Жуда қисқа умр кечирган ва 23 ёшига қадар ёзган шеърлари, хусусан, дунёга машҳур «Эндимион», «Гиперион», «Изабелла», «Муқаддас Агнессса куни арафаси», «Ламия» каби поэмалари шоирни Байрон ва Шелли билан бир қаторга қўйди.
Жон КИТС
ШЕЪРЛАР
Инглизчадан Элбек Эркин таржималари
Жон Китс (инглизча: John Keats) инглиз романтизми оқимининг сўнгги вакилларидан бири. 1795 йил 31 октябрда туғилган. Жуда қисқа умр кечирган ва 23 ёшига қадар ёзган шеърлари, хусусан, дунёга машҳур «Эндимион», «Гиперион», «Изабелла», «Муқаддас Агнессса куни арафаси», «Ламия» каби поэмалари шоирни Байрон ва Шелли билан бир қаторга қўйди. У 1821 йил 25 ёшида вафот этган.
ИНСОН ФАСЛЛАРИ
Тўрт фасл безайди йил мезонини,
Инсон қалбида ҳам тўрт фасл бордур.
Гўзал завққа буркаб ҳар бир онини
Сароб-ла алдаган кунлар Баҳордур.
Ёшлик ўйларининг баҳорги асал
Чақичин чайнашни севар Саратон.
Юксак орзуларга берилган маҳал
Унинг шавқин кўриб пасаяр осмон.
Сокин унгурларга қўнаркан Кузак
Қанотларин йиғиб ўксинар ёлғиз.
Олтин лаҳзаларни кирланган юрак
Олддан оққан сувдай этар қадрсиз.
Ғариб амал билан Қиш келар ногоҳ,
Мудҳиш сўровлардан этади огоҳ.
БАЙРОНГА
Байрон! Бунча лазиз куйинг озори,
Юракка оҳиста инар муҳаббат
Ва ажиб изтироб, нафис надомат
Ила куйлар сени ҳазин дутори.
Сен илғаган оҳангларнинг оҳори
Ҳеч тўкилмас, яширолмас ғамни.
Ёпинасан қалбингдаги аламни
Заррин ёғду, ёрқин нурлар қатори.
Булут олтин ойга парда тутгандай
Чор тараф бурканар чақноқ шуълага.
Қора ёпинчиқни учқун ютгандай
Мармар қафас тўлар ҳақгўй нолага.
Бахшининг фарёди гўё ўтгандай
Фусункор эртакка, лазиз волага.
* * *
Туманли зулматдан кумуш кабутар
Парвоз этар кўзлаб Шарқ ёғдуларин,
Дилда асраб ушалмас орзуларин.
Қалбинг ҳам юксалар чексизлик қадар.
Шодон кўнгилларга заррин гулчамбар,
Юлдузлар таққанда дур инжуларин,
Илғайсан севгининг шух кулгуларин,
Ҳаловат юртида кезиб дарбадар.
Бунда боқийликка уйғун чолғулар
Куйида бахт билан тўлади осмон.
Сано айтилганда келган йиғилар
Қудратидан зир-зир титрар зимистон.
Тун кўксини ёриб таскин ёғилар,
Шунда қувончимни аритмас ҳижрон.
МЕНГА АТИРГУЛ ЮБОРГАН ДЎСТИМГА
Шодон далаларни кездим сарсари,
Самодан тўкилди биллур томчилар.
Пичан ғарамлари — жасур жангчилар
Қўлидаги пачоқ қалқон сингари.
Саркаш табиатнинг нафис ханжари
Мушк атрин таратиб дилга санчилар.
Гулларнинг бошига дурдан соч илар
Титания тутган асо гавҳари
Унинг ифорини туйсам ногоҳон
Боғ атиргулига ўхшамас ҳолат
Аммо гулинг етиб келган ўша он
Мени сеҳрлади ажиб тароват.
Майин ва оҳиста сўзлайди нолон
Узилмас дўстлигу тинчлик, садоқат.
ВАҲМГА ТУШАМАН
Ваҳмга тушаман қоқилсам ногоҳ
Қалам қон юракдан дур термагунча.
Қоп-қоп китобларда битилган изоҳ
Қалбда пинҳон ҳисга эрк бермагунча.
Туннинг чарақлаган юзига боқиб,
Булутдан қиссамга излайман тимсол.
Соялари дилга киради оқиб
Тасодиф қўлининг жодуси мисол.
Туяман қўрқувнинг лаҳзалик таъмин,
Ўшанда сен томон боқмас нигоҳим.
Шунда севолмайман ҳижрон аламин,
Шунда севинмайман етмаса оҳим.
Дунё чеккасида ўй суриб ёлғиз,
Севги ва шуҳратдан қолдирмадим из.
LA BELLE DAME SANS, MERCI*
1
Эй баҳодир, оғриндинг нечун,
Ёлғиз, ҳорғин судралишданми?
Ёки кўлда сўлган нилуфар
Ё сайрамас қушданми?
2
Эй баҳодир, оғриндинг нечун,
Бунча ҳорғин, бунча бетоқат?
