16 октябр — Оскар Уайльд таваллуд топган кун

Одамлар қиладиган иши кўплигидан барвақт туради, фикрлашга тоб-тоқати йўқлигидан эса эртароқ уйқуга ётади… Ёшлар вафодор бўлгиси келади-ю, эпини қилолмайди, кексалар бевафо бўлишга уринади-ю, қўлидан келмайди.

Оскар Уайльд
ТАҚЛИД АСЛИ ЭЪТИРОФДИР
Инглиз тилидан Мирзаали Акбаров таржимаси

Оскар Уайлд (инглизча Oscar Wilde) (1854.16.10, Дублин — 1900.30.11, Париж) — инглиз ёзувчиси, танқидчи. Ҳашамдор шеърлари билан француз символистларига яқин туради. 1882 йилда АҚШ шаҳарлари бўйлаб саёҳатда бўлиб, эстетика бўйича маърузалар ўқиган. Бу даврда ва кейинроқ яратилган «Эътиқод ёки Нигилистлар» (1882), «Герцогиня Падунская» (1883), «Саломея» (1893) драмаларида ёш ёзувчининг исёнкор кайфияти ифодаланиб, ижтимоий ҳаёт масалалари муҳим ўрин эгаллайди. Лондонга қайтиб, газета ва журналлар билан ҳамкорлик қилган. Ахлоқсизликда айбланиб, 2 йил (1895—97) қамоқда ётиб чиққач, Парижга кўчиб ўтган. Қамоқдан сўнг Уайлд ҳаётида рўй берган руҳий тушкунлик «Рединг қамоқхонаси балладаси» (1898) автобиографик асари ҳамда ўлимидан кейин эълон қилинган «Қамоқхонадаги тавба» (1905)да ўз аксини топган. «Уиндермир хонимнинг елпиғичи» (1892), «Бенуқсон эркак» (1895), «Жиддий бўлиш қандай муҳим» (1896) комедиялари, «Бахтли шаҳзода» ва «Юлдузли бола» (1888) адабий эртаклар тўпламларида ўзи яшаган муҳит урфодатларини танқидий акс эттирган. «Дориан Грей портрети» (1891) — 19-аср охиридаги интеллектуал романнинг ажойиб намунаси. 80-йиллардаги танқидий мақолаларида («Ўй-ниятлар» тўплами, 1891) Уайлд ҳозирги инглиз адабиётидаги ўзига яқин воқеа-ҳодисаларни ёритган. Айни пайтда халқ қўшиқчилик ижодини, П. Беранже шеъриятини юқори баҳолаган, О. Бальзак, Л. Н. Толстой, И. С. Тургенев ва Ф. М. Достоевскийлар бадиий маҳоратини меҳр билан тасвирлаган. Уайлд пьесалари асосида фильмлар яратилган.

* * *

Ёқимтой кишилар сал эркароқ бўлади, уларнинг жозибадорлиги сири ана шунда.

* * *

Кексалар эшитганига чиппа-чин ишонади. Ўрта яшарлар нуқул шубҳа қилади. Ёшлар эса ҳамма нарсани биламан дейди.

***

Мен театрда роль ўйнашни яхши кўраман, чунки саҳна ҳаётдан ишончлироқ, ростгўйроқ-да.

***

Инсон асли қирол бўлиб дунёга келади-ю, бироқ кўплари баъзи қироллар каби қувғинда ўлиб кетади.

***

Ит вафодор бўлгани учун ундан ибрат олмоғимиз керакми? У итга эмас, инсонга вафодор-ку!

* * *

Ҳаёт… Дунёда бундан-да бебаҳо нарса йўқ. Ахир, жуда кўп одам фақат мавжуд, холос.

* * *

Дўст бошига иш тушса ундан кўнгил сўраш осон. Аммо унинг ютуқларидан қувониш хийла қийин.

***

Тақлид — энг зўр эътирофдир.

***

Мақтов бамисоли хушбўй атир, майли, ифор таратаверсин, хушомадга айланмаса бас!

***
Одамлар ё ёқимтой, ё ёқимсиз бўлади. Уларни яхши ёки ёмонга ажратиш — ғирт бемаънилик.

***

Оламни қонунлар эмас, шахслар тебратади.

