Мутахассислигига кўра иқтисодчи олим бўлмиш Расмия Собир бугунги озарбайжон шеърияти дафтарига номи битилган шоира ҳамдир. Унинг ижоди ҳам мумтоз адабиёт, ҳам янги давр шеърияти заминидан қувват олиб барг ёзган. Шоиранинг илк бор ўзбек тилига таржима қилинган шеърлари билан танишинг.
Расмия СОБИР
ШЕЪРЛАР
Расмия Собир (Ашрапова Расмия Собир қизи) 1973 йили Озарбайжоннинг Масалли туманининг Аркиван қасабасида туғилган. Иншоот муҳандислари университетида иқтисодчи-муҳандислик ихтисослиги бўйича таълим олган. Ҳозирда Озарбайжон миллий фанлар академиясининг иқтисодиёт университетида илмий ходим, Озарбайжон Коорпарация университетининг “Иқтисодий назария” кафедрасида ўқитувчи сифатида фаолият юритади. Иқтисод фанлари доктори.
Расмия Собир Озарбайжон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси. “Қамалган сукунат”, “Рангсиз кўз ёшлар”, “Унутдинг мени”, “Соҳилсиз одам” номли шеърий китоблар муаллифи. Шоиранинг шеърлари хорижий мамлакатларда чоп этилган.
* * *
Билсанг эди, йўқлигингда
Нелар бўлганин, онам.
Икки кўзим – икки чашма,
Қуриди соғинчим ҳам.
Қайтишни билмаган йўллар
Сабримизни ёриб чиқди.
Қоп-қора шамоллар эсди,
Юрт ичида бир ўчоқнинг
Сенсиз кўзи сўнди чак-чак,
Тескари айланди фалак.
Бундай айтилмасди ўлан,
Сен тўйимда бўлмадинг, онам.
Мен эса бахтли бўлмадим.
ҚЎРҚУВ
Ҳар бир ўтин хотирасида
Қўрқув бор,
Ўчмоқ қўрқувси.
Ҳар бир кетган йўлнинг сўнгида
Қўрқув бор,
Қайтмоқ қўрқувси.
Ҳар бир танҳоликнинг жонида
Қўрқув бор,
Суянмоқ қўрқувси.
Ҳар бир уйқу ичкарисида
Қўрқув бор,
Уйғонмоқ қўрқувси.
Ҳар бир бошланғич иш ёдида
Қўрқув бор,
Сўнгига етмоқ қўрқувси.
Менинг жон-жонимда
Қўрқув бор,
Аввал сени,
Сўнгра ўзимни
Йўқотиб қўймоқ қўрқувси.
ЎТАР
Кўп қувонма, бу ёзларга
Умр сўнгги қишдан ўтар.
Дақиқалар, кунлар, йиллар
Ҳаммаси бир ёшдан ўтар.
Бу дунёни сен ҳам тани,
Иложи йўқ, ўлим тутар.
Бу фалакнинг бор фармони –
Не қилсанг-да тошдан ўтар.
МЕН ШУ ЕРДАМАН
Мен шу ердаман –
Бўлишим керак ерда.
Фалакдан келадиган
Ҳар турли балони кутяпман.
Мен шу ердаман –
Ернинг устида,
Қайғулар ортидан
“Кўп шукур” дейман.
Мен шу ердаман –
Умидларим-ла
Минг бир тилак билан оввора.
Мен шу ердаман –
Умр исмли
Бир қўрқувнинг ичида
Сарфлаяпман севинчларимни,
Ва сизларга қичқиряпман
Сиз, Сиз, қаердасиз,
Яшамаган гўзал кунларим?!
ҚОЛМАДИ
Йилларимни кузатдим,
На ёз, на қишим қолмади.
Нимам бўлса – харжлаб бўлдим,
Умримда ёшим қолмади.
Ўлдириб, сўнг дафн этдим,
Сўнгра ўзимни овутдим.
Кечир, сени ҳам унутдим,
Эски дарддошим қолмади.