Олмахоннинг инин тўлдирган
Адо бўлмас машаққат.
3
Қабоғингда очилган лола
Кўз ёш тўкар инграниб хаста.
Ёноғингда сўлган атиргул
Қовжирайди бир пасда.
4
Майсазорда учраган хоним
Гўзалликда парилар моҳи.
Сочи узун, ёниқ товони
Аммо ҳуркак нигоҳи.
5
Гулчамбар ясадим унинг-чун
Билакузуклару муаттар белбоғ.
Севиб қолгандайин боқиб мен томон
Чеккан эди ширин битта оҳ
6
Мен уни йўрғамга ўтқаздим,
Енгиб ўтиб ҳадик тўсиғин.
Куйлар эди менга ёқиш-чун
Париларнинг қўшиғин.
7
Топиб берди ёмғирдай ёққан
Тоза асал, буғдой манбаин.
Ва айтарди нотаниш тилда:
«Сени нечун севмайин».
8
Олиб кирди эльфлар** ғорига
Ва хўрсиниб аччиқ йиғлади.
Унинг ҳуркак, саркаш кўзларин
Бўсаларим тиғлади.
9
Аллалади, мудрай бошладим,
Туш кўраман, мусибат жонда.
Хаёлдаги энг сўнгги рўё
Совуқ унгур томонда.
10
Рангпар шоҳлар ва маликалар
Ўлим билан жонлари пайванд
Ҳайқиришар: «La belle dame sans, merci,
Сен этилдинг зиндонбанд».
11
Зулматдаги қийшайган лаблар
Ланг очилган мудҳиш бир онда.
Мен уйғониб ўзимни топдим
Совуқ унгур томонда.
12
Мен шу ерда топаман қўним
Судралишдан дилим яйрамас.
Гарчи кўлда сўлган нилуфар,
Бирорта қуш сайрамас.
* La belle dame sans, merci (французча) — Раҳмат, бешафқат соҳибжамол
** Эльфлар — Герман-скандинав ва кельт фольклоридаги сеҳргар халқ
Таржимон ҳақида
Элбек Эркин (Жуманов Элбек Эркинович) 1986 йилнинг 21 январида Қашқадарё вилоятининг Қамаши туманидаги Қоратепа қишлоғида туғилган. Қарши давлат университетининг ўзбек филологияси факультетида таҳсил олган. «Ҳуррият», «Маҳалла» газеталарида меҳнат қилган. Айни пайтда «Академнашр» нашриётида фаолият юритмоқда.
Juda qisqa umr kechirgan va 23 yoshiga qadar yozgan she’rlari, xususan, dunyoga mashhur «Endimion», «Giperion», «Izabella», «Muqaddas Agnesssa kuni arafasi», «Lamiya» kabi poemalari shoirni Bayron va Shelli bilan bir qatorga qo‘ydi.
Jon KITS
SHE’RLAR
Inglizchadan Elbek Erkin tarjimalari
Jon Kits (inglizcha: John Keats) ingliz romantizmi oqimining so‘nggi vakillaridan biri. 1795 yil 31 oktyabrda tug‘ilgan. Juda qisqa umr kechirgan va 23 yoshiga qadar yozgan she’rlari, xususan, dunyoga mashhur «Endimion», «Giperion», «Izabella», «Muqaddas Agnesssa kuni arafasi», «Lamiya» kabi poemalari shoirni Bayron va Shelli bilan bir qatorga qo‘ydi. U 1821 yil 25 yoshida vafot etgan.
INSON FASLLARI
To‘rt fasl bezaydi yil mezonini,
Inson qalbida ham to‘rt fasl bordur.
Go‘zal zavqqa burkab har bir onini
Sarob-la aldagan kunlar Bahordur.
Yoshlik o‘ylarining bahorgi asal
Chaqichin chaynashni sevar Saraton.
Yuksak orzularga berilgan mahal
Uning shavqin ko‘rib pasayar osmon.
Sokin ungurlarga qo‘narkan Kuzak
Qanotlarin yig‘ib o‘ksinar yolg‘iz.
Oltin lahzalarni kirlangan yurak
Olddan oqqan suvday etar qadrsiz.
G‘arib amal bilan Qish kelar nogoh,
Mudhish so‘rovlardan etadi ogoh.
BAYRONGA
Bayron! Buncha laziz kuying ozori,
Yurakka ohista inar muhabbat
Va ajib iztirob, nafis nadomat
Ila kuylar seni hazin dutori.
Sen ilg‘agan ohanglarning ohori
Hech to‘kilmas, yashirolmas g‘amni.
Yopinasan qalbingdagi alamni
Zarrin yog‘du, yorqin nurlar qatori.
Bulut oltin oyga parda tutganday
Chor taraf burkanar chaqnoq shu’laga.
Qora yopinchiqni uchqun yutganday
Marmar qafas to‘lar haqgo‘y nolaga.
Baxshining faryodi go‘yo o‘tganday
Fusunkor ertakka, laziz volaga.
* * *
Tumanli zulmatdan kumush kabutar
Parvoz etar ko‘zlab Sharq yog‘dularin,
Dilda asrab ushalmas orzularin.
