Мавлоно Жалолнддин Румий асарларига қизиқиш кейинги пайтда янада ортмоқда. Зеро, инсоннннг ҳам моддий, ҳам маънавий ҳаёти учун зарур ўгитлар унинг асарларида мукаммал бадиий ифодасини топган.
«Маснавийи Маънавий»нинг тўла ҳолдаги назмий таржимасининг Ўзбекистон халк шоири Жамол Камол таржимасида нашр этилгани, марҳум шоир ва таржимон Асқар Маҳкам томонидан икки китобнинг шарҳи билан эълон этилгани қувонарли воқеа бўлди.
Сабоҳат Бозорова томонидан нашрга тайёрланган «Қалб кўзингни оч… Мавлоно Румийдан ҳикматли сўзлар» китоби Румийни англаш, унинг маънавий оламидан баҳраманд бўлишга томон хайрли, қутлуғ қадамдир, дейиш мумкин. Кенг ўқувчилар оммасининг манфаатини кўзлаган ҳолда ушбу китобга Румий асарларидага ҳикматли сўзларининг насрий, содда баёни асосида тартиб берилган. Танланган ҳикматлар инсонни жиддий тафаккурга, ибратга чорлайди: «Саховат шаҳватларни, лаззатларнн тарк этишдир. Шахват туфайли йиқилган турмайди», «Яхши одамнинг кўнглига ёмон фикр келдими, бу бежиз эмас, бунинг бир сабаби бор», «Дангасаликда кўпроқ зарар бор», «Тавба қуртга, ишқ эса аждаҳога ўхшайди. Тавба инсонларнинг, ишқ эса Аллоҳнннг сифатидир… (филология фанлари доктори, профессор Нажмиддин Комиловнинг кириш сўзидан)»
Мавлоно Жалолиддин РУМИЙ
«ҚАЛБ КЎЗИНГНИ ОЧ»
КИТОБИДАН ҲИКМАТЛАР
АВЛИЁЛАР ҲАҚИДА
• Аллоҳ мардларининг оёқлари остида тупроқ бўл. Сен ҳам биздек ҳасадинг бошига тупроқ соч!
• Ёғоч қилични жангга олиб борма, оху фиғонга туншмаслик учун уни бир бор назардан ўтказ: агар ёғоч бўлса, бор, бошқасини қидир; агар олмос бўлса, қувонч билан олға бос! Олмос қилич авлиёларнинг аслаҳахоналаридандир.
• Комил тупроқ олса, олтин бўлади, нокас олтинни қўлига олса тупроққа айланади. У ҳақиқий эран (авлиё) Аллоҳга маъқул бўлгандир, барча ишларда унинг қўли Аллоҳнинг қўлидир.
• Авлиёларда Аллоҳ берган шундай қудрат бор-ки, отилган ўқни қайтара оладилар.
• Авлиёлар эслатиш ва унуттиришга қодирдирлар, шу ҳолда ҳар кишининг кўнглига ҳокимдирлар. Авлиё унуттириш қудрати билан бир кишининг зеҳнини банд қилдими. у одам ҳеч нарса қила олмайди.
• Огоҳ бўлки, авлиёлар замоннинг Исрофилларидирлар. Ўликлар улардан жон топадилар, тириладилар.
• Шунинг учун юмшоқми-қаттиқми, авлиёларнинг сўзларини тинглашдан қочма, уларга қулоқ ос, у сўзлар динингга қувват бўлади.
• Уларнинг қаҳраболари бор, чиқарсалар сенинг сомон чўпидек борлиғингни девона қилади, ўзларига тортади. Қаҳраболарини яширсалар. сен йўлдан озасан. Инсон мартабасининг ҳам Аллоҳнинг авлиёлари қўлида ҳайвондек мағлуб бўлганини англа, эй йўқсил!
• Ўзинг билган, неча марталаб ўтган йўлда ҳам йўлбошловчи бўлмаса адашасан. Ўзингга кел! Юрмаган йўлингдан ёлғиз борма, йўл кўрсатувчидан асло юз ўгирма!
• Йўловчиларнинг йўлдан адашганлари, ёвуз руҳли шайтоннинг уларга нималар қилганини “Қуръон”дан ўқи! Уларни асосий йўлдан юз минглаб йил узоқ бўлган йўлга элтди, фалокатга йўлиқгирди, қип-яланғоч қолдирди. Уларнинг суякларига, улардан қолган нишоналарга қара ва ибрат ол: эшагингни уларнинг йўлига бошлама.
