Аллома шоир Матназар Абдулҳакимнинг буюк мутафаккир шоирлар Шайх Нажмиддин Кубро, Паҳлавон Маҳмуд, Мирзо Бедилдан қилган таржималари билан сайтимиз саҳифалари орқали яхши танишсиз. Улкан шоирнинг таваллуд куни арафасида унинг замонавий шоирлар ижодидан қилган таржималари билан таништирамиз.
Матнзар АБДУЛҲАКИМ
ТАРЖИМАЛАР
МЕН СИЗНИ СЕВАРДИМ
Александр Пушкиндан
Мен Сизни севардим, севгим эҳтимол
Дилда буткул сўниб битмаган чўғдир.
Бироқ Сиз меҳримни олмангиз малол,
Сизни заррача ҳам ранжитгим йўқдир.
Мен Сизни севардим ҳаяжонда лол
Гоҳ ҳайиқиб, гоҳи рашк-ла мулойим.
Самимий ва ёниб севганим мисол
Бошқа ҳам севолсин Сизни илойим.
ГИРЯ
Евгений Евтушенкодан
Момиқ патларида қотган лахта қон,
Кўзлари чирт юмуқ. Жим. Афтодаҳол.
Қайиқда чайқалиб ётибди бу он
Битта ғоз — қорамтир бир кумуш мисол.
Вилюй бўйлаб учар эди икковлон,
Биттаси парвозда ногоҳ ўқ еди.
Қайиқ тепасида бошқаси нолон
Чарх уриб, армонда зор бўзлар эди.
«Кумушқанот укам,
Тухум пўчоғин
Пачақлаб чиққандик қаршилаб тонгни.
Онамиз энг аввал очиб қучоғин
Сени тўйғизарди,
Сўнг эса мени.
Кумушқанот укам, сен эдинг бир зар,
Осмонга кўрк бўлиб қилардинг парвоз.
Рангпарроқ эдим мен. Нозанин ғозлар
Сени кўп севарди,
мени эса — оз.
Кумушқанот укам,
Мард атардилар
Сени
Ёт элларга борганимиз пайт.
Ўша юрт ғозлари кузатардилар
Сени кўп маҳлиё,
мени-чи — лоқайд.
Парвоз қилар эдик тинмай бир замон
Қаро булутлардан салгина пастда,
Жала қуйса, сендан сувлари осон
Дув тўкилар эди,
мендан-чи — аста.
Изтироб чекяпман,
Пушаймонлар еб,
Мен учун сенсиз бахт — йўқолган сароб.
Сен мендан — мен сендан
Устун бўлай деб,
Сен кабоб бўляпсан,
мен эса — хароб.
Чўқишардик,
Шафқат келмасди, ҳайҳот,
На менинг ёдимга,
Сенинг эсингга.
Суяниб яшасак бўлмасди, наҳот,
Сен, укажон, менга,
мен эса — сенга.
Жондан тўйиб,
Ҳасаддан кечганимда воз
Момиқ тўшгинангга келиб тегди ўқ.
Тақдир олди мендан мудҳиш бир қасос —
Сени ўлдирдилар.
Мени…
Эса…
Йўқ…”
САҲНАДА
Михаил Дудиндан
Ҳалок этмас мудҳиш жароҳат,
Енгажакман манфур ўлимни.
… Саҳнада бир болакай роҳат
қилиб ўйнар менинг ролимни.
Манзилимдир, етолсам омон,
қирмизи хоч тасвирли чодир.
… Залда эса улкан оломон
кўргулигим кузатаётир.
Умрим бунда ялт-юлт қилади,
қил устида қолар ҳаётим.
… Воажаб! У қайдан билади
минг ўлимни енгган саботим.
Жанг қилгандим холис, бетама,
қолдирмоқ-чун эмас отимни.
… Бир бор ўйнаб, мен учун олар,
о, буюрсин, мукофотимни.
Сўнг экрандан кўчага чиқиб,
борар мағрур парвойи фалак.
Мухлис қизлар эса ҳовлиқиб
бўлар унга гирдикапалак.