Кўзимдан ҳам қочди уйқум,
Кўкда булут йиғлар юм-юм.
Осмонларга чиқди руҳим –
Ер билан ишим қолмади.
БУ ЮРАК
Умрим – куним қуш қанотли,
Қисматим ҳам баъзан тотли.
Келмас эдим Ҳаёт отли –
Театрга боқиб кетсам.
Дард боғчасидир бу юрак,
Ҳам қаттиққўл, баъзан ипак,
Айриларкан жон на керак –
Қўлларини сиқиб кетсам.
Ўлимни сақлади кўз-қош,
Кетаётган умр талош.
Бўйнимга тақиб харсангтош,
Сувда оғир оқиб кетсам.
Умрим бўйи ўйлаяпман,
ўам либосин киймаяпман,
Ўлим келса билмаяпман –
Қай тарафдан чиқиб кетсам.
КЎК ЮЗИНИНГ ТОШИ ОҒИР
Бу ёш кўзимга сиғмайди,
Кўзларимнинг ёши оғир.
Фалакка чангги чиқмайди,
Ҳаётимнинг боши оғир.
Ичи қуруқ, чўлу ташим
Кўз ёшимдан намланишим.
Тақдирдан мактуб олишим –
Бу умрнинг қиши оғир.
Йўлим қара, бу тош нима?
Бу баҳор не, бу қиш нима?
Фалак сақлашни билмади,
Кўк юзини тоши оғир.
ҲАЁТ – ИККИНЧИ РАҚАММИШ
Узоқдан боққан фалакнинг
Кўзи ёлғиз менга тушди.
Нечун ўзининг дардини
Менинг уст-бошимга бичди?
Еб-ичганим фақат ғаммиш,
Ярми қуруқ, ярми наммиш.
Ҳаёт – иккинчи рақаммиш,
Жаҳонимни сиқиб ичди.
На умидим, дил тўлмади,
Экканимни ер ўрмади.
Кўзларим боқиб кўрмади –
Умр қай тарафдан ўтди.
ДУНЁНИНГ ҲАР ТАРАФИДА
Дунёнинг ҳар тарафида
Булутлар бир хилдир,
Ёмғирлар бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Қуёш бир хил,
Иссиғи бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Кўк юзи бир хилдир,
Юлдузлар бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Тақдирлар бир хил,
Севинч бошқадир.
Дунёнинг ҳар тарафида
Замон бир хил,
Вақт бошқа-бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Ватан бир хил,
Ватандош бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Оналар бир хилдир,
Авлодлар бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Саволлар бир хилу
Жавоблар бошқа.
Дунёнинг ҳар тарафида
Бир хиллик бир хилдир,
Фарқлилик бошқа.
* * *
Вақтнинг ортидан қарайман,
Юк ташир чарчаган кемалар –
Бу соҳилдан нариги соҳилга.
Ҳорғинман мен ҳам –
Елкамдаги дард юки оғир.
ўурбатга кетган кема,
Менинг туғма дард юкларимни
Ташиб берасанми туширмай –
Бу соҳилдан нарги соҳилга.
Озарбайжон тилидан Хосият РУСТАМОВА таржимаси
УЙҚУДАДИР
Бу дунёдан оқиб кетган,
Сувлар кўзимда тин олар.
Чертма қалбим қопқасини —
Ётган умидлар уйғонар.
Уйғониб қолар тилаклар,
Севги сендан олар ўчин.
Муҳаббат ғам денгизидир,
Истакларим — оч балиқчи*.
Ташқарида шамол эсар,
Гулу чечак қўрқувдадир.
Бу ҳаётда кўрганларим —
Ҳамма нарса уйқудадир…
* Оч балиқчи — Чағалай назарда тутилмоқда
АЁЛ ҚЎЛЛАРИ
Ўхшар ҳар баҳорда
Дарахтда бўртган япроққа
Аёл қўллари.
Ғуж-ғуж гуллар
Япроқ ёзар
Ва тўкилар тупроққа.
Ер юзининг айбларин беркитар
Аёл қўллари.
