Шеър завқини, унинг юракда уйғотган ҳаяжонини шарҳлаш, тушунтириш ноилож ва қийин. Шеър — инсон руҳининг сирли жумбоғидир. Ўринли ўхшатиш, фавқулодда топилган таққослашлар дафъатан туйғу-ҳиссиётларни тўлқинлантириб, хаёл-тасаввур кенгликларини чақмоқ каби ёритади.
Ҳалима АҲМАД
ТУН ҚАЛБИДА МАЪЮС КУЙ ОҚАР ЭДИ
Ҳалима Аҳмедова – 1960 йил 1 октябрда Бухоро вилояти (ҳозирги Навоий вилояти) Қизилтепа туманидаги Пўлот қилоғида таваллуд топган. 1983 йилда ТошДУ (ҳозирги ЎзМУ)нинг филология факултетини тамомлаган. Шоиранинг илк китоби 1986 йили “Кўзимнинг тили” номи билан чоп этилган. Кейинчалик 1987 йили “Тунги марваридгуллар”, 1996 йили “Эрк даричаси”. 2005 йили “Тийрамоҳ”, 2007 йили “Афсун”, 2008 йили “Умид сояси”, 2011 йили “Нигоҳ қибласи”, 2012 йили “Шафақ ибодати” сингари китоблари нашр этилган.
Ишқ рангги
Шовуллайди боғлар қалби нотинч исёнкор
Ва олисда лопиллайди чироқ шуъласи.
Борлиқ кўнглин топтаётган тун қадамида
Ёрилади аллақандай сирлар яраси.
Мен уйғоқман. Деразамни ялар изғирин,
Юрагимни титкилайди соат миллари.
Кўп беҳузур бўлар кўнглим вақт овозидан
Ва ўйлайман, бахтлимидим анча илгари?
Бахтлимидим, о, нақадар бачкана бу сўз
Ва хотира ортидаги тундай ноаён.
Чалкаштирдим ҳаётимни бегона йўлда,
Гарчи уфқ орзулари эди бепоён.
Ғижирлайди дарахтларнинг қовурғалари,
Музлаб қолган ой сояси синиб тушади.
Изғиринли тун ичида тентираб юрган
Умидсиз нур толасидан дил увушади…
…Қайси кундир чорраҳада жавдираб турган –
Болакайнинг кўзидаги қўрқувда эдим.
Гарчи умрим бир нотаниш йўлларда кечди,
Ҳар бир лаҳза армон севган орзуда эдим.
Мен уйғоқман, изғиринли шамоллар билан,
Қонимда муз хандасини сезаман такрор.
Гўё менинг вужудимда ўзга бир одам,
Нафас олар, судралади бемордан-бемор.
Яна, яна илдамлайди соат миллари
Ва етаклар телба руҳим қайси томонга?
Ғижимланган хотиралар нигоҳи билан
Мактуб ёзиб жўнатаман олис осмонга
Ишонаман, бир кун менга жавоб келади,
Лайлакқорлар ёхуд ёмғир шивирлашида
Ахир, менинг қисматимнинг зеру забари
Таҳрир этиб қўйилганку унинг аршида.
Ва биламан, мен учун ҳам аталган кун бор,
Бахту бахтсизликдан айро шаффоф кун.
Фақат ҳозир не учундир дилгирман жуда,
Фақат ҳозир не учундир юрагим юпун.
Аммо, ҳозир енгилсам гар, ютқазсам агар,
Қайда қолар менинг ўша Ҳалималигим.
Ва Ҳақ менга ишонган шу қисмат олдида,
Ҳақиқат, айт, менга, ахир, ким бўламан, ким?
Ва ҳайдашим керак қондан умидсизликни,
Кет деб, айтай ичимдаги мажҳул беморга.
Кўнглим тутай ўқигин деб, ошиқ сингари,
Кўкдан келган жавоб ёмғир ё лайлак қорга,
Янги бир куй излагайман ишқ қўшиғига,
Болалигу ёшлик завқи қўшилган наво.
Токи, менинг ҳар бир куним, ҳар бир лаҳзамни,
Ошиқ этсин тўлқинига илоҳий дарё….
(Сезаяпман), зумрад ҳислар келаяпти соғинч юртидан,
Қиш туни ҳам тек қотди ва тишлади лабин.
Нимагадир зориқдими титраб қўйди бир,
Ошиқликдан айро тушган бечора қалбим?
Эй, сен мени сўлим кунлар ёдига тортган
Соғинчингни асраганман айтмай бировга.
Мен ҳаётни севаяпман, исиниб бу тун,
Қачонлардир юрагингда ёнган оловга.
