Шаҳодат УЛУҒОВА
ШАМС, ҚАМАР – ҚУРБОНГУЛ
Достон
Хоразмшоҳлар тарихидан ҳикоя қилувчи уч романдан иборат — «Жайҳун эпкинлари», «Сен йиғлама фақат», «Халоскор султон Қутуз» — трилогияси адибанинг марказий асари ҳисобланади. Моҳиятига кўра тарихий-эпик асар саналган, Қуръоний тимсоллар билан зийнатланиб, назмий эҳтирослар билан тўйинтирилган услубда битилган ушбу асарлар ўқувчини юртимизнинг улуғвор ва айни пайтда ғуссаларга тўла ўтмиши томон етаклайди. Бу ўтмишнинг салмоқли саҳифаси ўлароқ Тарихга битилган Хоразмшоҳлар салтанатининг – Помиру Тиёншонгача, Форс кўрфазидан Фирот ва Дажла соҳиллари қадар ўз таъсирини ёйган бу давру даврон салтанатнинг юксалиш ва инқирозидан ҳамда сўнгги ҳукмдор Жалолиддин Мангубердининг Чингизий мўғул истилочиларига қарши беомон курашидан, унинг бутун шаънли ҳаёти-ҳолотларидан ҳикоялар сўзлайди. Трилогиянинг учинчи романи — “Халоскор султон Қутуз” шу кунларда “Академнашр” нашриётида кашрга ҳозирланмоқда.
Адиба ҳозирда Нидерландияда яшаб ижод этади.
Кўнгил ҳам қолиб кетган Вомиқнинг Узросида,
Юрак ҳам тиниб кетган Тоҳирнинг Зуҳросида,
Киприк соя ташлади гиёҳи униб битган,
Қовжираган гунг ҳажрнинг кимсасиз саҳросида.
Шу йўлларда тингладим неча-неча афсуслар,
Чанг солиб қорачиққа гўнг титдими даъюслар,
Магар ёлғон сўйласам, тилга кирсин қомуслар,
Сийлов, қўлловга муҳтож мубтало Сиёвушлар.
Ҳамду сано ўқиган Ҳамида, Санобарлар,
Саждага эгилганлар салот-ла сожидалар,
Самодан ёғилганди инжу, мушку анбарлар,
Қуёш зарин сочганда замин кийди чамбарлар.
Илоҳий куй янграйди, олиб келмиш шамоллар,
Умидим кўз тикади, йўқолади гумонлар,
Оҳанрабо мусиқага маҳлиё тўрт томонлар,
Қўналға-қўноқ излар мавжи дарё шамоллар.
***
Май ҳавоси, сўлим шамол ғир-ғир эсар,
— Йиллар шошқин, дарё каби умр ўтар.
Шипшиб менга сочим силаб, йўлим тўсар,
Дилдор шамол, кўнглим пайқаб эсган шамол.
Умр ўтар,умр ўтар, умр ўтар…
Дилбар шамол жоду каби сеҳрин ўқиб,
Елаверди бошим узра инжу тўкиб.
Дилдор шамол кўнглим пайқаб эсган шамол.
Лобар шамол, мени алқаб эсган шамол,
Атроф сокин, кўкдан боқар менга осмон,
Муаттар ҳид димоғимга пуркар эди,
Кўринмайди, қайга кетган бу оломон?
Ана, қўлида қизчасини тутганича,
Қора сочли бир турк жувон ўтар, кетар,
Юрак бунда билинтирмай бонгин урар,
Англадим… у Қурбонгулга ўхшаб кетар.
Менинг синглим, йўл қараган дилдор синглим,
Мажнунтолдек соч тараган баҳор синглим,
Сени эслаб телефонда рақам тердим,
Нега гўшак кўтармайсан, бедор синглим…
Нега гўшак кўтармайсан, уйдамисан?
— Биткизайин қуриб кетгур шу ишларни,
Шом ҳам тушар, деган каби ўйдамисан,
Куймаланиб сен гўшакни кўтармайсан…
Эслаб қолиб рақамингни дилга ўйдим,
Ғарибгина беҳафсала ўйга чўмдим,
Асов ўйлар мени олис олиб кетди,
Юрак қалқиб, ўт-оловда ёниб кетди.
