«Беҳиштнома» буюк олмон адиби Йоҳан Вольфганг Гётенинг «Мағрибу Машриқ девони»- даги сўнгги ўн иккинчи бобдир. Маълумки, Гёте Шарқ адабиёти, маданияти, фалсафаси, жумладан, Қуръони карим ва Ҳадиси шарифни чуқур ўрганиб, ўзлаштириб ўз «Девон»ини (1814- 1820) яратди. Бу «Девон» Шарқу Ғарб адабиётининг синтези (И. Брагинский), Мағрибнинг Машриққа саломи (Ҳайне), олмон мутафаккирининг Шарққа бўлган улкан эҳтироми, ихлоси нишонасидир.

«БЕҲИШТНОМА» ҲАҚИДА
Мутаржимдан

«Беҳиштнома» буюк олмон адиби Йоҳан Вольфганг Гётенинг «Мағрибу Машриқ девони»даги сўнгги ўн иккинчи бобдир. Маълумки, Гёте Шарқ адабиёти, маданияти, фалсафаси, жумладан, Қуръони карим ва Ҳадиси шарифни чуқур ўрганиб, ўзлаштириб ўз «Девон»ини (1814- 1820) яратди. Бу «Девон» Шарқу Ғарб адабиётининг синтези (И. Брагинский), Мағрибнинг Машриққа саломи (Ҳайне), олмон мутафаккирининг Шарққа бўлган улкан эҳтироми, ихлоси нишонасидир.

«Девон»да Қуръони Каримдан олиниб истифода қилинган ривоятлар, Ҳадиси шариф таъсирида битилган шеърлар бор. «Мағрибу Машриқ девони»даги «Ҳикматнома» бобида Гёте:

Нодон ҳар ҳодисани ўзича шарҳлашга шай,
Ҳар ҳодиса сабабин билгум, деган авом-да!
Аллоҳга итоатдур ислом деган сўз асли,
Исломга ўтиб ҳамма, ўлажакмиз исломда,—

деб ўзининг ислом фалсафаси, ислом таълимотига бўлган муносабатини билдирган.

Гёте қўлёзмалари ичида араб имлосида битилган шоирнинг ўз дастхати бор. Унда «Бисмиллаҳир-роҳманир-роҳийм», «Аллоҳ», «Муҳаммад», шунингдек, «Ан-нос» сурасининг тўлиқ матни мавжуд. Бу табаррук дастхат Олмонияда эъзозланиб сақланмоқда.

Қуръони каримда жаннат ҳақида хабар берилади: «Айтинг (Эй Муҳаммад): Сизларга булардан яхшироқ нарса ҳақида хабар берайми? Тақводор кишилар учун Парвардигорлари ҳузурида улар абадий қоладиган, тагларидан дарёлар оқиб тургувчи боғлар, покиза жуфтлар ва Аллоҳнинг ризолиги бор. Аллоҳ: «Парвардигоро, бизлар сенга иймон келтирганмиз, бас, гуноҳларимизни мағфират айла ва бизни жаҳаннам азобидан асра!» дейдиган сабр-қаноатли, иймонларига содиқ, ибодат-итоатли, эҳсонли бўлган ва саҳарларда Аллоҳдан мағфират тилайдиган бандаларини кўриб тургувчидир». («Ол-и Имрон» сураси, 15- 16-17-оятлар. «Шарқ юлдузи», 1990 йил, 5-сон. Алоуддин Мансур таржимаси. Бундан кейин истифода қилинадиган Қуръон таржималари ҳам шу муаллифникидир.)

Жаннат ҳақида берилган бундай хабарлар бошқа суралардаги оятларда ҳам бор. Гёте «Беҳиштнома»си юқоридаги оятлар ва шунга ўхшаш бошқа оятлар таъсирида ёзилган.

Гётенинг «Тақводор мардлар» шеъри 1815 йили бевосита Қуръон оятлари ва бошқа ҳадислардан руҳланиб яратилган. У «Мумтоз аёллар» (1815), «Эъзозланган ҳайвонлар» (1815) шеърларини турли манбалардан фойдаланиб битган. Гётешунослар фикрича, «Эъзозланган ҳайвонлар» номлари рўйхатига Нуҳ алайҳиссаломнинг кабутари, Иброҳим Халилуллоҳнинг Исмоил ўрнида қурбонликка сўйган қўчқори, Сулаймон ҳудҳуди, муқаддас Журайж (Георг) оти, Муҳаммад, алайҳиссаломнинг туялари сиғмай қолган. Мазкур шеърдаги мушук Аби Ҳурайранинг мушуги бўлиб, пайғамбар алайҳиссалом уни силаб ўтиришни хуш кўрганлар. Абу Ҳурайранинг асл исми Абдураҳмон. Абу Ҳурайра эса— куня, яъни Мушукнинг отаси, дегани. Абу Ҳурайра Муҳаммад алайҳиссалом саҳобаларидан бўлиб, унинг беш мингга яқин ҳадисларини ёд билган.

«Асҳоби каҳф» (асҳоб— суҳбатдош, каҳф— ғор, яъни «Ғорда бирга бўлганлар») ёки «Етти ухлаганлар» ҳақида Қуръонда, шунингдек, бошқа манбаларда ҳам хабарлар келтирилган. Алишер Навоий асарларида Юнон мулкидаги Ақсус шаҳридаги Дақёнус отли— маликнинг борлиги, у ўзини худоман, деб эълон қилгани, мулозимлари мусулмон бўлиб, уларнинг мусулмонлигидан хабар топган Дақёнус ўз мулозимларини қатл этмоқ фикрига тушиб қолгани баён қилинган.

Гёте «Асҳоби каҳф» (1815)  ривоятини Қуръондан, шунингдек, Каъб ал-Ахборнинг «Етти ухлаганлар тарихи» номли китобининг Ж. К. Ричаъ қилган инглизча таржимасидан ўқиган.

«Мағрибу Машриқ девони» Олмонияда биринчи бор чоп этилганда, китобнинг ўнг муқовасида араб имлосида «Ад-Девони Шарқи-ю лил муаллифи Ғарби» (Ғарблик муаллифнинг Шарқона девони) ёзуви бўлган.

