Adib asarlari, tarjimalari, hamda o'zbek va jahon adabiyotidan namunalar
Tariximizdagi muhim tarixiy sanalar haqida ma’lumotlar, asarlardan parchalar
31 август — қатағон қурбонларини ёд этиш куни“Катта террор” 1937 йил июлдан бошланиб 1938 йил ноябргача давом этган. Шу вақт ичида бутун совет империяси бўйича 1,5 миллион киши қамоққа олинган, шундан 700 мингги отиб юборилган. Ўзбекистон ССРда эса 1937 йил 10 августдан 1938 йил 1 январгача 10700 киши қамоққа олинган. Улардан 3613 киши отилган. Davomini o'qish
Ардоқли шоира Марина Цветаева таваллудининг 125 йиллиги олдиданТаржимондан: Рус шеърияти тарихида Пушкин даври шоирлари ижодини қамраган йиллар тимсолий тарзда «Олтин аср» номини олган бўлса, XIX аср бошлари ижод қилган шоирлар даври «Кумуш аср» деб олган. Мен «Кумуш аср» вакилларидан Гумилёв, Ахматова ва Цветаевани жуда яхши кўраман. Гумилёв шеърларидаги жаҳонгашта туйғулар, Ахматованинг сокин ҳайқириқлари, Цветаеванинг девона сатрларини таърифлашга ожизман. Қўлимдан келгани уларнинг гўзал шеъриятига мафтун бўлиш, холос. Davomini o'qish
Ушбу мақола “Жаҳон адабиёти” журналининг 1997 йил 4-, 5-, 6-сонларида босилган рус тадқиқотчиси Игор Буничнинг “Партиянинг олтинлари” номли ҳужжатли асарида таниқли давлат арбоби Анвар пошо номи тилга олинган ўринга, энг аввало, таниқли халқаро фирибгар, Германия давлати ёрдамида Россияда большевиклар инқилобини молиялаштирган Александр Львович Парвус (аслида Израиль Лазаревич Гельфанд) билан Анвар пошо муносабатига изоҳ бериб қўйиш мақсадида ёзилган. Davomini o'qish
4 август — Анвар Пошо шаҳид бўлганининг 95 йил йиллиги«Сен мактубингда қилич ва жангни севганим қадар ҳеч нарсани севмаслигимни ёзибсан. Аммо бирор-бир нарса тўғрисида «фақат ишни севаман» деб ҳам айта олмайман (айтсам ёлғон бўлади). Сен билурсанким, маним ҳақимда туҳмат ташвиқотлар юритган бадбахт кимсаларнинг иддао этганларидек, мен бу олис диёрларга мол-дунё ахтариб бой бўлмоқ, ёки ўз ҳокимиятимни қурмоқ учун келганим йўқ. Мени сендан узоқлаштириб, бу жойларга келтирган Жаноби Ҳақнинг зиммамга юкланган муқаддас бир вазифасидир…» (Анвар пошонинг севикли хотини — Султоннинг гўзал қизи Нажибахонимга ёзган охирги мактубидан) Davomini o'qish
Абдулҳамид Чўлпон таваллудининг 120 йиллигигаЧўлпоннинг дин ва миллат ҳурриятига умид боғлаганлигини исботловчи энг характерли далиллардан бири – унинг 1922 йил 4 августида шаҳид кетган Анвар пошога бағишланган «Балживон» номли шеъри ҳисобланади. Хориждаги олимлар ушбу шеър ҳақида тез-тез фикр айтган бўлсалар-да, ўзбек адабиётшунослигида унинг номи ҳам деярли тилга олинмай келинган. Ҳолбуки, «Балживон» Чўлпоннинг «Гўзал Туркистон», «Гўзал Фарғона» шеърлари сингари қўлдан қўлга ўтиб, «турку каби» севиб ўқилган. Davomini o'qish
