15  июнь — мумтоз япон шоири Кобаяси Исса таваллуд топган кун

  Кобояши Иссанинг хоккулари содда тилда ёзилгани, маҳаллий шеваларнинг қўллангани ва суҳбат усулидан кенг фойдалангани билан ажралиб туради.Шоирдан улкан мерос: йигирма мингга яқин хокку (хайкай, хайку), бир неч йўл дафтари ва саноқсиз расмлар қолган. У Ятаро тахаллуси билан ҳам машҳур.

   Япон шеъриятининг энг порлоқ юлдузларидан бири Кобаяши Исса ((японча: 小林一茶; 15.06.1763 — 5.01.1828) кунчиқар мамлакатининг Синано вилоятидаги Касивабара қишлоғида дунёга келган. Туғилганда Кобаяши Нобуюки исми берилган. 13 ёшида ночор ҳаётдан қутилиш учун иш излаб қишлоқни тарк этади. 25 ёшида шеърият билан шуғуллана бошлайди. Исса япон шоирлари удумига биноан олти йил давомида мамлакат бўйлаб кезиб дарбадар ҳаёт кечирди. Шоирдан улкан мерос: йигирма мингга яқин хокку (хайкай, хайку), бир неч йўл дафтари ва саноқсиз расмлар қолган. У Ятаро тахаллуси билан ҳам машҳур.
Кобояши Иссанинг энг машҳур тўпламлари «Отам ўлими кундалиги», «Менинг баҳорим» деб аталади. Шоирнинг хоккулари содда тилда ёзилгани, маҳаллий шеваларнинг қўллангани ва суҳбат усулидан кенг фойдалангани билан ажралиб туради.

КОБАЯШИ ИССА
ХАЙКУЛАР ВА ТАНКАЛАР
Хуршид Даврон таржималари

ХОККУЛАР — УЧЛИКЛАР

Эски япон шеърияти қофияга эмас,  бўғин(ҳижо)га асосланган шеърдир. Масалан, хайку 17 бўғинли, шаклан 5—7—5; танка эса 31 бўғинли, шаклан 5—7—5—7—7 кўринишлидир. Шунингдек, қадимги япон шеъриятида «шеър» билан «мисра» ёки «сатр» бир хил маънони англатмаган. Ўша давр шоирлари шеърни сўз ёки сатрга бўлмасдан устун (сутун) шаклида ёзишган. Қолаверса, ҳамма шоирлар ҳам хайку ва танканинг шаклий талабларига риоя қилмаганлар. Масалан, Басё ижодида бу ҳол ёрқин кўринади.

Япон шеъри (танка, хокку (хайку)) том маънода шоир кайфиятидир. Китобхон мана шу кайфиятни англамай туриб, шеър сеҳрини сезмаслиги мумкин. Танка, хокку мутолааси ички овоз маданияти савиясига боғлиқ. Уч ёки беш сатрда шоир жуда кўп таассуротларни акс эттиради. Япон шоири ҳодисани таҳлил қилиб ўтирмайди, унинг сабабини очмайди, балки таҳлил ҳақиқат олдида ожиздир, деган нуқтаи назардан келиб чиқиб, уни бошқа — ҳали кўрсатилмаган томонидан тасвирлайди.

Хайку (хокку)га берилган таърифлар жуда кўп. Бу таърифлар ранг-баранг бўлса-да, мазмунан бир фикрни намоён этади.