Жаннат дарвозасидаги ҳур билан савол-жавоб, жаннатдаги абадий фароғат, пайғамбар алайҳиссаломнинг Меърожга (Арши аълога) чиқишлари, жаннатий аёллар, «Асҳоби қаҳф» ривояти, Бадр жанги, хуллас «Беҳиштнома»даги тасвир этилган воқеалар шарқшунос Гётенинг улкан заковатидан дарак бериб турибди. Шу сабаб «Девон» ҳамон мағрибликлар диққатини ўзига жалб этиб келмоқда. У дунё тилларига қайта-қайта таржима қилинаяпти.  Қуйида «Мағрибу Машриқ девонининг «Беҳиштнома» бобини ўқийсиз.

Йоҳан Вольфганг ГЁТЕ
БЕҲИШТНОМА
Олмончадан Садриддин Салимов таржимаси

САВҚИ САФО

Жаннатдан сўзласа содиқ мусулмон,
Жаннатдан кезгандай тасвирлар, бешак
Ишонар — не  ваъда айлаган Қуръон,
Бу эса мустаҳкам иймондан дарак.

«Бандалар гуноҳин авф айла, Худо!»
Деб маҳшар кунида сўрар Пайғамбар.
У бизга қалқондир маҳшарда, аммо
Дилимизда шубҳа ин қурмиш магар.

Абадий макондан янгича ҳаёт
Тарзини билдирди, билиб бу сирни
Мен якка навжавон бўлиб шу заҳот,
Бўйнимга боғладим ушбу занжирни.

Бағримни тўлдириб, дилимга ором
Бахш айлаб турибди самовий лаззат.
Қўлимда кавсарнинг суви тўла жом,
Рўпарамда эса абадий жаннат.

ТАҚВОДОР МАРДЛАР

(Бадр жангидан сўнг, юлдузли осмон остида)

Муҳаммад сўзи:

Аза очиб айласин фарёд
Мурдаларнинг устида душман.
Бизлар учун бундай хислат ёт,
Чунки шаҳид дўстлар топар шан.

Етти осмон дарвозаси ланг
Очиқ шаҳид дўстларга ҳар он.
Улар руҳи шубҳасиз, қаранг,
Жаннат ичра бўлади меҳмон.

Буроқ отга миниб кўк томон,
Чақмоқ каби учганда илдам,
Кўрдим етти беҳиштни шу он,
Юрак тепа бошлади хуррам.

Сарвзорда Ақл дарахти
Мева солиб топмоқда камол.
Удир ҳаёт дарахти, бахти,
Соясидан чор тараф хушҳол.

Шарқдан ажиб шамол елади,
Фаришталар қўшиғини у
Қанотида олиб келади,
Барин кўриб қувнайсан мангу.

Фаришталар боқар синчиклаб,
Қаҳрамонми? Қайда жароҳат?
Суриштирар улар очмай лаб:
— Кўрсатгандинг қандай каромат?

Ҳар жароҳат ҳисобда эрур,
Бахту насаб эса йўқолур,
Жароҳат— шон, шараф, гавҳар, дур,
Иймон каби фақат у қолур.

Сени ажиб хиёбон аро
Этгай малак етаклаб дарҳол.
Узум суви дорудай шифо,
Андин ичиб бўласан хушҳол.

Ва дафъатан яшаражаксан,
Барча бунда пок ва тўғри дил.
Гуруҳингнинг бекаси бўлар,
Кимга кўнглинг бўлсаки мойил.

Сен энг гўзал малак васлига
Суҳбатига бўласан восил.
Ҳасад йўқдир, қувноқ, аслига
Дил муродинг бўлади ҳосил.

Ҳар битта ҳур таклиф этади,
Ўз базмига сени беминнат.
Қўлингдан кўп аёл тутади,
Лекин ғалва этмаслар ҳеч вақт.

Ўзга жойни этмайсан ҳавас,
Ҳеч кўнглингга урмас бу қизлар,
Бу бодадан бўлмагайсан маст,
Ҳамма шундай маконни излар.

Мен қисқача айладим баён,
Ҳар мусулмон этсин ифтихор.
Этажакдир жаннатни макон
Жангга кирган ҳар бир тақводор.

МУМТОЗ АЁЛЛАР

Садоқатли тўрт аёл бор,
Беҳишт ичра кирар бешак.
Покдир алар ва тақводор,
Иймонига келтирманг шак.

Бири дилбар Зулайҳодур,
Юсуфини у чорлайди.
Анинг офтоб жамоли нур
Каби беҳиштда порлайди.

Иккинчиси Биби Марям,
Она эрур Исога у.
Вале Исо нажоткорни
Михладилар хочга, ёҳу!

Муҳаммаднинг завжасидур*
Учинчи жаннатий аёл,
У туфайли пайғамбарга
Боқди бахту шуҳрат, иқбол.

Тўртинчиси Фотимадур,
Фариштадай анинг қалби.
Нодир қиз у, асл хотин,
Вужуди-чи асал каби.

Ҳар тўртовин жаннатда биз
Кўриб қанча мадҳ этсак кам.
Хотиржаму ёшу қувноқ
Унда мангу яшар одам.

* Биби Хадича назарда тутилган.

ИЖОЗАТ

Ҳур:

Сен жаннатдан умидвор
Киришинг гумон ҳали.
Жаннатга мен ўзим посбон,
Кўринишинг шубҳали.

Муслиммисан, сийратингни
Аён эт, ҳаққа ошиқ.
Курашингми, хизматингми
Беҳиштга этмиш лойиқ?

Мадомики сен қаҳрамон,
Қаерингда жароҳат?
Айтгил, ишдан шуҳрату шон
Жаннатга сўнг ижозат.

Шоир:

Такаллуфсиз гаплар дединг
Бенафдир йўлим тўсмак.
Мен ҳақиқий Инсон эдим,
Курашувчи— бу, демак.

Кўксимга боқ, не учун қон,
Унда ненинг изи бор.
Ҳаёт макри, севги-қижрон
Уни этмиш ярадор.

Куйлатганди этиб бовар
Муҳаббатнинг қудрати.
Гарчи дунё ўтиб кетар,
Боқий дўстлик ҳиммати.

Чақнаб турдим гоқ яшиндай
Жўр бўлиб оқилларга.
Токи севги оташидай
Кирсин номим дилларга.

Йиғиштиру итобингни
Кирит, топай бериб тан,
Абадийлик ҳисобини
Момиқ бармоқларингдан.

AКС САДО

Ҳур:

Буйруққа мувофиқ
Асли мен дарвозабон,
Эсингдами, ошиқ,
Бизлар суҳбатлашган он

Қаердандир келувди ажиб оҳанг
Жарангида намоёндир турфа ранг.
Борлиқда ҳоким наво,
Кўринмади лекин уни чалган зот.
Тина бошлади садо.
Мен эсладим, бу куй ўша-ўшадир.
Қўшиғингга ўхшайдур.