• Йўл билувчи идрокли пир нафс қули боғларига арик қазувчидир. Ирмоқ ўзини қандай поклайди? Инсоннинг билими Аллоҳ илми билан бирга наф беради. Қилич қинини кеса оладими? Бор, бу жароҳатни жарроҳга кўрсат. Агар бу ярага пир малҳам кўйсагина дардингдан қутуласан, фарёд-у фиғонинг битади.
• Ҳазрат Пайғамбар (с.а.в.): “Умматларим ичида шундайлари бор-ки, улар мен билан бир хил яратилганлар, мен билан тенг ҳиммат соҳибилар. Мен уларни қайси нур билан кўрсам, уларнинг қалблари ҳам мени айнан шу нур билан кўради”, дедилар.
• Ёлғизликдан умидсизликка тушгач қуёшдек бир севгилининг сояси остига кир. Бор, тезда бирор Аллоҳ дўстини қидир. Шундай кил, Аллоҳ сенинг дўстинг бўлади.
• Тупрокдан ҳам ожизмисан? Тупроқ севгилини топгач бир баҳор туфайли юз минглаб гулларга етишди.
• Пирлар шундай кишилар-ки, ҳали бу дунё яралмаганида ҳам уларнинг жонлари карам денгизида бор эди. Бу танга тушишдан олдин неча бор яшадилар. экишдан олдин мевалар сараладилар.
• Нафсинг ундан қочмоқда. Чунки сен оловдансан, у сув дарё суви. Сенинг туйғунг, фикринг оловли. Шайхнинг туйғуси ва фикри эса у гўзал нур.
• Атрофда қанча ҳунарлар, қанча билимлар бор-ки. инсон уларни ўргангач бошдан айрилади! Бошинг кетишини истамасанг оёқ бўл, фикр ва тадбир соҳиби бўлган Қутбга юкин! Шоҳ бўлсанг ҳам ўзингни ундан устун кўрма. Бол бўлсанг ҳам унинг ўтидан ўзга нарса тўплама. Сафо аҳлига хизмат қилишни истамасанг аждарҳо оғзига тушган айиққа ўхшайсан.
• Аллоҳ билан дўст тутинишни истаган киши авлиёлар ҳузурида бўлсин. Акс ҳолда у ҳалок бўлади. Чунки у бутуни бўлмаган қисмдир. Шайтон бирор кишини карам соҳибларидан айирса, уни ёлғиз қолдиради, шу ҳолда бошини ейди, маҳв этади.
• Ҳар лаҳзада тинмай подшоҳларнинг кўланкасини қидир, топ-ки, у кўланкада куёшдан ҳам яхши ҳолга келасан. Сафарга чиқсанг, шундай ният билан чиқ, уйда ўтирсанг ҳам бундан ғофил қолма!
• Кўнглингда йўқолган ҳикмат матоси дил аҳлида топилади. Кўр кўнгил жони, қулоғи, кўзи бўлса ҳам ўғри шайтоннинг изини топа олмайди, уни қўлга кирита олмайди. Шайтоннинг изини топишни, ўғрини қўлга олишни кўнгил аҳлидан умид қил, бу ишни улардан иста, тош-у тупроқдан эмас.
• Шайх умид ва қўрқув каби кўнгилларга киради, юради. Жаҳоннинг сири унга ниҳон эмас. Эй сармоясизлар, кўнгил соҳиблари ҳузурида кўнгилларингизни қўриқланг!
• Сен қандай терс иш килаяпсан. Кўрларнинг ёнига мақомга эришиш ниятида бораяпсан, одобга риоя қилиб эшик ёнида ўтирибсан. Кўзлилар ёнида эса одобни тарк этаяпсан. Шунинг учун шаҳват оловига ўтин бўлдинг-да!
• Йўлбошловчи йўловчига, чўлларда ҳар лахзада йўқолганга керак. Манзилга етганларга кўздан, нурдан бошқа нарса керак эмас. Улар йўлбошчидан ҳам, чўлдан ҳам қутилганлар. Агар у висол марди бирор далил келтирса, “Мужодала ичида тараддудда қолганлар англасинлар” деб келтиради.
• Кофир ким? Шайхнинг имонидан ғофил бўлган. Ўлик ким? Шайхнинг қалбидан хабардор бўлмаган!
• Йўлбошчисиз йўловчига икки кунлик йўл юз йиллик бўлади.