Дегандинг сен оҳиста бир сирим чертиб,
Хотиржамсиз, сиз сокинсиз, сокин дединг,
Шу бокира ҳисларимни кўмган эдим,
Ақл билан яшашга мен маҳкум эдим.
Шунинг учун қалбда кечган урён – туғён,
Туйғуларни юрагимга қамар эдим,
Магар ғулу ботинимда қилса исён,
Билинтирмай шу танамга ямар эдим.
Вужуд ичра кезинаркан бир ғалаён,
Олов юрак шу кўксимга торлик қилди,
Тўлқинланар бир ҳаяжон мисли урён,
Кипригимга маржон бўлиб шудринг қўнди.
Юрагимда сақланган қат саҳифанинг,
Ичин очиб аста варақлаган синглим,
Инжу кўзли, беҳишт ярақлаган синглим,
Чақин чақмоқ каби чарақлаган синглим.
Cен ҳам худди онам каби жамбил экдинг,
Кимга атаб жойнамозга гуллар тикдинг?
Баъзан шодон, баъзан дилхун мени кутдинг.
Тахир ютиб, сен ҳам мендек бол тутдинг.
Модарам, жону дилам, Волидам дердинг…
Онам дедим, Ватан бўлиб қаҳ-қаҳ урдинг.
Кўксимда бир қулфи сумбул гиёҳ ундинг,
Синглим эдинг, синдилочдек учиб қўндинг,
Саҳар чоғи шабнаммидинг сокин индинг…
Ўт билан сен ўйнашмагин опам дединг,
Ўтдан ўзни пана тортиб юрган эдим,
Ва оқибат тутаб ёнган кулхонада,
Дилафгору дилгир, нолон ёниб кетдим…
Ўтда ёндим, оташ менга олов тутди,
Этак қоқиб ўт ичида совиб кетдим,
Танам ичра ғулу қоним хитоб этди,
Ўздан ўзни юлқиб тортгач, тиниб кетдим.
Етар энди оғу бирла кафтинг тўла,
Урён – туғён баркашингга оғдирмагин,
Қаддим букиб йўлсиз йўлда қайта–қайта,
Маҳшар ичра елдиримдек ёндирмагин.
Ўртамизда шошқин дарё бизни бунда ажратади,
Ёмғир, гоҳи шабнам бўлиб гулоб сувлар сачратади.
Кўклам чоғи қиқирлаган найсон бўлиб яшнатади,
Яйраганим татирмиди, магарким сен олисдасан.
Бизга қараб бағрин очар уммон осмон,
Сарҳадларга шаббодалар узатади,
Роббим эса илоҳий лутф Карами-ла,
Қиё боқиб cабрим маним кузатади.
Кунлар келиб нажот қўлин узатади,
Қайрилган шу қанотимни тузатади.
Қонаб кетди бу беъдаво ярам дедим.
Сурху қирмиз юраккинам қонам дедим,
Тонам… Қонам… Ўрлар ўтда ёнам дедим,
Зарпечакда қамалган бу танам дедим.
Бу вужудни зарпечакми, чирмаб олган…
Бир шаббода тегиб елсин қалбдир яро,
Юрак титраб тилаб қолди бир ҳувайдо,
Салқин саҳар, пешину шом, хуфтон аро.
Cен ҳам синглим, онам каби жамбил экдинг,
Кимга атаб жойнамозга гуллар тикдинг?
Баъзан дилхун, баъзан шодон мени кутдинг.
Айтгин нега сен ғамларни ичга ютдинг?
Бир тизгинга тизилгандик бешта маржон,
Бешалов қиз марвариддек қалбимиз оқ,
Тўрткўз тугал яшагандик бир тану жон,
Юрагимиз тонгги шабнам каби титроқ.
Уч опамиз кашта тикар ўтириб жим,
Айланайлик деган эдинг мени туртиб,
Бу таклифинг кетган эди менга ёқиб,
Отлангандик чаккамизга райҳон тақиб.
Бўдиқгузардан ўтиб, Чилламазорга етдик,
Жин кўча оралаб Арабгузар томон кетдик,
Оёғингда кўк шиппакча елдиримдек еласан,
Қирга етиб қолган эдик менга ичинг ёрасан.
Опа, -дединг, – бугун катта танаффусда,
Зоҳид менинг сочим бураб уриб кетди,
Билсанг, гапинг юрагимни тилиб кетди,
Гўё шамол ғулу солиб елиб кетди.
