Ҳамза ўз ижодини анъанавий лирик шеърлар — ғазаллар ёзишдан бошлади. У «Ниҳоний» (яширин, махфий маъноларини билдиради) тахаллусида ижод қилди ва 1905-1914 йилларда ушбу тахаллусда яратган шеърларини тўплаб, «Девони Ниҳоний»ни тузди. Девонга шоирнинг 177 шеъри киритилган бўлиб, улардан 150 таси ғазал, қолганлари маснавий, мураббаъ, мухаммас, мусаддас ва 1 мактубдан ташкил топган; булардан 165 та шеър ўзбек тилида, 10 та шеър форс-тожик тилида, 2 та шеър ўзбек ва рус тилида ширу-шакар жанрида ёзилган.

Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий
ҒАЗАЛЛАР
Ўзбек ва форс тилларида

БЎЛМАСАМ БЎЛМАС

Манам Мажнун беҳуддек гадолар бўлмасам бўлмас,
Кийиб жанда, қулоҳ, ғамда адолар бўлмасам бўлмас.

Нетай бир шўхи золимга бўлибман мубтало охир,
Нетай солган жафосига ризолар бўлмасам бўлмас.

Қизил гулдек юзини орзусида қилиб афғон,
Саҳарлар андалибдек пур наволар бўлмасам бўлмас.

Агар жоно қиё боқса кўриб Адҳам каби васлин,
Йўлида хону мондан мосуволар бўлмасам бўлмас.

Етар не қасд этарсам кўҳикан Фарҳод амсоли,
Жафоси бирла аввал ошнолар бўлмасам бўлмас.

Тараҳҳум айламас деб, биргина уммед узмасдан,
Керак бўлса азиз жондан жудолар бўлмасам бўлмас.

Ниҳоний дардини пинҳон тутарга чора йўқ асло,
Бўлиб афсона ишқида гадолар бўлмасам бўлмас.

БИР КЕЛУБ КЕТСУН

Сабо арзимни еткур, моҳитобон бир келуб кетсун,
Тамоми ҳусн элининг шоҳи-султон, бир келуб кетсун.

Тутарга бир дами суҳбат асиру нотовон бирлан,
Дариғ тутмай нигорим бўлса имкон, бир келуб кетсун.

Неча кундан бери кўрсатмайин васлин соғинтурди,
Тараҳҳум айласун ул шўхи жонон, бир келуб кетсун…

Қафас ичра всирам андалибдек доғи ҳажридан,
Агар бир марҳамат қилса гулистон, бир келуб кетсун.

Ва ё қилмоқ эса қурбон бу зулму кори боридан,
Олиб қўлига ханжар марди майдон, бир келуб кетсун.

Фироқи фирқатидан етди бошим бистари ғамга,
Кўрарга ул ҳакими кобилистон бир келуб кетсун.

Кетуб тандан мадорим, гул юзим чун заъфарон ўлди,
Дилимни қуввати, дардимга дармон, бир келуб кетсун.

Агарчи мандан ўтган бўлса ҳар саҳву хато дилдор,
Кечурсин, товба қилдим, юз пушаймон бир келуб кетсун.

Ниҳонийга неча аҳду вафолар боғлаган эрди,
Дегил кўп қилмасун аҳдини ёлғон бир келуб кетсун.

БИР МАҲЛИҚО

Жаҳонда сан каби бир маҳлиқо қайтуб бино бўлмас,
Вале бўлган билан сандек қади мавзун фано бўлмас.

Кўриб келдим тамоми моҳипайкар дилраболарни,
Санингдек оқилу доноу бошарму ҳаё бўлмас.

Агар минг йил умр берса худойи ломакон анга,
Ёзар бўлса кеча-кундуз сани васфинг адо бўлмас.

Гаҳи чиқсанг ҳарамдан ғамза бирлан юз очиб, жоно,
Иложи йўқ эрур кўрган киши то мубтало бўлмас.

Гулистонлар аро товус каби юрсанг хиром айлаб,
Қаю гул ўйласам нозук қадингга ошно бўлмас.

Босиб юз ноз ила гар сайри бозор айласанг ногаҳ
Қолурким фурқатиигда бўлса минг жони фидо бўлмас.

