Саҳифа буюк япон шоири таваллудининг 130 йиллигига бағишланади
Такубоку ўз шеърий битикларида инсон ҳаётининг буюк манзараларини яратди. Бу манзаралар баъзан оний кайфият билан чегараланса-да,уларнинг замирида бутун бир инсон умрининг ҳасратлари,ҳайратлари ётади. Оғир хасталик шоир умрини эрта хазон қилди. У йигирма етти ёшга тўлмай вафот этди. Унинг қабртошига дўстлари томонидан ушбу сатрлар битиб қўйилган:
Ҳар дақиқа тайёрман
Ўз ўрнимдан туришга
Ва ёв билан курашга.
Ишикава ТАКУБОКУ
ҚЎЛҚОПНИ ЕЧАТУРИБ
«Бир ҳовуч қум» китобидан
Хуршид Даврон таржималари
* * *
Қўлқопни еча туриб,
Қўлларим қотиб қолди.
Бағримдан
Сирғалиб
Ўтди хотира.
* * *
Ниҳоят, сотиб олдим
Янги бир китоб.
Қўлдан қўймай ўқиб чиқдим
Ярим тунгача…
Бу қувончни унутмоқ қийин!
* * *
Дераза ойнаси
Ёмғир ва чангдан
Хира тортибди —
Жудаям қайғули
Дераза!
* * *
Олти йил
Эски папоғимни
Ҳар кун киярдим,
Ҳар куни…
Ўшаниям йўқотиб қўйдим.
* * *
Титраб ухлар
Оний
Баҳор уйқуси билан
Қорачиғим эркалаган
Биринчи майса.
* * *
Кўҳна ғишт деворга
Айланиб тушар
Ва ўша он эриб кетади,
Аммо, тўхтамасдан айланиб тушаверади
Баҳорий қор учқунлари.
* * *
Баҳор кўчасидан
Бораман, ана,
Остонада
Чиройли ёзув —
Аёлнинг исми.
* * *
Ёш дарахтлар атри
Тўлдириб юборди
Янги номли кўчани.
Бирор сас йўқ —
Баҳорги жимлик.
* * *
Юрагимда қайғу уйғонди —
Худдики айни маҳал
Қайдадир ёшгина қиз
Жон бераётир.
Ташқарида совуқ муз ёғар.
* * *
Уюм-уюм
Оқ косаларни
Ювиб, артар ва тахлаб қўяр
Ғамгин юзли ёш аёл
Ошхона бурчагида.
* * *
Оқшом пайти кимнингдир
Рангпар, сўлғин
Юзи чалинди
Касалхона деразасида.
Бирдан сени эсладим.
* * *
Бир боргина
Уни ўпдим,
Сўнг хайрлашдик.
Ярим тун кўчасида
Олис тонгнинг шуьласи.
* * *
Кичкина
Зангори кўзадан
Сут қуймоқда
Титроқ қўл,
Суюкли қўл.
* * *
Тугатмасдан четга сурдим,
«Кимгаям керак, — дедим
Ёзаётган битигим?!».
Одамларни кўргим келди бирдан —
Шошилганча кўчага чиқдим.
* * *
Ана, ёшгина аёл,
Кўзлари хира,
Очиқ дераза олдида турар.
Юзларига сачрайди майин
Навбаҳорнинг майда ёмғири.
* * *
Чекаяпмая
Ҳўл тамакини.
Қизиқ,
Худди ўйларим ҳам
Ивиб қолгандек…
* * *
Ёмғир ёғиб ўтгандан кейин
Нам тортган тупроқнинг
Ўткир ҳидини туйдим.
Ногоҳ бутун вужудим билан
Англаб қолдим: ёз ҳам ўтибдн.
* * *
«У бугун келади!»— дедилар менга
Жуда эрта турдим.
Оппоқ кўйлагимнинг енгида
Кирни кўриб
Ташвишга тушдим.
* * *
Қозиқ қоқмоқдалар қайдадир,
Қайдадир, оғир бочка
Гумбурлар нохос…
Барча шовқин-сурон эшитилмоқда!