Эшитилмай кетди энди қадамларим,
Билинтирмай фиғон қилди аламларим,
Етиб келдик зангор бахмал бир қияга,
Гўё дардинг айтмоқдаман мен бияга…
Вужудимда опалик бир ачинишни туяман,
Хаёлимда Зоҳиднинг ўн ерини ўяман,
Елканг қисма, унинг билан ўзим гаплашаман,
Сени урган қўлларига кишан солиб қўяман.
Биров урса аламини билинтирмай кулган синглим,
Чақирганда шу елкамга синдилочдек қўнган синглим,
Чаккамда қўнғироқли зулфи сумбул гиёҳ ундинг,
Саҳар чоғи шабнам каби дир-дир титраб сокин индинг.
Ҳув қияда гир-гир қилиб елар эдик,
Этак-этак қизғалдоқлар терар эдик,
Учраб қолди майса ичра бир бўтакўз,
Пайдогулга маҳлиёлар бўлар эдик.
Пайдогул сен қалбимизга қўнган эдинг,
Йиллар ўтгач, армон бўлиб унган эдинг,
Тўлишгайми баҳор кўнгил, қор эригач,
Қирда яна ундингми сен кўклам келгач?..
Бир мавжи тўлқин жўшар қалбининг қирғоғида,
Шабнам юракка қўнган қизғалдоқ титроғида,
Этак-этак гулларга бўлганича маҳлиё,
Малоҳат уфуради синглимнинг ёноғида.
Шу муаттар гуллардан ясагандик гулдаста,
Қўшиб боғлаган эдик, қалбни қилиб пайваста,
Кўксимизга босганча, биз шодон қайтдик уйга,
Қучоқ тўла гулларни улашдик даста-даста.
Чилламазордан ўтиб, Бўдиққа қадам қўйдик,
Йўлдаги безорилар бизга қараб гап отади.
Тезроқ кетмасак бўлмас ҳали қуёш ботади,
Кимдир шеригига тиним билмай гап сотади.
Уйга етиб қолган эдик.
Ким эди у куйлаган?
Cочнинг толасин тортиб,
Дуторига бойлаган.
Қумри каби йиғлаган,
Кўксимизни тиғлаган,
Жигар-бағрни бунда,
Ўтда, ёғда доғлаган.
Қайси девор ортидан,
Ким эди у куйлаган?
Бир нола эшитилар,
Юрак-бағри йиғлаган…
Пойи сози қатағҳан.
Майда-майда пой мезан,
Харобета набинам,
Ҳай ёр, эй нозик бадан.
Қатағҳани бахоно,
Дардам ки ту бажоно,
Ойистакак пой мебон,
Эҳ, ёраки меҳрибон.
Сари қул рафтор дори,
Чашми пур хумор дори,
Ба ту гуфтам, дилбаржон,
Хеле харидор дори.
Ким эди у куйлаган?
Шу кўчада қолиб кетган, қай юракнинг ноласи,
Шу кўчада униб-ўсган мен Бўдиқнинг боласи,
Шу йўлларда узилган сочимнинг илк толаси,
Шу йўлларда юрмаса бу тирик жон ўласи.
Шу йўлларда узилган сочимнинг илк толаси,
Шу кўчада қолиб кетди қай юракнинг ноласи…
Биз муаттар гуллардан ясагандик гулдаста,
Қўшиб боғлаган эдик қалбни қилиб пайваста.
Кўксимизга босганча сўнг шодон қайтиб уйга,
Онамизга гулларни улашдик даста-даста.
Уч опамиз кашта тиккан ўтириб жим,
Бир тизгинга тизилгандик бешта маржон,
Ўсган эдик биз хотиржам ва камсуқум,
Йиллар ўтиб уйимизга бўлдик меҳмон.
Йиллар ўтиб шу даргоҳга меҳмон бўлиб,
Кетишимиз билмас эдик бешалов қиз,
Сирлашардик кашталарга қолдириб из,
Бир чеккада пойлармиди бизни ялпиз?
Ким эди у тўнғич дилбар опамизни,
Бошига бир ҳарир рўмол солиб кетди,
Йил ҳам ўтиб иккинчи бир опамизни,
Яна бири дур рўмолга ўраб кетди.