Бўлиб қоим саҳарлар андалиб бечора ҳажрингда,
Чаманда нола айлаб лаҳза васфингдан жудо бўлмас.

Ҳама бўлди асири мубталойи доғи ҳижронинг,
Ва лекин ман каби ҳар ким кўйингда бенаво бўлмас.

Ётарман хок аро тепкай яна бошларга шум ағёр
Бўлак ошиқларинг маича залилу зерупо бўлмас.

Рафиқим кундузи ғам, кеча йўлдошим эрур ҳасрат,
Агар ўлсам кафан ичра аламдан тан суво бўлмас,

Манинг дардимга дармон ахтарур лодон табиб билмас,
Манга ул хоки пойингдан бўлак дору даво бўлмас.

Кел, эй дилбар, чиқарга етди жон, кўрсат жамолингни,
Манга қилган бу зулмингдан сенга ҳеч муддао бўлмас,

Ниҳоний ожизингга кўп жафо қилма, тараҳҳум қил,
Масалдир, икки дил озор эрур, марди худо бўлмас,

ЖОНО

Мани ҳар қанча, жоно, зулм ила ёр этсангиз майли,
Ғариб дил хастани кўп қақшатуб зор этсангиз майли.

Лаҳад тубига боргунча ғамингиз манга ҳамдамдур,
Яна ҳар лаҳзада бинг жабр, озор этсангиз майли.

Олуб аввалда кўнгилни ғуломи боргоҳ айлаб,
Тағофул бирла ташлаб, звдди ҳушёр этсангиз майли.

Бошимни хам қилуб ажз ила ногаҳ бир савол этсам,
Ажаб талхи заҳарлар бирла гуфтор этсангиз майли.

Ўзингиз кўрдингиз аввал муносиб ошноликни,
Яна эски чапонимдан қочуб ор этсангиз майли.

Қиёмат ошно деб бизга қанча ваъдалар айлаб,
Ахири аҳду паймонларни бекор этсангиз майли,

Ётарман хоки турбатда, кўзимда мўлтураб ёшим,
Сиз анда шоду хандон сайри бозор этсангиз майли.

Надур билмам гуноҳим, ҳайрат ичра қолмишам, ҳайҳот,
Тутуб бегоналар илгини рафтор этсангиз майли.

Зулмҳўлиқ, жафожўлиқ сиза эрмас эди одат,
Бўлубон бир йўл ўзга мунча хунбор этсангиз майли.

Раҳмсиз бўлдингиз етмасмуди дарди мусофирлиғ,
Яна боз устига сиз қаҳр этуб хор этсангиз майли.

Ниҳонийдан олинг, жоно, келуб боз интиқомингиз,
Бориб бегоналардан сўнгра хуштор этсангиз майли.

ДАРКОР ЭМАС

Айдим пари манхастага мунча жафо даркор эмас,
Еткай қиё боқмаслиғинг, ортуқ жазо даркор эмас.

Деди кулиб, эй хаста қул, маъшуқ злини ҳўйи шул,
Ким деди бер санга кўнгил, кет можаро даркор эмас.

Дедим: қошинг кўп қорадур, аммо кўзинг маккорадур
Айғил манга кўп қилмасун, афсун-дуо даркор эмас.

Деди: кўзим таън этмагил, мужгон ўқим ўйнатмоғил,
Кўпдир кийикдан маҳрами, сандек адо даркор эмас.

Дсдим: тараҳҳум айлагил, ўлдурмоқа тут ҳавас,
Ишқингда минг ўлган ўзим, ханжар манга даркор эмас.

Деди япа: ошиқ элин ўлдурмоқ ўлган одатим,
Сандек манга жони ширин, қўрқоқ ано даркор эмас.

Дедим: агар минг жон эса, бўлсин фидойи қоматинг,
Мужгон ўқидан ўзгаси бўлса сиро даркор эмас.

Деди: қилич бирла қизил қонинг тўкув номус эмас,
Лекин мижамни титратуб, қилмоқ ижо даркор эмас.

Дедим: ўзим кўнгли ярим, боз устига айлаб ғазаб,
Талхи заҳар гуфтор ила бермоқ сазо даркор эмас.

Деди: кими ошиқ менга, то чекмаса минг дарду ғам,
То ўлмаса ҳижрон ила анга вафо даркор эмас.