• Шуни ҳам кўрмайсанми? Аллоҳ авлиёлари эришган якинликда юзлаб кароматлар бор. Масалан, темир Довуднинг қўлида мумга айланади… Ҳолбуки сенинг қўлингда мум темир бўлади! Яратиш ва ризқ беришда ҳамма тенг, бу сифатлар ҳаммада бор. Аммо бу улуғлар Аллоҳ муҳаббатига эришдилар.
• Бир қўлли бир авлиё кун кўриш учун сават тўқиётган пайтида Аллоҳ унга иккита қўл берар эди. Бир киши авлиёни хас-чўпдан ясалган чайлада зиёрат этди. Икки қўллаб тўрва тўқиётганини кўрди. Шайх унга: “Эй жонининг душмани. нега густоҳлик қилиб ёнимга келдинг? Нега рухсат сўрамай хузуримга кирдинг?” деди. Келган киши: “Ихлосимдан, иштиёқимдан” дегач шайх кулимсиради ва деди-ки: “Ундай бўлса кел… аммо эй улуғ киши, буни пинҳон сақла. Токи мен тирик эканман, на дўстингга, на севгилинга, на бошқаларга, бирон инсон зотига бу сирни очма!”. Шундан кейин кўпчилик кишилар унинг икки қўллаб сават тўқиётганини дераза ортидан кўрдилар. Шайх: “Е Раббий, ҳикмати сенга аён. Мен яшираяпман, сен ошкор этаяпсан” деди. Унга шундай жавоб келди: “Бир қанча киши қўлинг кесиклигини мазах килди. сенга қарши бўлди. У ёлғончи эди. Аллоҳ уни шарманда қилди”, дедилар. “Мен уларнинг кофир бўлишини, бу янглиш фикр, бу шубҳа билан яшашларини истамайман. Мен кароматни ошкор килдим, ишлаётган вақгингда сенга икки қўл эҳсон этганимни кўрсатдим. У бечоралар сен ҳақингда шубҳага тушиб, лаънат олмасинлар…”.
• Аллоҳ авлиёларни одамларга раҳм қилиб ер юзига келтирган. Улар одамларни Аллоҳ даргоҳига даъват этадилар. Халқ ҳақида қайғуриб: “Ё Раббий. буларни сен халос қил”, деб дуо қиладилар.
• Йўқсил шайхлардан бири кўзи ожиз пирнинг уйида “Қуръон” турганини кўрди. Ўзича: “БУ ерда “Қуръон”нинг нима кераги бор. Бу одам кўр бўлса”, деди. Шу ўй оромини ўғирлади. “Бу ерда шу кўрдан бошқа ҳеч ким йўқ, бу қандай синоат? Яхшиси ҳеч нарса сўрамай, сабр қилай, сабр билан ниятимга етай”, деди. Тун ярмида “Қуръон” ўқиётган овозни эшитди. Ўрнидан сакраб турди-ю шу ажиб манзарани кўрди: кўр пир “Қуръон” ўқиётган эди! Тўғри ўқиётган эди. Сабрсизланган шайх беихтиёр савол берди: “Кўзинг кўр бўлгани ҳолда бу сатрларни қандай ўқияпсан, ҳайратдаман, тўғриси?” Кўр деди:
“Эй таннинг илмсизлигидан халос бўлган, буни Аллох қила олмайдими? Нега ҳайрон бўласан? Мен Аллоҳга: “Эй мададкорим бўлган Аллоҳ, эй мадад сўралгувчи Тангрим, одам жонига кандай боғланган бўлса, мен “Қуръон” ўқишга шундай иштиёқмандман. Аммо ҳофиз эмасман. Ё Раббий, “Қуръон” ўқиган пайтимда кўзларимга нур бер. менинг кўзларимни оч, “Қуръон”ни қўлимга олиб ўқий”, деб дуо қилдим. Аллоҳдан: “Эй “Қуръон” ихлосманди, эй ҳар дардда бизга юзланган, биздан умид узмаган киши, қачон “Қуръон” ўқишни истасанг, уни қўлга олсанг, шу лаҳзада кўзларингнинг нурини қайтиб бераман, эй буюк фитратли киши”, деган нидо келди. Ҳар нарсани билгувчи, ҳеч бир ишдан ғофил бўлмаган у улуғ подшоҳ, у ягона Аллоҳ тун чироғи янглиғ кўзларимга нур эҳсон қилмоқда”.
