ХХ аср румин шеъриятининг ёрқин вакиллари Тудор Аргези, Василе Николеску, Марин Сореску, Йон Карайон, Ана Бландиана, Ион Александру шеърларини Шавкат Раҳмон, Муҳаммад Раҳмон ва Мирпўлат Мирзо таржимасида тақдим этмоқдамиз.

ХХ АСР РУМИН ШЕЪРИЯТИДАН

Тудор Аргези
(1880-1967)

ДУОИБАД

Улар экинзору алафлар аро
Эмаклаб бордилар ўрмонгача то.

Эмаклаб бордилар, даҳшатдан қочиб,
Сузарди кўқда ой ёрқин нур сочиб.

Эшитдим шунда мен заминнинг додин
Ва улар қалбининг теран фарёдин:

«Ёнсин, кунпаякун бўлсин қасрлар,
Ўртансин меҳроблар, боғлар, қабрлар.

Шаҳарлар айлансин саҳрога, чўлга,
Қоплансин тиканга, йўғрилсин шўрга.

Уммонлар қурисин, тинсин дарёлар,
Тонглар қора тортсин, сўнсин зиёлар.

Тўлсин сафро билан қудуқ-ҳовузлар,
Очликдан изғисин тўп-тўп ёвузлар.

Мажруҳ, хор танингиз узра кун-тунлар
Чарх урсин ун тараб қора қузғунлар.

Токча-тахмонларга кўмилган олтин,
Сариқ чаёнларга айланиб қолсин.

Асъаса, дабдаба сарпосин буткул
Куялар есинлар семириб нуқул.

Кўмилсин чолғулар чангга, ғуборга,
Ўргимчак тўрига, аччиқ моғорга.

Дарддан қазо топманг бир зумда асло,
Қийнасин сизни у лаҳадгача то.

Тоинки кўрмангиз ҳеч қачон роҳат,
Азоблар қадаҳин симиринг фақат.

Боссин кифтингизга қамчи чўғ-лаҳча,
Асрдан узунроқ туюлсин лаҳза.

Очлик мудом бураб, ёндирсин чанқов,
Тилингизга қадоқ чиқсин беаёв,

Ҳалқумдан осилсин бўлиб оғир юк,
Кул ва кукундан у ахтарсин тупук.

Зор бўлиб сўқмоқда — шабнамга ширин
Ичинг ҳалқоб-ҳалқоб отнинг шиптирин.

Ҳар битта олволи — етилган, сара,
Оқсин оғзингизда бамисли яра.

Оташини дўлдай ёғдирсин осмои
Ва сизни подадек қувсин ҳар томон.

Тоғлар уваланиб, ер титрасин зир,
Тошлар танингизга санчилсин бир-бир.

Кимки тавба айлаб, йиқилса беҳол,
Ерни қучганича топсин у завол.

Сени, разолатга раҳбон ва ҳомий,
Тортсин тўпиғингдан ажалнинг коми.

Оқсин иликларинг ва танангда мор
Ўрмалаб яйрасин такрор ва такрор.

Меш қорнинг чувалсин то пойинггача,
Оёғинг тик тута билмагин ҳечам.

Ҳар бир бўғинингда ивиб қотсин қон,
Ингратсин бедаво бу дард беомон.

Чап кўзинг нуқтага айлансин абгор,
Боқсин куну тунни фарқламай зинҳор.

Ўнг кўзинг қабоқдан чиқсин отилиб,
Қотсин киприкларинг карахт, очилиб.

Ғазаб бужмайтирсин афтингни чунон,
Лекин айта билма калима бирон.

Бўкир, ғужанак бўл, аламдан ёрил,
Қоқ ерга ағана, тупроққа қорил.

Тилагим: дўзахий чунон ваҳшатда,
Алаҳлаб ухлагин, уйғон даҳшатда.

Ботсин жигарингга оловтоб арра,
Гувлаб у юзингдан ўтсин юз карра.

Тишларинг ёрилсин чатнаб беомон,
Бижғисин ичингда қўланса ҳар он.

Букрилик гавдангни тутсин беҳисоб,
Сизловиқ ҳар онда берсин минг азоб.

Миянгни чиритсин шаҳват хаёли,
Ҳатто оҳ уришга қолмасин ҳолинг.

Ўликлар ўрнидан турсинлар тўп-тўп,
Интиқом қасдида изғисинлар хўб.

Сени қуршаб олиб сўрасинлар хун,
Қирғин, қатл — барча қилмишинг учун!..»

Мирпўлат Мирзо таржимаси

Василе Николеску
(1929 — 1990)

АНТИФАШИСТ-ҚАҲРАМОНЛАРГА КИЧИК МАРСИЯ

Ўлдирилган орзуни кўргандаги оғриқ,
қуриган денгиз эҳтироси,
синдирилган қанотлар,
сўзи йўқ қўшиқлар,
кесиб ташланган қўлни кўргандаги оғриқ.

