Ўзбекистонда сўнгги йил давомида бошланган янгича сиёсат, миллий матбуотимиздаги тобора равнақ топаётган ошкоралик, қўшни давлатлар билан, қардош халқлар билан янги ижобий яқинлашиш палласида бундай чиркин мақолаларнинг пайдо бўлаётганидан кўзимизни юммайлик.
ПРОВОКАЦИЯ КИМГА КЕРАК?
Хуршид Даврон
Тасаввур қилинг, Қозоғистон сайтларидан бирида биз- ўзбекларнинг миллий қаҳрамонлари ҳақида, масалан, Мадаминбек ёки Иброҳимбек лақай ҳақида ғирт ёлғон, улар ҳақидаги миллий тушунчаларимиз бузиб кўрсатилган мақола эълон қилинса, биз уни қандай қабул қиламиз? Албатта, табиий равишда, биз бундай мақолани икки қардош халқ дўстлигини бузишга қаратилган провокацион ҳаракат сифатида қабул қиламиз.
Худди шунингдек, мабодо ўзбек интернет тизимида қозоқ халқининг миллий қаҳрамонлари мақомидаги тарихий шахслар ҳаёти ва фаолияти нотўғри талқин этилган, уларни асоссиз қоралаган мақола эълон қилинса, бу ҳолатниям икки қардош халқ дўстлигини бузишга қаратилган провокацион ҳаракат сифатида қабул қилишимиз, бундай ҳолатга тезлик билан ўз муносабатимизни намоён этишимиз шарт.
Кеча асосан юртимизда яшайдиган руслар ҳаёти ва Россиянинг сиёсатини ёритишга қаратилган vesti.uz сайтида «НА КАЗАХСКИЙ МАЙДАН ПОНЕСЛИ ШИНЫ И КАНИСТРЫ» деб номланган провокацион мақола эълон қилинди. Мақолада қозоқларнинг икки миллий қаҳрамони: тарихда Кейки ботир номи билан қолган Нурмагамбет Кокембаев (қозоқча:. Нұрмағамбет Көкембайұлы; 1871 — 1923) ва Кенесари хон (қозоқча:. Кенесары Қасымұлы; 1802 — 1847) фаолияти фақат қора бўёқларда, фақат босқинчи Чор Россияси манфаатлари асосида шакллланган шовинистик нуқтаи назар асосида ёритилди.
Энг даҳшати, ўзбек доменидаги сайт бу мақолада миллий озодлик ҳаракати сифатида Туркистон халқлари, шу жумладан ўзбеклар тарихида фожиали саҳифа сифатида қолган 1916 йил қўзғолони мутлақо асоссиз равишда, аслида совет идеологияси томонидан ўйлаб топилган уйдирмага биноан немис ва турк разведкаси томонидан уюштирилган ҳодиса сифатида кўрсатилган.
Кесилган боши салкам 100 йилдан кейин Россиядаги Кунсткамерадан она юртига қайтарилган Кейки ботир ҳақида босқинчи Чор Россиясининг ҳозиргача тирик қолаётган шотирларининг ифлос қарашлари мақолада жирканч ифодасини топган. Тарихий ҳақиқатни бузиб кўрсатишнинг ёрқин намунаси бўлган ушбу иғвогарликни ўқиб, ёқа ушлайсан. Гўё Чор Россияси ҳамон мавжуддек, гўё Ўзбекистон билан Қозоғистон чорак асрдан бўён мустақиллликка эришмагандек, гўё 26 йиллик озодлик йўли ўтилмагану ҳамон сохта тарихга асос солган советлар тузуми давом этаётгандек.
Муаллифнинг нафрати мақоланинг ҳар бир жумласида бўртиб кўринади. Биргина мисол: «Голову по просьбе казахского правительства вернули на родину, восстановили облик нелюдя с помощью ученых из Венгрии, торжественно и с почестями похоронили, в Театре юного зрителя Аркалыка провели конференцию: «Кейкі батыр. Өмірі мен өлімінің тарихы». И даже показали спектакль из жизни уголовника».