Шоир:

Ёри жоним, қойилман!
Хотирангда қолибман, оҳанг
Асли акс садоси бу.

Кенг осмонни қўшиқлар қучар,
Пастда қолар баъзи куй алҳол.
Баъзи қўшиқ шиддат-ла учар
Пайғамбарнинг бедови мисол.

Жаннат дарвозаси олдидаги сас
Менинг оҳангларимдандир.
Ани тинглаб дугоналаринг бир-бир
Роҳатлансин ҳар нафас.
Кейин акс садодай, хуллас,
Пастга алар сочсин куйларни.

Яна ерни қучсин у,
Даф айласин дилдаги ғамни.
У мисли илоҳий руҳ
Янграйверсин-да мангу.
Шодмон этиб икки оламни.
Сен-чи, менга айлаб илтифот,
Ёнгинангдан бергин жой.
Мудом севгинг менга мукофот,

Шу ер танланган сарой.
Ҳеч ким мендай сени севарми?
Мангу бирга бўлайлик иков.
Дарвозага ўзга бевани
Қўймоқ лозимдир дарров.

Ҳайратангиз бўсаларинг, лабларинг,
Ажиб сирни этмай тур, майли, ошкор.
Лекин айт-чи, ерда бўлганмидинг ёр,
Унда не эди номинг?
Менга таниш ишқинг, каломинг
Қасам ичиб исбот этаман, бешак,
Унда номинг Зулайҳо бўлган, малак.

Ҳур:

Чор унсурдан бизлар яратилганмиз,
Булар— обу оташ, туфроғу ҳаво.
Туфроқ ҳиди бизга ёқмайди аммо,
Шу сабаб ундан юргаймиз йироқ.
Шу сабабли пастга тушмаймиз мутлоқ.
Лекин ташриф айласангиз биз томон,
Хизматдамиз бегумон.

Биласанми, тақводорлар пайғамбар
Тавсияси ила жаннати бўлиб
Келганида, аларга бўлдик чокар,
Қабул этдик барин қувончга тўлиб.

Эркаладик, силаб-сийпадик ҳар дам.
Фаришталар ҳайратга тушди бундан.
Битта-битта келиб алар шу ёққа,
Бизни этди ўзларига маъшуқа.

Кейин бизни ҳисоблаб бир хизматкор
Паст табақа дея бердилар озор
Биз бўлсак-да мулойим, хушхулқ ҳалим,
Ерга қочмоқ бўларди алар доим.

Биз— самовий зотлар учун ва лекин
Умуман ёт эди бу каби ахлоқ.
Фикримизни тингламас эди ҳеч ким
Бу ишга биз қарши бўлсак-да мутлоқ.

Пешвоз чиқдик самовотда пайғамбар
Буроқ отга миниб айлаганда сайр.
Аршдан қайтиб келганда расулуллоҳ
Ёнимизда тўхтаб ташлади нигоҳ.

Пайғамбарни ўртага олдик шу он,
Хушхулқ эди сарвари икки жаҳон.
Суҳбат этди биз билан анча фурсат,
Суханлари эди бағоят қиммат.

Сўзларида пинҳон эди сир-асрор,
Чунки ерлик фикри бошқача экан,
Бизлар учун англамоқ эди душвор,
Маъшуқангиз бўлмоқ бизлар учун тан.

Шундай қилиб иззат-нафс бўлди барбод,
Лабни буриб қизлар қолдилар, ҳайҳот!
Ҳаётимиз экан абадий, мутлақ,
Демак, бўлмоқ керак барига бефарқ.

Қайга тушса нигоҳимиз— кўрдик биз,
Қандай бўлса шундай даврон сурдик биз.
Биримиз оқ, биримиз сабзранг, малла,
Бизларни кўр ноз-фироқ этган палла,
Гап сотиб биз ҳуда-беҳуда, хуррам,
Ўз уйимиз каби яшаймиз ҳар дам.
Саодатманд эрурмиз, бу жой аъло,
Не истасак, бўлар бари муҳайё.

Ҳазилни сен билмагайсанми, илло,
Сен жаннатий суратимга маҳлиё.
Бўса олмоқ, қучоқлашга уста сен,
Не бўлади Зулайҳо бўлмасам мен?
Соҳибжамолмиди ўшал ойимқиз?
Демак, томчи сувдай ўхшаш эканмиз.

Шоир:

Қамаштирдинг кўзни самовий хилқат!
Билмай қолдим қайда рўё, ҳақиқат.
Ошаётир лекин ҳайратим, олмон—
Забонида сўзлаяпсан,— сўзинг— шеър.
Олмонликнинг қалбин айлаб қўйдинг ром,
Ҳурларнинг-да тилида бор экан сеҳр.

Ҳур:

Чарчоқ билмай мисралар тизгин мудом,
Қалбинг нени айласа, ёз дадил.
Маъқул биздай жаннатийларга, инон,
Ҳақ сўз билан қўшиқ куйласанг одил.

Сенга вафо билан хизмат айлаган
Ҳайвонлар ҳам, англа, олар мукофот.
Қўпол сўздан ҳурлар ранжимас, зотан,
Биз сезамиз дилингда не ҳиссиёт.

Унда чашма кўз очса, англаш керак,
Жаннат ичра оқар ул чашма бешак.

Ҳур:

Эркаладинг бармоғимни тутиб боз,
Эслайсанми неча асрдан буён
Бирга ҳаёт кечиряпмиз беармон?

Шоир:

Йўқ! Эслашга хоҳишим йўқ, сарвиноз!
Ҳар гал сени қучсам— янги бир лаззат,
Ўпичингда— бокиралик ва иффат.
Ҳар дақиқа мени қийнайди хаёл
Наҳот бир кун тугаб қолади висол?

Ҳур:

Мен айладим шунга эътибор,
Хаёл сени элтади такрор.
Аллоҳимнинг аршин кўрмоққа,
Олам бўйлаб учасан якка.
Маъшуқангдан бегона бўлма асло,
Қўшиқлар тиз унга атаб доимо.

Дарвозадан ташқарида не оҳанг?
Бунда эса не куй бермоқда жаранг?
Зулайҳонинг шеърин куйла албатта,
Чунки қўшиқ тўқимаслар жаннатда.

ЭЪЗОЗЛАНГАН ҲАЙВОНЛАР

Жаннатдан жой белгилангандир
Англа, тўрт ҳайвонга ҳам.
Унда алар яшайди мангу
Тақводордай хотиржам.