Улуғ япон шоирлари хокку учун энг муҳими – таассурот ва таассуротни акс эттиришнинг табиийлиги, деб тушунганлар. Хокку Басё “фуеки рюко” деб атаган, таржимаси “мангу ва ўтадиган ўткинчи” ёки “ўзгармас ва оний” деган маънони билдирган ижодий тамойил асосида яратилади. Басёнинг фикрича, “ҳақиқий хок-ку ўзида икки унсурни мужассам этмоғи шарт: биринчидан, таассуротнинг оний ва доимийликка дохил бўлиши; иккинчидан, таассурот фақатгина ўз манбаи бўлмиш лаҳза ёки ҳодисага хос бўлиши талаб этилади. Бошқача қилиб айтсак, хокку оддий бир манзара (ўтлаётган от, сувга сакраган қурбақа, шамол қайирган бамбук, олча гулининг тўкилиши, қуш қичқириғи) таассуроти сабаб кўнгилдан кеч-ган доимий (мангу) ҳис-туйғу меваси бўлмоғи керак. Бу икки унсурнинг қарама-қарши келиши, америкалик японшунос Доналд Киннинг эътироф этишича, “икки қутб ўртасидаги электр қувватига эга майдонни ташкил этади”. Бу икки қутб бир-биридан қанча йироқ бўлса, шеърхон икки қутб ўртасидаги майдонда қанча узоқ қолиб кетса, шеър шунчалик баркамол ҳисобланган. Уч юз йил мобайнида яра-тилган хайкуларни бир муқова остида жамлаб нашр этган япон шоири Юдзуру Миура таърифича, “Хайку – ўн етти бўғиндан иборат олами сағир, яъни микрокосмосдир”.

* * *

Биродарим, ҳой чумчуқ!
Йўлни бўшат! Йўлдан қоч!
Қара, тулпор елмоқда.

* * *

Менинг она юртимда
Ҳатто дала ўтлари
Олча гулидек гуллар!

* * *

Тустовуқ қичқириғи.
Гўё у, бошқа эмас,
Юлдузни кашф этгандек.

* * *

Эриб битди қиш қори.
Қувончга тўлиб қолди
Ҳатто юлдузлар кўзи.

* * *

Орамизда ётлар йўқ!
Ҳаммамиз биродармиз
Олча гули остида.

* * *

Қойил! Ўша қўшиғин
Тўраларга юзма-юз
Тап тортмай куйлар булбул!

* * *

Олчалар гуллар қийғос!
Улар мағрур бекниям
Эгардан туширдилар.

* * *

Учмоқда ёввойи ғоз!
Ҳой, айт-чи саргардонлик
Қачон бўйнингга тушди?!

* * *

Баҳор билан қайтиб кел!
Унутма она уйинг,
Ҳей, учётган қалдирғоч!

* * *

Бугун ҳам кечагидек…
Ерга чўккан кулбани
Қуршаб олмоқда туман.

* * *

Йиғламагин, чигиртка!
Кўкдаги юлдузлар ҳам
Айрилиқ не, билурлар!

* * *

Эриб битди қиш қори —
Қишлоқ қучоғи тўлди
Болалар овозига!

* * *

Қор ёққан қора тунда
Кўприк остида ухлар
Қаровсиз, етим бола.

* * *

Ҳой, майсани топтама!
Уларда ёнарқуртлар
Порлаб турарди тунда.

* * *

Ҳа, инондим, сен аввал
Маним синглим бўлгансан,
Эй, қайғули каккужон!

* * *

Эртага тол кесилар.
Қушлар бундан бехабар —
Толда ин қурмоқдалар.

* * *

Гуллаган олча шохи!
Ой ёғдусин сочаркан,
Уқтирарди: «Ўғирла!»

* * *

Анғизга ғозлар қўнди…
Бугун қишлоқда яна
Ҳамма ухламай чиқар.

* * *

Ў, қандай ҳасрат ила
Учаётган капалакка
Қафасдаги қуш боқар!

* * *

Йўлда уришиб қолманг,
Кўмаклашинг бир-бирингизга, худди ака-укадек,
Ҳей, кўкда учган қушлар!

* * *

О, кошки куз шамоли
Ўчоққа ёқмоғимга
Хазонлар келтирсайди!

Кичкинтой ўғлимнинг ўлимига

Умримиз шабнам эрур,
Шабнам бўлса-да умр,
Бари бир қандай чидай?..

* * *

Аста-аста ўрлаб боравер,
Фудзияма чўққисигача
Ўрмалайвер, шиллиққурт!

* * *

Ёввойи ўтлар аро
Қаранг, қандай чиройли
Капалаклар учяпти!

* * *

Боламни жазоладим —
Шабада эсиб турган
Дарахтга боғлаб қўйдим.