Қор ёғмоқда, қор.
* * *
Газетанинг кимсасиз
Хонасида ярим тун
Жиринглади тўсатдан
Телефон қўнғироғи
Ва бирдан тинди.
* * *
Тепаликнинг ён бағрида,
Яшил буғдойзор
Оралаб оқиб ўтган
Сўқмоқ йўлда ногаҳон
Топиб олдим қизилранг тароқ.
* * *
Қишлоқнинг чеккасида,
Ҳув, юксак тоғ томонда
Юксак сарвлар ўрмони аро
Соялар билан ўйнар
Тирамоҳнинг қуёши.
* * *
Кузнинг илиқ оқшоми,
Туманли деразада
Қуш шарпаси
Чалинди ногоҳ —
Мен ўйимдан адашиб қолдим.
* * *
Отамнинг феъли
Жуда тез эди.
Неча йилки, жаҳли чиқмайди,
«Ҳеч бўлмаса жаҳли чиқса»,
Дея ўйлайман.
* * *
Не учундир тўсатдан
Денгизни кўргим келди.
Шошиб отландим йўлга —
Тонг маҳали қайғумни
Енголмай қолган эдим.
* * *
Бугун шаҳарда менга
Дуч келган аёлларнинг
Барчаси, назаримда,
Қайтаётгандек эди ўйчан
Муҳаббат мозоридан.
* * *
Тонгги шабада
Олиб кирди трамвайга
Мажнунтол япроғини.
Мен уни тўйиб-тўйиб
Томоша қилдим.
* * *
Поездда кетар эдим
Ва тўсатдан адирда
Бир пас тўхтаган маҳал
Димоғимга урилди
Ёз чечагин ифори.
* * *
Поездга чиқиб олдим.
Тонг пайти олис йўлга
Куз мени чорлаганди.
Бурдагина қотган нон
Ҳамроҳим эди.
* * *
Тўхтадик. Овлоқ ўрмон.
Деразадан тикилдим
Бекатдаги соатга.
Улар тўхтаб қолганди.
Тўхтамасди уйқусиз ёмғир.
* * *
Поездда кетатуриб
Келажагим ўйлардим.
Бирдан уни кўриб қолдим
Тунги поезд деразасида.
Жуда ғамгин эди у…
* * *
Ботқоқдаги
Нилуфар каби
Чўкмас
Қайғу
Мастлик қаърига.
* * *
Бор нарсамни сотдим.
Қолди фақат биргина,
Ҳаммаёғи титилган,
Эски олмон луғати.
Ёзнинг охири эди.
* * *
Бекордан бекорга
Аразладим дўстимдан.
Кун ўтмасдан олдига
Қидириб бордим.
Кузнинг охири эди.
* * *
Ёдимда қолгани:
Йиғидан
Хира кўзи.
Яна яноғида
Қоп-қора холи.
* * *
Ям-яшил ўтлар аро,
Эзилиб-эзилиб,
Бўзларди чигирткалар.
Кенг ўтлоқ ўртасида
Мен мактуб ўқир эдим.
* * *
Ҳаво намчил эди.
Тунни секин
Чулғарди туман.
Вақтни сезмай
Кўча кезардим.
* * *
Уйимга ёввойи саҳродан
Ўтиб қайтгандай бўлдим.
Жуда узоқ юрдим
Чексиз тунни кечиб,
Токионинг қора кечаси бўйлаб.
* * *
«Бахтиқаро севгим!» —
Шивирлайман ўзимга ўзим.
Тун ярмидан ошган.
Мен кўмир ташлайман
Сўнаётган ўчоққа.
* * *
Хавотирда қолган жосусдай,
Қўрқа-писа
Бораман ёлғиз,
Ярим тунда,
Кимсасиз кўчада.
* * *
Ярим тунда,
Кимсасиз бекатнинг ўриндиғида
Ўтирган одам, бирдан
Сапчиб туриб югуриб кетди.
Бошяланг эди у.
* * *
Чирқиллаб ўйнашарди
Бамбукзорнинг ичида
Чумчуқларнинг галаси.