Қайталаган оғриқлардан,
қулаётган юлдузлардан қолган бу оғриқ,
Оғриқ, оғриқ, оғриқ.
Қабрлар оралаб
бетоқат тўлғаниб кезади
яраланган арслон каби Ой.

Ой онадай одимлар сокин
қулоқ солиб тошбағирларга.

Оғриқнинг туганмас мусиқасида
унинг қаърларидан
кўтарилар оқ байроқ.

КРЕМАТОРИЙДАГИ КЎРГАЗМА

Донг қотганча
мурдалар каби
ухлайди ботинкалар.

Сувсиз бандаргоҳда,
номсиз бир қирғоқда
ташланди кемалардай.

Инларсиз шоҳлар аро,
хаёлсиз шохлар аро
ўлган оқ қушлар.

Оппоқ бир жимликда,
ухлашар жуфт-жуфт бўлиб,
ухлашар ботинкалар.

Икки кўзим: қуёшнинг
икки тубсиз гирвати,
Муқаддас жазирадир
инсоният кўзлари.

ГУЛХАН

Бошқа кўрмаслик учун
бу разилликларни,
шўрлик қурбонларни,
бошқа кўрмаслик учун
хочпарчин қилаётганларни,
расво қилиб
калтаклаётганларни,
крематорий ўчоқларида
ёқаётганларни —

Бошқа кўрмаслик учун
бу тиконли симлар тўрини,
вужудга санчилган ўқларни
Бошқа кўрмаслик учун,
майлига, гулханда ёнайин,

осилай кимнингдир ўрнига
хочпарчин бўлайин,
ёнайин крематорий ўчоқларида,
ўқларга кўксимни тутайин,
машқ қилаётган ўқчилар учун
турайин бир тирик нишондай.

Шавкат Раҳмон таржималари.

Марин Сореску
(1936-1996)

ҚОЧИШ

Бир куни
иш столимдан тураман,
Аста-секин кетаман сўзлардан,
сизлардан,
дунёдаги ҳамма нарсадан.

Уфқ этагида бир тоғ кўраман,
Қолмагунча бу тоғ ортимда,
Юравераман, юравераман.

Эргашаман булутга кейин,
булутни ҳам қолдиргум ортда.

Қуёш-да орқада қолар бир куни,
Юлдузлар ҳам бутун коинот.

ШЕКСПИР

Шекспир дунёни етти кунда яратди.
Биринчи кун осмон, тоғлар ва руҳларнинг
бўшлиқларин яратди.

Иккинчи кун дарё, денгиз, уммонлару
Ва ҳоказо туйғуларни яратиб бўлиб,
Бўлиб берди Ҳамлет, Цезар, Антонийга,
Клеопатра, Офелияга,
Отелло ва ҳоказоларга
Эгалик қилинг, деб бола-чақангиз билан
Абадул абад.

Учинчи кун тўплаб олиб фуқароларин,
Ҳар бирига бахт лаззатин, ишқу изтироб,
Рашку шуҳрат ва ҳоказолар
Лаззатини тотиб кўриш имконин берди,
Бор лаззатлар тугамагунча.

Шунда сал-пал кечикиб етиб келди аллакимсалар,
Яратувчи ачинганча силар экан
шўрликларнинг бошгиналарин,
— Эй воҳ, энди ижодимни ёмонлаб кун кўриш учун
танқидчилик қиласизлар, — деди.

Тўртинчи, бешинчи кунларни кулгу учун қолдирар,
Ижозат берар қизиқчилар эрмакларига,
Рухсат берар қироллар ҳам императорлар
Ва ҳоказо шўрпешоналарга —
тўйиб кўнгилхушлик қилишларига.

Олтинчи кун хўжалигин кўздан кечирар,
Бўрон яратар,
Қари Лирни
похолдан тож кийишга мажбур қилади.
Бироқ чиқиндилар қолди дунё яратилишидан,
Ричард Учинчини ясар улардан.

Еттинчи кун — нима иш қолди?
Бутун заминга афишаларни ёпиштириб бўлди
театрлар директорлари,
Шунча меҳнатдан кейин мен ҳам постановка
кўрсам бўлар, деб ўйлади Шекспир.

Аммо ундан олдин
мислсиз чарчоқдан узоқлашиб,
бир озгина ўлишга ётди.

ШАТРАНЖ

Оқ кунларни сураман,
Сурар қора кунларини.
Орзу билан ҳужум қиламан,
У жанг билан олар орзуни.

У ҳужум қилади ўпкаларимга,
Бир йил ўйга толаман касалхонада,
Топиб ажойиб бир комбинацияни
тахтадан оламан бир қора кунни.

У чиллак қилиб юрадиган
Ўлим билан тажовуз қилар.
Мен китобни кўтараман қалқондай
ўлим чекинар.

У яна бир неча тошини ютқазиб қўяр.
Бироқ ҳаётимнинг ярмиси
тахтадан пастда…

— Бир шоҳ десам борми,
бўшашиб қоласан-дейди у,
Ҳечқиси йўқ, деб ҳазиллашаману
Алмаштириб қўяман туйғуларимни.