* * *

Бу хароб, ифлос ерда
Қилар иши йўқдайин
Бир пасда сўнди шабнам.

Камакурадаги Будда ҳайкали

Юксакда турган Будда
Бурнининг тешигидан
Учиб чиқди капалак.

* * *

Мен билмайман, қанақа бу ернинг одамлари,
Бироқ, далалар аро қўққайган қўриқчилар
Бир бошдан қийшиқ, майиб!

* * *

Қайғулидир бу дунё,
Ҳатто олча гуллагандаям… ‘
Ҳатто…

* * *

Кўрмасдан билган эдим:
Одамни ўлдиргувчи
Замбуруғ гўзал бўлар!

Қурбақалар жангини кузатиб

Бўш келма, ҳой, бўш келма,
Ориқ қурбақа, олға бос!
Исса сени қўллайди.

* * *

Бир зумда кетиб қолди!
Йил охирлаб қолганда
Қанот чиқарди пуллар.

* * *

Неча кун думалади
Тепанинг пойигача
Хурмонинг бу меваси?

* * *

Етти қават осмондан
Учиб тушганга ўхшар —
Бу гуллар шундай гўзал!

* * *

Пашшани ўлдирманглар!
Қўллари титраб турар…
Оёқлари қалтирар.

* * *

Бир силкиниб қувди-да
Капалакни, шу заҳот
Яна мудради буғу.

* * *

Сўнани қувманг, уни
Тинч қўйинг — у гулларни
Кўрмоқчи бўлиб келган.

* * *

Чумоли изи! Қайдан
Бизгача етиб келдинг,
Тоғлар ортиданмасми?

* * *

Дам оляпман кун иссиғида.
Далада юрганлар ҳолини
Бор вужудим ила сезяпман.

* * *

Оқшомги совуқ шамол.
Ибодатгоҳда чироқ ёқишди —
Сумалаклар товланар.

* * *

Ҳой, сен дарбадар чумчуқ!
Тезроқ келгин ёнимга,
Икковлашиб ўйнаймиз!

* * *

Яхшироқ яшасайдим
Сени чорлардим, чивин:
«Гуручдан егин!» дердим.

ТАНКАЛАР -БЕШЛИКЛАР

  Танка «қисқа қўшиқ» маъносини билдиради. Танка ҳам хокку каби япон шоирларининг энг севимли жанрларидан биридир. Танка япон шеъриятида VII- VIII асрларда пайдо билиб, қисқа вақт ичида асосий йўналишга айланди.

Танка япон миллий шеъриятининг ўзагидир. Танка худди хокку сингари қофиясиз бўлиб, унда асосий унсур ҳижодир. Ҳижо эса ўз навбатида сўзларнинг оҳангдорлигини, шеърнинг табиийлигини ва мукаммаллигини белгилайди.

Дастлаб танка бўлиб ўтган воқеа: висол ва ҳижрон, базм ва ишқий саргузашт, байрам ва табиат ҳодисаси сабаб яратилган бўлса, асрлар давомида ривожланиб, ўзида юксак фалсафий муаммоларни ва ғояларни мужассам эта бошлади.

Фикрнинг қисқа ифодаланишини, образлар сиқиқлигини талаб қилган шакл торлиги жанрнинг шеърий моҳиятини кенгайтириш йўлларини излашга мажбур қиларди. Бу йўл япон шоирларини танкада сўз ўйинидан, истиорадан, мажоз ва муболағадан кенг фойдаланишга олиб келди ва жанр камолотининг ривожланишига хизмат қилди. Япон халқи азалдан сўз сеҳрли кучга эга бўлишига ишонган. Шу сабабдан жуда кўп сўзларга тақиқ тамғаси босилиб, охир-оқибатда асрлар давомида япон характерида ўз ҳис-туйғуларини “жиловлаш”, уни яшириш, ишора ва рамзлардан кенг фойдаланиш, сўз моҳиятидаги яширин фикрни англаш хусусияти шаклланган. Худди мана шу хусусият танкада ҳам, хайкуда ҳам очиқ намоён бўлади.