Энди навбат келган эди учинчига,
У ҳам бунда шамолдайин елиб кетди,
Қолавердик икковимиз ўксиганча,
Йиллар барибир алдар экан ўтиб кетди.
Cокингина тун қўйнида рўмолчага тўқир эдик тўр,
Англамасдик, сенингмиди, менингмиди қалбларимиз кўр,
Сеҳрланган сукунатнинг шу сукутга ўзи бўлар эди жўр,
Сукут тарк этганди, магар ишонмассан, мана келиб кўр.
Юрак ўртаётир йўлларда изларни излаб,
Довул кетаётир сокин елларни сизлаб,
Ёмғир ёғаётир йўлимга гулоблар тўшаб,
Кўнгил ҳам тўкилди, кимсасиз қолганди бўшаб.
Энди у кунларга бормоқлик сароб!
Энди у кунларга кайтмоқлик мушкул,
Энди у кунларни кўраман мен хоб,
Энди у кунлардир беҳиштий мазгил…
Кўнгил тўлиб кетган тўкаётирман,
Тўкилган ёшларни ичаётирман,
Мунгли фиғонларни қамаётирман,
Шу танамга армон ямаётирман…
Мен танамга армон ямаётирман…
Бўғизимда бир талваса, додли бир оҳ,
Гоҳ тўлишиб, кейин озар мен каби моҳ,
Киприкларим шудринг ёшга бўлди гувоҳ.
Тилим кетар беихтиёр ”Нуротанинг тилига”
Ожиз танам кетар бир кун қадим мазгил элига.
Оқмоқдаман ёмғирларнинг томчи-тошқин селига.
Учмоқдаман олисларга, булутлардан нарига.
Модарам. Жону дилам – Волидам дедим,
Онам дедим, Ватан бўлиб қаҳ-қаҳ урдинг,
Кўксимда бир қулфи сумбул гиёҳ ундинг,
Синглим бўлиб синдилочдек учиб қўндинг,
Саҳар чоғи шабнаммидинг сокин индинг.
Ўт билан сен ўйнашмагин опам, дердинг,
Ўтдан ўзни пана тортиб юрган эдим,
Ва оқибат тутаб ёнган кулхонада,
Дилафгор-у дилгир гирён қолиб кетдим.
Ўтда ёндим оташ менга олов тутди,
Этак қоқиб ўт ичида совуб кетдим,
Танам ичра ғулу қоним хитоб этмиш,
Ўзни ўздан юлқиб тортгач, тиниб кетмиш.
Ўртамизда шошқин дарё бизни бунда ажратади,
Ёмғир, гоҳи шабнам бўлиб гулоб сувлар сачратади,
Кўклам чоғи қиқирлаган найсон бўлиб яшнатади,
Яйраганим татирмиди магарким сен олисдасан.
Бизга қараб бағрин очган уммон осмон,
Сарҳадларга шабадалар узатади,
Роббим эса илоҳий лутф Карами-ла
Қиё боқиб сабрим маним кузатади.
Таваллуд кунингга етиб боролмадим,
Шу боғланган ришталарни узолмадим,
Бешта қизни бир тизгинга тузолмадим,
Тўртта қизга биргина шеър ёзолмадим…
Киприк соя ташлади, ҳижронли бир саҳрода,
Чўл қўйнида куймаланиб сув изладим овора,
Қақраган шу лабимга бир кафтгина сув эмас,
Тутар эди бир дунё қўшиқ тўла достон-а.
Киприк соя ташлади ҳижронли бир саҳрода,
Сенинг томон бормоққа йўл изладим овора,
Магар сўқмоқ топмадим, йўл эди бир – танҳода.
Йўл қараган муштипарим, ШАМС, ҚАМАР – ҚУРБОНГУЛ!
Қулфи сумбул гиёҳ ундинг зулфи зар сожида дил.
21 май 2010
«Хуршид Даврон кутубхонаси»да Шаҳодат Улуғ саҳифалари
Hozirda Niderlandiyada yashab ijod etayotgan adiba Shahodat Ulug’ning ijodi bilan kutubxonamiz sahifalarida taqdim etilgan asarlari orqali yaxshi tanishsiz. Bugun uning «Shams, Qamar – Qurbongul» dostonini taqdim etmoqdamiz. «Doston sinlim Qurbongulga atalgan», deb yozadi muallif.
