28 yanvar — Taniqli ozarbayjon shoiri Voqif Samalo’g’li xotirasi kuni
Voqif Samalo’g’li mening eng suygan shoirlarimdan biri. Uning she’rlarini ko’p tarjima qilganman. Mengacha ustoz Rauf Parfi, mendan keyin Rafiq Saydullo shoir she’rlarini o’zbekchaga o’girgan edi. Mana bugungi sahifada yosh shoirlaridan biri, ozarbayjon va turk adabiyotining mohir tarjimoniga aylanib borayotgan Rahmat Bobojon o’girmalarini taqdim etamiz va Ollohi Karimdan Voqif Samado’g’lini rahmatiga olishini so’raymiz
Voqif SAMADO’G’LI
SHE’RLARIDAN YANGI O’GIRMALAR
Shoir, dramaturg va publitsist. Ozarboyjon xalq shoiri Voqif Samalo’g’li 1939 yil 5 iyunda Ozarboyjonning Boku shahrida tavallud topgan. Mashhur Ozarboyjon shoiri Samad Vurg’unning o’g’li. Uzeyir Hajiboyev nomidagi Ozarboyjon davlat hamda Chaykovskiy nomidagi Moskva davlat kontservatoriyasida tahsil olgan.
1968-1971 yillarda Ozarboyjon Sovet Ensiklopediyasi bosh tahririyatida mudir, 1992-1994 yillarda “Og’uz eli” gazetasining bosh muharriri, shuningdek, bir qator joylarda mas’ul lavozimlarda ishlagan.
“Yo’ldan telegrammalar”, “Men shu yerdaman”, “Olis, yashil orol”, “Kunning baxti”, “Gurzacho’l yozuvlari” nomli kitoblari nashr qilingan.
2015 yil 28 yanvarda Bokuda vafot etgan.
* * *
Bevaqt o’lsam,
ko’p yashadi, deng.
Bevaqt o’ldi, denglar,
keksayib o’lsam.
Bir yil uxlab, o’lsam,
g’aflatdan o’ldi, deng.
Uzoq kechgan hastalikdan keyin o’ldi, denglar,
g’aflatdan o’lsam…
1962
* * *
Quyoshni jimirlatib-jimirlatib
arava o’tdi.
O’ng yonida — dengiz,
chapida — qalbim,
Yana bir arava o’tdi umrimdan…
Iliq, kulrang devorda
deraza o’chdi.
O’ng yonida — boshqa devor,
chapida — qalbim,
Yana bir deraza o’chdi umrimdan…
Qo’limni ko’ylak osilgan kandirga uzatdim,
Uzilib hovliga tushdi u kandir.
O’ng yonida — tuproq,
chapida — qalbim,
Yana bir kandir uzildi umrimdan…
To’rtinchi barmoqda nikoh uzugi
porladi, so’ndi.
O’ng yonida — boshqa uzuk,
chapida — qalbim,
Yana bir uzuk porlab, so’ndi umrimdan…
O’zligimga keldim undan-bundan ayrilib.
She’r yozdimu otdim chekkaga.
O’ng yonida — umidlarim,
chapida — qalbim.
Yana bir she’rni chekkaga otdim umrimdan…
1963
* * *
Tushdi ko’ylaging deb u kun majlisga
Ijtimoiy fikr, davlat, kelajak.
U kun o’tgach birdan bo’sh qoldi ichim
Qaroqchilar urgan ko’hna uy kabi.
Endi Shuvalandan o’tgan yo’llarning
Hammasi birlashib yanvarga do’nar.
Befasl yillarga ketadir endi,
Iyunsiz, iyulsiz, avgustsiz umr.
Kimga so’z aytayin, kimga yolvoray,
Endi Shuvalandan Buzovnagacha?
So’zlash mumkin bo’lgan o’sha kunlardan
Besh-olti so’z qoldi, ikki-uch ko’ylak.
Keraksiz narsalar uloqtirilgan,
Bog’lar orasining tor yo’lkasiga,
Dunyo quloq solar bu yoz kechasi
Bebaxt qo’shnimizning tomorqasiga.
Bilaman, bu kecha ne bo’lganda ham
Tushlarimga yana otam kirajak,
Yulduzlar jimirlar yurt osmonida
O’lgan baliqlarning chiranishidek…
1964
* * *
Eshityapsanmi?
Biroq qanday eshitarsan…
Ikki yil-u
yetti oyning ayrilig’i-la
yopilganku quloqlarimiz,
Ustiga-ustak bu yomg’ir…
Bu yomg’irda hatto butun hayvonot
odam kabi ko’rpa-to’shakka
kirmoq istaydi.
Ko’ryapsanmi?
Biroq qanday qo’radirsan…
Tugamagan hali ham
oramizdan o’tayotgan poyezd vagonlari.
Ustiga-ustak bu yomg’ir…
Bu yomg’irda vahimadan
titrab-titrab mahzun ingraydi
Qobuston qoyalarin ho’kizlari ham.
Eshityapsanmi?