Тўкилар тупроқнинг юзига,
Бу ҳолдан ёйилиб кулади тупроқ.
Ҳар баҳор одамзоднинг соддалигидан
Кулиб юборади тоғ.
«Хуршид Даврон кутубхонаси»нинг изоҳи: Таржимоннинг ёки шеър тақдим қилинган веб-саҳифа муҳаррирининг айбими,билмадим, мазкур шеърда «Ғуж-ғуж гуллар» сатри «Ғиж-ғиж гуллар» тарзида, яъни хатолик билан берилган. Дарахтдаги ғунчаларнинг зич очилгани «Ғуж-ғуж» бўлади, «Ғиж-ғиж» эса «ғиж-ғиж қилмоқ», яъни «ғижирламоқ», «ғижирлаб товуш чиқармоқ» маъносида келади. Шу сабабдан мазкур сатр ва бошқа бир сатрлар таҳрир қилинди.
БИР НУҚТАДА
Бир нуқтада бирлашади
Ҳамма нарса —
Бор орзу,
Бор хаёл,
Бор севги.
Шу бир нуқта энг сўнгги бекат,
Истасанг, қишлоққа бор,
Ё истасанг, ерга бот.
Бир нуқтадан бошланиб,
Бир нуқтада битажак ҳаёт.
ҲЕЧ НАРСА
Ҳеч бир нарса қилмаслик керак,
На севмоқлик,
На нафрат этмоқ.
Ҳеч бир нарса қилмаслик керак,
На ёдда тутмоқ
Ва на унутмоқ.
Ҳеч бир нарса қилмаслик керак,
На яшамоқ
Ва яна ўлмоқ.
Фақат ёлғиз кўкка талпиниб,
Сайр этмоқ
Ва яна зарур
Соғинмоқ,
Соғинмоқ,
Соғинмоқ…
Озарбайжон тилидан Севинч НОРҚОБИЛОВА таржимаси
Mutaxassisligiga ko’ra iqtisodchi olim bo’lmish Rasmiya Sobir bugungi ozarbayjon she’riyati daftariga nomi bitilgan shoira hamdir. Uning ijodi ham mumtoz adabiyot, ham yangi davr she’riyati zaminidan quvvat olib barg yozgan. Shoiraning ilk bor o’zbek tiliga tarjima qilingan she’rlari bilan tanishing.
Rasmiya SOBIR
SHE’RLAR
Rasmiya Sobir (Ashrapova Rasmiya Sobir qizi) 1973 yili Ozarbayjonning Masalli tumanining Arkivan qasabasida tug’ilgan. Inshoot muhandislari universitetida iqtisodchi-muhandislik ixtisosligi bo’yicha ta’lim olgan. Hozirda Ozarbayjon milliy fanlar akademiyasining iqtisodiyot universitetida ilmiy xodim, Ozarbayjon Koorparatsiya universitetining “Iqtisodiy nazariya” kafedrasida o’qituvchi sifatida faoliyat yuritadi. Iqtisod fanlari doktori.
Rasmiya Sobir Ozarbayjon Yozuvchilar uyushmasi a’zosi. “Qamalgan sukunat”, “Rangsiz ko’z yoshlar”, “Unutding meni”, “Sohilsiz odam” nomli she’riy kitoblar muallifi. Shoiraning she’rlari xorijiy mamlakatlarda chop etilgan.
* * *
Bilsang edi, yo’qligingda
Nelar bo’lganin, onam.
Ikki ko’zim – ikki chashma,
Quridi sog’inchim ham.
Qaytishni bilmagan yo’llar
Sabrimizni yorib chiqdi.
Qop-qora shamollar esdi,
Yurt ichida bir o’choqning
Sensiz ko’zi so’ndi chak-chak,
Teskari aylandi falak.
Bunday aytilmasdi o’lan,
Sen to’yimda bo’lmading, onam.
Men esa baxtli bo’lmadim.
QO’RQUV
Har bir o’tin xotirasida
Qo’rquv bor,
O’chmoq qo’rquvsi.