 

ОҚШОМ ҚОРОНҒУСИДА ЁВВОЙИ ҒОЗЛАР ОВОЗИНИ ЭШИТГАНИМ

Қоп-қора сиёҳ билан
Қарғанинг қанотига
Битилган хат сатридек…
Дайди ғозлар қичқириб
Зулмат қўйнида учар.

ТОҒ ҚИШЛОҒИ УСТИДА ТУМАН

Қалин туман қуршар-да
Чшка бошлар чуқурроқ…
Бусиз ҳам унут ер бу!
Бунда юрак не этсин?
Тоғлар қуршаган қишлоқ!

БУҒУ ВА ХАГИ ГУЛЛАРИ

Заминга теккудайин
Эгилар шамол турса
Қари хаги дарахтин гулга кирган бутоғи.
Бир-бирин қувлаб учар
Буғулар бўкириғи.

* * *

Ҳар бир бурчак ёп-ёруғ…
Ой юзини булутлар
Тўсаётганга ўхшар-ку?
Алдандим, бу ёввойи
Ғозлар сояси экан.

* * *

Замин нурга кўмилган.
О, қанчалар ёруғдир
Ой ёритган бу кеча.
Кўкка учди юрак ҳам,
Қайтиб тушгиси келмас.

* * *

Бугундан бошлаб баҳор
Ҳақида ўйлар фақат
Дарахтдаги ҳар ғунча!
Эртадан бошлаб мен ҳам
Хотиржам кутолмайман.

* * *

Юрагимда хавотир!
Қаерда,
Қайси тоғнинг
Чўққисида олчалар
Гуллар биринчи бўлиб?

* * *

Юксакларга ўрлаб кетдим,
Қайга етдим, билмадим
Ва ниҳоят донг қотдим:
Алдабди мени булут…
Олча гуллабди дебман.

* * *

Ёсино тоғларида
Адашиб юрдим узоқ
Булутларнинг ортидан.
Юракда олча гулин
Кўриб йўлга чиққандим.

* * *

Ёсино тоғлари!
Олча гулларин кўрдим
Гулдор булутлар аро,
Ўша куни айрилиб
Қолдим мен юрагимдан.

Манба: «Денгиз япроқлари»( Япон шеъриятидан  Хуршид Даврон таржимаси. Т.1988

  Yapon she’riyatining eng porloq yulduzlaridan biri Kobayashi Issa ((yaponcha: 小林一茶; 15.06.1763 — 5.01.1828) kunchiqar mamlakatining Sinano viloyatidagi Kasivabara qishlog’ida dunyoga kelgan. Tug’ilganda Kobayasi Nobuyuki ismi berilgan. 13 yoshida nochor hayotdan qutilish uchun ish izlab qishloqni tark etadi. 25 yoshida she’riyat bilan shug’ullana boshlaydi. Issa yapon shoirlari udumiga binoan olti yil davomida mamlakat bo’ylab kezib darbadar hayot kechirdi. Shoirdan ulkan meros: yigirma mingga yaqin xokku (xaykay, xayku), bir nech yo’l daftari va sanoqsiz rasmlar qolgan. U Yataro taxallusi bilan ham mashhur.
Kobayashi Issaning eng mashhur to’plamlari «Otam o’limi kundaligi», «Mening bahorim» deb ataladi. Shoirning xokkulari sodda tilda yozilgani, mahalliy shevalarning qo’llangani va suhbat usulidan keng foydalangani bilan ajralib turadi.

KOBAYASHI ISSA
XAYKULAR VA TANKALAR
Xurshid Davron tarjimalari

XAYKULAR —  UCHLIKLAR

Eski yapon she’riyati qofiyaga emas, bo’g’in(hijo)ga asoslangan she’rdir. Masalan, xayku 17 bo’g’inli, shaklan 5—7—5; tanka esa 31 bo’g’inli, shaklan 5—7—5—7—7 ko’rinishlidir. Shuningdek, qadimgi yapon she’riyatida «she’r» bilan «misra» yoki «satr» bir xil ma’noni anglatmagan. O’sha davr shoirlari she’rni so’z yoki satrga bo’lmasdan ustun (sutun) shaklida yozishgan. Qolaversa, hamma shoirlar ham xayku va tankaning shakliy talablariga rioya qilmaganlar.Masalan, Basyo ijodida bu hol yorqin ko’rinadi.