Qalbing ham yuksalar cheksizlik qadar.
Shodon ko‘ngillarga zarrin gulchambar,
Yulduzlar taqqanda dur injularin,
Ilg‘aysan sevgining shux kulgularin,
Halovat yurtida kezib darbadar.
Bunda boqiylikka uyg‘un cholg‘ular
Kuyida baxt bilan to‘ladi osmon.
Sano aytilganda kelgan yig‘ilar
Qudratidan zir-zir titrar zimiston.
Tun ko‘ksini yorib taskin yog‘ilar,
Shunda quvonchimni aritmas hijron.
MЕNGA ATIRGUL YUBORGAN DO‘STIMGA
Shodon dalalarni kezdim sarsari,
Samodan to‘kildi billur tomchilar.
Pichan g‘aramlari — jasur jangchilar
Qo‘lidagi pachoq qalqon singari.
Sarkash tabiatning nafis xanjari
Mushk atrin taratib dilga sanchilar.
Gullarning boshiga durdan soch ilar
Titaniya tutgan aso gavhari
Uning iforini tuysam nogohon
Bog‘ atirguliga o‘xshamas holat
Ammo guling yetib kelgan o‘sha on
Meni sehrladi ajib tarovat.
Mayin va ohista so‘zlaydi nolon
Uzilmas do‘stligu tinchlik, sadoqat.
VAHMGA TUSHAMAN
Vahmga tushaman qoqilsam nogoh
Qalam qon yurakdan dur termaguncha.
Qop-qop kitoblarda bitilgan izoh
Qalbda pinhon hisga erk bermaguncha.
Tunning charaqlagan yuziga boqib,
Bulutdan qissamga izlayman timsol.
Soyalari dilga kiradi oqib
Tasodif qo‘lining jodusi misol.
Tuyaman qo‘rquvning lahzalik ta’min,
O‘shanda sen tomon boqmas nigohim.
Shunda sevolmayman hijron alamin,
Shunda sevinmayman yetmasa ohim.
Dunyo chekkasida o‘y surib yolg‘iz,
Sevgi va shuhratdan qoldirmadim iz.
LA BELLE DAME SANS, MERCI*
1
Ey bahodir, og‘rinding nechun,
Yolg‘iz, horg‘in sudralishdanmi?
Yoki ko‘lda so‘lgan nilufar
Yo sayramas qushdanmi?
2
Ey bahodir, og‘rinding nechun,
Buncha horg‘in, buncha betoqat?
Olmaxonning inin to‘ldirgan
Ado bo‘lmas mashaqqat.
3
Qabog‘ingda ochilgan lola
Ko‘z yosh to‘kar ingranib xasta.
Yonog‘ingda so‘lgan atirgul
Qovjiraydi bir pasda.
4
Maysazorda uchragan xonim
Go‘zallikda parilar mohi.
Sochi uzun, yoniq tovoni
Ammo hurkak nigohi.
5
Gulchambar yasadim uning-chun
Bilakuzuklaru muattar belbog‘.
Sevib qolgandayin boqib men tomon
Chekkan edi shirin bitta oh
6
Men uni yo‘rg‘amga o‘tqazdim,
Yengib o‘tib hadik to‘sig‘in.
Kuylar edi menga yoqish-chun
Parilarning qo‘shig‘in.
7
Topib berdi yomg‘irday yoqqan
Toza asal, bug‘doy manbain.
Va aytardi notanish tilda:
«Seni nechun sevmayin».
8
Olib kirdi elf g‘origa
Va xo‘rsinib achchiq yig‘ladi.
Uning hurkak, sarkash ko‘zlarin
Bo‘salarim tig‘ladi.
9
Allaladi, mudray boshladim,
Tush ko‘raman, musibat jonda.
Xayoldagi eng so‘nggi ro‘yo
Sovuq ungur tomonda.
10
Rangpar shohlar va malikalar
O‘lim bilan jonlari payvand
Hayqirishar: «La belle dame sans, merci,
Sen etilding zindonband».
11
Zulmatdagi qiyshaygan lablar
Lang ochilgan mudhish bir onda.
Men uyg‘onib o‘zimni topdim
Sovuq ungur tomonda.
12
Men shu yerda topaman qo‘nim
Sudralishdan dilim yayramas.
Garchi ko‘lda so‘lgan nilufar,
Birorta qush sayramas.
* La belle dame sans, merci (fransuzcha) Rahmat, beshafqat sohibjamol
** Elflar — German-skandinav va kelt folkloridagi sehrgar xalq
Tarjimon haqida
Elbek Erkin (Jumanov Elbek Erkinovich) 1986 yilning 21 yanvarida Qashqadaryo viloyatining Qamashi tumanidagi Qoratepa qishlog‘ida tug‘ilgan. Qarshi davlat universitetining o‘zbek filologiyasi fakultetida tahsil olgan. «Hurriyat», «Mahalla» gazetalarida mehnat qilgan. Ayni paytda «Akademnashr» nashriyotida faoliyat yuritmoqda.
