
Kimlargadir qadrdon g’urbat.

Yashirmayman, har kim ham bilar:
Boshqa-boshqa emas, jon singlim,
Ikkimiz ham bir sevgi bilan
Shu vatanga qo’yganmiz ko’ngil.

* * *

Lablaringni burma, menga qilma tamanno,
O’zgadadur mening ko’nglim, sendamas aslo.

Atay sening derazangga egilganim yo’q,
Seni izlab kelganim yo’q, tikilganim yo’q.

Zor emasman senga, faqat bu oqshom bexos
O’ta turib boqqim keldi darchangdan, xolos

* * *

Dalalar oq kiygan, oqargan oy ham,
Kafanga o’ralib yotibdi o’lkam.
O’rmonlarda yig’lar oq qayinlar jim,
Bu yerda kim o’lgan? Balki men o’zim?..

* * *

Shoir, tun qo’ynidan nima izlading,
Chiqdingmi oyga she’r bitmoq o’yida!
Ko’pdan xira tortmish mening ko’zlarim
Muhabbat, kartayu sharob ko’yida.

Ko’k uzra suzadi sokin oymoma,
Shunchalar oydinki, tinadi nigoh,
Men tappon xotinga tikkandim, ammo
Sho’rimga tuz qarg’a chiqibdi, e voh!

* * *

Boqma menga buncha g’azabkor,
Seni yomon ko’rmasman aslo.
Bil’aks, sening nozli, beozor
Nigohingga bo’lganman shaydo.

Ko’rsatmoqchi bo’larsan o’zing —
Bir ma’suma, hech yo’q gunohi.
Yumib yotib tulki ham ko’zin
Quzg’unlarni ovlaydi gohi.

Kel, ovlayver, baribir menga,
Erta sovib qolma har qalay.
Balki, muzlab bo’lgan ko’nglimga
Qo’l cho’zganlar umrimda talay.

Ha, sevaman, senimas ammo,
Sen — aks-sado, soyasan faqat.
Doim sening chehrangda paydo
Moviy ko’zli men sevgan tal’at.

U ko’rinmas ma’suma bo’lib,
U hattoki bir oz sovuqroq.
Lek ulug’vor xiromi ila
Solib qo’yar qalbimga titroq.

Qani, uni unutsam bir dam,
Intilmasam bir lahza, qani…
Sen-chi, hatto g’azab chog’i ham
Tashlamassan yolg’on ishvani.

Seni sevmam, lek netay, e voh,
Ochadirman bag’rim umrbod.
Bo’lmasaydi jannat va do’zax,
O’ylab topar edi odamzod.

O’LIMI OLDIDAN YOZGAN SHE’RI

Xayr endi, xayr do’stginam,
Bag’rimdasan, ko’ngil malhami.
Muqarrar bu ayriliqning ham
Visoli bor oldinda hali.

Xayr, do’stim, so’zga ochma lab,
Qo’y, men uchun o’rtama bag’ir,
Bu hayotda o’lmoq-ku bor gap,
Yashamoq ham yangimas, axir!

«FORS TARONALARI» TURKUMIDAN

* * *

Bugun dedim sarrofga atay,
Alisharkan so’mni tumanga:
«O’rgat, go’zal La’limga aytay,
O’rgat sevdim, demoqni manga».

Ul sarrofga dedim bugun men
Yeldan sokin, jilg’alardan tinch:
«O’rgat menga, go’zal La’limdan
Fors tilida so’rayin o’pich».

Yana dedim sarrofga atay
Hayajonim dilda berkitib,
«O’rgat, go’zal La’limga aytay,
O’rgat, aytay «menikisan», deb.

Shunda menga dedi u, e voh —
Ishq sharhiga topilmas so’zlar.
Sevaman der dildan chiqqan oh,
Yoqut kabi yonguvchi ko’zlar.

So’rma mendan bo’saning ismin,
Nomi yo’qdir senga aytmoqqa,
U keltirib atirgul isin,
Gulbarg bo’lib qo’nar dudoqqa.

Sevgi dilga bermas kafolat,
Sevgi baxtga yo dardga yo’llar.
Menikisan deyolur faqat
Yuzdan hijob ko’targan qo’llar.

* * *

Shahinam, o mening Shahinam,
Bilsang, shimol Vatandir menga.
Dalalardan so’ylaymi senga.
Oy nur sepgan boshoqlardan ham.
Shahinam, o mening Shahinam.

Bilsang, shimol Vatandir menga.
Unda oy ham yuz bora ulkan.
Sheroz qancha bo’lmasin ko’rkam
Aziz o’lka Ryazandir menga.
Bilsang, shimol Vatandir menga.

Dalalardan so’ylaymi senga?
Sochim olmish bug’doyidan rang.
Barmog’ingga o’ra xohlasang,
Zarra og’riq sezilmas menga,
Dalalardan so’ylaymi senga?

Oy nur sepgan boshoqlardan ham
Oltin sochim so’ylasin, dildor,
Kul, o’yna-yu, dalamni zinhor
Eslatmagin menga, jonginam,
Oy nur sepgan boshoqlarni ham.