Biroq qanday eshitarsan…
Ikki yil-u
yetti oyning ayrilig’i-la
yopilganku quloqlarimiz,
Ustiga-ustak bu yomg’ir…
1964
* * *
Assalomu alaykum!
Uchratganim qorong’ulikda,
yo’ldan adashib har daqiqa,
yana senga kelganim, ayol!
Ulkan,
behis soating
kunduzlar yuziga soya solganda
kutolganim lol.
Soya ayol!
Soya odam!
Esingdami?
Esingdami men qo’llarin siqqan kechaning ismi?
Bag’ringga otilmoq havasi,
taksi
va konyak ufurgan inson nafasi?
1965
* * *
Dengizdan ayrilgan quruq qoya jim,
Qadim xotiradek egmish boshini,
Ayrolik yillaring endi sanar kim,
Kim bilar anduhing asl yoshini?
Balki yer ostiga qochgan Hazardan,
Yer yuzida qolgan tosh izdir qoya?
Ehtimol, dolg’alar qo’pmish ichindan,
Bir parcha qurigan dengizdir qoya…
Toshma-tosh yiqilib olgan yillar hun,
Balki, ulug’ yoshga yetgan bu qoya,
Gulshandan qushlarni hayday deb bir kun,
Toshga aylanadi ulkan bu qoya…
1965
* * *
Sevgilim,
men o’lganda,
bir burchakda jim, pisib,
so’yla, yig’lagaymisan?
Kimningdir kulbasida
bir tomcha yoshga do’nib
tushamanmi ko’zingdan?
Yig’la, qurbonim, yig’la,
Yig’la, hayronim, yig’la…
Uyda mehmon bo’lsa, chiq,
ko’cha, burchakda yig’la.
Kutgil, kirganida kech,
yotgil, to’shakda yig’la.
Quloq solma olamning
So’ziga, topma chora.
Ayt, Voqif o’lmasaydi,
nohaq ketdi bechora…
Sevgilim,
men o’lganda,
Senga so’roq kelganda,
Dushman ko’zi kulganda –
Yig’la, to’kilmay, yig’la,
Yig’la, o’kinmay, yig’la,
Yig’la, men o’lay, yig’la…
* * *
So’nggi tundir bugun yana,
Tong yana so’nggi sahar.
So’nggi yel nasib yelkanga,
Kemaga so’nggi safar…
Eng oxirgi daraxtdir bu,
Esar oxirgi sabo.
Yopgan eng oxirgi yo’lni,
Yana oxirgi samo.
So’nggi ko’chaning yuziga
Yog’ar so’nggi qadamlar.
Yana qaytajak iziga
Bugun so’nggi odamlar.
Tug’ilar eng so’nggi inson,
Eng so’nggi inson o’lar.
Yana so’nggi bor yig’lagan
So’nggi bor kulgan bo’lar.
1963
Ozarboyjonchadan Rahmat Bobojon o’girmalari
28 январ — Таниқли озарбайжон шоири Воқиф Самалўғли хотираси куни
Воқиф Самалўғли менинг энг суйган шоирларимдан бири. Унинг шеърларини кўп таржима қилганман. Менгача устоз Рауф Парфи, мендан кейин Рафиқ Сайдулло шоир шеърларини ўзбекчага ўгирган эди. Мана бугунги саҳифада ёш шоирларидан бири, озарбайжон ва турк адабиётининг моҳир таржимонига айланиб бораётган Раҳмат Бобожон ўгирмаларини тақдим этамиз ва Оллоҳи Каримдан Воқиф Самадўғлини раҳматига олишини сўраймиз
Воқиф САМАДЎҒЛИ
ШЕЪРЛАРИДАН ЯНГИ ЎГИРМАЛАР
1968-1971 йилларда Озарбойжон Совет Энсиклопедияси бош таҳририятида мудир, 1992-1994 йилларда “Оғуз эли” газетасининг бош муҳаррири, шунингдек, бир қатор жойларда масъул лавозимларда ишлаган.
“Йўлдан телеграммалар”, “Мен шу ердаман”, “Олис, яшил орол”, “Куннинг бахти”, “Гурзачўл ёзувлари” номли китоблари нашр қилинган.
2015 йил 28 январда Бокуда вафот этган.
* * *
Бевақт ўлсам,
кўп яшади, денг.
Бевақт ўлди, денглар,
кексайиб ўлсам.
Бир йил ухлаб, ўлсам,
ғафлатдан ўлди, денг.
Узоқ кечган ҳасталикдан кейин ўлди, денглар,
ғафлатдан ўлсам…
1962
* * *
Қуёшни жимирлатиб-жимирлатиб
арава ўтди.
Ўнг ёнида — денгиз,
чапида — қалбим,
Яна бир арава ўтди умримдан…
Илиқ, кулранг деворда
дераза ўчди.
Ўнг ёнида — бошқа девор,
чапида — қалбим,
Яна бир дераза ўчди умримдан…
Қўлимни кўйлак осилган кандирга узатдим,
Узилиб ҳовлига тушди у кандир.
Ўнг ёнида — тупроқ,
чапида — қалбим,
Яна бир кандир узилди умримдан…
Тўртинчи бармоқда никоҳ узуги
порлади, сўнди.