Shahodat ULUG’OVA
SHAMS, QAMAR – QURBONGUL
Doston
Shahodat Ulug’ (Ulug’ova) – yurtimizning ko’hna Nurota shahrida tug’ilgan. O’rta maktabni tamomlagach, ToshDU (hozirgi O’zbekiston Milliy universiteti)ning jurnalistika fakulьtetida tahsil olgan. «Qayta tug’ilish» (1997), «G’animatim» (2004) singari bir necha nasriy asarlar hamda “Aftondil”, “Suyunchi”, “Shams, Qamar — Qurbongul” (2010) nomli dostonlar va “Amsterdam xotiralari” lavhalari muallifi.
Xorazmshohlar tarixidan hikoya qiluvchi uch romandan iborat — «Jayhun epkinlari», «Sen yig’lama faqat», «Xaloskor sulton Qutuz» — trilogiyasi adibaning markaziy asari hisoblanadi. Mohiyatiga ko’ra tarixiy-epik asar sanalgan, Qur’oniy timsollar bilan ziynatlanib, nazmiy ehtiroslar bilan to’yintirilgan uslubda bitilgan ushbu asarlar o’quvchini yurtimizning ulug’vor va ayni paytda g’ussalarga to’la o’tmishi tomon yetaklaydi. Bu o’tmishning salmoqli sahifasi o’laroq Tarixga bitilgan Xorazmshohlar saltanatining – Pomiru Tiyonshongacha, Fors ko’rfazidan Firot va Dajla sohillari qadar o’z ta’sirini yoygan bu davru davron saltanatning yuksalish va inqirozidan hamda so’nggi hukmdor Jaloliddin Manguberdining Chingiziy mo’g’ul istilochilariga qarshi beomon kurashidan, uning butun sha’nli hayoti-holotlaridan hikoyalar so’zlaydi. Trilogiyaning uchinchi romani — “Xaloskor sulton Qutuz” shu kunlarda “Akademnashr” nashriyotida kashrga hozirlanmoqda.
Adiba hozirda Niderlandiyada yashab ijod etadi.
Ko’ngil ham qolib ketgan Vomiqning Uzrosida,
Yurak ham tinib ketgan Tohirning Zuhrosida,
Kiprik soya tashladi giyohi unib bitgan,
Qovjiragan gung hajrning kimsasiz sahrosida.
Shu yo’llarda tingladim necha-necha afsuslar,
Chang solib qorachiqqa go’ng titdimi da’yuslar,
Magar yolg’on so’ylasam, tilga kirsin qomuslar,
Siylov, qo’llovga muhtoj mubtalo Siyovushlar.
Hamdu sano o’qigan Hamida, Sanobarlar,
Sajdaga egilganlar salot-la sojidalar,
Samodan yog’ilgandi inju, mushku anbarlar,
Quyosh zarin sochganda zamin kiydi chambarlar.
Ilohiy kuy yangraydi, olib kelmish shamollar,
Umidim ko’z tikadi, yo’qoladi gumonlar,
Ohanrabo musiqaga mahliyo to’rt tomonlar,
Qo’nalg’a-qo’noq izlar mavji daryo shamollar.
***
May havosi, so’lim shamol g’ir-g’ir esar,
— Yillar shoshqin, daryo kabi umr o’tar.
Shipshib menga sochim silab, yo’lim to’sar,
Dildor shamol, ko’nglim payqab esgan shamol.
Umr o’tar,umr o’tar, umr o’tar…
Dilbar shamol jodu kabi sehrin o’qib,
Yelaverdi boshim uzra inju to’kib.
Dildor shamol ko’nglim payqab esgan shamol.
Lobar shamol, meni alqab esgan shamol,
Atrof sokin, ko’kdan boqar menga osmon,
Muattar hid dimog’imga purkar edi,
Ko’rinmaydi, qayga ketgan bu olomon?
Ana, qo’lida qizchasini tutganicha,
Qora sochli bir turk juvon o’tar, ketar,
Yurak bunda bilintirmay bongin urar,
Angladim… u Qurbongulga o’xshab ketar.
Mening singlim, yo’l qaragan dildor singlim,
Majnuntoldek soch taragan bahor singlim,
Seni eslab telefonda raqam terdim,
Nega go’shak ko’tarmaysan, bedor singlim…
Nega go’shak ko’tarmaysan, uydamisan?
