14 январь — Таниқли рус шоири Осип Мандельштам таваллуд топган кунга 125 йил тўлади
Осип Мандельштам рус шеърияти солномасида Кумуш аср деб аталган даврнинг ёрқин сиймолари Александр Блок, Иван Бунин, Сергей Есенин, Борис Пастернак, Анна Ахматова, Марина Цветаева, Николай Гумилёв сафидан муносиб ўрин эгаллаган шоирдир.
Осип МАНДЕЛЬШТАМ
ШЕЪРЛАР
Буюк рус шоири Осип Мандельштам 1891 йилда Варшава шаҳрида савдогар оиласида туғилган. Унинг болалиги ва ёшлиги Петербургда ўтади. Кейинчалик бир муддат Парижда таҳсил олади,аммо сўнг Петербург университетида ўқий бошлайди.Кейинчалик у Москвага кўчиб келади. Инқилобни қабул қилмаган шоир жуда оғир ҳаёт кечиради. Сталинни қоралаб ёзилган шеърлари учун 1934 йилнинг 13-чидан 14-чи майга ўтар кечаси Осип Манделштам НКВД томонидан қамоққа олинади. Шоир 1938 йилда Владивосток шаҳри яқинидаги лагерларнинг бирида оламдан ўтади.
* * *
Ўлтирибмиз хонада ёлғиз,
Керосиндан анқир хушбўй ис.
Ўртада нон ва ўткир пичоқ…
Гар истасанг, ёндиргин ўчоқ,
Ё бўлмаса, бу қават-қават
Ипни олиб тўқийлик сават —
Чиқмоқ учун йўлга — йироққа —
Бизни ҳеч ким тополмас ёққа…
* * *
Сенинг бу нозик елканг қамчилардан қизарар,
Қамчилардан қизарар, совуқларда бўзарар.
Қўлларинг бўлар адо дазмолни кўтармоқдан,
Дазмоллар кўтармоқдан, арқонларни ўрмоқдан.
Товонларинг қонайди шишаларга тилиниб,
Шишаларга тилиниб, тиканларга шилиниб.
Мен-чи, сен деб, сени деб, қора шамдек ёнарман,
Қора шамдек ёнарман, дуолардан тонарман.
Рус тилидан Хуршид Даврон таржималари
* * *
Кечқурун ҳовлида ювиндим: сув — муз,
Ер заранг — тўнггандек қаҳратон қишда.
Болта юзида шўр — бамисли юлдуз,
Ях қотиб қолганди ёғоч идишда.
Дарвозада қулф осиғлиқ турар,
Теварак қахрли боқар чунонам…
Ҳақиқатнинг бундоқ суврати сира
Бирон-бир асарда эмас мужассам.
Туз янглиғ эрийди идишда нурлар,
Яхлаган сув эса қораяр жуда.
Ўлимнинг қўли нақ кўксингга кирар,
Борлиқ қатъий ҳукм каби осуда.
* * *
Ҳали сен тириксан, эмассан ёлғиз,
Ҳали ёнгинангда ғамкаш дўстинг бор.
Кўзингни яйратар даштдаги анғиз,
Ҳатто тасаллидир зулмат, аёз, қор.
Кабир қашшоқлиқда, буюк хорлиқтса
Яша осойишта, дилга бер таскин.
Бу дамлар чиндан-да ғанимат, зеро
Муте умрда ҳам ҳузур бордир, чин.
Бахтсиз ул — қўлига кишанлар кийиб,
Шамол ва итлардан зада бўлган зот.
Шўрлик ул — яшашга сўнг бор интилиб,
Манфур соқчилардан тиланган нажот.
* * *
Нурлар издиҳоми жазб этар такрор,
Маст айлар руҳимни ажиб ифори.
Халққа ҳаво керак тоза ва зангор,
Унга нон керак ва Элбрус қори.
Сўраб кўрмоқликка кимса йўқ, зотан
Қаэрдан излайман якто сирдошни.
Топмаслар на Қрим, на Урал ёқдан
Бунақанги шаффоф йиғлоқи тошни.
Халққа ашъор керак сирли ва эзгу,
Ҳар тонг ажиб руҳ-ла уйқудан турсин.
Ундан туюб ҳаргиз ифор ва ёғду,
Оҳанглари аро чўмилиб юрсин.