Har bir ketgan yo’lning so’ngida
Qo’rquv bor,
Qaytmoq qo’rquvsi.
Har bir tanholikning jonida
Qo’rquv bor,
Suyanmoq qo’rquvsi.
Har bir uyqu ichkarisida
Qo’rquv bor,
Uyg’onmoq qo’rquvsi.
Har bir boshlang’ich ish yodida
Qo’rquv bor,
So’ngiga yetmoq qo’rquvsi.
Mening jon-jonimda
Qo’rquv bor,
Avval seni,
So’ngra o’zimni
Yo’qotib qo’ymoq qo’rquvsi.
O’TAR
Ko’p quvonma, bu yozlarga
Umr so’nggi qishdan o’tar.
Daqiqalar, kunlar, yillar
Hammasi bir yoshdan o’tar.
Bu dunyoni sen ham tani,
Iloji yo’q, o’lim tutar.
Bu falakning bor farmoni –
Ne qilsang-da toshdan o’tar.
MEN SHU YERDAMAN
Men shu yerdaman –
Bo’lishim kerak yerda.
Falakdan keladigan
Har turli baloni kutyapman.
Men shu yerdaman –
Yerning ustida,
Qayg’ular ortidan
“Ko’p shukur” deyman.
Men shu yerdaman –
Umidlarim-la
Ming bir tilak bilan ovvora.
Men shu yerdaman –
Umr ismli
Bir qo’rquvning ichida
Sarflayapman sevinchlarimni,
Va sizlarga qichqiryapman
Siz, Siz, qaerdasiz,
Yashamagan go’zal kunlarim?!
QOLMADI
Yillarimni kuzatdim,
Na yoz, na qishim qolmadi.
Nimam bo’lsa – xarjlab bo’ldim,
Umrimda yoshim qolmadi.
O’ldirib, so’ng dafn etdim,
So’ngra o’zimni ovutdim.
Kechir, seni ham unutdim,
Eski darddoshim qolmadi.
Ko’zimdan ham qochdi uyqum,
Ko’kda bulut yig’lar yum-yum.
Osmonlarga chiqdi ruhim –
Yer bilan ishim qolmadi.
BU YURAK
Umrim – kunim qush qanotli,
Qismatim ham ba’zan totli.
Kelmas edim Hayot otli –
Teatrga boqib ketsam.
Dard bog’chasidir bu yurak,
Ham qattiqqo’l, ba’zan ipak,
Ayrilarkan jon na kerak –
Qo’llarini siqib ketsam.
O’limni saqladi ko’z-qosh,
Ketayotgan umr talosh.
Bo’ynimga taqib xarsangtosh,
Suvda og’ir oqib ketsam.
Umrim bo’yi o’ylayapman,
o’am libosin kiymayapman,
O’lim kelsa bilmayapman –
Qay tarafdan chiqib ketsam.
KO’K YUZINING TOSHI OG’IR
Bu yosh ko’zimga sig’maydi,
Ko’zlarimning yoshi og’ir.
Falakka changgi chiqmaydi,
Hayotimning boshi og’ir.
Ichi quruq, cho’lu tashim
Ko’z yoshimdan namlanishim.
Taqdirdan maktub olishim –
Bu umrning qishi og’ir.
Yo’lim qara, bu tosh nima?
Bu bahor ne, bu qish nima?
Falak saqlashni bilmadi,
Ko’k yuzini toshi og’ir.
HAYOT – IKKINCHI RAQAMMISH
Uzoqdan boqqan falakning
Ko’zi yolg’iz menga tushdi.
Nechun o’zining dardini
Mening ust-boshimga bichdi?
Yeb-ichganim faqat g’ammish,
Yarmi quruq, yarmi nammish.
Hayot – ikkinchi raqammish,
Jahonimni siqib ichdi.
Na umidim, dil to’lmadi,
Ekkanimni yer o’rmadi.
Ko’zlarim boqib ko’rmadi –
Umr qay tarafdan o’tdi.