Yapon she’ri (tanka, xokku (xayku)) tom ma’noda shoir kayfiyatidir. Kitobxon mana shu kayfiyatni anglamay turib, she’r sehrini sezmasligi mumkin. Tanka, xokku mutolaasi ichki ovoz madaniyati saviyasiga bog’liq. Uch yoki besh satrda shoir juda ko’p taassurotlarni aks ettiradi. Yapon shoiri hodisani tahlil qilib o’tirmaydi, uning sababini ochmaydi, balki tahlil haqiqat oldida ojizdir, degan nuqtai nazardan kelib chiqib, uni boshqa — hali ko’rsatilmagan tomonidan tasvirlaydi.

Xayku (xokku)ga berilgan ta’riflar juda ko’p. Bu ta’riflar rang-barang bo’lsa-da, mazmunan bir fikrni namoyon etadi.

Ulug’ yapon shoirlari xokku uchun eng muhimi – taassurot va taassurotni aks ettirishning tabiiyligi, deb tushunganlar. Xokku Basyo “fueki ryuko” deb atagan, tarjimasi “mangu va o’tadigan o’tkinchi” yoki “o’zgarmas va oniy” degan ma’noni bildirgan ijodiy tamoyil asosida yaratiladi. Basyoning fikricha, “haqiqiy xok-ku o’zida ikki unsurni mujassam etmog’i shart: birinchidan, taassurotning oniy va doimiylikka doxil bo’lishi; ikkinchidan, taassurot faqatgina o’z manbai bo’lmish lahza yoki hodisaga xos bo’lishi talab etiladi. Boshqacha qilib aytsak, xokku oddiy bir manzara (o’tlayotgan ot, suvga sakragan qurbaqa, shamol qayirgan bambuk, olcha gulining to’kilishi, qush qichqirig’i) taassuroti sabab ko’ngildan kech-gan doimiy (mangu) his-tuyg’u mevasi bo’lmog’i kerak. Bu ikki unsurning qarama-qarshi kelishi, amerikalik yaponshunos Donald Kinning e’tirof etishicha, “ikki qutb o’rtasidagi elektr quvvatiga ega maydonni tashkil etadi”. Bu ikki qutb bir-biridan qancha yiroq bo’lsa, she’rxon ikki qutb o’rtasidagi maydonda qancha uzoq qolib ketsa, she’r shunchalik barkamol hisoblangan. Uch yuz yil mobaynida yara-tilgan xaykularni bir muqova ostida jamlab nashr etgan yapon shoiri Yudzuru Miura ta’rificha, “Xayku – o’n yetti bo’g’indan iborat olami sag’ir, ya’ni mikrokosmosdir”.

* * *

Birodarim, hoy chumchuq!
Yo’lni bo’shat! Yo’ldan qoch!
Qara, tulpor yelmoqda.

* * *

Mening ona yurtimda
Hatto dala o’tlari
Olcha gulidek gullar!

* * *

Tustovuq qichqirig’i.
Go’yo u, boshqa emas,
Yulduzni kashf etgandek.

* * *

Erib bitdi qish qori.
Quvonchga to’lib qoldi
Hatto yulduzlar ko’zi.

* * *

Oramizda yotlar yo’q!
Hammamiz birodarmiz
Olcha guli ostida.

* * *

Qoyil! O’sha qo’shig’in
To’ralarga yuzma-yuz
Tap tortmay kuylar bulbul!

* * *

Olchalar gullar qiyg’os!
Ular mag’rur bekniyam
Egardan tushirdilar.

* * *

Uchmoqda yovvoyi g’oz!
Hoy, ayt-chi sargardonlik
Qachon bo’yningga tushdi?!

* * *

Bahor bilan qaytib kel!
Unutma ona uying,
Hey, uchyotgan qaldirg’och!

* * *

Bugun ham kechagidek…
Yerga cho’kkan kulbani
Qurshab olmoqda tuman.

