1994 йилнинг 18 сентябрида Қашқадарё вилояти Шаҳрисабз туманида туғилган Жонтемир (Тоштемиров) бугунги кун ижодкор авлоди орасида диққатимни тортган икки-уч шоирдан бири.

Янги авлоднинг ютуғу камчилигиниям, худди кафтимда тургандек, аниқ кўраман. Ўзаро суҳбатларда уларни рўйи рост айтмайман, «ишора» қиламан. Ўзи илғасин, ўзи сезсин ва ўзи тушунсин дейман. Биров айтгани биланмас, ўзлигини ўзи топсин дейман.

Жонтемир шеърларидаям турли таъсирларни кўраман. Шарқу Ғарбнинг кўҳна шоирларидан, ўзим мансуб авлоддан таъсирларни илғайман. Шу билан баробар салафлардан таъсирланмай шеъриятга кирган биронтаям шоир йўқлигиниям тан оламан. Бировга эргашиб, ўз йўлини кўриши (топиши) билан шиддат билан олдинга ташланган Абдулла Орипов, Рауф Парфи каби буюк устозлар ибратиниям унутмайман.

Жонтемир қўрқув нималигини билмайдиган авлод вакили. Бу ўринда мен, энг аввало, Сўз олдидаги қўрқувни назарда тутяман. Бу қўрқувнинг асл номи Масъулият. Масъулият фақат инсоний комилликдан, маънавий тажрибадан шаклланади. Бу сўзларни айтишдан мақсадим, жамиятдаги, шу жумладан, адабиётдаги ҳар қандай сўз эркинлигининг ҳам чегараси бўлишини таъкидлашдан иборат. Ҳадсизлик инсонни (инсонийликни) ҳалок этади.

Шоир шеър дафтарида хоҳлаганини ёзиши нечоғли табиий бўлса, дафтардаги шеърлар китоб шаклини олгандан кейин уларга бўлган турли тарздаги муносабатлар билдирилиши ҳам шунчалик табиийдир. Зеро, шеър дафтаридан китобга кўчган шеърлар нашрдан кейин китобхонлару адабиёт аҳли ихтиёрига ўтади.

Айни шу сабабдан, Жонтемирнинг илк тўпламига, маълум маънода, унинг ижодига бўлган ҳар икки муносабатни ўринли деб биламан.

Хуршид ДАВРОН
Ўзбекистон халқ шоири
2017 йилда ёзилган

1994 yilning 18 sentyabrida Qashqadaryo viloyati Shahrisabz tumanida tug’ilgan Jontemir (Toshtemirov) bugungi kun ijodkor avlodi orasida diqqatimni tortgan ikki-uch shoirdan biri.

Yangi avlodning yutug’u kamchiliginiyam, xuddi kaftimda turgandek, aniq ko’raman. O’zaro suhbatlarda ularni ro’yi rost aytmayman, «ishora» qilaman. O’zi ilg’asin, o’zi sezsin va o’zi tushunsin deyman. Birov aytgani bilanmas, o’zligini o’zi topsin deyman.

Jontemir she’rlaridayam turli ta’sirlarni ko’raman. Sharqu G’arbning ko’hna shoirlaridan, o’zim mansub avloddan ta’sirlarni ilg’ayman. Shu bilan barobar salaflardan ta’sirlanmay she’riyatga kirgan birontayam shoir yo’qliginiyam tan olaman. Birovga ergashib, o’z yo’lini ko’rishi (topishi) bilan shiddat bilan oldinga tashlangan Abdulla Oripov, Rauf Parfi kabi buyuk ustozlar ibratiniyam unutmayman.

Jontemir qo’rquv nimaligini bilmaydigan avlod vakili. Bu o’rinda men, eng avvalo, So’z oldidagi qo’rquvni nazarda tutyaman. Bu qo’rquvning asl nomi Mas’uliyat. Mas’uliyat faqat insoniy komillikdan, ma’naviy tajribadan shakllanadi. Bu so’zlarni aytishdan maqsadim, jamiyatdagi, shu jumladan, adabiyotdagi har qanday so’z erkinligining ham chegarasi bo’lishini ta’kidlashdan iborat. Hadsizlik insonni (insoniylikni) halok etadi.

Shoir she’r daftarida xohlaganini yozishi nechog’li tabiiy bo’lsa, daftardagi she’rlar kitob shaklini olgandan keyin ularga bo’lgan turli tarzdagi munosabatlar bildirilishi ham shunchalik tabiiydir. Zero, she’r daftaridan kitobga ko’chgan she’rlar nashrdan keyin kitobxonlaru adabiyot ahli ixtiyoriga o’tadi.

Ayni shu sababdan, Jontemirning ilk to’plamiga, ma’lum ma’noda, uning ijodiga bo’lgan har ikki munosabatni o’rinli deb bilaman.

Xurshid DAVRON
O’zbekiston xalq shoiri
2017 yilda yozilgan