Ўзбекистонда сўнгги йил давомида бошланган янгича сиёсат, миллий матбуотимиздаги тобора равнақ топаётган ошкоралик, қўшни давлатлар билан, қардош халқлар билан янги ижобий яқинлашиш палласида бундай чиркин мақолаларнинг пайдо бўлаётганидан кўзимизни юммайлик. Чунки бундай ҳаракатлар қадим Туркистон халқлари бирлигига, бугунги тинч ҳаётимизни бузишга қаратилганини англайлик.
Ўзбекистон Россия федерацияси билан дўстона муносабатлар тарафдори. Бундай қораниятли мақолалар эса ўзаро дўстона ва ҳамкорликка асосланган муносабатларга жиддий путур етказувчи бадбин ҳаракатдан бошқа нарса эмас.
Vesti.uz сайтининг мутасадди муҳаррири бўлмиш Владимир Березовский деган кимса бундан бир неча йил аввал — 2010 йилдаям айни шундай иғвогарона фаолияти учун ўзбек маҳкамасига (судига) тортилган ва енгилгина жазо олиб, амнистия туфайли озод этилган эди. Орадан шунча вақт ўтиб ҳам ҳам бу кимса ўз қабиҳ ниятларидан воз кечмагани яна ошкор бўлмоқда.
Шундан келиб чиқиб, манфур ниятлар асосида ёзилган мазкур мақола ўзбек интернет тизимида эълон қилинишига кескин қаршилигимизни билдиришимиз керак. Фақат шундагина бу мақолада ўзбекларнинг эмас, ҳатто юртимизда яшаб келаётган рус диаспорасининг ҳам эмас, Мустақиллигимизга қарши бўлган, чорак асрдан кейин ҳам уни қабул қилишдан ожиз бир тўда рус шовинистлари ва чулчут манқуртларнинг ифлос нияти акс этганини ошкор қилишимиз мумкин.
O‘zbekistonda so‘nggi yil davomida boshlangan yangicha siyosat, milliy matbuotimizdagi tobora ravnaq topayotgan oshkoralik, qo‘shni davlatlar bilan, qardosh xalqlar bilan yangi ijobiy yaqinlashish pallasida bunday chirkin maqolalarning paydo bo‘layotganidan ko‘zimizni yummaylik.
PROVOKATSIYA KIMGA KЕRAK?
Xurshid Davron
Tasavvur qiling, Qozog‘iston saytlaridan birida biz- o‘zbeklarning milliy qahramonlari haqida, masalan, Madaminbek yoki Ibrohimbek laqay haqida g‘irt yolg‘on, ular haqidagi milliy tushunchalarimiz buzib ko‘rsatilgan maqola e’lon qilinsa, biz uni qanday qabul qilamiz? Albatta, tabiiy ravishda, biz bunday maqolani ikki qardosh xalq do‘stligini buzishga qaratilgan provokatsion harakat sifatida qabul qilamiz.
Xuddi shuningdek, mabodo o‘zbek internet tizimida qozoq xalqining milliy qahramonlari maqomidagi tarixiy shaxslar hayoti va faoliyati noto‘g‘ri talqin etilgan, ularni asossiz qoralagan maqola e’lon qilinsa, bu holatniyam ikki qardosh xalq do‘stligini buzishga qaratilgan provokatsion harakat sifatida qabul qilishimiz, bunday holatga tezlik bilan o‘z munosabatimizni namoyon etishimiz shart.
Kecha asosan yurtimizda yashaydigan ruslar hayoti va Rossiyaning siyosatini yoritishga qaratilgan vesti.uz saytida “NA KAZAXSKIY MAYDAN PONЕSLI SHINЫ I KANISTRЫ” deb nomlangan provokatsion maqola e’lon qilindi. Maqolada qozoqlarning ikki milliy qahramoni: tarixda Keyki botir nomi bilan qolgan Nurmagambet Kokembayev (qozoqcha:. Nұrmag‘ambet Kөkembayұlы; 1871 — 1923) va Kenesari xon (qozoqcha:. Kenesarы Qasыmұlы; 1802 — 1847) faoliyati faqat qora bo‘yoqlarda, faqat bosqinchi Chor Rossiyasi manfaatlari asosida shaklllangan shovinistik nuqtai nazar asosida yoritildi.
