Низомий эрди андоқ рили воло
Ки, чекти ганжу гавҳар рили боло.

Керак ҳам рил эрур, бу нукта маълум
Ки, солғай рил хартумиға хартум.

Агарчи рашшанинг хартуми ҳам бор,
Ел озориға нЭши шуми ҳам бор.

Чу суртар рил хартумини дарҳам,
Бўлур захмиға юз минг рашша марҳам.

Букун ул рилу бу ҳинду эрур бил,
Кичикрак бўлса ҳам, лекин эрур рил.

Кичик гар эрса эл андешасидин,
Эрур Ҳиндустоннинг бешасидин.

Ало то абри найсон зинда рили,
Кияр баргуствони чархи нили.

Бу икки рилни ғуфронрараст эт,
Майи раҳматдин икки рилни маст эт.

Навоийға дағи шавкат етургил,
Бу икки рилдин қувват етургил.

Ки, бўлсун бу ики рили замондек,
Қаю рили замон, рили дамондек.

Ки, топиб маст бўлмоқ решасин ул,
Мусаххар айласун сўз бешасин ул.

Кел, эй соқийки14, тушмиш жонима жўш,
Кетур бу ики ёди бирла бир қўш;

Алар ишқида нўш айлаб ики жом,
Тутай Жомий15 майи мадҳин саранжом.

[VII]

Ҳазрати шайхул-исломий мавлоно Нуриддин Абдураҳмон Жомий (умрлари узайсин) мадҳидаким бу лабташнаи водийи ҳайратқа мунингдек маъни бодасининг жоми анинг ҳиммати майхонасининг сувчиларидин дам-бадам тўлди ва анинг дуоси пиймонасининг соқийларидин лаболаб бўлди1

Ики пил ўлса Хусрав ё Низомий,
Эрур юз рил чоғлиғ рил Жомий.

Муҳаббат жоми дурдошоми улдур,
Ҳамоно Зиндарили Жоми2 улдур.

Кўруб сармасти жоми ваҳдат они,
Демишлар Зиндарили ҳазрат они.

Чу ул май дурдидин бўлмиш хурўши,
Сафо аҳлидур онинг дурднўши.

Майи таҳқиқ этар ҳолатда ошом,
Чекиб ложуръа гар гардун эрур жом.

Бўлуб зоҳир фано тимсоли андин,
Тутуб оламни олам холи андин.

Фано ул навъ этиб нафъйи вужуди3
Ки, ер топиб набуд ўрнида буди.

Бўлуб андоқ фано даштида маъдум
Ки, сайри шоҳроҳи хатти мавҳум.

Бу хатқа нуқтаким мавжуд эмастур,
Хирад оллинда жуз нобуд эмастур.

Фано мулкида жисми ўйла фони
Ки, фаҳм айлаб саводи аъзам они.

Жаҳонни ким қила олғай таваҳҳум
Ки, бўлғай нуқтаи мавҳум аро Ким.

Ўзин худ бир жаҳони бегарон бил,
Камолотин ўзидек бир жаҳон бил.

Жаҳон ичра жаҳонким торти мукнат,
Солиб ики жаҳон аҳлиға ҳайрат.

Жаҳон йўқ, олами кубро5 де они,
Жаҳонда мақсади ақсо6 де они

Ки, ҳарне олами суғро7да мавжуд,
Бори бу олами кубпода мавжуд.

Бошиким тарк тожидин баруманд,
Бўлуб тожиға гардун тугма монанд.

Либоси фақри кенграк юз жаҳондин,
Жаҳон силки келиб бир ришта ондин.

Замири лужжаи заххори маъни,
Каломи гавҳари шаҳвори маъни8.

Ўзи дарё, сўзи дурдек муҳайё,
Яна маънидин ул дур ичра дарё.

Келиб дарёнасаб, гавҳарҳасаблиқ,
Ишида неча боқсанг булажаблиқ.

Қалам баҳри кафида турфа ишдур,
Магар дарё аро бутган қамишдур.

Ажаб эрмас қамиш бўлмоқ шакаррез,
Ва лекин бу қамиш бўлмиш гуҳаррез.