Дедим: қалай ағёрлар, ҳар кеча базм айлар сани,
Онларга йўқ таъну фалон, бизга казо даркор эмас.

Деди: агар йўқ тоқатинг солган жафо-ю жаврима,
Кет, қилма бу остонада чуну чаро даркор эмас.

Дедим: кетар бўлсанг бузуб, ул аҳд ила паймонларинг,
Кел, қўй менга ҳам сен каби юзи қаро даркор эмас.

Деди: Ниҳон эрди вафо кўнглида, эй ихлоси йўқ,
Бор эмди сандек менга ҳам бахти қаро даркор эмас.

ЎРГУЛСУН ҚУЛИНГ

Қай куни кўрдимки ман дийдор, ўргулсин қулинг,
Ул замон ўлдум асир афгор ўргулсун қулинг.

Оҳ уриб кетдим ўзимдан қолмади сабру қарор,
Ашки селобим эрур анҳор, ўргулсун қулинг.

Мунча ҳам золим экансан, қайрилуб бир боқмадинг,
Термулиб қолдим йўлингда зор, ўргулсун қулинг.

Мен ўзимча бўлмадим, жоно гирифторинг сани,
Бор экан хилқатда бу асрор, ўлгулсун қулинг.

Раҳм қил, инсоф қил, андак худодан шарм қил,
Берма кўп бечорага озор, ўргулсун қулинг,

Барчага бу ишқ савдоси баробар муғбача,
Қилмагил бечоралардан ор, ўргулсун қулинг…

Найласун ёзмай Ниҳон дардинг, ўзинг бир кўрмаса,
Лйласа арзи дилии изҳор, ўргулсун қулинг.

БУ ФАЛАК

Бу фалак чархини ости бир қизиқ бозор экан,
Ҳар касинг сармояи ғам қўлида тайёр экан.

Лек арзондир машаққат, роҳатин нақди баланд,
Шунчалик айби ҳукмдори ажал маккор экан.

Бегимиз ўлсин тавозеъ пеша бўлса кофидир,
Ҳар эшик очиқ анга давлат эли дилдор экан,

Чашми хўп, боши нигун ҳар бир ҳақиқат ошиқи,
Кўҳна пўш ўлса аёқ остида хасдан хор экан.

Жисми сидқим ҳавзи ҳақлик ичра ботмоз билмадим,
Жоми ҳавзу сувдаму қайсида бир сир бор экан.

Тушса ҳар шайга муҳаббат гарчи ўлсун нописанд,
Толибини наздида гавҳарча қадри бор экан.

Дарди сирринг лоақал қилма вужудингга аён,
Ўз вужудингдан чиқон душман иши душвор экан.

Ҳар хирад аҳлини сўзи бир муаммо гўйё,
Дониш аҳлин пандини рад айламоқ бекор экан…

АЙРИЛМАСУН

Ҳеч ким мендек илоҳи, ёридан айрилмасун,
Муниси ғамхор ўшал дилдоридан айрилмасун.

Орзусига етолмай, топмасин умри хазон,
Мисли булбул вақт ўтуб, гулзоридан айрилмасун.

Меҳр қўйганда кимарса бўлмасун ҳеч бенасиб,
Товуси боғи чаман рафторидан айрилмасун.

Чуғз янглиғ хонавайрон ўлмасун мандек киши,
Чок ўлуб бағри садафдек боридан айрилмасун.

Тири сайёди ажалдан сийнаси мажруҳ ўлуб,
Оҳуйи мушки Хўтан тоторидан айрилмасун.

Айрилуб тан роҳати кўз уйқусида ҳам яна,
Дилбари жони ширин гуфторидан айрилмасун.

Дод дерман термулуб, кўкка боқуб, йўқдур илож,
Душманинг ҳам бир гули рухсоридан айрилмасун.

Борму бир марди худо сийнамга урса ханжари,
То Ниҳон ул раҳмати асроридан айрилмасун.
1911 йил.

ПАРВОНАЛИҒИМДАНДИР

Ишқ ўтига куймоқлиқ парвоналиғимдандир,
Тиғ остида қон кечмоқ қурбоналиғимдандир.

Тун кечалари тинмай бинг сўзу фиғон бирла,
Ғамда умр ўткармоқ ҳижроналиғимдандир.