• Лутф ва марҳамат соҳиби бўлган Аллоҳ бандалари Аллоҳнинг фазилатларига эгадирлар. Улар қийинчилик пайтларида пора олмайдилар, одамларга раҳм-шафқат кўрсатадилар, мадад берадилар. Эй балоларга учраган одам, ўзингга кел, уларни қидир… ўзингга кел, офат онида уларнинг дуосини ғанимат бил!
• Авлиёлар қуёшнинг қўриқчиларидир. Инсонлар орасида Аллоҳнинг сирларини биладиган, англайдиган шулардир.
• Сен уйма-уй, жойма-жой Аллоҳнинг саломини изла, ғафлатда қолма! Мен оғзидан ёқимли бўй келган кишидан ҳам Аллоҳнинг хабарини, ҳам Аллохнинг саломини эшитдим! Бу Аллоҳ мардларининг саломини жон-дилдан қабул қиламан, Аллоҳнинг саломини уларнинг саломида ҳис киламан, эшитаман. Чунки унинг саломи ҳам Аллоҳ саломи бўлгандир. Чунки у ўз борлиғини оловга отган, ёққандир.
• Авлиёларга эргашмадинг, уларни интизор қилдинг, у ерда ҳам қисмат кунининг кутиши сенга ёр бўлади, кутасан, интизор бўласан.
• “Авлиёлар халқ кўзидан пана бўлиш учун тоғларга кетадилар”, дейдилар-ку… Аслида одамларга нисбатан булар юзта тоғнинг тепасига чиққанлар,оёқларини етти қават осмон устига қўйганлар. Улар халққа нисбатан юзлаб денгиздан, юзлаб тоғлардан нарироқда экан, нега то-ларга чиқиб яширинсинлар? Авлиёларнинг тоққа қочишга эҳтиёжи йўқ… Кўк арғумоғи ҳам унинг ортидан ўйноқлайди, оёғидан юзлаб тақалар тўкилади, тўкилади-ю яна авлиёнинг изига ета олмайди! Зоҳиран пари кўздан ниҳонку… инсон парилардан ҳам яширинрокдир. Ақллига нисбатан инсон шу қадар яширин бўлса, ғайб оламидаги хос инсон қандай бўлади?
• Авлиё ўз-ўзига юзлаб сўзлар айтади, тинглайди, аммо ёнида ўтирган киши ҳидини ҳам ололмайди! Ломакон оламдан кўнглига юзлаб савол-жавоблар келади, манзилига кадар е тади!
• Эй ғофил ташна, биз авлиёларнинг сўзларидан Ҳизр оби ҳаётини ичмоқдамиз, кел! Бу тошқин сувни кўрмаётган бўлсанг, ҳеч бўлмаса, кўрлардек келиб кўзангни сувга тўлдир. Бу дарёда сув бор, буни эшитдинг-ку… кўрга тақлидан иш тутиш керак! Кўзани дарёга тушир… оғирлашганини ҳис қиласан… Ҳис қиласан-у сув эканлигига ишонасан, кўнглинг қуруқ тақлиддан қутулади. Кўр одам дарё сувини кўра олмайди, аммо кўзанинг оғирлашганини сезиб, сув эканини билади.
• Шайх билан бирга эканингда ёмонликлардан узоқсан… кеча-кундуз кетаверасан, кемадасан. Жонлар бағишлаган жонга сиғинасан, кемага кириб ухлайсан, шу тахлит йўл босасан’ Замоннинг пайғамбаридан айрилма… ўз ҳунаринг, ниятингга кўпам ишонма!
• Замона қутбининг сўзига қарши нақлий илмни қўллаш сув орлигида таяммум килишга ўхшайди!
• Бу йўлдаги кўшкни, соябонни, шон-шуҳратни тарк эт… Йўлбошчинг ҳаракат килмагунича ҳаракатланма! Бошсиз ҳаракат қилган дум бўлади… Бундай одамнинг ҳаракати чаённинг қилмишларига ўхшайди!
• Ақлинг бўлмаса ўзингни ўлик ҳолига келтир… Сўзи тирик бир оқилдан мадад тила.
• Аллоҳнинг раҳмати қаҳридан ортиқ, илгаридир. Сен ҳам илгари бўлишни истасанг, бор, илгари кетган бир мардни ахтар.
• Шайтон уларни йўлдан озишга, шайх эса ҳидоятга бошлайди.
• Инсонга қўл-канот ақлдир. Одамнинг ақли бўлмаса ўзига бошқа бир ақлни йўлбошловчи қилиши керак. Ё устун бўл, ё устунлик изла, ё фикр соҳиби бўл, ё фикр соҳибини изла.