DUNYONING HAR TARAFIDA
Dunyoning har tarafida
Bulutlar bir xildir,
Yomg’irlar boshqa.
Dunyoning har tarafida
Quyosh bir xil,
Issig’i boshqa.
Dunyoning har tarafida
Ko’k yuzi bir xildir,
Yulduzlar boshqa.
Dunyoning har tarafida
Taqdirlar bir xil,
Sevinch boshqadir.
Dunyoning har tarafida
Zamon bir xil,
Vaqt boshqa-boshqa.
Dunyoning har tarafida
Vatan bir xil,
Vatandosh boshqa.
Dunyoning har tarafida
Onalar bir xildir,
Avlodlar boshqa.
Dunyoning har tarafida
Savollar bir xilu
Javoblar boshqa.
Dunyoning har tarafida
Bir xillik bir xildir,
Farqlilik boshqa.
* * *
Vaqtning ortidan qarayman,
Yuk tashir charchagan kemalar –
Bu sohildan narigi sohilga.
Horg’inman men ham –
Yelkamdagi dard yuki og’ir.
o’urbatga ketgan kema,
Mening tug’ma dard yuklarimni
Tashib berasanmi tushirmay –
Bu sohildan nargi sohilga.
Ozarbayjon tilidan Xosiyat RUSTAMOVA tarjimasi
UYQUDADIR
Bu dunyodan oqib ketgan,
Suvlar ko’zimda tin olar.
Chertma qalbim qopqasini —
Yotgan umidlar uyg’onar.
Uyg’onib qolar tilaklar,
Sevgi sendan olar o’chin.
Muhabbat g’am dengizidir,
Istaklarim — och baliqchi*.
Tashqarida shamol esar,
Gulu chechak qo’rquvdadir.
Bu hayotda ko’rganlarim —
Hamma narsa uyqudadir…
* Och baliqchi — Chag’alay nazarda tutilmoqda
AYOL QO’LLARI
O’xshar har bahorda
Daraxtda bo’rtgan yaproqqa
Ayol qo’llari.
G’uj-g’uj gullar
Yaproq yozar
Va to’kilar tuproqqa.
Yer yuzining ayblarin berkitar
Ayol qo’llari.
To’kilar tuproqning yuziga,
Bu holdan yoyilib kuladi tuproq.
Har bahor odamzodning soddaligidan
Kulib yuboradi tog’.
«Xurshid Davron kutubxonasi»ning izohi: Tarjimonning yoki she’r taqdim qilingan veb-sahifa muharririning aybimi,bilmadim, mazkur she’rda «G’uj-g’uj gullar» satri «G’ij-g’ij gullar» tarzida, ya’ni xatolik bilan berilgan. Daraxtdagi g’unchalarning zich ochilgani «G’uj-g’uj» bo’ladi, «G’ij-g’ij» esa «g’ij-g’ij qilmoq», ya’ni «g’ijirlamoq», «g’ijirlab tovush chiqarmoq» ma’nosida keladi. Shu sababdan mazkur satr va boshqa bir satrlar tahrir qilindi.
BIR NUQTADA
Bir nuqtada birlashadi
Hamma narsa —
Bor orzu,
Bor xayol,
Bor sevgi.
Shu bir nuqta eng so’nggi bekat,
Istasang, qishloqqa bor,
YO istasang, yerga bot.
Bir nuqtadan boshlanib,
Bir nuqtada bitajak hayot.
HECH NARSA
Hech bir narsa qilmaslik kerak,
Na sevmoqlik,
Na nafrat etmoq.
Hech bir narsa qilmaslik kerak,
Na yodda tutmoq
Va na unutmoq.
Hech bir narsa qilmaslik kerak,
Na yashamoq
Va yana o’lmoq.
Faqat yolg’iz ko’kka talpinib,
Sayr etmoq
Va yana zarur
Sog’inmoq,
Sog’inmoq,
Sog’inmoq…
Ozarbayjon tilidan Sevinch NORQOBILOVA tarjimasi
Manba: «Kitob dunyosi» gazetasi va «Siz uchun» veb-sahifasi