Мажнун каби бесомон саҳрода ватан тутмоқ,
Кўйинг била халқ ичра афсоналиғимдандир…

Оқ бахти қаро бўлмоқ, ҳасратда адо бўлмоқ,
Ағёр эли рашкида гирёналиғимдандир.

Кўрсам кима арз айлаб, маҳваш, сани дардингни,
Ҳар ерда даво сўрмоқ ҳайроналиғимдандир…

Гул юз чу сомон ўлмоқ ноз ила фироқингдан,
Доим бузулиб кўнгли вайроналиғимдандир.

Хам бўлмоғи қаддимни ғурбатни юки бирлан,
Зулму аламинг бирла ҳамхоналиғимдандир.

АРЗИМНИ АЙТАЙ

Арзимни айтай боди сабога,
Еткур саломим гулгун қабога.

Кўрдум юзингни кетдим ўзимдин,
Тушдим ўшал дам доми қазога.

Оҳим эшутуб тоқат тутолмай,
Тушти малаклар рақси самога.

Ҳажрида йиғлаб бағрим эзилди,
Боқмайди бир йўл ман бенавога.

Аввалда ўтди шумлуқ ўзимдин,
Дедим асиринг қолдим балога.

Бир кўигли қаттиқ золим экансан,
Парвоси йўқдур оҳу навога.

Ушшоқ элини қонини тўкмоқ,
Одат бўлубдур ул бевафога.

Киргай рақибни сўзига доим,
Солгай жафолар ман мубталога.

Бечораларга қилмас тараҳҳум,
Базми муяссар ноошинога.

Билмам на қилса, кечса бу жондан,
Етса бўлурму қоши қарога.

Қилдинг Ниҳоний кўп аҳду паймон,
Ҳар ким ёмондур солдик худога..

ИҚБОЛИМ

Пас эркан мунча иқболим мани дилхаста бечора,
Туғилгандан беридур бу жигар хун, бағри сад пора.

Тушиб бошға мусофирлиғ, етимлиғ иллати етди,
Яна боз устига ишқу муҳаббат тушди якбора.

Юзингни кўрсатуб ул кун мени зулфингга банд этдинг,
Гирифтор айладинг ғамзанг била ул жилва рафтора.

Халойиқ таъна айлаб, дедилар, кўнгил бериб ҳаргиз,
Вафоси йўқ, анга қилма ўзингни мунча овора.

Дедим: қилмангхалойиқлар манга сиз буйла душманлик,
Вафосини кўриб бўлган эдим ошиқ ўшал ёра.

Анга ман шунча меҳру оқибат қўйган эдим, жоно,
Билуб дўстларпи душман ҳам қилиб сўзини бекора.

Ахири сипдируб аҳду вафони, эй мурувватсиз,
Мани ташлаб бу кун кетдинг, бориб бегона бир ёра.

Хижолат айладинг, халқ ичра кетди зътибор эмди,
Агар мипг йил югурсам, етмоғим ул номуеу ора.

На деб аввалда изҳор этмадинг ман хастага бир йўл,
Дилингда бор экан бу қалблик, эй шўхи маккора.

Дилингда йўқ экан бир зарра ра^минг маҳваши золим,
Қи солдинг мунча жабр ила ситага^рни маия зора.

Сабаб сан ўйламай кўрғунг муносиб ким сўзи бирла,
Кўйингда ошиқ ўлган хаста қулни мунча озора.

Худодан зарра қўрқмай кўзлари мастонаи жаллод,
Кам этмай оширурсан жабр ила зулмингни тобора.

Фикр қилсам ватан ичра менга турмоқ ҳаром ўлди,
Кетарман бош олуб эмди бу кун саҳройи пур хора.

На қилдим, на гуноҳ зтдим, манга мунча ситам қилдинг,
Хаёл айлаб етолмасман кеча кундуз бу асрора.

Сани бисёр зулмингдан битуб сабри фано бўлдум,
Ниго|ро ўлмогимдан ўйласам йўқ ўзга бир чора.

Санга йўл «ўрсатуб ағёр эли мандан аюрдилар,
Рақиб сўзи била ўздинг начук кўнгилни бекора.

Начук кўнглинг бўлуб юзни ўгурдинг мандан, эй барно,
Тараҳҳум қилмадинг, эй раҳмсиз, бу чашми хунбора.