Бири Исо Эшаги эрур,
Ажиб хислатли Эшак.
Пайғамбарга хизмати манзур,
Жаннатга кирар бешак.

Бу ҳадисга Бўри риоя
Айлади эртаю кеч:
«Бадавлатдан қўй олгин,
Камбағалга тегма ҳеч!»

Шу сабаб у жаннатий эрур.
Булардан сўнг тортиб саф,
Вафодор ит кирар жаннатга,
Ул Итдур Асҳоби каҳф.

Абу Ҳурайранинг мушуги
Беҳиштдан топар паноҳ.
Чунки уни силаган эди
Муҳаммад расулуллоҳ.

ЭНГ ОЛИЙ МАҚОМ

Сабоқ бермоқ учун жадал
Этган ҳар кимса фақат,
Дил тубига етиб аввал
Сўнгра сўзламоғи шарт.

Олий мақом хусусида
Сўралганда, тутилиб
Қолмаса гар, кетажакдир
Икки дунё қутулиб.

Баъзилар-чи, қабр ичра ҳам
Дер, қулайлик этиб бер.
Абадийлик ичра ҳар дам
Ердагидай яшай дер.

Лекин жаннат ичида руҳ
Айлаганда фароғат,
Турфа гулу мева — шукуҳ,
Гўзаллар этар хизмат.

Эски, янги дўстларини
Бунда кўрмоқ истар у,
Таассуротин билдирмоқчи
Олмон тилида мангу.

Лекин бизга нотанишдур
Фаришталар шеваси,
Қандай турлаб, туслайдилар
Сўзни — келар ҳавасинг.

Улар билан имо этиб,
Кўз-ла сўзламоқ мумкин,
Ҳасратингнинг изҳорига
Товуш не даркор лекин.

Кетар аршу аъло томон
Сўздан товуш ажралиб,
Унда абад бўлар меҳмон,
Мангуликка айланиб,

Жаннатда ҳам бешта ҳисни
Беражакдур Худойим,
Лекин менга бештасини
Бир этиб берар доим.

Абадийлик узра кезиб
Чарчамагайман аммо,
Аллоҳ сўзи поку мақбул,
Аллоҳ сўзида бақо.

Шиддат билан кезсам ҳамки,
Чексизликда йўқ ҳудуд.
Абадий ишқ ичра сингиб
Эриб кетаман беҳуд.

АСҲОБИ КАҲФ
(УЙҚУДАГИ ЕТТИ КИШИ)

Саройни тарк этмоқ бўлди
Султон севган олти ўғлон.
Бунга сабаб: «Худоман!» деб
Султон ўзни этди эълон.
Лекин шоҳнинг дастурхони
Атрофида пашша кезар,
Бир пашшани йўқотолмай
Сарой ўзни ожиз сезар.
Пашша учар, пашша қўнар,
Бўлмас асло уни тутиб,
Юборганди гўё Худо
Бу пашшани элчи этиб.

«Хўш,— дейишди ул ўғлонлар,
Бунда ҳикмат бордир тайин.
Бир пашшага етмас кучи,
«Худоман!» деб сўзлар тағин.
Биздай еяр, ичар.
Шуми Қуёш, Ойни яратган зот?
Аллоҳ якка яратгувчи,
Қочишдадир энди нажот!»
Улар сўзин тўғри топиб,
Йўлда ҳамроҳ бўлди чўпон.
Ўғлонларни асради у,
Ғорга кирди сўнг еттовлон,
«Сафингизга мени қўшинг!»
Деб келди бир ярадор ит,
Ғорга ани киритдилар.
Ухламоққа этиб умид.

Уларнинг бу шаккоклиги
Шоҳга аён бўлгани кез:
«Беркитингиз,— дебди,— маҳкам
Ғорни ғишту ганч билан тез.
Осмоқ, ўтга ташламоқдан
Кўра ушбу жазо жоиз».

Ғор ичида қолганларга
Мангу уйқу бермиш Худо.
Гоҳ чап томон, гоҳ ўнг томон
Буриб аларни доимо
Бир фаришта хабардорлик
Этиб турар, токи алар
Вужудлари тоза турсин.
Қуёш доим сочсин деб нур,
Тешиб қўймиш андак ғорни,
Унда тоза ҳаво ҳар дам.
Етти ўғлон ухлар жовид,
Ҳаво тоза, ширин ухлар
Яралари тузалиб ит.
Йил кетидан йиллар ўтар,
Уйғонишди алар бир кун.
Султон қурган девор қулаб,

Тамлихо-чи деди мамнун:
«Этай, майли, мен таваккал,
Олтин танга чўнтакда бор.
Озиқ-овқат олиб келай
Билдирмасдан шоҳга зинҳор».
Исо алайҳиссаломга
Неча йилдан бери шаҳар
Қавм ҳисобланар эди,
Тамлихо эса бехабар.

Афсус ичра кирди йигит,
Миноралар ортда қолди.
Новвойга пул чўзди дарҳол,
Новвой аюҳаннос солди:
«Даққиюнус  хазинасин
Топибсан-да, гапир шайтон!
Олтин танганг маълум этди,
Ярмин менга айла инъом!»
Жанжал катта бўлиб, шоҳга
Хабар етди, шоҳ ҳам ҳайрон.

Тамлихо-чи, исбот этар
Ўз ўтмишин сабот билан:
«Мана бунда мен қурган уй,
Бу устуннинг тагини сан
Қазиб кўр, мен яширган пул!»
Гапида йўқ эди ёлғон,
Авлодлар ҳам келди бир-бир,
Ақраболар бўлди ҳайрон
Бу Тамлихо—катта бобо
Наҳотки шу ёш ўғлондир?
Фарзандлари ҳақида у
Ҳикоятлар тинглар нодир.
Тизилганда бўлди исбот
Ақраболар жасур, ботир.
Тамлихонинг жасорати
Қондан қонга ўтган, ахир,
Зурриёти бўлди аниқ,
Бу сир элни ҳайрон этди.
Сўнг ғордаги дўстларидан
Хабар олмоқ учун кетди.

Султону халқ эргашдилар —
Чиқмай шоҳу халққа пешвоз
Ва лекин у бўлди ғойиб,
На из қолди, на бор овоз.
Ғор эшиги бўлди маҳкам,
Ҳазрати Жаброил филҳол
Элтиб жаннат ичра қўйди
Саккизини ҳам бемалол.
Аллоҳ шундай бўлишини
Буюрганди беқийлу қол.