Ўнг ёнида — бошқа узук,
чапида — қалбим,
Яна бир узук порлаб, сўнди умримдан…
Ўзлигимга келдим ундан-бундан айрилиб.
Шеър ёздиму отдим чеккага.
Ўнг ёнида — умидларим,
чапида — қалбим.
Яна бир шеърни чеккага отдим умримдан…
1963
* * *
Тушди кўйлагинг деб у кун мажлисга
Ижтимоий фикр, давлат, келажак.
У кун ўтгач бирдан бўш қолди ичим
Қароқчилар урган кўҳна уй каби.
Энди Шуваландан ўтган йўлларнинг
Ҳаммаси бирлашиб январга дўнар.
Бефасл йилларга кетадир энди,
Июнсиз, июлсиз, августсиз умр.
Кимга сўз айтайин, кимга ёлворай,
Энди Шуваландан Бузовнагача?
Сўзлаш мумкин бўлган ўша кунлардан
Беш-олти сўз қолди, икки-уч кўйлак.
Кераксиз нарсалар улоқтирилган,
Боғлар орасининг тор йўлкасига,
Дунё қулоқ солар бу ёз кечаси
Бебахт қўшнимизнинг томорқасига.
Биламан, бу кеча не бўлганда ҳам
Тушларимга яна отам киражак,
Юлдузлар жимирлар юрт осмонида
Ўлган балиқларнинг чиранишидек…
1964
* * *
Эшитяпсанми?
Бироқ қандай эшитарсан…
Икки йил-у
етти ойнинг айрилиғи-ла
ёпилганку қулоқларимиз,
Устига-устак бу ёмғир…
Бу ёмғирда ҳатто бутун ҳайвонот
одам каби кўрпа-тўшакка
кирмоқ истайди.
Кўряпсанми?
Бироқ қандай қўрадирсан…
Тугамаган ҳали ҳам
орамиздан ўтаётган поезд вагонлари.
Устига-устак бу ёмғир…
Бу ёмғирда ваҳимадан
титраб-титраб маҳзун инграйди
Қобустон қояларин ҳўкизлари ҳам.
Эшитяпсанми?
Бироқ қандай эшитарсан…
Икки йил-у
етти ойнинг айрилиғи-ла
ёпилганку қулоқларимиз,
Устига-устак бу ёмғир…
1964
* * *
Ассалому алайкум!
Учратганим қоронғуликда,
йўлдан адашиб ҳар дақиқа,
яна сенга келганим, аёл!
Улкан,
беҳис соатинг
кундузлар юзига соя солганда
кутолганим лол.
Соя аёл!
Соя одам!
Эсингдами?
Эсингдами мен қўлларин сиққан кечанинг исми?
Бағрингга отилмоқ ҳаваси,
такси
ва коняк уфурган инсон нафаси?
1965
* * *
Денгиздан айрилган қуруқ қоя жим,
Қадим хотирадек эгмиш бошини,
Айролик йилларинг энди санар ким,
Ким билар андуҳинг асл ёшини?
Балки ер остига қочган Ҳазардан,
Ер юзида қолган тош издир қоя?
Эҳтимол, долғалар қўпмиш ичиндан,
Бир парча қуриган денгиздир қоя…
Тошма-тош йиқилиб олган йиллар ҳун,
Балки, улуғ ёшга етган бу қоя,
Гулшандан қушларни ҳайдай деб бир кун,
Тошга айланади улкан бу қоя…
1965
* * *
Севгилим,
мен ўлганда,
бир бурчакда жим, писиб,
сўйла, йиғлагаймисан?
Кимнингдир кулбасида
бир томча ёшга дўниб
тушаманми кўзингдан?
Йиғла, қурбоним, йиғла,
Йиғла, ҳайроним, йиғла…
Уйда меҳмон бўлса, чиқ,
кўча, бурчакда йиғла.
Кутгил, кирганида кеч,
ётгил, тўшакда йиғла.
Қулоқ солма оламнинг
Сўзига, топма чора.
Айт, Воқиф ўлмасайди,
ноҳақ кетди бечора…
Севгилим,
мен ўлганда,
Сенга сўроқ келганда,
Душман кўзи кулганда –
Йиғла, тўкилмай, йиғла,
Йиғла, ўкинмай, йиғла,
Йиғла, мен ўлай, йиғла…
* * *
Сўнгги тундир бугун яна,
Тонг яна сўнгги саҳар.
Сўнгги ел насиб елканга,
Кемага сўнгги сафар…
Энг охирги дарахтдир бу,
Эсар охирги сабо.
Ёпган энг охирги йўлни,
Яна охирги само.
Сўнгги кўчанинг юзига
Ёғар сўнгги қадамлар.
Яна қайтажак изига
Бугун сўнгги одамлар.
Туғилар энг сўнгги инсон,
Энг сўнгги инсон ўлар.
Яна сўнгги бор йиғлаган
Сўнгги бор кулган бўлар.
1963
Озарбойжончадан Раҳмат Бобожон ўгирмаси