Кифтим оша тикилиб,
Ҳар бир юришимдан юрак ҳовучлаб
Туришар хотиним, болаларим,
Қуёш, Ой ва бошқа тарафкашларим.

Сигарета тутатиб олиб,
Давом этаман машъум ўйинни.

* * *

Яшил рўмол билан
боғлаб қўйдим дарахтларнинг кўзларини.
— Қани, топинг мени! — дедим уларга.

Дарахтлар барглари-ла қаҳ-қаҳ отиб кулганча
бир пастдаёқ топволди мени.

Булут-рўмол билан
боғлаб қўйдим қушчаларнинг кўзларини,

— Қани, топинг мени! — дедим уларга.
Қушчалар чуғурлашиб, чаппор уриб ўйнашиб
бир пастдаёқ топволди мени.

Бир гўзал табассум-ла
боғлаб қўйдим ғам кўзларини,
Муҳаббатнинг оғушларидан
ғам мени топволди эртасигаёқ.

Зим-зимистон кечалар билан
боғлаб қўйдим қуёш кўзларин,
— Қани, мени топ, — дедим.
— А-а, манасан, — деди қуёш, —
мендан қочиб бўпсан.
Қочиб бўпсан, — деди,
бутун дунё, барча туйғулар.
Чунки уларнинг-да кўзини
боғламоқни ўйлаб юрардим.

Шавкат Раҳмон таржималари

Йон Карайон
(1923–1986)

СЎЗ ВА НОН

Сўздан нон яралмас,
нон яралар кўзёшдан,
Аммо сўзлар ила юлса бўлар оғиздан нонни —
кўзёш кўпаяр.

Кўзёшни кўпайтган қандай қилиб одам бўлади?
Ҳар қандайин сўзнинг
қонли йўли бор,
Йўлига менгзаган
эътиқоди бор,
Қон кечиб юрасан,
Бу йўлдан юрсанг.

Сўздан ўқлар чиқмоғи мумкин,
Одамлардан кўра ўққа кўпроқ ишонган
қандай қилиб одам бўлади?
Тилларидан одамлар деган
сўз тушмаган одамларга ишондим.

ФАҚАТ ОДАМЛАР

Қор — қор,
бурган — бурган,
шамол — шамол бўлишни ўрганди,
Фаватгина одамлар
ўрганолмас одам бўлишни.

КОНТРАПУНКТ

Офтобрўяда алжирайди боғ…
Оқ сочли дарахтлар,
қандай қариб қопти дарахтлар
айни баҳор чоғида.

ЁМҒИР ТОМЧИЛАРИ

Сўнгги дунё.
Гўёки
ҳорғинлик ҳар куни
пардалар, ажинлар, чанг зарраларин
топадиган бир шафтоли ичидаман.

Ой осмонда делфиндай сузар.
Сиз, ёмғир томчилари, Мангуликнинг қаҳрамонлиги
Гуриллаган базм
Ер вужудин томчиларга дўндирадиган
ғала-ғовур сайр.

О, вақт,
илм бузолмаган вақт…

Бир-бирига ўхшаган,
тўпланишиб, жипслашиб
томчилар
гўёки
аскарлар каби
заминни забт қилишга борар,
сув ва ҳаётнинг
бошланишида
бурчларин адо қилиб
ҳалок бўлишар.

О, соддадил қўйлар,
кўзёшлардан юнглари
ҳалқа бўлиб тешилган қўйлар.

Ёмғир новдадай нозик бир қиздир,
Сенинг эса имконинг бор,
энг сўнгги имкон —
жароҳатга дўнмоқ имкони,

АБАДИЙ АБАДИЙЛИК

Ёниш ўтга хосдир,
оқиш — сувга хос,
ва ҳеч қачон бўлмас осойишталик.

Ўт доимо тирик,
сув доимо тирик,
қўрда, куртакларда яшринган тириклик.

Агар бир кунмас бир кун
ўт ва сув ғойиб бўлса дунёдан,
бари бир бошқа ўт, бошқа сув пайдо бўларди,
ва ҳеч қачон бўлмасди осойишталик.

Ахир ўт-да, ахир сув-да,
ахир куртаклар-да ва қўр-да
бўлмаслик учун яралмагандир,
Ҳеч қачон бўлмайди осойишталик.

Шавкат Раҳмон таржималари.

Ана Бландиана
(1942)

ҚАЙТМАС БЎЛИБ КЕТАР БЎЛСАНГ…

Қайтмас бўлиб кетар бўлсанг сен,
Қўрққин,
Мовий жомчалардан, қўрқ —
Тундан овоз ўғирлайману
Ўша овоз билан ортингдан
Бўзлайман, бўзлайман, бўзлайвераман…

Унутмоқчи бўлсанг сен мени,
Кўринмагин ойга:
ойдинда
оёқяланг югурганимни
У, албатта, сенга эслатар.