Нетай кўрсанг мунооиб сан манга буйла аламларни,
Чекарман, йўқ иложим оҳу воҳ деб чор ночора.

Бошимда давлатим йўқ, бир етимман, шул эрур айбйм,
Санга давлат эли манзур экан йўл йўқ мани зора.

Кучим етди ўзимга ноилож уздим умидимни,
Сани топширдим энди зор йиғлаб амри жаббора.

Ксчай Мажнун каби умрим адо бўлгунча чўлларда,
Сан ул айш ила роҳат ҳам фароғат ичра сайёра…

Кими сўрса Ниҳонийдан хабар жоно жавобида,
Мани ишқим била ўлди дегил ҳасратда бечора.

ЖОНОН КЕЛАДУР

Хастасан, кўргали ул дилбари жонон келадур,
Юзи маҳ, юлдузи ўт, кўзлари чўлпон келадур.

Сурма тортиб кўзига қирмизи кўйлакни киюб,
Уйнатиб ханжарини қилғали қурбон келадур.

Сандан ўзга йўқ экан ишқима чин куйган деб,
Аввалги ваъдасида тургали қочқон келадур.

Тупу кун ҳажрини кезган бу гадосин қўлина,
Эмди васлин майидан қилгали эҳсон келадур.

Бугина сизга жафо солганин айбонасига,
Бу кеча ёлғуз ўзи бўлгани меҳмон келадур.

Ҳали ҳам кўнгли аро борму деб ишқим асари,
Рамзи дил олмоқ учун билгали мастон келадур

Ғуссау жонни Ниҳон мақдама қил пойандоз,
Арзи-ҳолимгпи бугун сўргали султон келадур.

ХУШ КЕЛУБСИЗ

Эй маҳваши замоним, эй ёр хўш келубсиз,
Биздек ғарибни йўхлаб, дилдор хуш келубсиз.

Навмид айламасдан, мунглуғ фақирингизни,
Кўнглини бир олай деб, бисёр хуш келубсиз.

Етди фалакка бошим, кўп шоду хуррам ўлдум,
Маҳв ўлди барча ғамлар, зипҳор, хуш келубсиз.

Беҳадди бешумор ул қилган гуноҳларимни,
Олмай кўнгилга ҳаргиз, минг бор, хуш келубсиз.

Ман беадаб ёзардим ашъор куйганимдан,
Кўрганингизда топмай озор, хуш келубсиз.

Кўрманг илоҳи ҳаргиз камлик юзин жаҳонда,
Мақсудингизни берсун жаббор, хуш келубсиз.

Тортиқ қилай десам йўқ бир жондан ўзга туҳфа,
Қилмай фақирлиғимдан ҳеч ор, хуш келубсиз.

ЭЙ ҲУСН ЭЛИН ПУР ФИТНАСИ

Эй ҳусн элин пур фитнаси маҳбуби давронлар аро,
Борми санидек маҳлиқо жаниатда ризвонлар аро.

Гулгун юзингни рашкидин кўксида юз бинг доғ ила,
Боқ лола маскан айлади кўҳу биёбонлар аро.

Қилсанг такаллум, эй пари, тотлуғ табассумлар билан,
Йўқ сан каби шаккарфишон, тўти суҳандонлар аро.

Қимдир асир ўлмаз санга гар ноз ила бир-бир босуб,
Товус хушрафтор этуб, кирсанг гулистонлар аро.

Бечора булбул ғунчаи майгун лабингни кўйида,
Фарёд урар қоплар ютуб, ҳар субҳ бўстонлар аро.

Раҳшанда нозик тишларинг гавҳар-ла инжулар кўриб,
Бўлмиш хижолатдан ниҳон дарёйи Уммонлар аро,

Ишқинг ўтидан зарраси тушса агар эй, бевафо,
Мансур каби аҳгар қилур торож этар жонлар аро,

Очма ниқобинг дилрабо, ваҳ тушмасун ногахкўруб,
Шарму ҳаёллар моҳ ила хуршиди тобонлар аро»

Қай кун висолингдан сабо очмишки зарринпардани,
Тушмиш биҳиштда жанглар ул ҳуру ғулмонлар аро.