Қор босган дала бўйлаб
Тонгга қараб борардим.
* * *
Октябрь эди.
Туғруқхонанинг узун,
Зах иси анқиган йўлаги бўйлаб
Тўхтамасдан, у ёқ-бу ёққа,
Безовта юрар эдим.
* * *
Қўлларим ёш боланинг
Юмшоқ баданига теггандайин
Ёруғ эди маним юрагим.
Хиёбоннинг қоронғи йўлагида
Ёлғиз борар эдим жимгина.
* * *
Ютоқиб, биринчи бор
Нафас олганда болам
Кузги тонг ҳавосидан —
Ўлим ҳам қўшилиб
Танига кирди.
* * *
Боғчадаги
Дарахтлар аро
Сакраб ўйнарди қушчалар.
Уларга қараб
Дилим яйрарди.
* * *
Унинг чеҳрасини унутолмайман!
Миршаблар ўровида,
Қамоқхона томонга
Бораётган бу йигит
Мийиғида илжааяр эди.
* * *
Боласини елкалаб олиб,
Кезиб юрар
Кўҳна қаср харобасида
Хотини ўлиб қолган
Жонажон дўстим.
* * *
Мен титраб кетдим!
Бу ўша,
Ўша азиз бўса эди.
Чинор япроғи учиб тушаётиб
Сирғалди ёноғимда.
* * *
Ўша куни
Менга айтишди.
«Ўлими олдидан
Секингина… озгина йиғлади…»
Тош тиқилди бирдан бўғзимга.
* * *
Ярим тунда ишхонадан
Уйга қайтишим билан,
Кира солиб қўлга олардим
Жажжи ўғлимни.
Энди уям йўқ.
* * *
Қишлоқда
Оқ шолғом илдизи
Сув тортиб, кучга тўлганда
Туғилди-ю,
Жон берди болам.
* * *
Ўғлим тубсиз жумбоқ олдида
Ёлғиз ўзи қолганин сезиб,
Нима қилишни билмай,
Мен кафтимни аста қўйдим
Ўлик бола пешонасига
Sahifa buyuk yapon shoiri tavalludining 130 yilligiga bag’ishlanadi
Takuboku o’z she’riy bitiklarida inson hayotining buyuk manzaralarini yaratdi. Bu manzaralar ba’zan oniy kayfiyat bilan chegaralansa-da,ularning zamirida butun bir inson umrining hasratlari,hayratlari yotadi. Og’ir xastalik shoir umrini erta xazon qildi. U yigirma yetti yoshga to’lmay vafot etdi. Uning qabrtoshiga do’stlari tomonidan ushbu satrlar bitib qo’yilgan:
Har daqiqa tayyorman
O’z o’rnimdan turishga
Va yov bilan kurashga.
Ishikava TAKUBOKU
QO’LQOPNI YECHATURIB
«Bir hovuch qum» kitobidan
Xurshid Davron tarjimalari
* * *
Qo’lqopni yecha turib,
Qo’llarim qotib qoldi.
Bag’rimdan
Sirg’alib
O’tdi xotira.
* * *
Nihoyat, sotib oldim
Yangi bir kitob.
Qo’ldan qo’ymay o’qib chiqdim
Yarim tungacha…
Bu quvonchni unutmoq qiyin!
* * *
Deraza oynasi
Yomg’ir va changdan
Xira tortibdi —
Judayam qayg’uli
Deraza!
* * *
Olti yil
Eski papog’imni
Har kun kiyardim,
Har kuni…
O’shaniyam yo’qotib qo’ydim.
* * *
Titrab uxlar
Oniy
Bahor uyqusi bilan
Qorachig’im erkalagan
Birinchi maysa.
* * *
Ko’hna g’isht devorga
Aylanib tushar
Va o’sha on erib ketadi,
Ammo, to’xtamasdan aylanib tushaveradi
Bahoriy qor uchqunlari.
* * *
Bahor ko’chasidan
Boraman, ana,
Ostonada
Chiroyli yozuv —
Ayolning ismi.
* * *
Yosh daraxtlar atri
To’ldirib yubordi
Yangi nomli ko’chani.