Eng dahshati, o‘zbek domenidagi sayt bu maqolada milliy ozodlik harakati sifatida Turkiston xalqlari, shu jumladan o‘zbeklar tarixida fojiali sahifa sifatida qolgan 1916 yil qo‘zg‘oloni mutlaqo asossiz ravishda, aslida sovet ideologiyasi tomonidan o‘ylab topilgan uydirmaga binoan nemis va turk razvedkasi tomonidan uyushtirilgan hodisa sifatida ko‘rsatilgan.
Kesilgan boshi salkam 100 yildan keyin Rossiyadagi Kunstkameradan ona yurtiga qaytarilgan Keyki botir haqida bosqinchi Chor Rossiyasining hozirgacha tirik qolayotgan shotirlarining iflos qarashlari maqolada jirkanch ifodasini topgan. Tarixiy haqiqatni buzib ko‘rsatishning yorqin namunasi bo‘lgan ushbu ig‘vogarlikni o‘qib, yoqa ushlaysan. Go‘yo Chor Rossiyasi hamon mavjuddek, go‘yo O‘zbekiston bilan Qozog‘iston chorak asrdan bo‘yon mustaqilllikka erishmagandek, go‘yo 26 yillik ozodlik yo‘li o‘tilmaganu hamon soxta tarixga asos solgan sovetlar tuzumi davom etayotgandek.
Muallifning nafrati maqolaning har bir jumlasida bo‘rtib ko‘rinadi. Birgina misol: “Golovu po prosbe kazaxskogo pravitelstva vernuli na rodinu, vosstanovili oblik nelyudya s pomoщyu uchenыx iz Vengrii, torjestvenno i s pochestyami poxoronili, v Teatre yunogo zritelya Arkalыka proveli konferensiyu: «Keykі batыr. Өmіrі men өlіmіnің tarixы». I daje pokazali spektakl iz jizni ugolovnika”.
O‘zbekistonda so‘nggi yil davomida boshlangan yangicha siyosat, milliy matbuotimizdagi tobora ravnaq topayotgan oshkoralik, qo‘shni davlatlar bilan, qardosh xalqlar bilan yangi ijobiy yaqinlashish pallasida bunday chirkin maqolalarning paydo bo‘layotganidan ko‘zimizni yummaylik. Chunki bunday harakatlar qadim Turkiston xalqlari birligiga, bugungi tinch hayotimizni buzishga qaratilganini anglaylik.
O‘zbekiston Rossiya federatsiyasi bilan do‘stona munosabatlar tarafdori. Bunday qoraniyatli maqolalar esa o‘zaro do‘stona va hamkorlikka asoslangan munosabatlarga jiddiy putur yetkazuvchi badbin harakatdan boshqa narsa emas.
Vesti.uz saytining mutasaddi muharriri bo‘lmish Vladimir Berezovskiy degan kimsa bundan bir necha yil avval — 2010 yildayam ayni shunday ig‘vogarona faoliyati uchun o‘zbek mahkamasiga (sudiga) tortilgan va yengilgina jazo olib, amnistiya tufayli ozod etilgan edi. Oradan shuncha vaqt o‘tib ham ham bu kimsa o‘z qabih niyatlaridan voz kechmagani yana oshkor bo‘lmoqda.
Shundan kelib chiqib, manfur niyatlar asosida yozilgan mazkur maqola o‘zbek internet tizimida e’lon qilinishiga keskin qarshiligimizni bildirishimiz kerak. Faqat shundagina bu maqolada o‘zbeklarning emas, hatto yurtimizda yashab kelayotgan rus diasporasining ham emas, Mustaqilligimizga qarshi bo‘lgan, chorak asrdan keyin ham uni qabul qilishdan ojiz bir to‘da rus shovinistlari va chulchut manqurtlarning iflos niyati aks etganini oshkor qilishimiz mumkin.