Кўп сайри бозор айлама, ҳуснинг туфайлидан яна,
Ғавғо жадаллар бўлмасун кофир, мусулмонлар аро.

Кел бу Ниҳоний хастани ёлғуз дар оғуш айлагил,
Ошсун ғуломинг ҳурмати ул дўсту душманлар аро..

ЭЙ ЁР

Эй ёр бир етимни хор айламоқму шунча,
Вайрон этиб дилини зор айламоқму шунча.

Ўргатди санга қайси душман эли бу сўзни,
Тўймай висола ғамга ёр айламоқму шунча.

Кўйингда ошиқ ўлган дилхасталарни жоно,
Мажруҳ тайига заҳри мор айламоқму шунча.

Ҳуснингни орзусин тутган шикасталарга,
Боқмай кетиб нигоро ор айламоқму шунча.

Етмасмуди муҳаббат бирла жудолиғ ўти,
Боз устига аламдан нор айламоқму шунча.

Шулдур мани гуноҳим, дедим фақирдурман,
Айлаб шуни баҳона кор айламоқму шунча.

Бир жилва кўргазурда юз минг ситамлар айла
Бу телбанинг дилини тор айламоқму шунча.

Хамдир қади Ниҳоний боз устига раҳмсиз,
Жабру жафо юкини бор айламоқму шунча.

КЎП ШОД ЎЛУРАМ

Кўп шод ўлурам маҳваши шохона эканман деб,
Сандек пари кўйида девона эканман деб.

Раҳм айламасанг гарчи ҳар дам ураман ўзни,
Ул шамън жамолингга парвона эканман деб.

Юз йил бани куйдурсанг, шукр этғусиман, жоно,
Ҳпжринг ўтиға манн ҳам сўзона эканман деб.

Бинг турли жафо солсанг, қўрқмам сани зулмингдан,
Кетса бошими бергум, қурбона эканман деб.

Хуррам ўлурам дилбар тепсанг гаҳи бошимга,
Ёрим оёқи остига остона эканман деб.

Улдур мани армоним, ваҳ сўрмас эсанг ҳолим,
Қўрқам ани кўнглидан бегона эканман деб.

Ногаҳ ўзидан кетгай кўрса бу Ниҳон васлинг,
Ким лойиқи дийдори жонона эканман деб.

КЎП ДОҒЛАМА БАҒРИМНИ

Кўп доғлама бағримни афкора экансан деб,
Мунча манга зулм этма хуммора экансан деб.

Раҳм айла бу ҳолимга, кўз қоними кўп тўкма,
Сунма қадаҳи заҳринг хуммора экансан деб.

Ёйингни отиб жоно сайд айламасанг недур,
Кўз ханжаридан бағри сад пора экансан деб.

Маҳваш на бўлур боқсанг, бир йўлгина ишқимда,
Мажнун каби саргашта овора экансан деб.

Хор этма мени мунча ағёрими олдида,
Кўп қилма маломатлар бечора экансан деб.

Олсанг на бўлур кўнглум, шаҳрингга мусофирман,
Маҳруму ватан бўлган хунбора экансан деб.

Ноз ила Ниҳонийга боқмай яна ортиқча,
Сўкма мени кўрганда юз қора экансан деб.

ПАРИВАШ

Париваш бўйла жаҳл ила ғазабни оти ноз ўлмаз,
Рақибдан ўзга бу атвора ҳеч кас сарфароз ўлмаз.

Муҳаббат аҳлини жононаси бинг тарки азм этса,
Ҳақиқатдан асар бўлса, анга тарки мажоз ўлмаз.

Фақира ағниёлар хайр эҳсон қилмаган бирлан,
Қолуб очу яланғоч ҳақни ёзган ризқи оз ўлмаз.

Ҳар ишни айламоқни илгари андиша хўб даркор,
Ким синган шиша қайтиб илми ҳикмат бирла соз ўлмаз.

Баҳору сабзани суйган кишига сабр лозимдур,
Ародан қор ёғиб қиш ўтмагунча фасли ёз ўлмаз.

Ким иқболи баланд ўлса, ўлур ҳар корида равнақ,
Кими иқболи шум ўлса, узатса қўл дароз ўлмаз.

Ниҳоний ранжима сайёд илмин ўзга ибрат тут,
Ҳама сайёд ҳар юрган кучукни боқса тоз ўлмаз.