Йўлим тўсиб ўтар у мағрур,
сирли кулиб — бўйчан, гажаксоч,
демоқчидек «Қани четда тур,
ҳой, йўловчи, пўшт! Олдимдан қоч!»
Не ҳам дердим… болакай, оқ йўл,
шошил, аммо ҳовлиқма. Чунки
ҳали менинг хатоларим мўл,
қулама сен шуларга мункиб.
Солма яхлит умримга яхна,
қўй, яхшиси, берса гар тўзим,
тентиб юрмай саҳнама-саҳна,
бу ёғини ўйнайман ўзим.
ДАРАХТИМ
Расул Ҳамзатовдан
Япроқларинг мусаффо кўкда,
Қаро ерда сенинг илдизинг.
Дарахтгинам, серновдаликда
Ҳаётга энг мос тимсол ўзинг.
Уйимизнинг рўбарасида
Бўй чўзгансан фалакка қараб.
Умр йилларим каби шохларинг
Тарвақайлаб кетган ҳар тараф.
Бир маҳаллар совуқ ел эсиб,
Қиш қоқай деб турганда эшик,
Олгандилар бир новданг кесиб
Менга ясаб бериш чун бешик.
Ул новдага қўнмади шабнам,
Унга булбул айтмади ҳеч роз.
Иккимизни муштипар онам
Аллалади эрта-кеч, холос.
Муҳаббатга бўлдим сўнг банди,
Қизлар куйга ташна эдилар.
Яна битта шохингдан энди
Менга қўмиз йўниб бердилар.
Топди бедардлигимиз барҳам,
Гоҳ шод хандон, гоҳ ғамгин диллар.
Қўшиқ билан ўтди ойлар ҳам,
Қўшиқ билан йиллар кечдилар.
Гоҳ уловда, гоҳ яёв роса
Дунё кездик ўлкама-ўлка.
Бугун сендан бежирим ҳасса
Йўнмоқдалар ҳорғин Расулга.
Юксалгандек сен билан бирга
Орзуларни қилмасдан нобуд.
Энди бир кун қуларсан ерга
Бўлиш учун мустаҳкам тобут.
Япроқларинг мусаффо кўкда,
Қаро ерда сенинг илдизинг.
Дарахтгинам, мусаффо кўкда
Ҳаётга энг мос тимсол ўзинг.
РУБОИЙЛАР
Омондурди Аннадурдиевдан
* * *
Отам айтган: «Ўзни зўр, чапдаст тутинг,
Баландни баланду пастни паст тутинг»,
Эл сизга фаррошлик мансабин берса,
Супургини доим муқаддас тутинг.
* * *
Бу гулларнинг аросинда ўларман,
Қаро кўзинг қаросинда ўларман.
Дилингни мен яро этдим ўринсиз,
Дилингнинг мен яросинда ўларман.
* * *
Сенсан юрагимнинг сеҳри, фахри ҳам,
Сенсан юрагимнинг меҳри, қаҳри ҳам,
Фақат асалимас асаларининг,
Жонга дармон, ахир, ниши, заҳри ҳам.
* * *
Ғижжак бир покланди, най бир покланди,
Йиллар бир покланди, ой бир покланди,
Тўйга кириб келдинг, оҳукўз дилдор,
Давра бир покланди, тўй бир покланди.
* * *
Демайман, юракнинг доғи тикланмас,
Лек қалбнинг қалбаки оҳи тикланмас.
Булбул наво қилган сокин маъво бу,
Бундан ҳеч бир зоғнинг «қоғи» тикланмас.
* * *
Кимлар кўрди, кимлар кўрмади, кетди,
Хаёлга минг маъни ўрнади -кетди.
Тоғим! Ўз қаърингдан ковланган темир
Теша бўлиб юзинг тирнади-кетди.
* * *
Шодлансам, шод бўлиб кулиб билмади,
Ғам чексам, дардимни билиб билмади.
Тоғ ошиб, дўст келди ҳолимни сўраб,
Том ошиб, туққаним келиб билмади.
* * *
Тан совқотди… жонни юпун кўрмадим,
Умр — дарё. Унинг тубин кўрмадим.