Учидин ҳам гуҳар оламға сочиб,
Ичидин ҳам шакар дўкони очиб.

Саросар гўйиё ул най гуҳардур,
ғалат қилдим, лаболаб найшакардур.

Оғизлар ичра лаззат шаккаридин,
Қулоқлар ичра зийнат гавҳаридин.

Қулоғни бу гуҳар фарсуда қилмай,
Оғизни ул шакар олуда қилмай.

Шакар ул навъ тормай коми идпок,
Гуҳар бу тавр келмай равшану пок.

Ало, токим, гуҳар сероб бўлғай,
Шакарнинг шираси жуллоб бўлғай.

Сўзин тут гавҳари кони маони,
Шакаржаллоблиғдин асра они.

Навоийким муриду бандасидур,
Иподат йўлида афгандасидур.

Ҳамул гавҳар била кўнглин ёрутқил,
Ҳамул шаккар била комин чучутқил.

Каломин ул гуҳардек айла рангин,
Ҳадисин ул шакардек айла ширин.

Кетургил, соқий, ул жоми киромий
Ки, тутсун риндлар сархайли Жомий.

Чу рири дайр май қилди ҳавола,
Ичармен гар эрур гардун риёла.

[VIII]

Бу Паришон ажзонингки, гули оташин авроқидек даҳр гулистони булбулларини ҳазордастон била ўтлуқ фаредға солди — баргидин шуъла ва хурдасидин шарора кўргузмоқига боис не бўлғонға қалам сурмак ва бу ошуфта авроқнингки, чархи барин ажзосидек жаҳон дашти мажнунларини минг балоға дастон қилиб сўзнок фиғонға учратти — шафақидин ёлин ва ахтаридин ахгар ёрутмоғиға мужиб не эрконни рақам урмоқ ва ўзин булбули Мажнундек гулрух Лайлиси фироқиға
солиб ғам тоғида Фарҳод била ҳамовоз қилмоқ

Мушаъбид чарх аро ҳар сеҳрсозе
Ки, бир туғроға нақш этгай тирозе.

Агар ул райкар ўлсун зишт ё хўб,
Ва гар макруҳ бўлсун, йўқса марғуб

Ки, гар аввал анга этмас тааммул,
Замир авроқида қилмас тахайюл,

Шуруъ этмаклиги имкон эмастур,
Хирад оллинда бу ринҳон эмастур.

Яна бир буки ҳеч иш ҳодис ўлмас
Биравгаким анга бир боис ўлмас.

Мангаким бу таманно бўлди райдо
Ки, шавқи айлади кўнглумни шайдо.

Дуру гавҳар хаёлин жонға солди,
Мунунгдек баҳри бероёнға солди.

Буюрди солмоқ очиб речу тобин,
Фалак буржиға ўргамчи танобин.

Бало тоғиға зўр изҳори бирла,
Кетурмак нақб қоқум хори бирла1.

Қалам баргу гули насринға сурмак,
Рақам Фарҳод ила Ширинға сурмак.

Мунга доғи зарур эрди тааққул,
Чиқормоқ бир тикандин юз туман гул.

Зарурий бўлди авзоиға тағйир2
Ки, дилкаш бўлғай ушбу сафҳа тасвир.

Яна боис буким, ишқи балошўр,
Бир ўтдин айлаб эрди жонима зўр3.

Тилим худ бор анинг таърифида лол,
Қилай хомам тилидин шарҳи аҳвол.

Ҳазин жонимда бор эрди балое,
Балолиғ ишқ ила ҳарён ҳавое.

Биров ишқи солиб жонимға андуҳ,
Машаққат тоши юклаб кўҳ то кўҳ.

Бўлуб зулми ўтидин хаста жоним,
Қарориб дуди бирла хонумоним.

Биров йўқ, кофири қотилниҳоде,
Париваш, девзулме, ҳурзоде.

Кўзининг куфридин юз жонға офат,
Туман минг кишвари имонға офат.

Сироҳи зулм ила чун келтуруб зўр,
Жаҳон мулкига солиб ғорати ғўр.

Кўзи солғоч кўнгул кунжиға ошуб,
Бўлуб кирпиклари сабру хирадрўб.