ХАЙРЛИ ТУН

Парвоз этиб қўшиқларим,
Халқ дилини айланг макон!
Жаннат ичра ул Жаброил
Руҳимга куч этгай инъом.

Ман навқирон бўлиб қайта,
Қояларни чўкич билан
Ушатмоққа бўлгум қодир,
Юрак завқу шавққа пайванд.

Барча замон мардларини
Тўплаб жаннат ичра аҳил
Кайфу сафо ҳузур айлаб,
Суҳбат этгум беқийлу қол.

Ҳудуди йўқ беҳишт аро
Боқийлик бор,
Гўзаллик жам.
Унда яйраб сайр этасан
Вафодорим, эй, кучукчам.

Саҳифа қуйисида Гётенинг «Ғарбу Шарқ девони» («Мағрибу Машриқ девони») тўлиқ мутолаа қилишингиз мумкин

«BEHISHTNOMA» HAQIDA
Mutarjimdan

«Behishtnoma» buyuk olmon adibi Yohan Vol`fgang Gyotening «Mag’ribu Mashriq devoni»- dagi so’nggi o’n ikkinchi bobdir. Ma’lumki, Gyote Sharq adabiyoti, madaniyati, falsafasi, jumladan, Qur’oni karim va Hadisi sharifni chuqur o’rganib, o’zlashtirib o’z «Devon»ini (1814- 1820) yaratdi. Bu «Devon» Sharqu G’arb adabiyotining sintezi (I. Braginskiy), Mag’ribning Mashriqqa salomi (Hayne), olmon mutafakkirining Sharqqa bo’lgan ulkan ehtiromi, ixlosi nishonasidir.

«Devon»da Qur’oni Karimdan olinib istifoda qilingan rivoyatlar, Hadisi sharif ta’sirida bitilgan she’rlar bor. «Mag’ribu Mashriq devoni»dagi «Hikmatnoma» bobida Gyote:

Nodon har hodisani o’zicha sharhlashga shay,
Har hodisa sababin bilgum, degan avom-da!
Allohga itoatdur islom degan so’z asli,
Islomga o’tib hamma, o’lajakmiz islomda,—

deb o’zining islom falsafasi, islom ta’limotiga bo’lgan munosabatini bildirgan.

Gyote qo’lyozmalari ichida arab imlosida bitilgan shoirning o’z dastxati bor. Unda «Bismillahir-rohmanir-rohiym», «Alloh», «Muhammad», shuningdek, «An-nos» surasining to’liq matni mavjud. Bu tabarruk dastxat Olmoniyada e’zozlanib saqlanmoqda.

Qur’oni karimda jannat haqida xabar beriladi: «Ayting (Ey Muhammad): Sizlarga bulardan yaxshiroq narsa haqida xabar beraymi? Taqvodor kishilar uchun Parvardigorlari huzurida ular abadiy qoladigan, taglaridan daryolar oqib turguvchi bog’lar, pokiza juftlar va Allohning rizoligi bor. Alloh: «Parvardigoro, bizlar senga iymon keltirganmiz, bas, gunohlarimizni mag’firat ayla va bizni jahannam azobidan asra!» deydigan sabr-qanoatli, iymonlariga sodiq, ibodat-itoatli, ehsonli bo’lgan va saharlarda Allohdan mag’firat tilaydigan bandalarini ko’rib turguvchidir». («Ol-i Imron» surasi, 15- 16-17-oyatlar. «Sharq yulduzi», 1990 yil, 5-son. Alouddin Mansur tarjimasi. Bundan keyin istifoda qilinadigan Qur’on tarjimalari ham shu muallifnikidir.)

Jannat haqida berilgan bunday xabarlar boshqa suralardagi oyatlarda ham bor. Gyote «Behishtnoma»si yuqoridagi oyatlar va shunga o’xshash boshqa oyatlar ta’sirida yozilgan.

Gyotening «Taqvodor mardlar» she’ri 1815 yili bevosita Qur’on oyatlari va boshqa hadislardan ruhlanib yaratilgan. U «Mumtoz ayollar» (1815), «E’zozlangan hayvonlar» (1815) she’rlarini turli manbalardan foydalanib bitgan. Gyoteshunoslar fikricha, «E’zozlangan hayvonlar» nomlari ro’yxatiga Nuh alayhissalomning kabutari, Ibrohim Xalilullohning Ismoil o’rnida qurbonlikka so’ygan qo’chqori, Sulaymon hudhudi, muqaddas Jurayj (Georg) oti, Muhammad, alayhissalomning tuyalari sig’may qolgan. Mazkur she’rdagi mushuk Abi Hurayraning mushugi bo’lib, payg’ambar alayhissalom uni silab o’tirishni xush ko’rganlar. Abu Hurayraning asl ismi Abdurahmon. Abu Hurayra esa— kunya, ya’ni Mushukning otasi, degani. Abu Hurayra Muhammad alayhissalom sahobalaridan bo’lib, uning besh mingga yaqin hadislarini yod bilgan.

«As’hobi kahf» (as’hob— suhbatdosh, kahf— g’or, ya’ni «G’orda birga bo’lganlar») yoki «Yetti uxlaganlar» haqida Qur’onda, shuningdek, boshqa manbalarda ham xabarlar keltirilgan. Alisher Navoiy asarlarida Yunon mulkidagi Aqsus shahridagi Daqyonus otli— malikning borligi, u o’zini xudoman, deb e’lon qilgani, mulozimlari musulmon bo’lib, ularning musulmonligidan xabar topgan Daqyonus o’z mulozimlarini qatl etmoq fikriga tushib qolgani bayon qilingan.

Gyote «As’hobi kahf» (1815) rivoyatini Qur’ondan, shuningdek, Ka’b al-Axborning «Yetti uxlaganlar tarixi» nomli kitobining J. K. Richa’ qilgan inglizcha tarjimasidan o’qigan.

«Mag’ribu Mashriq devoni» Olmoniyada birinchi bor chop etilganda, kitobning o’ng muqovasida arab imlosida «Ad-Devoni Sharqi-yu lil muallifi G’arbi» (G’arblik muallifning Sharqona devoni) yozuvi bo’lgan.

Jannat darvozasidagi hur bilan savol-javob, jannatdagi abadiy farog’at, payg’ambar alayhissalomning Me’rojga (Arshi a’loga) chiqishlari, jannatiy ayollar, «As’hobi qahf» rivoyati, Badr jangi, xullas «Behishtnoma»dagi tasvir etilgan voqealar sharqshunos Gyotening ulkan zakovatidan darak berib turibdi. Shu sabab «Devon» hamon mag’ribliklar diqqatini o’ziga jalb etib kelmoqda. U dunyo tillariga qayta-qayta tarjima qilinayapti. Quyida «Mag’ribu Mashriq devonining «Behishtnoma» bobini o’qiysiz.