Biror sas yo’q —
Bahorgi jimlik.
* * *
Yuragimda qayg’u uyg’ondi —
Xuddiki ayni mahal
Qaydadir yoshgina qiz
Jon berayotir.
Tashqarida sovuq muz yog’ar.
* * *
Uyum-uyum
Oq kosalarni
Yuvib, artar va taxlab qo’yar
G’amgin yuzli yosh ayol
Oshxona burchagida.
* * *
Oqshom payti kimningdir
Rangpar, so’lg’in
Yuzi chalindi
Kasalxona derazasida.
Birdan seni esladim.
* * *
Bir borgina
Uni o’pdim,
So’ng xayrlashdik.
Yarim tun ko’chasida
Olis tongning shu`lasi.
* * *
Kichkina
Zangori ko’zadan
Sut quymoqda
Titroq qo’l,
Suyukli qo’l.
* * *
Tugatmasdan chetga surdim,
«Kimgayam kerak, — dedim
Yozayotgan bitigim?!».
Odamlarni ko’rgim keldi birdan —
Shoshilgancha ko’chaga chiqdim.
* * *
Ana, yoshgina ayol,
Ko’zlari xira,
Ochiq deraza oldida turar.
Yuzlariga sachraydi mayin
Navbahorning mayda yomg’iri.
* * *
Chekayapmaya
Ho’l tamakini.
Qiziq,
Xuddi o’ylarim ham
Ivib qolgandek…
* * *
Yomg’ir yog’ib o’tgandan keyin
Nam tortgan tuproqning
O’tkir hidini tuydim.
Nogoh butun vujudim bilan
Anglab qoldim: yoz ham o’tibdn.
* * *
«U bugun keladi!»— dedilar menga
Juda erta turdim.
Oppoq ko’ylagimning yengida
Kirni ko’rib
Tashvishga tushdim.
* * *
Qoziq qoqmoqdalar qaydadir,
Qaydadir, og’ir bochka
Gumburlar noxos…
Barcha shovqin-suron eshitilmoqda!
Qor yog’moqda, qor.
* * *
Gazetaning kimsasiz
Xonasida yarim tun
Jiringladi to’satdan
Telefon qo’ng’irog’i
Va birdan tindi.
* * *
Tepalikning yon bag’rida,
Yashil bug’doyzor
Oralab oqib o’tgan
So’qmoq yo’lda nogahon
Topib oldim qizilrang taroq.
* * *
Qishloqning chekkasida,
Huv, yuksak tog’ tomonda
Yuksak sarvlar o’rmoni aro
Soyalar bilan o’ynar
Tiramohning quyoshi.
* * *
Kuzning iliq oqshomi,
Tumanli derazada
Qush sharpasi
Chalindi nogoh —
Men o’yimdan adashib qoldim.
* * *
Otamning fe’li
Juda tez edi.
Necha yilki, jahli chiqmaydi,
«Hech bo’lmasa jahli chiqsa»,
Deya o’ylayman.
* * *
Ne uchundir to’satdan
Dengizni ko’rgim keldi.
Shoshib otlandim yo’lga —
Tong mahali qayg’umni
Yengolmay qolgan edim.
* * *
Bugun shaharda menga
Duch kelgan ayollarning
Barchasi, nazarimda,
Qaytayotgandek edi o’ychan
Muhabbat mozoridan.
* * *
Tonggi shabada
Olib kirdi tramvayga
Majnuntol yaprog’ini.
Men uni to’yib-to’yib
Tomosha qildim.
* * *
Poezdda ketar edim
Va to’satdan adirda
Bir pas to’xtagan mahal
Dimog’imga urildi
Yoz chechagin ifori.
* * *
Poezdga chiqib oldim.
Tong payti olis yo’lga
Kuz meni chorlagandi.
Burdagina qotgan non
Hamrohim edi.
* * *
To’xtadik. Ovloq o’rmon.
Derazadan tikildim
Bekatdagi soatga.
Ular to’xtab qolgandi.
To’xtamasdi uyqusiz yomg’ir.