Сен тарки ёр
ихтиёр этсанг,
Эҳтиёт бўл ёмғирдан, қордан.
Унутмоқчи бўлсанг сен мени
Айланиб ўт,
яқинига борма денгизларнинг,
Қушлардан ҳам эҳтиёт бўлгин.

Бўлгунча то хотиринг озод,
Сокин хилқат топмагунингча
Ерга маҳзун соч ташлаган у
Самбиттоллар остига борма.

Сен тарки ёр
ихтиёр этсанг,
Ёш жонингга қасд қила кўрма:
Қабрга ҳам киришим мумкин
Ортингдан мен гулга бурканиб…

ТИЛАК

Боладек беғубор, маъсум тонг бўлсин,
Хазон бўлиб шитирласин
Ёғдулари субҳи содиқнинг.
Оппоқ қоғоз,
ҳафсала билан узоқ йўнилган қалам ҳиди
хонани тутсин.

Фикрлардан, муҳаббатдан энтикиб
Ё шунчаки, уйғониб уйқудан
Оёғимга шиппак иламан,
Енгилгина кўйлакда
чиқарман кўчага.

— Ҳозир нечанчи йил, билмайсизми, — деб
масту масрур сўрамоқ учун
биринчи учраган йўловчидан, —
кўчага чиқаман…

УЗР

Монелик қила олмайман мен
Куннинг йигирма тўрт соатлигига.
Унинг узунлиги учун
Узр сўрашим мумкин.

Капалакларнинг тухум очиб чиқишига
Монелик қила олмайман.
Капалак, қуртлар учун узр сўрашим мумкин, холос.

Гулларнинг мевага,
Меваларнинг — данакка,
Данакларнинг — дарахтга айлангани учун
сен мени кечир.

Кечир мени булоқларнинг дарёга,
Дарёларнинг — денгизга,
денгизларнинг — океанга айлангани учун.

Муҳаббатнинг чақалоқларга,
чақалоқларнинг — ёлғизликка,
ёлғизликнинг яна муҳаббатга айлангани учун
кечир, мени кечир.

Хоҳиш-иродамга қараб қолган йўқ,
Кечар тирикликнинг азалий зайли!
Маъзур тутасан, дўстим…

Муҳаммад Раҳмон таржималари

Ион Александру
(1941-2000)

УРУШНИНГ ТУГАШИ

I

Жон берарди уруш тангриси мен туғилган кун,
Олатасир отишарди сўнгги фармонлар.
Сояларига ўзларини осишарди замбараклар,
Уйимизда эса совға-салом улашишарди.

— Ҳалол хизматинг учун
аввало сени тақдирлайман, —
деди уруш тангриси отамга. —
Асл қарағайдан йўнилган бу ёғочоёқ.

Ма, ол! Буюрсин!
Хафа бўлма, оламдан ўтсанг,
Ўз жонзотларидек оғушига олади сени ўрмон.

Саводсизлиги учун
ўнг қўлингни елкангдан узиб
тупроққа топширдим, —
ўрганиб олсин-да ёзиш-чизишни!

— Кўриб қўй, Мария, — деди уруш тангриси онамга, —
отларимни кўзёшларинг билан суғорганинг,
этигимни артиб турсин, деб
икки ўғлингни
ҳақорат остонасига қолдирганинг,
тунги кайфу сафоим учун
икки қизни бўйга етказганинг ҳаққи
Сочингга оқ ҳадя этяпман,
ҳадя этяпман уйқусиз тунлару
Ҳувиллаган уйни…
Муборак бўлсин!

Сенга эса, адрда яшовчи Георге Пётр ўғли,
Йўқотганинг — бир жуфт қора кўзинг эвазига
Мангу зулмат мулкин борича
ихтиёрингга топшираман.
Хотининг билан давру даврон суринглар
ўла-ўлгунча!..

Қишлоққа атиги қирқ нафар етим,
Ўнта бузуқ иморат (қолганлари вайрон бўлган!)
кунботари тутаб ётган осмон,
жомсиз жомхона,
ҳу, қиёда оёгидан осилган етти хотин,
қўшни ҳовлисида идраб ётган
йигирмата от мурдасини қолдираман.

Сенга янги чақалоқ, яқиндан танишишга
улгурмаганимиз учун
сигирнинг сутсиз елинини,
боғда куйиб кўмирга айланган олхўрини,
қудуқнинг сўқир кўзини
қолдиряпман:
осмон сени юлдузлари билан боқсин!

2

Деҳқонлар урушнинг титраётган ҳалқумига
тикилиб туришди.
Остона ҳатлайман, деб унинг
гурсиллаб ерга қулаганини кўришди.

Шамол булутларни саросар қувган
нотинч бир кечада жон таслим қилди уруш.
Тобут ясашди унга эркаклар —
— Болохонадор сўкишлардан.

Қияликда жой топилмаганлиги учун
Қишлоқ аҳли машъала кўтариб
судраб боришди уни ўрмон ёқасига
ва ёқиб юборишди.