• Зулматга талпинган киши пирнинг амрига кирдими ёруғликни кўради.
Сабоҳат Бозорова таржимаси
Mavlono Jalolnddin Rumiy asarlariga qiziqish keyingi paytda yanada ortmoqda. Zero, insonnnng ham moddiy, ham ma’naviy hayoti uchun zarur o’gitlar uning asarlarida mukammal badiiy ifodasini topgan.
«Masnaviyi Ma’naviy»ning to’la holdagi nazmiy tarjimasining O’zbekiston xalk shoiri Jamol Kamol tarjimasida nashr etilgani, marhum shoir va tarjimon Asqar Mahkam tomonidan ikki kitobning sharhi bilan e’lon etilgani quvonarli voqea bo’ldi. Sabohat Bozorova tomonidan nashrga tayyorlangan «Qalb ko’zingni och… Mavlono Rumiydan hikmatli so’zlar» kitobi Rumiyni anglash, uning ma’naviy olamidan bahramand bo’lishga tomon xayrli, qutlug’ qadamdir, deyish mumkin. Keng o’quvchilar ommasining manfaatini ko’zlagan holda ushbu kitobga Rumiy asarlaridaga hikmatli so’zlarining nasriy, sodda bayoni asosida tartib berilgan. Tanlangan hikmatlar insonni jiddiy tafakkurga, ibratga chorlaydi: «Saxovat shahvatlarni, lazzatlarnn tark etishdir. Shaxvat tufayli yiqilgan turmaydi», «Yaxshi odamning ko’ngliga yomon fikr keldimi, bu bejiz emas, buning bir sababi bor», «Dangasalikda ko’proq zarar bor», «Tavba qurtga, ishq esa ajdahoga o’xshaydi. Tavba insonlarning, ishq esa Allohnnng sifatidir… ( filologiya fanlari doktori, professor Najmiddin Komilovning kirish so’zidan)»
Mavlono Jaloliddin RUMIY
«QALB KO’ZINGNI OCH»
KITOBIDAN HIKMATLAR
AVLIYOLAR HAQIDA
• Alloh mardlarining oyoqlari ostida tuproq bo’l. Sen ham bizdek hasading boshiga tuproq soch!
• Yog’och qilichni jangga olib borma, oxu fig’onga tunshmaslik uchun uni bir bor nazardan o’tkaz: agar yog’och bo’lsa, bor, boshqasini qidir; agar olmos bo’lsa, quvonch bilan olg’a bos! Olmos qilich avliyolarning aslahaxonalaridandir.
• Komil tuproq olsa, oltin bo’ladi, nokas oltinni qo’liga olsa tuproqqa aylanadi. U haqiqiy eran (avliyo) Allohga ma’qul bo’lgandir, barcha ishlarda uning qo’li Allohning qo’lidir.
• Avliyolarda Alloh bergan shunday qudrat bor-ki, otilgan o’qni qaytara oladilar.
• Avliyolar eslatish va unuttirishga qodirdirlar, shu holda har kishining ko’ngliga hokimdirlar. Avliyo unuttirish qudrati bilan bir kishining zehnini band qildimi. u odam hech narsa qila olmaydi.
• Ogoh bo’lki, avliyolar zamonning Isrofillaridirlar. O’liklar ulardan jon topadilar, tiriladilar.
• Shuning uchun yumshoqmi-qattiqmi, avliyolarning so’zlarini tinglashdan qochma, ularga quloq os, u so’zlar diningga quvvat bo’ladi.
• Ularning qahrabolari bor, chiqarsalar sening somon cho’pidek borlig’ingni devona qiladi, o’zlariga tortadi. Qahrabolarini yashirsalar. sen yo’ldan ozasan. Inson martabasining ham Allohning avliyolari qo’lida hayvondek mag’lub bo’lganini angla, ey yo’qsil!
• O’zing bilgan, necha martalab o’tgan yo’lda ham yo’lboshlovchi bo’lmasa adashasan. O’zingga kel! Yurmagan yo’lingdan yolg’iz borma, yo’l ko’rsatuvchidan aslo yuz o’girma!
• Yo’lovchilarning yo’ldan adashganlari, yovuz ruhli shaytonning ularga nimalar qilganini “Qur’on”dan o’qi! Ularni asosiy yo’ldan yuz minglab yil uzoq bo’lgan yo’lga eltdi, falokatga yo’liqgirdi, qip-yalang’och qoldirdi. Ularning suyaklariga, ulardan qolgan nishonalarga qara va ibrat ol: eshagingni ularning yo’liga boshlama.