Зумрад ҳислар, ўтган кунлар ҳурмати учун
Тунни моҳир пайвандчидай улайман тонгга
Ва шодликнинг борлигига имон келтириб,
Бу дунёни бўягайман ишқ деган рангга.
* * *
Куйган булутлардек куйди нимадир,
Нимадир ғижимлаб отди жонимни.
Ва сўнгра армонга ўхшаган ҳаво
Ўраб олаверди тўрт томонимни.
Теграмда судралиб юрар эди вақт,
Гўёки сайдини пойлаган сайёд.
Умримни совурган хоин дўст каби
Мендан кўзин олиб қочарди ҳаёт.
Ўйладим, наҳотки, тугади бари,
Наҳотки, мен шундай топаман якун?
Ташқарида эса эски ковушда
Боғларни кезарди қайғузода тун.
Тиниқ эшитиларди олис самода –
Исмсиз юлдузнинг шивирлагани.
Ва мавҳум афсунга тўлиб тошарди –
Муҳаббатсиз ойнинг тилло лагани.
Жонимни кафтимга олиб титрадим
Ва нажот истадим одам наслидан.
Куйган умид ҳиди уфурди бирдан,
Кўнгилнинг қаҳратон деган фаслидан.
Мен чиқдим, ўзимдан отилиб чиқдим,
Армон ҳаволари кетди титилиб.
Ташқарида дарахтларнинг юраги
Тупроққа қоришган эди йиртилиб.
Тун қалбида маъюс куй оқар эди,
Сездим, жоним фалак тушига кирган
Ва кимдир соғинчнинг нафаси билан
Яна мен томонга дилин ўгирган.
Тентирадим туннинг кўчаларида
Руҳини йўқотган девонасимон.
Сўнгра, нажот истаб қўлларим чўзсам
Бармоғим учига қунишди осмон.
Ҳар бир ҳужайрамда сен эдинг пинҳон,
Ҳар бир нафасимда борлигинг ошкор.
Шунча ишқим билан, шунча ишқ билан,
Оёғинг остида абгорман-абгор.
Бас, қайғу, мен сендан узаман кўнгил
Ва қоронғи тунлар васвасасидан.
Бир либос тикаман кўнглимга бу кеч,
Умид нафасидан, гул нафасидан.
Энди мен нур сари бораман яккаш
Ва қалб титроғини ишққа тикаман.
Кўзим дарчасига урилаётган
Саҳарлар ҳуснидан маст энтикаман.
Гар, ҳозир устимдан куласан ҳаёт,
Минғирлайсан, сендан чиқмайди ёғду.
Қачондир дилингга нурдай югурар,
Жоним ковагида асраган орзу.
Бир куни оломон жунбишда дейди:
“Гарчи тирикликнинг кўчасида қор,
Қаранг, бир телбаваш аёл келаяпти,
Ўнг қўлида қуёш, сўлида баҳор …”
…Орзули тун каби ёришар недир,
Нимадир эркалаб суяр жонимни
Ва сўнгра умидга ўхшаган ҳаво
Чулғаб олаверар тўрт томонимни.
* * *
Бошим айланади, айланади ер,
Шамоллар судрайди тириклик туғин.
Осмон шаффоф қўлин қуёшга чаяр,
Кўзларимга экиб соғинч уруғин.
Бинафшаранг умид соясида жим
Мизғийман, тушимга киради ҳаёт
Ва ногирон кўнгил васвасасида
Кимдир эснаганча мени этар ёд.
Уйғониб боқаман, рангсиз мавога,
Боқаман, умидсиз, абгор, беилинж.
Фақат олти томон сукутин бузиб,
Кўзларимда маъюс шивирлар соғинч.
Биламан, бу сенинг нафис шивиринг,
Мани ёлғонлардан этгувчи айро
Ва ҳислар тўлқинин мавжлантирувчи
Биламан, бу сенинг соғинчинг, Худо!
Аммо, мен қаердан, қаерга келдим,
Билмайман, қай фасл домонидаман?!
Гоҳ ғамнинг энг чуқур қудуғидаю
Баъзан беҳушликнинг осмонидаман.
Кимга қараб келдим, кимдан кетаяпман,
Нечун орзуларим ғарибдан-ғариб?
Баҳорлар оёғи остида гўё
Ётибман, узилган баргдай сарғайиб.
Қандайдир аланга жоним ичида
Ловуллар, чирсиллар девонасимон.
Жонимни қақшатган шу алангага
Художон хиёнат қилдим мен қачон?
Бугун унутилган ўтмишман, балки
Хаёлим сиғмайди ҳеч битта рангга
Мудроқ босган эски боғдайин жимман,
Жонимда куйлайди фақат аланга.