***

Дунё — бамисоли саҳна, аммо ундаги роллар тақсимотидан кўнгил тўлмайди ҳеч.

***

Томошабин дегани ниҳоятда кенгфеъл халқ. У даҳодан бошқасига тоқат қила олади.

***

Хотира — бамисоли доим ўзимиз билан олиб юрадиган кундалик дафтар.

***

Жиддийлик — айтар сўзи йўқлар учун ниқоб.

* * *

Ўтмишнинг бирдан-бир жозибаси — унинг ўтмиш эканидадир.

* * *

Ёшлар вафодор бўлгиси келади-ю, эпини қилолмайди, кексалар бевафо бўлишга уринади-ю, қўлидан келмайди.

***

Кимки унутиш санъатини эгаллабдими, демак, у яшаш санъатини ҳам ўрганибди.

* * *

Икир-чикирларга аҳамият берманг, улар кундалик ҳаётнинг бўм-бўш саҳифалари, холос.

***

Дунё ўз фожиалари устидан кулиб уларга чидаб келган.

* * *

Одамлар об-ҳаводан гап очса, бошқа бир гапни айтмоқчидек туюлади менга. Ана шуниси асабимга тегади.

***

Одамлар фикримни маъқуллай бошласа, хато сўзладиммикан деган иштибоҳга бораман.

***

Бировнинг келганига, бошқа бировнинг эса кетганига хурсанд бўламиз.

* * *

Одам боласи ўз хатоларига “тажриба” дея оҳанжама ном берган.

***

Некбинлик замирида кучли қўрқув ётади.

* * *

Одамлар қиладиган иши кўплигидан барвақт туради, фикрлашга тоб-тоқати йўқлигидан эса эртароқ уйқуга ётади.

* * *

Мода деганлари шунақанги тутуриқсиз нарсаки, уни йил-ўн икки ой ўзгартириб туришга тўғри келади.

* * *

Бугунги одам ҳар нарсанинг нархини билади, аммо ўз қадрини билмайди.

* * *

Ҳасадгўйларнинг кўплиги — қобилиятимиз тасдиғидир.

* * *

Нодон камчиликни бошқадан, доно эса ўзидан қидиради.

Манба: «Тафаккур» журнали, 4/2015

Oskar Uayl`d
TAQLID ASLI E’TIROFDIR
Ingliz tilidan Mirzaali Akbarov tarjimasi

Oskar Uayld (inglizcha Oscar Wilde) (1854.16.10, Dublin — 1900.30.11, Parij) — ingliz yozuvchisi, tanqidchi. Hashamdor she’rlari bilan frantsuz simvolistlariga yaqin turadi. 1882 yilda AQSH shaharlari bo’ylab sayohatda bo’lib, estetika bo’yicha ma’ruzalar o’qigan. Bu davrda va keyinroq yaratilgan «E’tiqod yoki Nigilistlar» (1882), «Gertsoginya Padunskaya» (1883), «Salomeya» (1893) dramalarida yosh yozuvchining isyonkor kayfiyati ifodalanib, ijtimoiy hayot masalalari muhim o’rin egallaydi. Londonga qaytib, gazeta va jurnallar bilan hamkorlik qilgan. Axloqsizlikda ayblanib, 2 yil (1895—97) qamoqda yotib chiqqach, Parijga ko’chib o’tgan. Qamoqdan so’ng Uayld hayotida ro’y bergan ruhiy tushkunlik «Reding qamoqxonasi balladasi» (1898) avtobiografik asari hamda o’limidan keyin e’lon qilingan «Qamoqxonadagi tavba» (1905)da o’z aksini topgan. «Uindermir xonimning yelpig’ichi» (1892), «Benuqson erkak» (1895), «Jiddiy bo’lish qanday muhim» (1896) komediyalari, «Baxtli shahzoda» va «Yulduzli bola» (1888) adabiy ertaklar to’plamlarida o’zi yashagan muhit urfodatlarini tanqidiy aks ettirgan. «Dorian Grey portreti» (1891) — 19-asr oxiridagi intellektual romanning ajoyib namunasi. 80-yillardagi tanqidiy maqolalarida («O’y-niyatlar» to’plami, 1891) Uayld hozirgi ingliz adabiyotidagi o’ziga yaqin voqea-hodisalarni yoritgan. Ayni paytda xalq qo’shiqchilik ijodini, P. Beranje she’riyatini yuqori baholagan, O. Bal`zak, L. N. Tolstoy, I. S. Turgenev va F. M. Dostoevskiylar badiiy mahoratini mehr bilan tasvirlagan. Uayld p`esalari asosida fil`mlar yaratilgan.