Тушуб олам аро ғавғоси ҳарён,
Жаҳон мулкида вовайлоси ҳарён.

Фаранг аҳлида зулмининг фиғони4,
Хитоу Чинда жаври қўзғалони.

Шафақгун май сори чун қўл узотиб,
Чу ахсумлаб қуёш жомин ушотиб.

Келиб ул бўлғоч эл қатлиға мойил,
Ажал тиғу кафан айлаб ҳамойил.

Чу боғлаб бодро жавлониға бел,
Фалак авроқин элтиб ҳар тараф ел.

Жунундин ақлкуш, бал дурдкаш ҳам,
Пари рухсора, бал девонаваш ҳам.

Мени маҳзунни ишқи барқрафтор,
Ул офат ўтиға айлаб гирифтор.

Фалак зулм айлабон мен мубталоға
Ки, айлаб мубтало андоқ балоға.

Ичимни дард этиб маҳзун анингдек
Ки, маҳзун бўлмағай Мажнун анингдек:

Бўлуб вайрона кўнглум ғам қушидин,
Маломат тоши ёғиб тўш-тўшидин.

Жунун кўнглумни дашти ғамға солиб,
Не ғам, ҳар лаҳза бир оламға солиб.

Не маҳзун хотиримға васли мумкин,
Не ҳажрида ўтум бир лаҳза сокин.

Бор эрди дард қотил, ишқ бебок,
Булардин тундроқ маъшуқи чолок.

Вафосиз, табъсиз ноаҳл анго хуш,
Вафо аҳли била биттабъ нохуш.

Малак хайли еса ашким учун рашк,
Тўкубон ул Пари ҳар дев учун ашк.

Сиришким ишқида гавҳар шамойил,
Вале ул бадгуҳарлар сори мойил.

Нетай, минг зебу зийнат бирла товус
Ки, бўлғай ҳамнишини буми манҳус.

Бир ойким бўлғай ул солиб манга дард,
Жаҳонраймоу ҳаржоию шабгард.

Манга айлаб ғаму меҳнатни мунис,
Ўзи ҳар уйда бўлғай шамъи мажлис.

Олиб анжум киби сабру қарорим,
Қаро айлаб кечадек рўзгорим.

Чу мундоқ неча мушкил узра мушкил,
Манга юзланди таҳқиқ ўлди ҳосил.

Ки, гар ҳикмат била фикри муфиди
Қилинмас, йўқтурур жондин умиди.

Кўнгул ишқ аҳлиға минг рора хуштур,
Чу маъшуқ аҳл эмастур, чора хуштур.

Бу ғамдин менда қолмай ақлу ҳуше,
Бу навъ этти нидо ногаҳ суруше5

Ки, эй кунжи малолатнинг хумули,
Тушуб дарду бало кўнглунг қабули.

Чу сен мундин бурун хоманг қилиб тез,
Суман баргини қилдинг сунбуломез,

Нечукким Хизр зулматдин ниҳони,
Улусқа сочтинг оби зиндагони.

Ясодинг равзаи заркор тарҳин,
Чиқординг «Ҳайрат ул-аброр» тарҳин6.

Халойиққа сочиб дурри саминлар,
Малойикдин эшиттинг офаринлар.

Агарчи айтурида ранж тортинг,
Вале кўрким не янглиғ ганж тортинг.

Неча кун кимса кўрган бирла ранжи,
Киюрса илгига ул навъ ганжи.

Ки, бўлғай анда юз минг дурри рахшон,
Дури рахшон киби лаъли Бадахшон.

Қизил олтун сариғ зирнихдин кам,
Кумуш қадри қаро турроғдин ҳам.

Қўюб мунча нуқуду ганжи шоҳи7
Ки, андин ёрубон маҳ то ба моҳи.

Топиб бир қалб сийму айлабон бут,
Анга йўқ тошу дур ичра тафовут.

Дебон гоҳи бути сийминбар они,
Замоне луъбати маҳрайкар они.

Уёлмай Ҳақдин айлаб қиблагоҳинг,
Ўтуб афлокдин ишқида оҳинг.