Shahinam, o mening Shahinam,
Shimol yoqda bir nozanin bor:
Senga o’xshar, g’oyatda dildor
Balki meni o’ylar ul sanam…
Shahinam, o mening Shahinam.

* * *

Deding: Sa’diy doimo yorning
Siynasidan olarkan bo’sa.
Xudo haqqi, shoshma, dildorim,
Qochmas axir o’rganish bo’lsa.

Deding: — Qur’on so’zi azaldan
«Alqasosu minalhaq» tamom!
Men tug’ilgan bo’lsam Ryazanda
Qaydan tanish bo’lsin bu kalom.

Sen kuylading: «Furot ortida,
Gullar borki, qizlardan go’zal!»
Voy bo’lsaydim qo’shiq bobida
To’qir edim boshqa bir g’azal.

Gar qizlardan bo’lsa ziyoda
Men gullarni kesardim butkul,
To ko’rmayin yorug’ dunyoda
Shahinamdan suluvroq bir gul.

O’git bilan qiynama endi,
O’gitlaring menga ne darkor?!
Shoir bo’lib dunyoga keldim,
Shoir kabi o’paman, dildor.

* * *

Men Bosforda bo’lmaganman hech,
Uni so’ylab berolmam senga.
Lekin moviy ko’zlaring har kech
Dengiz bo’lib ko’rinar menga.

Qilmaganman Bag’dodga safar,
Karvon bilan eltmadim xino,
Ammo bir zum tin olsam netar
Tizzangga bosh qo’yib, dilrabo!

Shafqat ayla, jonginam, derman,
Ham qilurman qancha iltijo,
Rossiyada mashhur shoirman,
Nechun zarra qilmaysan parvo?!

Kuy taratar qalbimda garmon`,
Qaydadir it hurar oydin kech,
Eron qizi, moviy, bepoyon
Yurtni ko’rging kelmaydimi hech?

Bunda ko’ngil yozgani emas,
Izlab keldim xayolan seni.
Oqqushqanot qo’llar har nafas
Og’ushiga chorladi meni.

Nolishim yo’q o’tgan umrimdan,
Ammo horg’in dil izlar orom.
Dilbar, menga quvnoq yurtingdan
Biror narsa so’yla bu oqshom.

Afsun bilan tarqat o’ylarim,
Toki chiqsin ko’nglimdan garmon`,
Toki o’sha shimol dilbarin
O’ylamayin, qilmayin armon.

Men Bosforda bo’lmaganman hech,
Ammo so’ylab berurman senga.
Chunki moviy ko’zlaring xar kech
Dengiz bo’lib ko’rinar menga.

* * *

Za’far yurtga nur to’kar oqshom,
Bog’da gullar javlon urgan payt,
Kel, jonganam, qo’shik, ayt, Xayyom —
Kuylab o’tgan qo’shiqlardan ayt
Bog’da gullar javlon urgan payt.

Oy nuriga g’arq bo’lgan Sheroz,
Parvonadek uchar yulduzlar.
Menga yokmas, o’rtanaman, rost,
Hijob tutsa dilrabo yuzlar,
Oy nuriga ko’milgan Sheroz.

Qizlar yuzni saqlar xijobda,
Issiqdanmi bo’lib asramoq,
YO kuymasin derlar oftobda.
Sevsin uchun yigitlar ko’proq
Qizlar yuzni saqlar hijobda.

Hijob bilan do’st bo’lma gulro’,
Yoz so’zimni yoding lavhiga,
Umr o’zi g’oyat qisqa-ku,
To’ymoq qiyin tole shavqiga,
Yoz so’zimni yoding lavhiga.

Qismatlarda ne qarolik bor,
Qolmas bir zum baxsh etsang roxat.
Gunoh bo’lur shu sabab, dildor,
Bu dunyoda yashirsang tal’at,
Bergach uni ona-tabiat.

Bog’da gullar tebranar oqshom,
Yuragimda o’zga bir diyor,
O’zim senga qo’shiq aytay, yor!
Bu qo’shiqni bilmagan Xayyom.
Bog’da gullar tebranar oqshom…

* * *

Havo toza, musaffo, zangor,
Gulzor bo’ldi menga sayilgoh.
Ufqlarga yo’l olgan sayyoh,
Yetolmaysan sahroga zinhor.
Havo toza, musaffo, zangor.

Dalalardan o’tasan tanho,
Bog’lar senga ochadi quchoq.
Chinni gulga bo’lib mahliyo,
Qarshisida cho’karsan nogoh
Dalalardan o’tganda tanho.

Shitirlar, yo’q, shivirlar barglar,
Nafis, go’yo Sa’diy g’azali.
Ko’zlaringga ko’kning go’zali —
Oltin oydan yog’iladi zar,
Nafis, go’yo Sa’diy g’azali.

Dil qo’shig’ing bastalar pari,
Nay sasidek mayin, dilrabo.
Og’ushiga olsa ul barpo
Ketar dildan g’am, hijron nari,
Nay kuylaydi mayin, dilrabo.

Mana, uzoq kezib piyoda
Charchaganning ezgu matlabi:
Esar salqin, xushbo’y shabboda,
Shimiradi qaqragan labim.
Esar salqin, xushbo’y shabboda..