* * *

Yoqimtoy kishilar sal erkaroq bo’ladi, ularning jozibadorligi siri ana shunda.

* * *

Keksalar eshitganiga chippa-chin ishonadi. O’rta yasharlar nuqul shubha qiladi. Yoshlar esa hamma narsani bilaman deydi.

***

Men teatrda rol` o’ynashni yaxshi ko’raman, chunki sahna hayotdan ishonchliroq, rostgo’yroq-da.

***

Inson asli qirol bo’lib dunyoga keladi-yu, biroq ko’plari ba’zi qirollar kabi quvg’inda o’lib ketadi.

***

It vafodor bo’lgani uchun undan ibrat olmog’imiz kerakmi? U itga emas, insonga vafodor-ku!

* * *

Hayot… Dunyoda bundan-da bebaho narsa yo’q. Axir, juda ko’p odam faqat mavjud, xolos.

* * *

Do’st boshiga ish tushsa undan ko’ngil so’rash oson. Ammo uning yutuqlaridan quvonish xiyla qiyin.

***

Taqlid — eng zo’r e’tirofdir.

***

Maqtov bamisoli xushbo’y atir, mayli, ifor tarataversin, xushomadga aylanmasa bas!

***
Odamlar yo yoqimtoy, yo yoqimsiz bo’ladi. Ularni yaxshi yoki yomonga ajratish — g’irt bema’nilik.

***

Olamni qonunlar emas, shaxslar tebratadi.

***

Dunyo — bamisoli sahna, ammo undagi rollar taqsimotidan ko’ngil to’lmaydi hech.

***

Tomoshabin degani nihoyatda kengfe’l xalq. U dahodan boshqasiga toqat qila oladi.

***

Xotira — bamisoli doim o’zimiz bilan olib yuradigan kundalik daftar.

***

Jiddiylik — aytar so’zi yo’qlar uchun niqob.

* * *

O’tmishning birdan-bir jozibasi — uning o’tmish ekanidadir.

* * *

Yoshlar vafodor bo’lgisi keladi-yu, epini qilolmaydi, keksalar bevafo bo’lishga urinadi-yu, qo’lidan kelmaydi.

***

Kimki unutish san’atini egallabdimi, demak, u yashash san’atini ham o’rganibdi.

* * *

Ikir-chikirlarga ahamiyat bermang, ular kundalik hayotning bo’m-bo’sh sahifalari, xolos.

***

Dunyo o’z fojialari ustidan kulib ularga chidab kelgan.

* * *

Odamlar ob-havodan gap ochsa, boshqa bir gapni aytmoqchidek tuyuladi menga. Ana shunisi asabimga tegadi.

***

Odamlar fikrimni ma’qullay boshlasa, xato so’zladimmikan degan ishtibohga boraman.

***

Birovning kelganiga, boshqa birovning esa ketganiga xursand bo’lamiz.

* * *

Odam bolasi o’z xatolariga “tajriba” deya ohanjama nom bergan.

***

Nekbinlik zamirida kuchli qo’rquv yotadi.

* * *

Odamlar qiladigan ishi ko’pligidan barvaqt turadi, fikrlashga tob-toqati yo’qligidan esa ertaroq uyquga yotadi.

* * *

Moda deganlari shunaqangi tuturiqsiz narsaki, uni yil-o’n ikki oy o’zgartirib turishga to’g’ri keladi.

* * *

Bugungi odam har narsaning narxini biladi, ammo o’z qadrini bilmaydi.

* * *

Hasadgo’ylarning ko’pligi — qobiliyatimiz tasdig’idir.

* * *

Nodon kamchilikni boshqadan, dono esa o’zidan qidiradi.

Manba: «Tafakkur» jurnali, 4/2015