Yohan Vol`fgang GYOTE
BEHISHTNOMA
Olmonchadan Sadriddin Salimov tarjimasi

SAVQI SAFO

Jannatdan so’zlasa sodiq musulmon,
Jannatdan kezganday tasvirlar, beshak
Ishonar — ne va’da aylagan Qur’on,
Bu esa mustahkam iymondan darak.

«Bandalar gunohin avf ayla, Xudo!»
Deb mahshar kunida so’rar Payg’ambar.
U bizga qalqondir mahsharda, ammo
Dilimizda shubha in qurmish magar.

Abadiy makondan yangicha hayot
Tarzini bildirdi, bilib bu sirni
Men yakka navjavon bo’lib shu zahot,
Bo’ynimga bog’ladim ushbu zanjirni.

Bag’rimni to’ldirib, dilimga orom
Baxsh aylab turibdi samoviy lazzat.
Qo’limda kavsarning suvi to’la jom,
Ro’paramda esa abadiy jannat.

TAQVODOR MARDLAR

(Badr jangidan so’ng, yulduzli osmon ostida)

Muhammad so’zi:

Aza ochib aylasin faryod
Murdalarning ustida dushman.
Bizlar uchun bunday xislat yot,
Chunki shahid do’stlar topar shan.

Yetti osmon darvozasi lang
Ochiq shahid do’stlarga har on.
Ular ruhi shubhasiz, qarang,
Jannat ichra bo’ladi mehmon.

Buroq otga minib ko’k tomon,
Chaqmoq kabi uchganda ildam,
Ko’rdim yetti behishtni shu on,
Yurak tepa boshladi xurram.

Sarvzorda Aql daraxti
Meva solib topmoqda kamol.
Udir hayot daraxti, baxti,
Soyasidan chor taraf xushhol.

Sharqdan ajib shamol yeladi,
Farishtalar qo’shig’ini u
Qanotida olib keladi,
Barin ko’rib quvnaysan mangu.

Farishtalar boqar sinchiklab,
Qahramonmi? Qayda jarohat?
Surishtirar ular ochmay lab:
— Ko’rsatganding qanday karomat?

Har jarohat hisobda erur,
Baxtu nasab esa yo’qolur,
Jarohat— shon, sharaf, gavhar, dur,
Iymon kabi faqat u qolur.

Seni ajib xiyobon aro
Etgay malak yetaklab darhol.
Uzum suvi doruday shifo,
Andin ichib bo’lasan xushhol.

Va daf’atan yasharajaksan,
Barcha bunda pok va to’g’ri dil.
Guruhingning bekasi bo’lar,
Kimga ko’ngling bo’lsaki moyil.

Sen eng go’zal malak vasliga
Suhbatiga bo’lasan vosil.
Hasad yo’qdir, quvnoq, asliga
Dil muroding bo’ladi hosil.

Har bitta hur taklif etadi,
O’z bazmiga seni beminnat.
Qo’lingdan ko’p ayol tutadi,
Lekin g’alva etmaslar hech vaqt.

O’zga joyni etmaysan havas,
Hech ko’nglingga urmas bu qizlar,
Bu bodadan bo’lmagaysan mast,
Hamma shunday makonni izlar.

Men qisqacha ayladim bayon,
Har musulmon etsin iftixor.
Etajakdir jannatni makon
Jangga kirgan har bir taqvodor.

MUMTOZ AYOLLAR

Sadoqatli to’rt ayol bor,
Behisht ichra kirar beshak.
Pokdir alar va taqvodor,
Iymoniga keltirmang shak.

Biri dilbar Zulayhodur,
Yusufini u chorlaydi.
Aning oftob jamoli nur
Kabi behishtda porlaydi.

Ikkinchisi Bibi Maryam,
Ona erur Isoga u.
Vale Iso najotkorni
Mixladilar xochga, yohu!

Muhammadning zavjasidur*
Uchinchi jannatiy ayol,
U tufayli payg’ambarga
Boqdi baxtu shuhrat, iqbol.

To’rtinchisi Fotimadur,
Farishtaday aning qalbi.
Nodir qiz u, asl xotin,
Vujudi-chi asal kabi.

Har to’rtovin jannatda biz
Ko’rib qancha madh etsak kam.
Xotirjamu yoshu quvnoq
Unda mangu yashar odam.

* Bibi Xadicha nazarda tutilgan.

IJOZAT

Hur:

Sen jannatdan umidvor
Kirishing gumon hali.
Jannatga men o’zim posbon,
Ko’rinishing shubhali.

Muslimmisan, siyratingni
Ayon et, haqqa oshiq.
Kurashingmi, xizmatingmi
Behishtga etmish loyiq?

Madomiki sen qahramon,
Qaeringda jarohat?
Aytgil, ishdan shuhratu shon
Jannatga so’ng ijozat.

Shoir:

Takallufsiz gaplar deding
Benafdir yo’lim to’smak.
Men haqiqiy Inson edim,
Kurashuvchi— bu, demak.

Ko’ksimga boq, ne uchun qon,
Unda nening izi bor.
Hayot makri, sevgi-qijron
Uni etmish yarador.

Kuylatgandi etib bovar
Muhabbatning qudrati.
Garchi dunyo o’tib ketar,
Boqiy do’stlik himmati.

Chaqnab turdim goq yashinday
Jo’r bo’lib oqillarga.
Toki sevgi otashiday
Kirsin nomim dillarga.

Yig’ishtiru itobingni
Kirit, topay berib tan,
Abadiylik hisobini
Momiq barmoqlaringdan.

AKS SADO

Hur:

Buyruqqa muvofiq
Asli men darvozabon,
Esingdami, oshiq,
Bizlar suhbatlashgan on

Qaerdandir keluvdi ajib ohang
Jarangida namoyondir turfa rang.
Borliqda hokim navo,
Ko’rinmadi lekin uni chalgan zot.
Tina boshladi sado.
Men esladim, bu kuy o’sha-o’shadir.
Qo’shig’ingga o’xshaydur.

Shoir:

Yori jonim, qoyilman!
Xotirangda qolibman, ohang
Asli aks sadosi bu.

Keng osmonni qo’shiqlar quchar,
Pastda qolar ba’zi kuy alhol.
Ba’zi qo’shiq shiddat-la uchar
Payg’ambarning bedovi misol.

