Қозоғистон Президенти Нурсултон Назарбоев мамлакатнинг лотин алифбосига ўтиши борасида гап-сўзларга жавоб берган. «Хабар» телеканалига гапирган Назарбоев лотинчага ўтиш рус тилидан ва унда ишлатиладиган кириллчадан воз кечишни англатмаслигини айтган.

«Лотин алифбосига ўтганимиз билан биз рус тилидан қочиб кетамиз деганимиз йўқ. Лотинчага ўтиш рус тилидан, кирилчадан воз кечтириш дегани эмас. Лотинча илк навбатда қозоқ тилига тааллуқли бўлади. Қозоғистондаги русийзабонлар учун рус тилида чоп қилинадиган барча нашрлар кирилл имлосида қолади», — деган у.

Назарбоев лотин алифбосига ўтиш муҳим масала эканлиги ва бу борада катта ишлар қилинаётганини айтган.

«Яқинда мен бу борада шуғулланаётган олимлар, тилшуносларни бир ерга тўплаб, маслаҳатлашиб бир режага келамиз», — деб айтган Назарбоев.

2012 йилнинг сўнггида Қозоғистон давлат тилини лотин алифбосига ўтказиш борасида қарор берди. 2017 йилнинг охиригача қозоқ лотин имлосининг ягона стандардтини ишлаб чиқиш борасида Президент Назарбоев топшириқ берган.

Марказий Осиёда Қирғизистон ва Тожикистон кирилл алифбосидан фойдаланади. Ўзбекистонда лотинчага ўтиш жараёни 24 йилдан бери тўлиқ амалга ошмаган. Туркманистон ва Озарбойжон давлатлари тўлиқ лотин алифбосига ўтишган.

Бугунги кунда Лотиндаги Қозоқ алифбосидан Туркия ва бошқа Ғарб давлатларида яшайдиган Қозоқ диаспораси вакиллари фойдаланадилар.

Бироқ бу алифбо ҳеч қандай мақомга эга эмас.

Шунингдек, ватанини тарк этган Қозоқ муҳожирлари Қозоқ Араб алифбосини ҳам қўллайдилар.

Қозоғистонда 1929 йилдан 1940 йилгача фойдаланилган Лотин алифбоси Яналиф ёки янги Турк алифбоси деб кўрилган.

Яналиф СССРда ташкил қилинган янги алифбо бўйича махсус қўмита томонидан тузиб чиқилган.

Қозоғистонда Лотин алифбосига ўтиш масаласи 2007 йилдан буён муҳокама этилади.

Манба: www.bbc.com

Qozog‘iston Prezidenti Nursulton Nazarboyev mamlakatning lotin alifbosiga o‘tishi borasida gap-so‘zlarga javob bergan. “Xabar” telekanaliga gapirgan Nazarboyev lotinchaga o‘tish rus tilidan va unda ishlatiladigan kirillchadan voz kechishni anglatmasligini aytgan.

“Lotin alifbosiga o‘tganimiz bilan biz rus tilidan qochib ketamiz deganimiz yo‘q. Lotinchaga o‘tish rus tilidan, kirilchadan voz kechtirish degani emas. Lotincha ilk navbatda qozoq tiliga taalluqli bo‘ladi. Qozog‘istondagi rusiyzabonlar uchun rus tilida chop qilinadigan barcha nashrlar kirill imlosida qoladi”, — degan u.

Nazarboyev lotin alifbosiga o‘tish muhim masala ekanligi va bu borada katta ishlar qilinayotganini aytgan.

“Yaqinda men bu borada shug‘ullanayotgan olimlar, tilshunoslarni bir yerga to‘plab, maslahatlashib bir rejaga kelamiz”, — deb aytgan Nazarboyev.

2012 yilning so‘nggida Qozog‘iston davlat tilini lotin alifbosiga o‘tkazish borasida qaror berdi. 2017 yilning oxirigacha qozoq lotin imlosining yagona standardtini ishlab chiqish borasida Prezident Nazarboyev topshiriq bergan.

Markaziy Osiyoda Qirg‘iziston va Tojikiston kirill alifbosidan foydalanadi. O‘zbekistonda lotinchaga o‘tish jarayoni 24 yildan beri to‘liq amalga oshmagan. Turkmaniston va Ozarboyjon davlatlari to‘liq lotin alifbosiga o‘tishgan.

Bugungi kunda Lotindagi Qozoq alifbosidan Turkiya va boshqa G‘arb davlatlarida yashaydigan Qozoq diasporasi vakillari foydalanadilar.

Biroq bu alifbo hech qanday maqomga ega emas.

Shuningdek, vatanini tark etgan Qozoq muhojirlari Qozoq Arab alifbosini ham qo‘llaydilar.

Qozog‘istonda 1929 yildan 1940 yilgacha foydalanilgan Lotin alifbosi Yanalif yoki yangi Turk alifbosi deb ko‘rilgan.

Yanalif SSSRda tashkil qilingan yangi alifbo bo‘yicha maxsus qo‘mita tomonidan tuzib chiqilgan.

Qozog‘istonda Lotin alifbosiga o‘tish masalasi 2007 yildan buyon muhokama etiladi.

Manba: www.bbc.com