Фил обрўй қозонмас чибин ўлдириб,
Қон сўриб фил бўлган чибин кўрмадим.
* * *
Жаҳонда кўп азиз хор бўлиб ётмиш,
Борлар йўқ, йўқларчи бор бўлиб ётмиш.
Соҳилга сапчиган баликдир юрак,
Тўлқин келарми деб зор бўлиб ётмиш.
* * *
Қорақурт ва чаён ғолиб ётдилар,
Дилларни қўрқувга солиб ётдилар.
Икков бир-бирин чақиб ўлдириб,
Икков бир-бирини олиб ётдилар.
* * *
Ўғлим! Елкамга чиқ, сўзим ўйинмас,
Ўғлин эркалатса, ким ҳам суюнмас.
… Тоғнинг юрагини тушунмак керак,
Тепасига чиқиш унча қийинмас.
* * *
Шабада қўзғалди, гул гулга тегди,
Сунбуллар чайқалиб сунбулга тегди.
Қоғлаган қарғага отилган тошнинг
Каттаси, воажаб, булбулга тегди.
* * *
Тентакдир, ҳаммани аҳмоқ деб ўйлар,
Ташнадир, ҳаммани чанқоқ деб ўйлар.
Бошига бир дона ёнғоқ тушганди,
Энди ҳамма дарахт ёнғоқ деб ўйлар.
* * *
Катхудодан мудом улги олди эл,
Дард чекса, ўзини дардга солди эл.
Бир ушоқ ногаҳон шоҳ бўлиб эди,
Ғуж-ғуж майда-чуйда бўлди-қолди эл.
* * *
Учмоққа кафтимда қанот йўқ, пар йўқ,
Ҳимоя қилмоққа тўқай йўқ, шер йўқ.
Молларим ўйнайди, даштларим чексиз,
Ўғлим ўйнай деса, қишлоқда ер йўқ.
* * *
Эртами-кеч, хуллас, тез тузалайлик,
Ёзда тузалмасак, куз тузалайлик,
Дунё тузалмас деб чекмайлик фиғон,
Дунё тузалмаса, биз тузалайлик.
* * *
Деманг «Омон сўзи пастга оғади,
Ушоқ бу мисралар кимга ёқади».
Диққат қилганмисиз, азиз дўстларим,
Қалин қорлар майда-майда ёғади.
Мамматназар Бобоназаров
ИККИ ШЕЪР
МУҲАББАТ
Узум новдасига инибди шакар,
Юрагим тотли бир туйғу туйибдир.
Барча чучук сўзлар, ўйлаб кўрсам гар,
Айтилган… такрорлаб тилим куйибдир.
Қай бир қалб тутмайди саодатга кўз,
Кўнгил борми — янги ой тилмаган.
Лекин ер юзида яшайди бир сўз —
Ҳануз айтилмаган…
* * *
Кўнглим!
Ҳолинг нечук?
Ўнгишиқлар* қалай?
Зерикмаяпсанми? Қийин эмасми?
Ғам,
Ғалвалар билан чувалашдим талай,
Руҳ “ёддан чиқдим” деб
ғусса емасми.
Аввалгидек
баланд толлар шох ёйиб,
Шамолда шовуллар
мисли довуллар.
Ҳаётдек оқяпти ўбанинг** сойи,
Ҳар бир гул —
кичик бир гулхан ловуллар.
Уланиб боряпти
тўйлар тўйларга,
Дарёдек қўшилар
кўзларга кўзлар.
Оққушлар кўчяпти.
Мен ўй ўйларкан,
Ёзнинг ярасидек ёрилар сўзлар.
Гоҳ тўй. Гоҳо аза.
Чайқалар толлар.
Тепамдан тўкилар ёзнинг гуллари.
Кеча пичинг қилган кўп хомхаёллар
Кўзга суртар энди
умр кунларин.
Кўз ташладик.
Бизлар улкан бир дарё.
Бағримизга олдик минг-минг оққувни.
Бедор-бедор чекадирмиз жим фарёд,
Тим-тирс оқшомларда эшитсак
“Ҳув”ни…
________________
* Ўнгишиқ — “тирикчилик, кун кўриш” маъносида.