* * *

Yig’lamagin, chigirtka!
Ko’kdagi yulduzlar ham
Ayriliq ne, bilurlar!

* * *

Erib bitdi qish qori —
Qishloq quchog’i to’ldi
Bolalar ovoziga!

* * *

Qor yoqqan qora tunda
Ko’prik ostida uxlar
Qarovsiz, yetim bola.

* * *

Hoy, maysani toptama!
Ularda yonarqurtlar
Porlab turardi tunda.

* * *

Ha, inondim, sen avval
Manim singlim bo’lgansan,
Ey, qayg’uli kakkujon!

* * *

Ertaga tol kesilar.
Qushlar bundan bexabar —
Tolda in qurmoqdalar.

* * *

Gullagan olcha shoxi!
Oy yog’dusin socharkan,
Uqtirardi: «O’g’irla!»

* * *

Ang’izga g’ozlar qo’ndi…
Bugun qishloqda yana
Hamma uxlamay chiqar.

* * *

O’, qanday hasrat ila
Uchayotgan kapalakka
Qafasdagi qush boqar!

* * *

Yo’lda urishib qolmang,
Ko’maklashing bir-biringizga, xuddi aka-ukadek,
Hey, ko’kda uchgan qushlar!

* * *

O, koshki kuz shamoli
O’choqqa yoqmog’imga
Xazonlar keltirsaydi!

Kichkintoy o’g’limning o’limiga

Umrimiz shabnam erur,
Shabnam bo’lsa-da umr,
Bari bir qanday chiday?..

* * *

Asta-asta o’rlab boraver,
Fudziyama cho’qqisigacha
O’rmalayver, shilliqqurt!

* * *

Yovvoyi o’tlar aro
Qarang, qanday chiroyli
Kapalaklar uchyapti!

* * *

Bolamni jazoladim —
Shabada esib turgan
Daraxtga bog’lab qo’ydim.

* * *

Bu xarob, iflos yerda
Qilar ishi yo’qdayin
Bir pasda so’ndi shabnam.

Kamakuradagi Budda haykali

Yuksakda turgan Budda
Burnining teshigidan
Uchib chiqdi kapalak.

* * *

Men bilmayman, qanaqa bu yerning odamlari,
Biroq, dalalar aro qo’qqaygan qo’riqchilar
Bir boshdan qiyshiq, mayib!

* * *

Qayg’ulidir bu dunyo,
Hatto olcha gullagandayam… ‘
Hatto…

* * *

Ko’rmasdan bilgan edim:
Odamni o’ldirguvchi
Zamburug’ go’zal bo’lar!

Qurbaqalar jangini kuzatib

Bo’sh kelma, hoy, bo’sh kelma,
Oriq qurbaqa, olg’a bos!
Issa seni qo’llaydi.

* * *

Bir zumda ketib qoldi!
Yil oxirlab qolganda
Qanot chiqardi pullar.

* * *

Necha kun dumaladi
Tepaning poyigacha
Xurmoning bu mevasi?

* * *

Yetti qavat osmondan
Uchib tushganga o’xshar —
Bu gullar shunday go’zal!

* * *

Pashshani o’ldirmanglar!
Qo’llari titrab turar…
Oyoqlari qaltirar.

* * *

Bir silkinib quvdi-da
Kapalakni, shu zahot
Yana mudradi bug’u.

* * *

So’nani quvmang, uni
Tinch qo’ying — u gullarni
Ko’rmoqchi bo’lib kelgan.

* * *

Chumoli izi! Qaydan
Bizgacha yetib kelding,
Tog’lar ortidanmasmi?

* * *

Dam olyapman kun issig’ida.
Dalada yurganlar holini
Bor vujudim ila sezyapman.

* * *

Oqshomgi sovuq shamol.
Ibodatgohda chiroq yoqishdi —
Sumalaklar tovlanar.

* * *

Hoy, sen darbadar chumchuq!
Tezroq kelgin yonimga,
Ikkovlashib o’ynaymiz!

* * *

Yaxshiroq yashasaydim
Seni chorlardim, chivin:
«Guruchdan yegin!» derdim.