Раббим, чарчаганман. Ва соғинганман,
Кенглик нафасини, ёмғир сасини.
Олиб кетсин айтган ўша одамга
Жонимга яширган алангасини.
Бошим айланади, айланади ер…
Манба: «Шарқ юлдузи» журнали веб-саҳифаси
Halima AHMAD
TUN QALBIDA MA’YUS KUY OQAR EDI
Halima Ahmedova – 1960 yil 1 oktyabrda Buxoro viloyati (hozirgi Navoiy viloyati) Qiziltepa tumanidagi Po’lot qilog’ida tavallud topgan. 1983 yilda ToshDU (hozirgi O’zMU)ning filologiya fakultetini tamomlagan. Shoiraning ilk kitobi 1986 yili “Ko’zimning tili” nomi bilan chop etilgan. Keyinchalik 1987 yili “Tungi marvaridgullar”, 1996 yili “Erk darichasi”. 2005 yili “Tiyramoh”, 2007 yili “Afsun”, 2008 yili “Umid soyasi”, 2011 yili “Nigoh qiblasi”, 2012 yili “Shafaq ibodati” singari kitoblari nashr etilgan.
Ishq ranggi
Shovullaydi bog’lar qalbi notinch isyonkor
Va olisda lopillaydi chiroq shu’lasi.
Borliq ko’nglin toptayotgan tun qadamida
Yoriladi allaqanday sirlar yarasi.
Men uyg’oqman. Derazamni yalar izg’irin,
Yuragimni titkilaydi soat millari.
Ko’p behuzur bo’lar ko’nglim vaqt ovozidan
Va o’ylayman, baxtlimidim ancha ilgari?
Baxtlimidim, o, naqadar bachkana bu so’z
Va xotira ortidagi tunday noayon.
Chalkashtirdim hayotimni begona yo’lda,
Garchi ufq orzulari edi bepoyon.
G’ijirlaydi daraxtlarning qovurg’alari,
Muzlab qolgan oy soyasi sinib tushadi.
Izg’irinli tun ichida tentirab yurgan
Umidsiz nur tolasidan dil uvushadi…
…Qaysi kundir chorrahada javdirab turgan –
Bolakayning ko’zidagi qo’rquvda edim.
Garchi umrim bir notanish yo’llarda kechdi,
Har bir lahza armon sevgan orzuda edim.
Men uyg’oqman, izg’irinli shamollar bilan,
Qonimda muz xandasini sezaman takror.
Go’yo mening vujudimda o’zga bir odam,
Nafas olar, sudraladi bemordan-bemor.
Yana, yana ildamlaydi soat millari
Va yetaklar telba ruhim qaysi tomonga?
G’ijimlangan xotiralar nigohi bilan
Maktub yozib jo’nataman olis osmonga
Ishonaman, bir kun menga javob keladi,
Laylakqorlar yoxud yomg’ir shivirlashida
Axir, mening qismatimning zeru zabari
Tahrir etib qo’yilganku uning arshida.
Va bilaman, men uchun ham atalgan kun bor,
Baxtu baxtsizlikdan ayro shaffof kun.
Faqat hozir ne uchundir dilgirman juda,
Faqat hozir ne uchundir yuragim yupun.
Ammo, hozir yengilsam gar, yutqazsam agar,
Qayda qolar mening o’sha Halimaligim.
Va Haq menga ishongan shu qismat oldida,
Haqiqat, ayt, menga, axir, kim bo’laman, kim?
Va haydashim kerak qondan umidsizlikni,
Ket deb, aytay ichimdagi majhul bemorga.
Ko’nglim tutay o’qigin deb, oshiq singari,
Ko’kdan kelgan javob yomg’ir yo laylak qorga,
Yangi bir kuy izlagayman ishq qo’shig’iga,
Bolaligu yoshlik zavqi qo’shilgan navo.
Toki, mening har bir kunim, har bir lahzamni,
Oshiq etsin to’lqiniga ilohiy daryo….
(Sezayapman), zumrad hislar kelayapti sog’inch yurtidan,
Qish tuni ham tek qotdi va tishladi labin.
Nimagadir zoriqdimi titrab qo’ydi bir,
Oshiqlikdan ayro tushgan bechora qalbim?
Ey, sen meni so’lim kunlar yodiga tortgan
Sog’inchingni asraganman aytmay birovga.
Men hayotni sevayapman, isinib bu tun,
Qachonlardir yuragingda yongan olovga.
Zumrad hislar, o’tgan kunlar hurmati uchun
Tunni mohir payvandchiday ulayman tongga
Va shodlikning borligiga imon keltirib,
Bu dunyoni bo’yagayman ishq degan rangga.