** Ўба — “қишлоқ, ўрам, овул” маъносида.
Alloma shoir Matnazar Abdulhakimning buyuk mutafakkir shoirlar Shayx Najmiddin Kubro, Pahlavon Mahmud, Mirzo Bedildan qilgan tarjimalari bilan saytimiz sahifalari orqali yaxshi tanishsiz. Bugun shoirning zamonaviy shoirlar ijodidan qilgan tarjimalari bilan tanishtiramiz.
Matnzar ABDULHAKIM
TARJIMALAR
MEN SIZNI SEVARDIM
Aleksandr Pushkindan
Men Sizni sevardim, sevgim ehtimol
Dilda butkul so’nib bitmagan cho’g’dir.
Biroq Siz mehrimni olmangiz malol,
Sizni zarracha ham ranjitgim yo’qdir.
Men Sizni sevardim hayajonda lol
Goh hayiqib, gohi rashk-la muloyim.
Samimiy va yonib sevganim misol
Boshqa ham sevolsin Sizni iloyim.
GIRYA
Yevgeniy Yevtushenkodan
Momiq patlarida qotgan laxta qon,
Ko’zlari chirt yumuq. Jim. Aftodahol.
Qayiqda chayqalib yotibdi bu on
Bitta g’oz — qoramtir bir kumush misol.
Vilyuy bo’ylab uchar edi ikkovlon,
Bittasi parvozda nogoh o’q yedi.
Qayiq tepasida boshqasi nolon
Charx urib, armonda zor bo’zlar edi.
«Kumushqanot ukam,
Tuxum po’chog’in
Pachaqlab chiqqandik qarshilab tongni.
Onamiz eng avval ochib quchog’in
Seni to’yg’izardi,
So’ng esa meni.
Kumushqanot ukam, sen eding bir zar,
Osmonga ko’rk bo’lib qilarding parvoz.
Rangparroq edim men. Nozanin g’ozlar
Seni ko’p sevardi,
meni esa — oz.
Kumushqanot ukam,
Mard atardilar
Seni
Yot ellarga borganimiz payt.
O’sha yurt g’ozlari kuzatardilar
Seni ko’p mahliyo,
meni-chi — loqayd.
Parvoz qilar edik tinmay bir zamon
Qaro bulutlardan salgina pastda,
Jala quysa, sendan suvlari oson
Duv to’kilar edi,
mendan-chi — asta.
Iztirob chekyapman,
Pushaymonlar yeb,
Men uchun sensiz baxt — yo’qolgan sarob.
Sen mendan — men sendan
Ustun bo’lay deb,
Sen kabob bo’lyapsan,
men esa — xarob.
Cho’qishardik,
Shafqat kelmasdi, hayhot,
Na mening yodimga,
Sening esingga.
Suyanib yashasak bo’lmasdi, nahot,
Sen, ukajon, menga,
men esa — senga.
Jondan to’yib,
Hasaddan kechganimda voz
Momiq to’shginangga kelib tegdi o’q.
Taqdir oldi mendan mudhish bir qasos —
Seni o’ldirdilar.
Meni…
Esa…
Yo’q…”
SAHNADA
Mixail Dudindan
Halok etmas mudhish jarohat,
Yengajakman manfur o’limni.
… Sahnada bir bolakay rohat
qilib o’ynar mening rolimni.
Manzilimdir, yetolsam omon,
qirmizi xoch tasvirli chodir.
… Zalda esa ulkan olomon
ko’rguligim kuzatayotir.
Umrim bunda yalt-yult qiladi,
qil ustida qolar hayotim.
… Voajab! U qaydan biladi
ming o’limni yenggan sabotim.
Jang qilgandim xolis, betama,
qoldirmoq-chun emas otimni.
… Bir bor o’ynab, men uchun olar,
o, buyursin, mukofotimni.
So’ng ekrandan ko’chaga chiqib,
borar mag’rur parvoyi falak.
Muxlis qizlar esa hovliqib
bo’lar unga girdikapalak.