— Bitkizayin qurib ketgur shu ishlarni,
Shom ham tushar, degan kabi o’ydamisan,
Kuymalanib sen go’shakni ko’tarmaysan…
Eslab qolib raqamingni dilga o’ydim,
G’aribgina behafsala o’yga cho’mdim,
Asov o’ylar meni olis olib ketdi,
Yurak qalqib, o’t-olovda yonib ketdi.
Deganding sen ohista bir sirim chertib,
Xotirjamsiz, siz sokinsiz, sokin deding,
Shu bokira hislarimni ko’mgan edim,
Aql bilan yashashga men mahkum edim.
Shuning uchun qalbda kechgan uryon – tug’yon,
Tuyg’ularni yuragimga qamar edim,
Magar g’ulu botinimda qilsa isyon,
Bilintirmay shu tanamga yamar edim.
Vujud ichra kezinarkan bir g’alayon,
Olov yurak shu ko’ksimga torlik qildi,
To’lqinlanar bir hayajon misli uryon,
Kiprigimga marjon bo’lib shudring qo’ndi.
Yuragimda saqlangan qat sahifaning,
Ichin ochib asta varaqlagan singlim,
Inju ko’zli, behisht yaraqlagan singlim,
Chaqin chaqmoq kabi charaqlagan singlim.
Cen ham xuddi onam kabi jambil ekding,
Kimga atab joynamozga gullar tikding?
Ba’zan shodon, ba’zan dilxun meni kutding.
Taxir yutib, sen ham mendek bol tutding.
Modaram, jonu dilam, Volidam derding…
Onam dedim, Vatan bo’lib qah-qah urding.
Ko’ksimda bir qulfi sumbul giyoh unding,
Singlim eding, sindilochdek uchib qo’nding,
Sahar chog’i shabnammiding sokin inding…
O’t bilan sen o’ynashmagin opam deding,
O’tdan o’zni pana tortib yurgan edim,
Va oqibat tutab yongan kulxonada,
Dilafgoru dilgir, nolon yonib ketdim…
O’tda yondim, otash menga olov tutdi,
Etak qoqib o’t ichida sovib ketdim,
Tanam ichra g’ulu qonim xitob etdi,
O’zdan o’zni yulqib tortgach, tinib ketdim.
Yetar endi og’u birla kafting to’la,
Uryon – tug’yon barkashingga og’dirmagin,
Qaddim bukib yo’lsiz yo’lda qayta–qayta,
Mahshar ichra yeldirimdek yondirmagin.
O’rtamizda shoshqin daryo bizni bunda ajratadi,
Yomg’ir, gohi shabnam bo’lib gulob suvlar sachratadi.
Ko’klam chog’i qiqirlagan nayson bo’lib yashnatadi,
Yayraganim tatirmidi, magarkim sen olisdasan.
Bizga qarab bag’rin ochar ummon osmon,
Sarhadlarga shabbodalar uzatadi,
Robbim esa ilohiy lutf Karami-la,
Qiyo boqib cabrim manim kuzatadi.
Kunlar kelib najot qo’lin uzatadi,
Qayrilgan shu qanotimni tuzatadi.
Qonab ketdi bu be’davo yaram dedim.
Surxu qirmiz yurakkinam qonam dedim,
Tonam… Qonam… O’rlar o’tda yonam dedim,
Zarpechakda qamalgan bu tanam dedim.
Bu vujudni zarpechakmi, chirmab olgan…
Bir shabboda tegib yelsin qalbdir yaro,
Yurak titrab tilab qoldi bir huvaydo,
Salqin sahar, peshinu shom, xufton aro.
Cen ham singlim, onam kabi jambil ekding,
Kimga atab joynamozga gullar tikding?
Ba’zan dilxun, ba’zan shodon meni kutding.
Aytgin nega sen g’amlarni ichga yutding?
Bir tizginga tizilgandik beshta marjon,
Beshalov qiz marvariddek qalbimiz oq,
To’rtko’z tugal yashagandik bir tanu jon,
Yuragimiz tonggi shabnam kabi titroq.
Uch opamiz kashta tikar o’tirib jim,
Aylanaylik degan eding meni turtib,
Bu taklifing ketgan edi menga yoqib,
Otlangandik chakkamizga rayhon taqib.