* * *
Poezdda ketaturib
Kelajagim o’ylardim.
Birdan uni ko’rib qoldim
Tungi poezd derazasida.
Juda g’amgin edi u…
* * *
Botqoqdagi
Nilufar kabi
Cho’kmas
Qayg’u
Mastlik qa’riga.
* * *
Bor narsamni sotdim.
Qoldi faqat birgina,
Hammayog’i titilgan,
Eski olmon lug’ati.
Yozning oxiri edi.
* * *
Bekordan bekorga
Arazladim do’stimdan.
Kun o’tmasdan oldiga
Qidirib bordim.
Kuzning oxiri edi.
* * *
Yodimda qolgani:
Yig’idan
Xira ko’zi.
Yana yanog’ida
Qop-qora xoli.
* * *
Yam-yashil o’tlar aro,
Ezilib-ezilib,
Bo’zlardi chigirtkalar.
Keng o’tloq o’rtasida
Men maktub o’qir edim.
* * *
Havo namchil edi.
Tunni sekin
Chulg’ardi tuman.
Vaqtni sezmay
Ko’cha kezardim.
* * *
Uyimga yovvoyi sahrodan
O’tiba qaytganday bo’ldim.
Juda uzoq yurdim
Cheksiz tunni kechib,
Tokioning qora kechasi bo’ylab.
* * *
«Baxtiqaro sevgim!» —
Shivirlayman o’zimga o’zim.
Tun yarmidan oshgan.
Men ko’mir tashlayman
So’nayotgan o’choqqa.
* * *
Xavotirda qolgan josusday,
Qo’rqa-pisa
Boraman yolg’iz,
Yarim tunda,
Kimsasiz ko’chada.
* * *
Yarim tunda,
Kimsasiz bekatning o’rindig’ida
O’tirgan odam, birdan
Sapchib turib yugurib ketdi.
Boshyalang edi u.
* * *
Chirqillab o’ynashardi
Bambukzorning ichida
Chumchuqlarning galasi.
Qor bosgan dala bo’ylab
Tongga qarab borardim.
* * *
Oktyabr` edi.
Tug’ruqxonaning uzun,
Zax isi anqigan yo’lagi bo’ylab
To’xtamasdan, u yoq-bu yoqqa,
Bezovta yurar edim.
* * *
Qo’llarim yosh bolaning
Yumshoq badaniga teggandayin
Yorug’ edi manim yuragim.
Xiyobonning qorong’i yo’lagida
Yolg’iz borar edim jimgina.
* * *
Yutoqib, birinchi bor
Nafas olganda bolam
Kuzgi tong havosidan —
O’lim ham qo’shilib
Taniga kirdi.
* * *
Bog’chadagi
Daraxtlar aro
Sakrab o’ynardi qushchalar.
Ularga qarab
Dilim yayrardi.
* * *
Uning chehrasini unutolmayman!
Mirshablar o’rovida,
Qamoqxona tomonga
Borayotgan bu yigit
Miyig’ida iljaayar edi.
* * *
Bolasini yelkalab olib,
Kezib yurar
Ko’hna qasr xarobasida
Xotini o’lib qolgan
Jonajon do’stim.
* * *
Men titrab ketdim!
Bu o’sha,
O’sha aziz bo’sa edi.
Chinor yaprog’i uchib tushayotib
Sirg’aldi yonog’imda.
* * *
O’sha kuni
Menga aytishdi.
«O’limi oldidan
Sekingina… ozgina yig’ladi…»
Tosh tiqildi birdan bo’g’zimga.
* * *
Yarim tunda ishxonadan
Uyga qaytishim bilan,
Kira solib qo’lga olardim
Jajji o’g’limni.
Endi uyam yo’q.
* * *
Qishloqda
Oq sholg’om ildizi
Suv tortib, kuchga to’lganda
Tug’ildi-yu,
Jon berdi bolam.
* * *
O’g’lim tubsiz jumboq oldida
Yolg’iz o’zi qolganin sezib,
Nima qilishni bilmay,
Men kaftimni asta qo’ydim
O’lik bola peshonasiga