• Yo’l biluvchi idrokli pir nafs quli bog’lariga arik qazuvchidir. Irmoq o’zini qanday poklaydi? Insonning bilimi Alloh ilmi bilan birga naf beradi. Qilich qinini kesa oladimi? Bor, bu jarohatni jarrohga ko’rsat. Agar bu yaraga pir malham ko’ysagina dardingdan qutulasan, faryod-u fig’oning bitadi.
• Hazrat Payg’ambar (s.a.v.): “Ummatlarim ichida shundaylari bor-ki, ular men bilan bir xil yaratilganlar, men bilan teng himmat sohibilar. Men ularni qaysi nur bilan ko’rsam, ularning qalblari ham meni aynan shu nur bilan ko’radi”, dedilar.
• Yolg’izlikdan umidsizlikka tushgach quyoshdek bir sevgilining soyasi ostiga kir. Bor, tezda biror Alloh do’stini qidir. Shunday kil, Alloh sening do’sting bo’ladi.
• Tuprokdan ham ojizmisan? Tuproq sevgilini topgach bir bahor tufayli yuz minglab gullarga yetishdi.
• Pirlar shunday kishilar-ki, hali bu dunyo yaralmaganida ham ularning jonlari karam dengizida bor edi. Bu tanga tushishdan oldin necha bor yashadilar. ekishdan oldin mevalar saraladilar.
• Nafsing undan qochmoqda. Chunki sen olovdansan, u suv daryo suvi. Sening tuyg’ung, fikring olovli. Shayxning tuyg’usi va fikri esa u go’zal nur.
• Atrofda qancha hunarlar, qancha bilimlar bor-ki. inson ularni o’rgangach boshdan ayriladi! Boshing ketishini istamasang oyoq bo’l, fikr va tadbir sohibi bo’lgan Qutbga yukin! Shoh bo’lsang ham o’zingni undan ustun ko’rma. Bol bo’lsang ham uning o’tidan o’zga narsa to’plama. Safo ahliga xizmat qilishni istamasang ajdarho og’ziga tushgan ayiqqa o’xshaysan.
• Alloh bilan do’st tutinishni istagan kishi avliyolar huzurida bo’lsin. Aks holda u halok bo’ladi. Chunki u butuni bo’lmagan qismdir. Shayton biror kishini karam sohiblaridan ayirsa, uni yolg’iz qoldiradi, shu holda boshini yeydi, mahv etadi.
• Har lahzada tinmay podshohlarning ko’lankasini qidir, top-ki, u ko’lankada kuyoshdan ham yaxshi holga kelasan. Safarga chiqsang, shunday niyat bilan chiq, uyda o’tirsang ham bundan g’ofil qolma!
• Ko’nglingda yo’qolgan hikmat matosi dil ahlida topiladi. Ko’r ko’ngil joni, qulog’i, ko’zi bo’lsa ham o’g’ri shaytonning izini topa olmaydi, uni qo’lga kirita olmaydi. Shaytonning izini topishni, o’g’rini qo’lga olishni ko’ngil ahlidan umid qil, bu ishni ulardan ista, tosh-u tuproqdan emas.
• Shayx umid va qo’rquv kabi ko’ngillarga kiradi, yuradi. Jahonning siri unga nihon emas. Ey sarmoyasizlar, ko’ngil sohiblari huzurida ko’ngillaringizni qo’riqlang!
• Sen qanday ters ish kilayapsan. Ko’rlarning yoniga maqomga erishish niyatida borayapsan, odobga rioya qilib eshik yonida o’tiribsan. Ko’zlilar yonida esa odobni tark etayapsan. Shuning uchun shahvat oloviga o’tin bo’lding-da!
• Yo’lboshlovchi yo’lovchiga, cho’llarda har laxzada yo’qolganga kerak. Manzilga yetganlarga ko’zdan, nurdan boshqa narsa kerak emas. Ular yo’lboshchidan ham, cho’ldan ham qutilganlar. Agar u visol mardi biror dalil keltirsa, “Mujodala ichida taraddudda qolganlar anglasinlar” deb keltiradi.
• Kofir kim? Shayxning imonidan g’ofil bo’lgan. O’lik kim? Shayxning qalbidan xabardor bo’lmagan!
• Yo’lboshchisiz yo’lovchiga ikki kunlik yo’l yuz yillik bo’ladi.