Yo’lim to’sib o’tar u mag’rur,
sirli kulib — bo’ychan, gajaksoch,
demoqchidek «Qani chetda tur,
hoy, yo’lovchi, po’sht! Oldimdan qoch!»
Ne ham derdim… bolakay, oq yo’l,
shoshil, ammo hovliqma. Chunki
hali mening xatolarim mo’l,
qulama sen shularga munkib.
Solma yaxlit umrimga yaxna,
qo’y, yaxshisi, bersa gar to’zim,
tentib yurmay sahnama-sahna,
bu yog’ini o’ynayman o’zim.
DARAXTIM
Rasul Hamzatovdan
Yaproqlaring musaffo ko’kda,
Qaro yerda sening ildizing.
Daraxtginam, sernovdalikda
Hayotga eng mos timsol o’zing.
Uyimizning ro’barasida
Bo’y cho’zgansan falakka qarab.
Umr yillarim kabi shoxlaring
Tarvaqaylab ketgan har taraf.
Bir mahallar sovuq yel esib,
Qish qoqay deb turganda eshik,
Olgandilar bir novdang kesib
Menga yasab berish chun beshik.
Ul novdaga qo’nmadi shabnam,
Unga bulbul aytmadi hech roz.
Ikkimizni mushtipar onam
Allaladi erta-kech, xolos.
Muhabbatga bo’ldim so’ng bandi,
Qizlar kuyga tashna edilar.
Yana bitta shoxingdan endi
Menga qo’miz yo’nib berdilar.
Topdi bedardligimiz barham,
Goh shod xandon, goh g’amgin dillar.
Qo’shiq bilan o’tdi oylar ham,
Qo’shiq bilan yillar kechdilar.
Goh ulovda, goh yayov rosa
Dunyo kezdik o’lkama-o’lka.
Bugun sendan bejirim hassa
Yo’nmoqdalar horg’in Rasulga.
Yuksalgandek sen bilan birga
Orzularni qilmasdan nobud.
Endi bir kun qularsan yerga
Bo’lish uchun mustahkam tobut.
Yaproqlaring musaffo ko’kda,
Qaro yerda sening ildizing.
Daraxtginam, musaffo ko’kda
Hayotga eng mos timsol o’zing.
RUBOIYLAR
Omondurdi Annadurdievdan
* * *
Otam aytgan: «O’zni zo’r, chapdast tuting,
Balandni balandu pastni past tuting»,
El sizga farroshlik mansabin bersa,
Supurgini doim muqaddas tuting.
* * *
Bu gullarning arosinda o’larman,
Qaro ko’zing qarosinda o’larman.
Dilingni men yaro etdim o’rinsiz,
Dilingning men yarosinda o’larman.
* * *
Sensan yuragimning sehri, faxri ham,
Sensan yuragimning mehri, qahri ham,
Faqat asalimas asalarining,
Jonga darmon, axir, nishi, zahri ham.
* * *
G’ijjak bir poklandi, nay bir poklandi,
Yillar bir poklandi, oy bir poklandi,
To’yga kirib kelding, ohuko’z dildor,
Davra bir poklandi, to’y bir poklandi.
* * *
Demayman, yurakning dog’i tiklanmas,
Lek qalbning qalbaki ohi tiklanmas.
Bulbul navo qilgan sokin ma’vo bu,
Bundan hech bir zog’ning «qog’i» tiklanmas.
* * *
Kimlar ko’rdi, kimlar ko’rmadi, ketdi,
Xayolga ming ma’ni o’rnadi -ketdi.
Tog’im! O’z qa’ringdan kovlangan temir
Tesha bo’lib yuzing tirnadi-ketdi.
* * *
Shodlansam, shod bo’lib kulib bilmadi,
G’am cheksam, dardimni bilib bilmadi.
Tog’ oshib, do’st keldi holimni so’rab,
Tom oshib, tuqqanim kelib bilmadi.
* * *
Tan sovqotdi… jonni yupun ko’rmadim,
Umr — daryo. Uning tubin ko’rmadim.
Fil obro’y qozonmas chibin o’ldirib,
Qon so’rib fil bo’lgan chibin ko’rmadim.