Шамол урушнинг кулини кўкка совурди!
Дуойибад қилиб чиқишди уни тун бўйи
Ғазабдан шатирлаб дарахтлар.

Муҳаммад Раҳмон таржимаси

XX ASR RUMIN SHE’RIYATIDAN

Tudor
Argezi
(1880-1967)

DUOIBAD

Ular ekinzoru alaflar aro
Emaklab bordilar o’rmongacha to.

Emaklab bordilar, dahshatdan qochib,
Suzardi ko’qda oy yorqin nur sochib.

Eshitdim shunda men zaminning dodin
Va ular qalbining teran faryodin:

«Yonsin, kunpayakun bo’lsin qasrlar,
O’rtansin mehroblar, bog’lar, qabrlar.

Shaharlar aylansin sahroga, cho’lga,
Qoplansin tikanga, yo’g’rilsin sho’rga.

Ummonlar qurisin, tinsin daryolar,
Tonglar qora tortsin, so’nsin ziyolar.

To’lsin safro bilan quduq-hovuzlar,
Ochlikdan izg’isin to’p-to’p yovuzlar.

Majruh, xor taningiz uzra kun-tunlar
Charx ursin un tarab qora quzg’unlar.

Tokcha-taxmonlarga ko’milgan oltin,
Sariq chayonlarga aylanib qolsin.

As’asa, dabdaba sarposin butkul
Kuyalar yesinlar semirib nuqul.

Ko’milsin cholg’ular changga, g’uborga,
O’rgimchak to’riga, achchiq mog’orga.

Darddan qazo topmang bir zumda aslo,
Qiynasin sizni u lahadgacha to.

Toinki ko’rmangiz hech qachon rohat,
Azoblar qadahin simiring faqat.

Bossin kiftingizga qamchi cho’g’-lahcha,
Asrdan uzunroq tuyulsin lahza.

Ochlik mudom burab, yondirsin chanqov,
Tilingizga qadoq chiqsin beayov,

Halqumdan osilsin bo’lib og’ir yuk,
Kul va kukundan u axtarsin tupuk.

Zor bo’lib so’qmoqda — shabnamga shirin
Iching halqob-halqob otning shiptirin.

Har bitta olvoli — yetilgan, sara,
Oqsin og’zingizda bamisli yara.

Otashini do’lday yog’dirsin osmoi
Va sizni podadek quvsin har tomon.

Tog’lar uvalanib, yer titrasin zir,
Toshlar taningizga sanchilsin bir-bir.

Kimki tavba aylab, yiqilsa behol,
Yerni quchganicha topsin u zavol.

Seni, razolatga rahbon va homiy,
Tortsin to’pig’ingdan ajalning komi.

Oqsin iliklaring va tanangda mor
O’rmalab yayrasin takror va takror.

Mesh qorning chuvalsin to poyinggacha,
Oyog’ing tik tuta bilmagin hecham.

Har bir bo’g’iningda ivib qotsin qon,
Ingratsin bedavo bu dard beomon.

Chap ko’zing nuqtaga aylansin abgor,
Boqsin kunu tunni farqlamay zinhor.

O’ng ko’zing qaboqdan chiqsin otilib,
Qotsin kipriklaring karaxt, ochilib.

G’azab bujmaytirsin aftingni chunon,
Lekin ayta bilma kalima biron.

Bo’kir, g’ujanak bo’l, alamdan yoril,
Qoq yerga ag’ana, tuproqqa qoril.

Tilagim: do’zaxiy chunon vahshatda,
Alahlab uxlagin, uyg’on dahshatda.

Botsin jigaringga olovtob arra,
Guvlab u yuzingdan o’tsin yuz karra.

Tishlaring yorilsin chatnab beomon,
Bijg’isin ichingda qo’lansa har on.

Bukrilik gavdangni tutsin behisob,
Sizloviq har onda bersin ming azob.

Miyangni chiritsin shahvat xayoli,
Hatto oh urishga qolmasin holing.

O’liklar o’rnidan tursinlar to’p-to’p,
Intiqom qasdida izg’isinlar xo’b.

Seni qurshab olib so’rasinlar xun,
Qirg’in, qatl — barcha qilmishing uchun!..»

Mirpo’lat Mirzo tarjimasi

Vasile Nikolesku
(1929 — 1990)

ANTIFASHIST-QAHRAMONLARGA KICHIK MARSIYA

O’ldirilgan orzuni ko’rgandagi og’riq,
qurigan dengiz ehtirosi,
sindirilgan qanotlar,
so’zi yo’q qo’shiqlar,
kesib tashlangan qo’lni ko’rgandagi og’riq.

Qaytalagan og’riqlardan,
qulayotgan yulduzlardan qolgan bu og’riq,
Og’riq, og’riq, og’riq.
Qabrlar oralab
betoqat to’lg’anib kezadi
yaralangan arslon kabi Oy.

Oy onaday odimlar sokin
quloq solib toshbag’irlarga.