Jannat darvozasi oldidagi sas
Mening ohanglarimdandir.
Ani tinglab dugonalaring bir-bir
Rohatlansin har nafas.
Keyin aks sadoday, xullas,
Pastga alar sochsin kuylarni.

Yana yerni quchsin u,
Daf aylasin dildagi g’amni.
U misli ilohiy ruh
Yangrayversin-da mangu.
Shodmon etib ikki olamni.
Sen-chi, menga aylab iltifot,
Yonginangdan bergin joy.
Mudom sevging menga mukofot,

Shu yer tanlangan saroy.
Hech kim menday seni sevarmi?
Mangu birga bo’laylik ikov.
Darvozaga o’zga bevani
Qo’ymoq lozimdir darrov.

Hayratangiz bo’salaring, lablaring,
Ajib sirni etmay tur, mayli, oshkor.
Lekin ayt-chi, yerda bo’lganmiding yor,
Unda ne edi noming?
Menga tanish ishqing, kaloming
Qasam ichib isbot etaman, beshak,
Unda noming Zulayho bo’lgan, malak.

Hur:

Chor unsurdan bizlar yaratilganmiz,
Bular— obu otash, tufrog’u havo.
Tufroq hidi bizga yoqmaydi ammo,
Shu sabab undan yurgaymiz yiroq.
Shu sababli pastga tushmaymiz mutloq.
Lekin tashrif aylasangiz biz tomon,
Xizmatdamiz begumon.

Bilasanmi, taqvodorlar payg’ambar
Tavsiyasi ila jannati bo’lib
Kelganida, alarga bo’ldik chokar,
Qabul etdik barin quvonchga to’lib.

Erkaladik, silab-siypadik har dam.
Farishtalar hayratga tushdi bundan.
Bitta-bitta kelib alar shu yoqqa,
Bizni etdi o’zlariga ma’shuqa.

Keyin bizni hisoblab bir xizmatkor
Past tabaqa deya berdilar ozor
Biz bo’lsak-da muloyim, xushxulq halim,
Yerga qochmoq bo’lardi alar doim.

Biz— samoviy zotlar uchun va lekin
Umuman yot edi bu kabi axloq.
Fikrimizni tinglamas edi hech kim
Bu ishga biz qarshi bo’lsak-da mutloq.

Peshvoz chiqdik samovotda payg’ambar
Buroq otga minib aylaganda sayr.
Arshdan qaytib kelganda rasululloh
Yonimizda to’xtab tashladi nigoh.

Payg’ambarni o’rtaga oldik shu on,
Xushxulq edi sarvari ikki jahon.
Suhbat etdi biz bilan ancha fursat,
Suxanlari edi bag’oyat qimmat.

So’zlarida pinhon edi sir-asror,
Chunki yerlik fikri boshqacha ekan,
Bizlar uchun anglamoq edi dushvor,
Ma’shuqangiz bo’lmoq bizlar uchun tan.

Shunday qilib izzat-nafs bo’ldi barbod,
Labni burib qizlar qoldilar, hayhot!
Hayotimiz ekan abadiy, mutlaq,
Demak, bo’lmoq kerak bariga befarq.

Qayga tushsa nigohimiz— ko’rdik biz,
Qanday bo’lsa shunday davron surdik biz.
Birimiz oq, birimiz sabzrang, malla,
Bizlarni ko’r noz-firoq etgan palla,
Gap sotib biz huda-behuda, xurram,
O’z uyimiz kabi yashaymiz har dam.
Saodatmand erurmiz, bu joy a’lo,
Ne istasak, bo’lar bari muhayyo.

Hazilni sen bilmagaysanmi, illo,
Sen jannatiy suratimga mahliyo.
Bo’sa olmoq, quchoqlashga usta sen,
Ne bo’ladi Zulayho bo’lmasam men?
Sohibjamolmidi o’shal oyimqiz?
Demak, tomchi suvday o’xshash ekanmiz.

Shoir:

Qamashtirding ko’zni samoviy xilqat!
Bilmay qoldim qayda ro’yo, haqiqat.
Oshayotir lekin hayratim, olmon—
Zabonida so’zlayapsan,— so’zing— she’r.
Olmonlikning qalbin aylab qo’yding rom,
Hurlarning-da tilida bor ekan sehr.

Hur:

Charchoq bilmay misralar tizgin mudom,
Qalbing neni aylasa, yoz dadil.
Ma’qul bizday jannatiylarga, inon,
Haq so’z bilan qo’shiq kuylasang odil.

Senga vafo bilan xizmat aylagan
Hayvonlar ham, angla, olar mukofot.
Qo’pol so’zdan hurlar ranjimas, zotan,
Biz sezamiz dilingda ne hissiyot.

Unda chashma ko’z ochsa, anglash kerak,
Jannat ichra oqar ul chashma beshak.

Hur:

Erkalading barmog’imni tutib boz,
Eslaysanmi necha asrdan buyon
Birga hayot kechiryapmiz bearmon?

Shoir:

Yo’q! Eslashga xohishim yo’q, sarvinoz!
Har gal seni quchsam— yangi bir lazzat,
O’pichingda— bokiralik va iffat.
Har daqiqa meni qiynaydi xayol
Nahot bir kun tugab qoladi visol?

Hur:

Men ayladim shunga e’tibor,
Xayol seni eltadi takror.
Allohimning arshin ko’rmoqqa,
Olam bo’ylab uchasan yakka.
Ma’shuqangdan begona bo’lma aslo,
Qo’shiqlar tiz unga atab doimo.

Darvozadan tashqarida ne ohang?
Bunda esa ne kuy bermoqda jarang?
Zulayhoning she’rin kuyla albatta,
Chunki qo’shiq to’qimaslar jannatda.

E’ZOZLANGAN HAYVONLAR

Jannatdan joy belgilangandir
Angla, to’rt hayvonga ham.
Unda alar yashaydi mangu
Taqvodorday xotirjam.

Biri Iso Eshagi erur,
Ajib xislatli Eshak.
Payg’ambarga xizmati manzur,
Jannatga kirar beshak.

Bu hadisga Bo’ri rioya
Ayladi ertayu kech:
«Badavlatdan qo’y olgin,
Kambag’alga tegma hech!»

Shu sabab u jannatiy erur.
Bulardan so’ng tortib saf,
Vafodor it kirar jannatga,
Ul Itdur As’hobi kahf.

Abu Hurayraning mushugi
Behishtdan topar panoh.
Chunki uni silagan edi
Muhammad rasululloh.