Bo’diqguzardan o’tib, Chillamazorga yetdik,
Jin ko’cha oralab Arabguzar tomon ketdik,
Oyog’ingda ko’k shippakcha yeldirimdek yelasan,
Qirga yetib qolgan edik menga iching yorasan.
Opa, -deding, – bugun katta tanaffusda,
Zohid mening sochim burab urib ketdi,
Bilsang, gaping yuragimni tilib ketdi,
Go’yo shamol g’ulu solib yelib ketdi.
Eshitilmay ketdi endi qadamlarim,
Bilintirmay fig’on qildi alamlarim,
Yetib keldik zangor baxmal bir qiyaga,
Go’yo darding aytmoqdaman men biyaga…
Vujudimda opalik bir achinishni tuyaman,
Xayolimda Zohidning o’n yerini o’yaman,
Yelkang qisma, uning bilan o’zim gaplashaman,
Seni urgan qo’llariga kishan solib qo’yaman.
Birov ursa alamini bilintirmay kulgan singlim,
Chaqirganda shu yelkamga sindilochdek qo’ngan singlim,
Chakkamda qo’ng’iroqli zulfi sumbul giyoh unding,
Sahar chog’i shabnam kabi dir-dir titrab sokin inding.
Huv qiyada gir-gir qilib yelar edik,
Etak-etak qizg’aldoqlar terar edik,
Uchrab qoldi maysa ichra bir bo’tako’z,
Paydogulga mahliyolar bo’lar edik.
Paydogul sen qalbimizga qo’ngan eding,
Yillar o’tgach, armon bo’lib ungan eding,
To’lishgaymi bahor ko’ngil, qor erigach,
Qirda yana undingmi sen ko’klam kelgach?..
Bir mavji to’lqin jo’shar qalbining qirg’og’ida,
Shabnam yurakka qo’ngan qizg’aldoq titrog’ida,
Etak-etak gullarga bo’lganicha mahliyo,
Malohat ufuradi singlimning yonog’ida.
Shu muattar gullardan yasagandik guldasta,
Qo’shib bog’lagan edik, qalbni qilib payvasta,
Ko’ksimizga bosgancha, biz shodon qaytdik uyga,
Quchoq to’la gullarni ulashdik dasta-dasta.
Chillamazordan o’tib, Bo’diqqa qadam qo’ydik,
Yo’ldagi bezorilar bizga qarab gap otadi.
Tezroq ketmasak bo’lmas hali quyosh botadi,
Kimdir sherigiga tinim bilmay gap sotadi.
Uyga yetib qolgan edik.
Kim edi u kuylagan?
Cochning tolasin tortib,
Dutoriga boylagan.
Qumri kabi yig’lagan,
Ko’ksimizni tig’lagan,
Jigar-bag’rni bunda,
O’tda, yog’da dog’lagan.
Qaysi devor ortidan,
Kim edi u kuylagan?
Bir nola eshitilar,
Yurak-bag’ri yig’lagan…
Poyi sozi qatag’han.
Mayda-mayda poy mezan,
Xarobeta nabinam,
Hay yor, ey nozik badan.
Qatag’hani baxono,
Dardam ki tu bajono,
Oyistakak poy mebon,
Eh, yoraki mehribon.
Sari qul raftor dori,
Chashmi pur xumor dori,
Ba tu guftam, dilbarjon,
Xele xaridor dori.
Kim edi u kuylagan?
Shu ko’chada qolib ketgan, qay yurakning nolasi,
Shu ko’chada unib-o’sgan men Bo’diqning bolasi,
Shu yo’llarda uzilgan sochimning ilk tolasi,
Shu yo’llarda yurmasa bu tirik jon o’lasi.
Shu yo’llarda uzilgan sochimning ilk tolasi,
Shu ko’chada qolib ketdi qay yurakning nolasi…
Biz muattar gullardan yasagandik guldasta,
Qo’shib bog’lagan edik qalbni qilib payvasta.
Ko’ksimizga bosgancha so’ng shodon qaytib uyga,
Onamizga gullarni ulashdik dasta-dasta.
Uch opamiz kashta tikkan o’tirib jim,
Bir tizginga tizilgandik beshta marjon,
O’sgan edik biz xotirjam va kamsuqum,
Yillar o’tib uyimizga bo’ldik mehmon.