Og’riqning tuganmas musiqasida
uning qa’rlaridan
ko’tarilar oq bayroq.

KREMATORIYDAGI KO’RGAZMA

Dong qotgancha
murdalar kabi
uxlaydi botinkalar.

Suvsiz bandargohda,
nomsiz bir qirg’oqda
tashlandi kemalarday.

Inlarsiz shohlar aro,
xayolsiz shoxlar aro
o’lgan oq qushlar.

Oppoq bir jimlikda,
uxlashar juft-juft bo’lib,
uxlashar botinkalar.

Ikki ko’zim: quyoshning
ikki tubsiz girvati,
Muqaddas jaziradir
insoniyat ko’zlari.

GULXAN

Boshqa ko’rmaslik uchun
bu razilliklarni,
sho’rlik qurbonlarni,
boshqa ko’rmaslik uchun
xochparchin qilayotganlarni,
rasvo qilib
kaltaklayotganlarni,
krematoriy o’choqlarida
yoqayotganlarni —

Boshqa ko’rmaslik uchun
bu tikonli simlar to’rini,
vujudga sanchilgan o’qlarni
Boshqa ko’rmaslik uchun,
mayliga, gulxanda yonayin,

osilay kimningdir o’rniga
xochparchin bo’layin,
yonayin krematoriy o’choqlarida,
o’qlarga ko’ksimni tutayin,
mashq qilayotgan o’qchilar uchun
turayin bir tirik nishonday.

Shavkat Rahmon tarjimalari.

Marin Soresku
(1936-1996)

QOCHISH

Bir kuni
ish stolimdan turaman,
Asta-sekin ketaman so’zlardan,
sizlardan,
dunyodagi hamma narsadan.

Ufq etagida bir tog’ ko’raman,
Qolmaguncha bu tog’ ortimda,
Yuraveraman, yuraveraman.

Ergashaman bulutga keyin,
bulutni ham qoldirgum ortda.

Quyosh-da orqada qolar bir kuni,
Yulduzlar ham butun koinot.

SHEKSPIR

Shekspir dunyoni yetti kunda yaratdi.
Birinchi kun osmon, tog’lar va ruhlarning
bo’shliqlarin yaratdi.

Ikkinchi kun daryo, dengiz, ummonlaru
Va hokazo tuyg’ularni yaratib bo’lib,
Bo’lib berdi Hamlet, Sezar, Antoniyga,
Kleopatra, Ofeliyaga,
Otello va hokazolarga
Egalik qiling, deb bola-chaqangiz bilan
Abadul abad.

Uchinchi kun to’plab olib fuqarolarin,
Har biriga baxt lazzatin, ishqu iztirob,
Rashku shuhrat va hokazolar
Lazzatini totib ko’rish imkonin berdi,
Bor lazzatlar tugamaguncha.

Shunda sal-pal kechikib yetib keldi allakimsalar,
Yaratuvchi achingancha silar ekan
sho’rliklarning boshginalarin,
— Ey voh, endi ijodimni yomonlab kun ko’rish uchun
tanqidchilik qilasizlar, — dedi.

To’rtinchi, beshinchi kunlarni kulgu uchun qoldirar,
Ijozat berar qiziqchilar ermaklariga,
Ruxsat berar qirollar ham imperatorlar
Va hokazo sho’rpeshonalarga —
to’yib ko’ngilxushlik qilishlariga.

Oltinchi kun xo’jaligin ko’zdan kechirar,
Bo’ron yaratar,
Qari Lirni
poxoldan toj kiyishga majbur qiladi.
Biroq chiqindilar qoldi dunyo yaratilishidan,
Richard Uchinchini yasar ulardan.

Yettinchi kun — nima ish qoldi?
Butun zaminga afishalarni yopishtirib bo’ldi
teatrlar direktorlari,
Shuncha mehnatdan keyin men ham postanovka
ko’rsam bo’lar, deb o’yladi Shekspir.

Ammo undan oldin
mislsiz charchoqdan uzoqlashib,
bir ozgina o’lishga yotdi.

SHATRANJ

Oq kunlarni suraman,
Surar qora kunlarini.
Orzu bilan hujum qilaman,
U jang bilan olar orzuni.

U hujum qiladi o’pkalarimga,
Bir yil o’yga tolaman kasalxonada,
Topib ajoyib bir kombinatsiyani
taxtadan olaman bir qora kunni.

U chillak qilib yuradigan
O’lim bilan tajovuz qilar.
Men kitobni ko’taraman qalqonday
o’lim chekinar.

U yana bir necha toshini yutqazib qo’yar.
Biroq hayotimning yarmisi
taxtadan pastda…

— Bir shoh desam bormi,
bo’shashib qolasan-deydi u,
Hechqisi yo’q, deb hazillashamanu
Almashtirib qo’yaman tuyg’ularimni.

Kiftim osha tikilib,
Har bir yurishimdan yurak hovuchlab
Turishar xotinim, bolalarim,
Quyosh, Oy va boshqa tarafkashlarim.