* * *
Jahonda ko’p aziz xor bo’lib yotmish,
Borlar yo’q, yo’qlarchi bor bo’lib yotmish.
Sohilga sapchigan balikdir yurak,
To’lqin kelarmi deb zor bo’lib yotmish.
* * *
Qoraqurt va chayon g’olib yotdilar,
Dillarni qo’rquvga solib yotdilar.
Ikkov bir-birin chaqib o’ldirib,
Ikkov bir-birini olib yotdilar.
* * *
O’g’lim! Yelkamga chiq, so’zim o’yinmas,
O’g’lin erkalatsa, kim ham suyunmas.
… Tog’ning yuragini tushunmak kerak,
Tepasiga chiqish uncha qiyinmas.
* * *
Shabada qo’zg’aldi, gul gulga tegdi,
Sunbullar chayqalib sunbulga tegdi.
Qog’lagan qarg’aga otilgan toshning
Kattasi, voajab, bulbulga tegdi.
* * *
Tentakdir, hammani ahmoq deb o’ylar,
Tashnadir, hammani chanqoq deb o’ylar.
Boshiga bir dona yong’oq tushgandi,
Endi hamma daraxt yong’oq deb o’ylar.
* * *
Katxudodan mudom ulgi oldi el,
Dard cheksa, o’zini dardga soldi el.
Bir ushoq nogahon shoh bo’lib edi,
G’uj-g’uj mayda-chuyda bo’ldi-qoldi el.
* * *
Uchmoqqa kaftimda qanot yo’q, par yo’q,
Himoya qilmoqqa to’qay yo’q, sher yo’q.
Mollarim o’ynaydi, dashtlarim cheksiz,
O’g’lim o’ynay desa, qishloqda yer yo’q.
* * *
Ertami-kech, xullas, tez tuzalaylik,
Yozda tuzalmasak, kuz tuzalaylik,
Dunyo tuzalmas deb chekmaylik fig’on,
Dunyo tuzalmasa, biz tuzalaylik.
* * *
Demang «Omon so’zi pastga og’adi,
Ushoq bu misralar kimga yoqadi».
Diqqat qilganmisiz, aziz do’stlarim,
Qalin qorlar mayda-mayda yog’adi.
Mammatnazar Bobonazarov
IKKI SHE’R
MUHABBAT
Uzum novdasiga inibdi shakar,
Yuragim totli bir tuyg’u tuyibdir.
Barcha chuchuk so’zlar, o’ylab ko’rsam gar,
Aytilgan… takrorlab tilim kuyibdir.
Qay bir qalb tutmaydi saodatga ko’z,
Ko’ngil bormi — yangi oy tilmagan.
Lekin yer yuzida yashaydi bir so’z —
Hanuz aytilmagan…
* * *
Ko’nglim!
Holing nechuk?
O’ngishiqlar* qalay?
Zerikmayapsanmi? Qiyin emasmi?
G’am,
G’alvalar bilan chuvalashdim talay,
Ruh “yoddan chiqdim” deb
g’ussa yemasmi.
Avvalgidek
baland tollar shox yoyib,
Shamolda shovullar
misli dovullar.
Hayotdek oqyapti o’baning** soyi,
Har bir gul —
kichik bir gulxan lovullar.
Ulanib boryapti
to’ylar to’ylarga,
Daryodek qo’shilar
ko’zlarga ko’zlar.
Oqqushlar ko’chyapti.
Men o’y o’ylarkan,
Yozning yarasidek yorilar so’zlar.
Goh to’y. Goho aza.
Chayqalar tollar.
Tepamdan to’kilar yozning gullari.
Kecha piching qilgan ko’p xomxayollar
Ko’zga surtar endi
umr kunlarin.
Ko’z tashladik.
Bizlar ulkan bir daryo.
Bag’rimizga oldik ming-ming oqquvni.
Bedor-bedor chekadirmiz jim faryod,
Tim-tirs oqshomlarda eshitsak
“Huv”ni…
________________
* O’ngishiq — “tirikchilik, kun ko’rish” ma’nosida.
** O’ba — “qishloq, o’ram, ovul” ma’nosida.