ENG OLIY MAQOM

Saboq bermoq uchun jadal
Etgan har kimsa faqat,
Dil tubiga yetib avval
So’ngra so’zlamog’i shart.

Oliy maqom xususida
So’ralganda, tutilib
Qolmasa gar, ketajakdir
Ikki dunyo qutulib.

Ba’zilar-chi, qabr ichra ham
Der, qulaylik etib ber.
Abadiylik ichra har dam
Yerdagiday yashay der.

Lekin jannat ichida ruh
Aylaganda farog’at,
Turfa gulu meva — shukuh,
Go’zallar etar xizmat.

Eski, yangi do’stlarini
Bunda ko’rmoq istar u,
Taassurotin bildirmoqchi
Olmon tilida mangu.

Lekin bizga notanishdur
Farishtalar shevasi,
Qanday turlab, tuslaydilar
So’zni — kelar havasing.

Ular bilan imo etib,
Ko’z-la so’zlamoq mumkin,
Hasratingning izhoriga
Tovush ne darkor lekin.

Ketar arshu a’lo tomon
So’zdan tovush ajralib,
Unda abad bo’lar mehmon,
Mangulikka aylanib,

Jannatda ham beshta hisni
Berajakdur Xudoyim,
Lekin menga beshtasini
Bir etib berar doim.

Abadiylik uzra kezib
Charchamagayman ammo,
Alloh so’zi poku maqbul,
Alloh so’zida baqo.

Shiddat bilan kezsam hamki,
Cheksizlikda yo’q hudud.
Abadiy ishq ichra singib
Erib ketaman behud.

AS’HOBI KAHF
(UYQUDAGI YETTI KISHI)

Saroyni tark etmoq bo’ldi
Sulton sevgan olti o’g’lon.
Bunga sabab: «Xudoman!» deb
Sulton o’zni etdi e’lon.
Lekin shohning dasturxoni
Atrofida pashsha kezar,
Bir pashshani yo’qotolmay
Saroy o’zni ojiz sezar.
Pashsha uchar, pashsha qo’nar,
Bo’lmas aslo uni tutib,
Yuborgandi go’yo Xudo
Bu pashshani elchi etib.

«Xo’sh,— deyishdi ul o’g’lonlar,
Bunda hikmat bordir tayin.
Bir pashshaga yetmas kuchi,
«Xudoman!» deb so’zlar tag’in.
Bizday yeyar, ichar.
Shumi Quyosh, Oyni yaratgan zot?
Alloh yakka yaratguvchi,
Qochishdadir endi najot!»
Ular so’zin to’g’ri topib,
Yo’lda hamroh bo’ldi cho’pon.
O’g’lonlarni asradi u,
G’orga kirdi so’ng yettovlon,
«Safingizga meni qo’shing!»
Deb keldi bir yarador it,
G’orga ani kiritdilar.
Uxlamoqqa etib umid.

Ularning bu shakkokligi
Shohga ayon bo’lgani kez:
«Berkitingiz,— debdi,— mahkam
G’orni g’ishtu ganch bilan tez.
Osmoq, o’tga tashlamoqdan
Ko’ra ushbu jazo joiz».

G’or ichida qolganlarga
Mangu uyqu bermish Xudo.
Goh chap tomon, goh o’ng tomon
Burib alarni doimo
Bir farishta xabardorlik
Etib turar, toki alar
Vujudlari toza tursin.
Quyosh doim sochsin deb nur,
Teshib qo’ymish andak g’orni,
Unda toza havo har dam.
Yetti o’g’lon uxlar jovid,
Havo toza, shirin uxlar
Yaralari tuzalib it.
Yil ketidan yillar o’tar,
Uyg’onishdi alar bir kun.
Sulton qurgan devor qulab,

Tamlixo-chi dedi mamnun:
«Etay, mayli, men tavakkal,
Oltin tanga cho’ntakda bor.
Oziq-ovqat olib kelay
Bildirmasdan shohga zinhor».
Iso alayhissalomga
Necha yildan beri shahar
Qavm hisoblanar edi,
Tamlixo esa bexabar.

Afsus ichra kirdi yigit,
Minoralar ortda qoldi.
Novvoyga pul cho’zdi darhol,
Novvoy ayuhannos soldi:
«Daqqiyunus xazinasin
Topibsan-da, gapir shayton!
Oltin tangang ma’lum etdi,
Yarmin menga ayla in’om!»
Janjal katta bo’lib, shohga
Xabar yetdi, shoh ham hayron.

Tamlixo-chi, isbot etar
O’z o’tmishin sabot bilan:
«Mana bunda men qurgan uy,
Bu ustunning tagini san
Qazib ko’r, men yashirgan pul!»
Gapida yo’q edi yolg’on,
Avlodlar ham keldi bir-bir,
Aqrabolar bo’ldi hayron
Bu Tamlixo—katta bobo
Nahotki shu yosh o’g’londir?
Farzandlari haqida u
Hikoyatlar tinglar nodir.
Tizilganda bo’ldi isbot
Aqrabolar jasur, botir.
Tamlixoning jasorati
Qondan qonga o’tgan, axir,
Zurriyoti bo’ldi aniq,
Bu sir elni hayron etdi.
So’ng g’ordagi do’stlaridan
Xabar olmoq uchun ketdi.

Sultonu xalq ergashdilar —
Chiqmay shohu xalqqa peshvoz
Va lekin u bo’ldi g’oyib,
Na iz qoldi, na bor ovoz.
G’or eshigi bo’ldi mahkam,
Hazrati Jabroil filhol
Eltib jannat ichra qo’ydi
Sakkizini ham bemalol.
Alloh shunday bo’lishini
Buyurgandi beqiylu qol.

XAYRLI TUN

Parvoz etib qo’shiqlarim,
Xalq dilini aylang makon!
Jannat ichra ul Jabroil
Ruhimga kuch etgay in’om.

Man navqiron bo’lib qayta,
Qoyalarni cho’kich bilan
Ushatmoqqa bo’lgum qodir,
Yurak zavqu shavqqa payvand.

Barcha zamon mardlarini
To’plab jannat ichra ahil
Kayfu safo huzur aylab,
Suhbat etgum beqiylu qol.

Hududi yo’q behisht aro
Boqiylik bor,
Go’zallik jam.
Unda yayrab sayr etasan
Vafodorim, ey, kuchukcham.

Iogann Volfgang Gyote. G’arbu Sharq devoni by Khurshid Davron on Scribd

Gyote. G’arbu Sharq devoni