Sigareta tutatib olib,
Davom etaman mash’um o’yinni.

* * *

Yashil ro’mol bilan
bog’lab qo’ydim daraxtlarning ko’zlarini.
— Qani, toping meni! — dedim ularga.

Daraxtlar barglari-la qah-qah otib kulgancha
bir pastdayoq topvoldi meni.

Bulut-ro’mol bilan
bog’lab qo’ydim qushchalarning ko’zlarini,

— Qani, toping meni! — dedim ularga.
Qushchalar chug’urlashib, chappor urib o’ynashib
bir pastdayoq topvoldi meni.

Bir go’zal tabassum-la
bog’lab qo’ydim g’am ko’zlarini,
Muhabbatning og’ushlaridan
g’am meni topvoldi ertasigayoq.

Zim-zimiston kechalar bilan
bog’lab qo’ydim quyosh ko’zlarin,
— Qani, meni top, — dedim.
— A-a, manasan, — dedi quyosh, —
mendan qochib bo’psan.
Qochib bo’psan, — dedi,
butun dunyo, barcha tuyg’ular.
Chunki ularning-da ko’zini
bog’lamoqni o’ylab yurardim.

Shavkat Rahmon tarjimalari

Yon Karayon
(1923–1986)

SO’Z VA NON

So’zdan non yaralmas,
non yaralar ko’zyoshdan,
Ammo so’zlar ila yulsa bo’lar og’izdan nonni —
ko’zyosh ko’payar.

Ko’zyoshni ko’paytgan qanday qilib odam bo’ladi?
Har qandayin so’zning
qonli yo’li bor,
Yo’liga mengzagan
e’tiqodi bor,
Qon kechib yurasan,
Bu yo’ldan yursang.

So’zdan o’qlar chiqmog’i mumkin,
Odamlardan ko’ra o’qqa ko’proq ishongan
qanday qilib odam bo’ladi?
Tillaridan odamlar degan
so’z tushmagan odamlarga ishondim.

FAQAT ODAMLAR

Qor — qor,
burgan — burgan,
shamol — shamol bo’lishni o’rgandi,
Favatgina odamlar
o’rganolmas odam bo’lishni.

KONTRAPUNKT

Oftobro’yada aljiraydi bog’…
Oq sochli daraxtlar,
qanday qarib qopti daraxtlar
ayni bahor chog’ida.

YOMG’IR TOMCHILARI

So’nggi dunyo.
Go’yoki
horg’inlik har kuni
pardalar, ajinlar, chang zarralarin
topadigan bir shaftoli ichidaman.

Oy osmonda delfinday suzar.
Siz, yomg’ir tomchilari, Mangulikning qahramonligi
Gurillagan bazm
Yer vujudin tomchilarga do’ndiradigan
g’ala-g’ovur sayr.

O, vaqt,
ilm buzolmagan vaqt…

Bir-biriga o’xshagan,
to’planishib, jipslashib
tomchilar
go’yoki
askarlar kabi
zaminni zabt qilishga borar,
suv va hayotning
boshlanishida
burchlarin ado qilib
halok bo’lishar.

O, soddadil qo’ylar,
ko’zyoshlardan yunglari
halqa bo’lib teshilgan qo’ylar.

Yomg’ir novdaday nozik bir qizdir,
Sening esa imkoning bor,
eng so’nggi imkon —
jarohatga do’nmoq imkoni,

ABADIY ABADIYLIK

Yonish o’tga xosdir,
oqish — suvga xos,
va hech qachon bo’lmas osoyishtalik.

O’t doimo tirik,
suv doimo tirik,
qo’rda, kurtaklarda yashringan tiriklik.

Agar bir kunmas bir kun
o’t va suv g’oyib bo’lsa dunyodan,
bari bir boshqa o’t, boshqa suv paydo bo’lardi,
va hech qachon bo’lmasdi osoyishtalik.

Axir o’t-da, axir suv-da,
axir kurtaklar-da va qo’r-da
bo’lmaslik uchun yaralmagandir,
Hech qachon bo’lmaydi osoyishtalik.

Shavkat Rahmon tarjimalari.

Ana Blandiana
(1942)

QAYTMAS BO’LIB KETAR BO’LSANG…

Qaytmas bo’lib ketar bo’lsang sen,
Qo’rqqin,
Moviy jomchalardan, qo’rq —
Tundan ovoz o’g’irlaymanu
O’sha ovoz bilan ortingdan
Bo’zlayman, bo’zlayman, bo’zlayveraman…

Unutmoqchi bo’lsang sen meni,
Ko’rinmagin oyga:
oydinda
oyoqyalang yugurganimni
U, albatta, senga eslatar.

Sen tarki yor
ixtiyor etsang,
Ehtiyot bo’l yomg’irdan, qordan.
Unutmoqchi bo’lsang sen meni
Aylanib o’t,
yaqiniga borma dengizlarning,
Qushlardan ham ehtiyot bo’lgin.