TANKALAR — BESHLIKLAR

Tanka «qisqa qo’shiq» ma’nosini bildiradi. Tanka ham xokku kabi yapon shoirlarining eng sevimli janrlaridan biridir. Tanka yapon she’riyatida VII- VIII asrlarda paydo bilib, qisqa vaqt ichida asosiy yo’nalishga aylandi.

Tanka yapon milliy she’riyatining o’zagidir. Tanka xuddi xokku singari qofiyasiz bo’lib, unda asosiy unsur hijodir. Hijo esa o’z navbatida so’zlarning ohangdorligini, she’rning tabiiyligini va mukammalligini belgilaydi.

Dastlab tanka bo’lib o’tgan voqea: visol va hijron, bazm va ishqiy sarguzasht, bayram va tabiat hodisasi sabab yaratilgan bo’lsa, asrlar davomida rivojlanib, o’zida yuksak falsafiy muammolarni va g’oyalarni mujassam eta boshladi.

Fikrning qisqa ifodalanishini, obrazlar siqiqligini talab qilgan shakl torligi janrning she’riy mohiyatini kengaytirish yo’llarini izlashga majbur qilardi. Bu yo’l yapon shoirlarini tankada so’z o’yinidan, istioradan, majoz va mubolag’adan keng foydalanishga olib keldi va janr kamolotining rivojlanishiga xizmat qildi. Yapon xalqi azaldan so’z sehrli kuchga ega bo’lishiga ishongan. Shu sababdan juda ko’p so’zlarga taqiq tamg’asi bosilib, oxir-oqibatda asrlar davomida yapon xarakterida o’z his-tuyg’ularini “jilovlash”, uni yashirish, ishora va ramzlardan keng foydalanish, so’z mohiyatidagi yashirin fikrni anglash xususiyati shakllangan. Xuddi mana shu xususiyat tankada ham, xaykuda ham ochiq namoyon bo’ladi.

 

OQSHOM QORONG’USIDA YOVVOYI G’OZLAR OVOZINI ESHITGANIM

Qop-qora siyoh bilan
Qarg’aning qanotiga
Bitilgan xat satridek…
Daydi g’ozlar qichqirib
Zulmat qo’ynida uchar.

TOG’ QISHLOG’I USTIDA TUMAN

Qalin tuman qurshar-da
Chshka boshlar chuqurroq…
Busiz ham unut yer bu!
Bunda yurak ne etsin?
Tog’lar qurshagan qishloq!

BUG’U VA XAGI GULLARI

Zaminga tekkudayin
Egilar shamol tursa
Qari xagi daraxtin gulga kirgan butog’i.
Bir-birin quvlab uchar
Bug’ular bo’kirig’i.

* * *

Har bir burchak yop-yorug’…
Oy yuzini bulutlar
To’sayotganga o’xshar-ku?
Aldandim, bu yovvoyi
G’ozlar soyasi ekan.

* * *

Zamin nurga ko’milgan.
O, qanchalar yorug’dir
Oy yoritgan bu kecha.
Ko’kka uchdi yurak ham,
Qaytib tushgisi kelmas.

* * *

Bugundan boshlab bahor
Haqida o’ylar faqat
Daraxtdagi har g’uncha!
Ertadan boshlab men ham
Xotirjam kutolmayman.

* * *

Yuragimda xavotir!
Qaerda,
Qaysi tog’ning
Cho’qqisida olchalar
Gullar birinchi bo’lib?

* * *

Yuksaklarga o’rlab ketdim,
Qayga yetdim, bilmadim
Va nihoyat dong qotdim:
Aldabdi meni bulut…
Olcha gullabdi debman.

* * *

Yosino tog’larida
Adashib yurdim uzoq
Bulutlarning ortidan.
Yurakda olcha gulin
Ko’rib yo’lga chiqqandim.

* * *

Yosino tog’lari!
Olcha gullarin ko’rdim
Guldor bulutlar aro,
O’sha kuni ayrilib
Qoldim men yuragimdan.

Manba: «Dengiz yaproqlari»( Yapon she’riyatidan ).Xurshid Davron tarjimasi. T. 1988