• Shuni ham ko’rmaysanmi? Alloh avliyolari erishgan yakinlikda yuzlab karomatlar bor. Masalan, temir Dovudning qo’lida mumga aylanadi… Holbuki sening qo’lingda mum temir bo’ladi! Yaratish va rizq berishda hamma teng, bu sifatlar hammada bor. Ammo bu ulug’lar Alloh muhabbatiga erishdilar.
• Bir qo’lli bir avliyo kun ko’rish uchun savat to’qiyotgan paytida Alloh unga ikkita qo’l berar edi. Bir kishi avliyoni xas-cho’pdan yasalgan chaylada ziyorat etdi. Ikki qo’llab to’rva to’qiyotganini ko’rdi. Shayx unga: “Ey jonining dushmani. nega gustohlik qilib yonimga kelding? Nega ruxsat so’ramay xuzurimga kirding?” dedi. Kelgan kishi: “Ixlosimdan, ishtiyoqimdan” degach shayx kulimsiradi va dedi-ki: “Unday bo’lsa kel… ammo ey ulug’ kishi, buni pinhon saqla. Toki men tirik ekanman, na do’stingga, na sevgilinga, na boshqalarga, biron inson zotiga bu sirni ochma!”. Shundan keyin ko’pchilik kishilar uning ikki qo’llab savat to’qiyotganini deraza ortidan ko’rdilar. Shayx: “E Rabbiy, hikmati senga ayon. Men yashirayapman, sen oshkor etayapsan” dedi. Unga shunday javob keldi: “Bir qancha kishi qo’ling kesikligini mazax kildi. senga qarshi bo’ldi. U yolg’onchi edi. Alloh uni sharmanda qildi”, dedilar. “Men ularning kofir bo’lishini, bu yanglish fikr, bu shubha bilan yashashlarini istamayman. Men karomatni oshkor kildim, ishlayotgan vaqgingda senga ikki qo’l ehson etganimni ko’rsatdim. U bechoralar sen haqingda shubhaga tushib, la’nat olmasinlar…”.
• Alloh avliyolarni odamlarga rahm qilib yer yuziga keltirgan. Ular odamlarni Alloh dargohiga da’vat etadilar. Xalq haqida qayg’urib: “YO Rabbiy. bularni sen xalos qil”, deb duo qiladilar.
• Yo’qsil shayxlardan biri ko’zi ojiz pirning uyida “Qur’on” turganini ko’rdi. O’zicha: “BU yerda “Qur’on”ning nima keragi bor. Bu odam ko’r bo’lsa”, dedi. Shu o’y oromini o’g’irladi. “Bu yerda shu ko’rdan boshqa hech kim yo’q, bu qanday sinoat? Yaxshisi hech narsa so’ramay, sabr qilay, sabr bilan niyatimga yetay”, dedi. Tun yarmida “Qur’on” o’qiyotgan ovozni eshitdi. O’rnidan sakrab turdi-yu shu ajib manzarani ko’rdi: ko’r pir “Qur’on” o’qiyotgan edi! To’g’ri o’qiyotgan edi. Sabrsizlangan shayx beixtiyor savol berdi: “Ko’zing ko’r bo’lgani holda bu satrlarni qanday o’qiyapsan, hayratdaman, to’g’risi?” Ko’r dedi:
“Ey tanning ilmsizligidan xalos bo’lgan, buni Allox qila olmaydimi? Nega hayron bo’lasan? Men Allohga: “Ey madadkorim bo’lgan Alloh, ey madad so’ralguvchi Tangrim, odam joniga kanday bog’langan bo’lsa, men “Qur’on” o’qishga shunday ishtiyoqmandman. Ammo hofiz emasman. YO Rabbiy, “Qur’on” o’qigan paytimda ko’zlarimga nur ber. mening ko’zlarimni och, “Qur’on”ni qo’limga olib o’qiy”, deb duo qildim. Allohdan: “Ey “Qur’on” ixlosmandi, ey har dardda bizga yuzlangan, bizdan umid uzmagan kishi, qachon “Qur’on” o’qishni istasang, uni qo’lga olsang, shu lahzada ko’zlaringning nurini qaytib beraman, ey buyuk fitratli kishi”, degan nido keldi. Har narsani bilguvchi, hech bir ishdan g’ofil bo’lmagan u ulug’ podshoh, u yagona Alloh tun chirog’i yanglig’ ko’zlarimga nur ehson qilmoqda”.