Bo’lguncha to xotiring ozod,
Sokin xilqat topmaguningcha
Yerga mahzun soch tashlagan u
Sambittollar ostiga borma.

Sen tarki yor
ixtiyor etsang,
Yosh joningga qasd qila ko’rma:
Qabrga ham kirishim mumkin
Ortingdan men gulga burkanib…

TILAK

Boladek beg’ubor, ma’sum tong bo’lsin,
Xazon bo’lib shitirlasin
Yog’dulari subhi sodiqning.
Oppoq qog’oz,
hafsala bilan uzoq yo’nilgan qalam hidi
xonani tutsin.

Fikrlardan, muhabbatdan entikib
YO shunchaki, uyg’onib uyqudan
Oyog’imga shippak ilaman,
Yengilgina ko’ylakda
chiqarman ko’chaga.

— Hozir nechanchi yil, bilmaysizmi, — deb
mastu masrur so’ramoq uchun
birinchi uchragan yo’lovchidan, —
ko’chaga chiqaman…

UZR

Monelik qila olmayman men
Kunning yigirma to’rt soatligiga.
Uning uzunligi uchun
Uzr so’rashim mumkin.

Kapalaklarning tuxum ochib chiqishiga
Monelik qila olmayman.
Kapalak, qurtlar uchun uzr so’rashim mumkin, xolos.

Gullarning mevaga,
Mevalarning — danakka,
Danaklarning — daraxtga aylangani uchun
sen meni kechir.

Kechir meni buloqlarning daryoga,
Daryolarning — dengizga,
dengizlarning — okeanga aylangani uchun.

Muhabbatning chaqaloqlarga,
chaqaloqlarning — yolg’izlikka,
yolg’izlikning yana muhabbatga aylangani uchun
kechir, meni kechir.

Xohish-irodamga qarab qolgan yo’q,
Kechar tiriklikning azaliy zayli!
Ma’zur tutasan, do’stim…

Muhammad Rahmon tarjimalari

Ion Aleksandru
(1941-2000)

URUSHNING TUGASHI

I

Jon berardi urush tangrisi men tug’ilgan kun,
Olatasir otishardi so’nggi farmonlar.
Soyalariga o’zlarini osishardi zambaraklar,
Uyimizda esa sovg’a-salom ulashishardi.

— Halol xizmating uchun
avvalo seni taqdirlayman, —
dedi urush tangrisi otamga. —
Asl qarag’aydan yo’nilgan bu yog’ochoyoq.

Ma, ol! Buyursin!
Xafa bo’lma, olamdan o’tsang,
O’z jonzotlaridek og’ushiga oladi seni o’rmon.

Savodsizligi uchun
o’ng qo’lingni yelkangdan uzib
tuproqqa topshirdim, —
o’rganib olsin-da yozish-chizishni!

— Ko’rib qo’y, Mariya, — dedi urush tangrisi onamga, —
otlarimni ko’zyoshlaring bilan sug’organing,
etigimni artib tursin, deb
ikki o’g’lingni
haqorat ostonasiga qoldirganing,
tungi kayfu safoim uchun
ikki qizni bo’yga yetkazganing haqqi
Sochingga oq hadya etyapman,
hadya etyapman uyqusiz tunlaru
Huvillagan uyni…
Muborak bo’lsin!

Senga esa, adrda yashovchi George Pyotr o’g’li,
Yo’qotganing — bir juft qora ko’zing evaziga
Mangu zulmat mulkin boricha
ixtiyoringga topshiraman.
Xotining bilan davru davron suringlar
o’la-o’lguncha!..

Qishloqqa atigi qirq nafar yetim,
O’nta buzuq imorat (qolganlari vayron bo’lgan!)
kunbotari tutab yotgan osmon,
jomsiz jomxona,
hu, qiyoda oyogidan osilgan yetti xotin,
qo’shni hovlisida idrab yotgan
yigirmata ot murdasini qoldiraman.

Senga yangi chaqaloq, yaqindan tanishishga
ulgurmaganimiz uchun
sigirning sutsiz yelinini,
bog’da kuyib ko’mirga aylangan olxo’rini,
quduqning so’qir ko’zini
qoldiryapman:
osmon seni yulduzlari bilan boqsin!

2

Dehqonlar urushning titrayotgan halqumiga
tikilib turishdi.
Ostona hatlayman, deb uning
gursillab yerga qulaganini ko’rishdi.

Shamol bulutlarni sarosar quvgan
notinch bir kechada jon taslim qildi urush.
Tobut yasashdi unga erkaklar —
— Boloxonador so’kishlardan.

Qiyalikda joy topilmaganligi uchun
Qishloq ahli mash’ala ko’tarib
sudrab borishdi uni o’rmon yoqasiga
va yoqib yuborishdi.

Shamol urushning kulini ko’kka sovurdi!
Duoyibad qilib chiqishdi uni tun bo’yi
G’azabdan shatirlab daraxtlar.

Muhammad Rahmon tarjimasi