Мирпўлат Мирзо таржималари
15 yanvar — Taniqli rus shoiri Osip Mandelshtam tavallud topgan kunga 125 yil to’ladi
Osip Mandelshtam rus she’riyati solnomasida Kumush asr deb atalgan davrning yorqin siymolari Aleksandr Blok, Ivan Bunin, Sergey Yesenin, Boris Pasternak, Anna Axmatova, Marina Svetaeva, Nikolay Gumilyov safidan munosib o’rin egallagan shoirdir.
Osip MANDELSHTAM
SHE’RLAR
Buyuk rus shoiri Osip Mandelshtam 1891 yilda Varshava shahrida savdogar oilasida tug’ilgan. Uning bolaligi va yoshligi Peterburgda o’tadi. Keyinchalik bir muddat Parijda tahsil oladi,ammo so’ng Peterburg universitetida o’qiy boshlaydi.Keyinchalik u Moskvaga ko’chib keladi. Inqilobni qabul qilmagan shoir juda og’ir hayot kechiradi. Stalinni qoralab yozilgan she’rlari uchun 1934 yilning 13-chidan 14-chi mayga o’tar kechasi Osip Mandelshtam NKVD tomonidan qamoqqa olinadi. Shoir 1938 yilda Vladivostok shahri yaqinidagi lagerlarning birida olamdan o’tadi.
* * *
O’ltiribmiz xonada yolg’iz,
Kerosindan anqir xushbo’y is.
O’rtada non va o’tkir pichoq…
Gar istasang, yondirgin o’choq,
YO bo’lmasa, bu qavat-qavat
Ipni olib to’qiylik savat —
Chiqmoq uchun yo’lga — yiroqqa —
Bizni hech kim topolmas yoqqa…
* * *
Sening bu nozik yelkang qamchilardan qizarar,
Qamchilardan qizarar, sovuqlarda bo’zarar.
Qo’llaring bo’lar ado dazmolni ko’tarmoqdan,
Dazmollar ko’tarmoqdan, arqonlarni o’rmoqdan.
Tovonlaring qonaydi shishalarga tilinib,
Shishalarga tilinib, tikanlarga shilinib.
Men-chi, sen deb, seni deb, qora shamdek yonarman,
Qora shamdek yonarman, duolardan tonarman.
Rus tilidan Xurshid Davron tarjimalari
* * *
Kechqurun hovlida yuvindim: suv — muz,
Yer zarang — to’nggandek qahraton qishda.
Bolta yuzida sho’r — bamisli yulduz,
Yax qotib qolgandi yog’och idishda.
Darvozada qulf osig’liq turar,
Tevarak qaxrli boqar chunonam…
Haqiqatning bundoq suvrati sira
Biron-bir asarda emas mujassam.
Tuz yanglig’ eriydi idishda nurlar,
Yaxlagan suv esa qorayar juda.
O’limning qo’li naq ko’ksingga kirar,
Borliq qat’iy hukm kabi osuda.
* * *
Hali sen tiriksan, emassan yolg’iz,
Hali yonginangda g’amkash do’sting bor.
Ko’zingni yayratar dashtdagi ang’iz,
Hatto tasallidir zulmat, ayoz, qor.
Kabir qashshoqliqda, buyuk xorliqtsa
Yasha osoyishta, dilga ber taskin.
Bu damlar chindan-da g’animat, zero
Mute umrda ham huzur bordir, chin.
Baxtsiz ul — qo’liga kishanlar kiyib,
Shamol va itlardan zada bo’lgan zot.
Sho’rlik ul — yashashga so’ng bor intilib,
Manfur soqchilardan tilangan najot.
* * *
Nurlar izdihomi jazb etar takror,
Mast aylar ruhimni ajib ifori.
Xalqqa havo kerak toza va zangor,
Unga non kerak va Elbrus qori.
So’rab ko’rmoqlikka kimsa yo’q, zotan
Qaerdan izlayman yakto sirdoshni.
Topmaslar na Qrim, na Ural yoqdan
Bunaqangi shaffof yig’loqi toshni.
Xalqqa ash’or kerak sirli va ezgu,
Har tong ajib ruh-la uyqudan tursin.
Undan tuyub hargiz ifor va yog’du,
Ohanglari aro cho’milib yursin.
Mirpo’lat Mirzo tarjimalari