* * *
Kuygan bulutlardek kuydi nimadir,
Nimadir g’ijimlab otdi jonimni.
Va so’ngra armonga o’xshagan havo
O’rab olaverdi to’rt tomonimni.
Tegramda sudralib yurar edi vaqt,
Go’yoki saydini poylagan sayyod.
Umrimni sovurgan xoin do’st kabi
Mendan ko’zin olib qochardi hayot.
O’yladim, nahotki, tugadi bari,
Nahotki, men shunday topaman yakun?
Tashqarida esa eski kovushda
Bog’larni kezardi qayg’uzoda tun.
Tiniq eshitilardi olis samoda –
Ismsiz yulduzning shivirlagani.
Va mavhum afsunga to’lib toshardi –
Muhabbatsiz oyning tillo lagani.
Jonimni kaftimga olib titradim
Va najot istadim odam naslidan.
Kuygan umid hidi ufurdi birdan,
Ko’ngilning qahraton degan faslidan.
Men chiqdim, o’zimdan otilib chiqdim,
Armon havolari ketdi titilib.
Tashqarida daraxtlarning yuragi
Tuproqqa qorishgan edi yirtilib.
Tun qalbida ma’yus kuy oqar edi,
Sezdim, jonim falak tushiga kirgan
Va kimdir sog’inchning nafasi bilan
Yana men tomonga dilin o’girgan.
Tentiradim tunning ko’chalarida
Ruhini yo’qotgan devonasimon.
So’ngra, najot istab qo’llarim cho’zsam
Barmog’im uchiga qunishdi osmon.
Har bir hujayramda sen eding pinhon,
Har bir nafasimda borliging oshkor.
Shuncha ishqim bilan, shuncha ishq bilan,
Oyog’ing ostida abgorman-abgor.
Bas, qayg’u, men sendan uzaman ko’ngil
Va qorong’i tunlar vasvasasidan.
Bir libos tikaman ko’nglimga bu kech,
Umid nafasidan, gul nafasidan.
Endi men nur sari boraman yakkash
Va qalb titrog’ini ishqqa tikaman.
Ko’zim darchasiga urilayotgan
Saharlar husnidan mast entikaman.
Gar, hozir ustimdan kulasan hayot,
Ming’irlaysan, sendan chiqmaydi yog’du.
Qachondir dilingga nurday yugurar,
Jonim kovagida asragan orzu.
Bir kuni olomon junbishda deydi:
“Garchi tiriklikning ko’chasida qor,
Qarang, bir telbavash ayol kelayapti,
O’ng qo’lida quyosh, so’lida bahor …”
…Orzuli tun kabi yorishar nedir,
Nimadir erkalab suyar jonimni
Va so’ngra umidga o’xshagan havo
Chulg’ab olaverar to’rt tomonimni.
* * *
Boshim aylanadi, aylanadi yer,
Shamollar sudraydi tiriklik tug’in.
Osmon shaffof qo’lin quyoshga chayar,
Ko’zlarimga ekib sog’inch urug’in.
Binafsharang umid soyasida jim
Mizg’iyman, tushimga kiradi hayot
Va nogiron ko’ngil vasvasasida
Kimdir esnagancha meni etar yod.
Uyg’onib boqaman, rangsiz mavoga,
Boqaman, umidsiz, abgor, beilinj.
Faqat olti tomon sukutin buzib,
Ko’zlarimda ma’yus shivirlar sog’inch.
Bilaman, bu sening nafis shiviring,
Mani yolg’onlardan etguvchi ayro
Va hislar to’lqinin mavjlantiruvchi
Bilaman, bu sening sog’inching, Xudo!
Ammo, men qaerdan, qaerga keldim,
Bilmayman, qay fasl domonidaman?!
Goh g’amning eng chuqur qudug’idayu
Ba’zan behushlikning osmonidaman.
Kimga qarab keldim, kimdan ketayapman,
Nechun orzularim g’aribdan-g’arib?
Bahorlar oyog’i ostida go’yo
Yotibman, uzilgan bargday sarg’ayib.
Qandaydir alanga jonim ichida
Lovullar, chirsillar devonasimon.
Jonimni qaqshatgan shu alangaga
Xudojon xiyonat qildim men qachon?
Bugun unutilgan o’tmishman, balki
Xayolim sig’maydi hech bitta rangga
Mudroq bosgan eski bog’dayin jimman,
Jonimda kuylaydi faqat alanga.
Rabbim, charchaganman. Va sog’inganman,
Kenglik nafasini, yomg’ir sasini.
Olib ketsin aytgan o’sha odamga
Jonimga yashirgan alangasini.
Boshim aylanadi, aylanadi yer…
Manba: «Sharq yulduzi» jurnali veb-sahifasi