• Lutf va marhamat sohibi bo’lgan Alloh bandalari Allohning fazilatlariga egadirlar. Ular qiyinchilik paytlarida pora olmaydilar, odamlarga rahm-shafqat ko’rsatadilar, madad beradilar. Ey balolarga uchragan odam, o’zingga kel, ularni qidir… o’zingga kel, ofat onida ularning duosini g’animat bil!
• Avliyolar quyoshning qo’riqchilaridir. Insonlar orasida Allohning sirlarini biladigan, anglaydigan shulardir.
• Sen uyma-uy, joyma-joy Allohning salomini izla, g’aflatda qolma! Men og’zidan yoqimli bo’y kelgan kishidan ham Allohning xabarini, ham Alloxning salomini eshitdim! Bu Alloh mardlarining salomini jon-dildan qabul qilaman, Allohning salomini ularning salomida his kilaman, eshitaman. Chunki uning salomi ham Alloh salomi bo’lgandir. Chunki u o’z borlig’ini olovga otgan, yoqqandir.
• Avliyolarga ergashmading, ularni intizor qilding, u yerda ham qismat kunining kutishi senga yor bo’ladi, kutasan, intizor bo’lasan.
• “Avliyolar xalq ko’zidan pana bo’lish uchun tog’larga ketadilar”, deydilar-ku… Aslida odamlarga nisbatan bular yuzta tog’ning tepasiga chiqqanlar,oyoqlarini yetti qavat osmon ustiga qo’yganlar. Ular xalqqa nisbatan yuzlab dengizdan, yuzlab tog’lardan nariroqda ekan, nega to-larga chiqib yashirinsinlar? Avliyolarning toqqa qochishga ehtiyoji yo’q… Ko’k arg’umog’i ham uning ortidan o’ynoqlaydi, oyog’idan yuzlab taqalar to’kiladi, to’kiladi-yu yana avliyoning iziga yeta olmaydi! Zohiran pari ko’zdan nihonku… inson parilardan ham yashirinrokdir. Aqlliga nisbatan inson shu qadar yashirin bo’lsa, g’ayb olamidagi xos inson qanday bo’ladi?
• Avliyo o’z-o’ziga yuzlab so’zlar aytadi, tinglaydi, ammo yonida o’tirgan kishi hidini ham ololmaydi! Lomakon olamdan ko’ngliga yuzlab savol-javoblar keladi, manziliga kadar ye tadi!
• Ey g’ofil tashna, biz avliyolarning so’zlaridan Hizr obi hayotini ichmoqdamiz, kel! Bu toshqin suvni ko’rmayotgan bo’lsang, hech bo’lmasa, ko’rlardek kelib ko’zangni suvga to’ldir. Bu daryoda suv bor, buni eshitding-ku… ko’rga taqlidan ish tutish kerak! Ko’zani daryoga tushir… og’irlashganini his qilasan… His qilasan-u suv ekanligiga ishonasan, ko’ngling quruq taqliddan qutuladi. Ko’r odam daryo suvini ko’ra olmaydi, ammo ko’zaning og’irlashganini sezib, suv ekanini biladi.
• Shayx bilan birga ekaningda yomonliklardan uzoqsan… kecha-kunduz ketaverasan, kemadasan. Jonlar bag’ishlagan jonga sig’inasan, kemaga kirib uxlaysan, shu taxlit yo’l bosasan’ Zamonning payg’ambaridan ayrilma… o’z hunaring, niyatingga ko’pam ishonma!
• Zamona qutbining so’ziga qarshi naqliy ilmni qo’llash suv orligida tayammum kilishga o’xshaydi!
• Bu yo’ldagi ko’shkni, soyabonni, shon-shuhratni tark et… Yo’lboshching harakat kilmagunicha harakatlanma! Boshsiz harakat qilgan dum bo’ladi… Bunday odamning harakati chayonning qilmishlariga o’xshaydi!
• Aqling bo’lmasa o’zingni o’lik holiga keltir… So’zi tirik bir oqildan madad tila.
• Allohning rahmati qahridan ortiq, ilgaridir. Sen ham ilgari bo’lishni istasang, bor, ilgari ketgan bir mardni axtar.
• Shayton ularni yo’ldan ozishga, shayx esa hidoyatga boshlaydi.
• Insonga qo’l-kanot aqldir. Odamning aqli bo’lmasa o’ziga boshqa bir aqlni yo’lboshlovchi qilishi kerak. YO ustun bo’l, yo ustunlik izla, yo fikr sohibi bo’l, yo fikr sohibini izla.
• Zulmatga talpingan kishi pirning amriga kirdimi yorug’likni ko’radi.
Sabohat Bozorova tarjimasi