Абдулҳамид Чўлпон таваллудининг 120 йиллигигаОйдин кечаларда, сирли Нилнинг бўйларида узун этакларингни майсалар, гуллар устидан судраб юруб янги очилғон вафо ҳидли нилуфар чечаги узубсан. Ўзингни елпиб турғучи қулға чечакнинг фазилатларидан гапирганингни эшитдим: «Бу гул сувда ўсиб, сувда етишиб, яна сувда битадир», — дединг. Биламан, тенгсиз қиз, биламан. Нил суви билан ўсган нилуфарни қанча мақтасанг ҳам оздир. Davomini o'qish
23 май — Буюк ватандошимиз Мунаввар Қори миллий озодлик йўлида шаҳид бўлган кун. Унутмайлик!1931 йил 23 май куни Мунаввар қори Абдурашидхон ўғли Москванинг Бутирка турмасида отиб ўлдирилган эди. Сал кам бир йилча аввал жоҳил шўро зиндонида экан, у ўзини тергов қилган нокасларга шундай деган эди: «Ҳозир мен сизнинг қўлингизда тутқинликдаман, агар ўлдирмоқчи бўлсангиз, мана сизга менинг бошим…Бутун умрини миллатини маърифий равнақ йўлига бошлашга уринган, она юрти Туркистон ҳуррияти учун сўнгги нафасигача курашган буюк ватандошимизни ёд этайлик, улуғ Инсон ҳақларига Қуръони Каримдан оятлар тиловат қилайлик. Davomini o'qish
Икки таниқли рус шоири — Николай Гумилёв билан Анна Ахматова оиласида туғилган Лев Гумилёв бутун умри давомида сиёсий таъқиб остида яшади. Аммо, илмга бўлган ташналик, айниқса,туркийлар тарихига бўлган беқиёс қизиқиш (онаси томирида туркий қон бўлгани таъсирида бўлса керак), узоқ ва машаққатли меҳнату изланишлар Лев Гумилёв номини дунё илм аҳли томонидан тан олинган билимли тарихшунос тимсолига айлантирди. Davomini o'qish
1863 йил 29 май куни А. Вамбери қўшилиб олган карвон Хева хонлиги тупроғига қадам қўяди. 30 май куни Хева яқинидаги қишлоқда дам олишади. А. Вамбери: 30 май куни биз ўзбек қишлоғига кириб келдик. Бу қишлоқ аҳолиси мен кўрган биринчи ўзбеклар эди; «улар жуда ҳам ажойиб инсон эканлар», — деб ёзади дафтарига. Хевани кўрган Вамбери ҳайратда қолади. «Мен аввал Хеванинг шунчалик чиройлилигини саҳро билан қиёсдан бўлса керак, деб ўйлар эдим…». Davomini o'qish
9 май – Хотира ва қадрлаш куни олдиданБу бемаънилик ҳақида ўнлаб рўмонлар ёзган Эрих Ремарк битгани каби: “Қон дарёсини тўхтатишга қурби етмаган, юз минглаб бунақа даҳшатхоналарни очиб қўйган жамиятнинг минг йиллик тараққиётига ишонмайман, бари ёлғон, бу тараққиётдан инсонга сариқ чақалик наф йўқ”. Davomini o'qish
Болалигида чечак хасталигидан кўзи ожиз бўлиб қолган Вaйсал созга меҳр қўйди. Отаси ва онасидан эрта ажралгани, бирин-кетин оламдан ўтган икки фарзанди доғи туфайли Вейсел дардли-дардли қўшиқлар куйлай бошлади. Унинг «Менинг содиқ ёрим қора тупроқдир», «Дўстлар мени хотирласин», «Узун-қисқа бир йўлдаман» шеърлари шу даврда ёзилган. Davomini o'qish
Саҳифа буюк Нозим Ҳикмат таваллудининг 115 йиллигига бағишланадиНозим Ҳикматчалик ХХ аср ўзбек шеърияти тараққиётига, туркчада ижод қиладиган халқлар адабиётига, деярли барча ўзбек шоирлари изланишларига кучли таъсир кўрсатган бошқа бирон бир шоирни топиш амримаҳол бўлса керак. ХХI асрдаям туркча адабиётнинг порлоқ юзларидан бири бўлиб қолаётган Нозим Ҳикмат шеърларини ёш шоирлар ўзбек тилига ўзбекчалаштираётгани, табдил этаётгани мени қувонтиради. Davomini o'qish