Бу дунёда сени зор айлабон ул,
Қиёматда гирифтор айлабон ул.

Бўлуб дунёу дининг жаҳлдин ҳеч,
Кел этма жаҳлу мундоқ жаҳлдин кеч.

Ушотиб бутни, имон ганжи торқил,
Қўюб бу жаҳл, ирфон ганжи торқил.

Чу бут синдию куфрунг елга бердинг,
Мусулмон бўлдунг ар худ кофир эрдинг.

Қўюб вайроналарда телбаликни,
Яна бир ганж сори сун иликни.

Яна бир конни қазмоғлиққа майл эт,
Қазиб аҳбоб аро нақдин туфайл эт.

Бу кон қазмоқни улким қилди реша,
Керак хорофикан илгида теша.

Санга бу тешаварлик бўлса матлуб,
Эрур Фарҳод ҳамсуҳбатлиғи хўб.

Бу кон ишқида тешанг хорарез эт,
Ани Фарҳод тоши бирла тез эт.

ҚЎпуб Фарҳод бирла ҳаммасоф ўл,
Итик метин била хорошикоф ўл.

Бу ишда не таян бир лаҳза, не тин,
Етур метинининг ўрниға метин.

Агар Фарҳод ўлди кўп чекиб ранж,
Санга Ҳақ бергай ўлмасдин бурун ганж.

Наво топиб бу янглиғ ганждин ҳам,
Халос ўлғайсен андоқ ранждин ҳам.

Ҳазин Фарҳод шуғлин айла ширин
Ки, торқайсен нигоре ўйла Ширин

Ки, ул Ширинға бу ёндошса бир дам
Анинг ширинлиғидин келмагай кам.

Бўлуб ул ганж сурат дилфирибинг,
Етиб ҳам ганжи маънидин насибинг.

Қаю ганж, улки олдинг бЭшидин бир,
Икинчисин олурға айла тадбир8.

Эрур сендин талаб, биздин ҳидоят,
Гадолиғ сендину биздин иноят.

Чу ҳотифдин9 етишти бу навидим,
Ўзумдин ўзга навъ ўлди умидим,

Қўюб васвосу савдоларни бир ён,
Етиштим пир10 даргоҳиға гирён.

Тушуб турроғ ичига зору маҳжур,
Кўзум чун торти ул турроғдин нур.

Сиреҳр оллинда андоқким овуч хок,
Ва ёхуд тўби атрофида хошок.

Демакка арзи ҳолимни уёлиб,
Шукуҳи жисмима титратма солиб.

Кўруб турроғда ул меҳри жаҳонтоб,
Мени титратмадин андоқки симоб.

Кулуб чун субҳ меҳр изҳор қилди,
ғамим шомини субҳосор қилди.

Деди: ҳолинг недур, шарҳ айла бир-бир.
Чу сўрди дафъа-дафъа тушти тақрир.

Чу бўлди борча аҳволимға воқиф,
Манга худ бўлди ул икинчи ҳотиф11.

Неким аввалғи ҳотиф ҳукм сурди,
Икинчи ҳотиф они-ўқ буюрди.

Қабул эттим тутуб анфоси роси,
Равон қилдим дуонинг илтимоси.

Чу ул бошлаб Масиҳосо каломин,
Дуо ул деб, малойик айтиб: Омин.

Дуо йўқким, ижобатдин нишон ул,
Ижобат бирла балким тавъамон ул.

Манга чун етти бу давлат нишони,
Очилди ҳар ён абвоби маони.

Қаро турроғ уза ул абри рурбор,
Туруб қилди ўзин ул навъ дурбор

Ки, ўтти рояси дарёу кондин,
Не дарёу не конким, осмондин.

Чу мен турроғ ердин кўкка еттим,
Ер ўртум доғи ўз ҳужрамға кеттим.

Эшик ёрмоққа чун сундум иликни
Ёрилғоч ул, Ҳақ очти юз эшикни.

Кетур, соқий, қадаҳ хилватда бир дам.
Чу келтурдунг эшикни боғла маҳкам.

Чу Жомийдан етишти бўйла коме,
Анинг ёди била тут бизга жоме.