Yillar o’tib shu dargohga mehmon bo’lib,
Ketishimiz bilmas edik beshalov qiz,
Sirlashardik kashtalarga qoldirib iz,
Bir chekkada poylarmidi bizni yalpiz?
Kim edi u to’ng’ich dilbar opamizni,
Boshiga bir harir ro’mol solib ketdi,
Yil ham o’tib ikkinchi bir opamizni,
Yana biri dur ro’molga o’rab ketdi.
Endi navbat kelgan edi uchinchiga,
U ham bunda shamoldayin yelib ketdi,
Qolaverdik ikkovimiz o’ksigancha,
Yillar baribir aldar ekan o’tib ketdi.
Cokingina tun qo’ynida ro’molchaga to’qir edik to’r,
Anglamasdik, seningmidi, meningmidi qalblarimiz ko’r,
Sehrlangan sukunatning shu sukutga o’zi bo’lar edi jo’r,
Sukut tark etgandi, magar ishonmassan, mana kelib ko’r.
Yurak o’rtayotir yo’llarda izlarni izlab,
Dovul ketayotir sokin yellarni sizlab,
Yomg’ir yog’ayotir yo’limga guloblar to’shab,
Ko’ngil ham to’kildi, kimsasiz qolgandi bo’shab.
Endi u kunlarga bormoqlik sarob!
Endi u kunlarga kaytmoqlik mushkul,
Endi u kunlarni ko’raman men xob,
Endi u kunlardir behishtiy mazgil…
Ko’ngil to’lib ketgan to’kayotirman,
To’kilgan yoshlarni ichayotirman,
Mungli fig’onlarni qamayotirman,
Shu tanamga armon yamayotirman…
Men tanamga armon yamayotirman…
Bo’g’izimda bir talvasa, dodli bir oh,
Goh to’lishib, keyin ozar men kabi moh,
Kipriklarim shudring yoshga bo’ldi guvoh.
Tilim ketar beixtiyor ”Nurotaning tiliga”
Ojiz tanam ketar bir kun qadim mazgil eliga.
Oqmoqdaman yomg’irlarning tomchi-toshqin seliga.
Uchmoqdaman olislarga, bulutlardan nariga.
Modaram. Jonu dilam – Volidam dedim,
Onam dedim, Vatan bo’lib qah-qah urding,
Ko’ksimda bir qulfi sumbul giyoh unding,
Singlim bo’lib sindilochdek uchib qo’nding,
Sahar chog’i shabnammiding sokin inding.
O’t bilan sen o’ynashmagin opam, derding,
O’tdan o’zni pana tortib yurgan edim,
Va oqibat tutab yongan kulxonada,
Dilafgor-u dilgir giryon qolib ketdim.
O’tda yondim otash menga olov tutdi,
Etak qoqib o’t ichida sovub ketdim,
Tanam ichra g’ulu qonim xitob etmish,
O’zni o’zdan yulqib tortgach, tinib ketmish.
O’rtamizda shoshqin daryo bizni bunda ajratadi,
Yomg’ir, gohi shabnam bo’lib gulob suvlar sachratadi,
Ko’klam chog’i qiqirlagan nayson bo’lib yashnatadi,
Yayraganim tatirmidi magarkim sen olisdasan.
Bizga qarab bag’rin ochgan ummon osmon,
Sarhadlarga shabadalar uzatadi,
Robbim esa ilohiy lutf Karami-la
Qiyo boqib sabrim manim kuzatadi.
Tavallud kuningga yetib borolmadim,
Shu bog’langan rishtalarni uzolmadim,
Beshta qizni bir tizginga tuzolmadim,
To’rtta qizga birgina she’r yozolmadim…
Kiprik soya tashladi, hijronli bir sahroda,
Cho’l qo’ynida kuymalanib suv izladim ovora,
Qaqragan shu labimga bir kaftgina suv emas,
Tutar edi bir dunyo qo’shiq to’la doston-a.
Kiprik soya tashladi hijronli bir sahroda,
Sening tomon bormoqqa yo’l izladim ovora,
Magar so’qmoq topmadim, yo’l edi bir – tanhoda.
Yo’l qaragan mushtiparim, ShAMS, QAMAR – QURBONGUL!
Qulfi sumbul giyoh unding zulfi zar sojida dil.
21 may 2010
«Xurshid Davron kutubxonasi»da Shahodat Ulug’ sahifalari