СОҒИНУБ

Эй дилбаро, ишқинг била девона бўлдум соғинуб,
Булбул каби тун кечалар гирёна бўлдум соғинуб.

Бир неча кунлардан бери кўрмай висолинг, эй пари,
Турлик бало минг ғам била ҳамхона бўлдум соғинуб.

Ҳеч ким манингдек куймаган ҳажринг ўтига, эй санам,
Танҳо туташдим ман ўзим сўзона бўлдум соғинуб.

Тушди сани деб бошима жабру ситам, ҳадсиз азоб,
Ақлу ҳушимдан оқибат бегона бўлдум соғинуб.

Келгай эдинг, эй маҳлиқо ҳар дамда аҳволим сўраб,
Бир неча кундур келмадинг, ҳайрона бўлдум соғинуб.

Ким деса жононинг келур бу ҳафтанинг охирлари,
Атрофидан минг айлануб, парвона бўлдум соғинуб.

Ташлаб ғариб девонани мунча узоғ этдинг сафар,
То келғуча қоплар ютуб, бирёна бўлдум соғинуб.

Излаб сани ҳар кўчада сандан хабар берса кими,
Эл ичра кўп шарманда ҳам афсона бўлдум соғинуб.

Минг шукрким келдинг бу кун сиҳҳат саломат, шодмен,
Айлай Ниҳоний жон фидо, қурбона бўлдум соғинуб.

ЭЙ ДИЛБАРО

Эй дилбаро, ишқ ўтида сўзонаман тонг отқуча,
Масту аласт Мажнун каби девонаман тонг отқуча.

Кундузлари бағрим беруб, ерга ётарман термулуб,
Тинмай оқуб кўз ёшларим дурдонаман тонг отқуча.

Тун кечаларда уйқу йўқ, фикру хаёлим сандадур,
Юз минг тарафга тўлғонуб, гирёнаман тонг отқуча.

Юмсам кўзум, раъно қадинг ўткай назардан сескануб,
Ҳар дамда минг йўл уйқудан бегонаман тонг отқуча.

Қай кун сенга бердим кўнгил, ороми роҳатдан бутун,
Нафсу қаноат, сабрдан бегонаман тонг отқуча.

Қеч бир нафас йўқки ғаму дардингдан озод ўлғудек,
Доим алам, кулфат билан ҳамхонаман тонг отқуча.

Ҳар ерда бир мажлис аро мандан ўқулгай қиссалар,
Бори сани деб, эй пари, афсонаман тонг отқуча.

Ваҳ сан юрарсан доимо ағёр базмида Ниҳон,
Ман қачон васлингга ёлғиз қонаман тонг отқуча.

НАҲРИ АШКИМ

Наҳри ашким вор таъсир айламаз норинг банга,
Лутфу эҳсон дамда берган қаҳру озоринг банга.

Бари мушкиллик рақибингдан етан дашномдур,
Мунчалик кор айламаз тиғи заҳардоринг банга.

Васлинга етмоқ учун тун-кун қилурман жусту-жў,
Лек йўл вермаз ўшал ағёр бадкоринг банга.

Сокини масжид эмас деб зоҳид айлар таъни куфр,
Ос нишонингдан билинсун тавқи зунноринг банга.

Бан қошин меҳробига қилғум ҳақиқат саждасин,
Суврат оро шайх қурма доми гуфторинг банга.

Қўй, банам бир кўй ила ул ёра кўнгил қўймишам,
Дил назаргоҳи ўлурса ўлмасун коринг банга.

Гар муяссар айласанг ул кун Ниҳонийга висол,
Гар писанд эрмас биҳишту ҳуру анҳоринг банга.

ҲУСНИ ХУБОНДАН ЖУДО

Бу на янглиғ можародур ҳусни хубондан жудо,
Маъшуқи ушшоқдан ушшоқи жонондан жудо.

Гул тиконидан, Зулайхо Юсуфи маҳрўйдан,
Зор Мажнун Лайлидан, булбул гулистондан жудо.

Бўлмасун ҳеч кас манимдек бахти шум, иқболи шўр,
Ўлмасун ҳайрон қолуб маҳбуби жонондан жудо.

Оҳ, бекаслик, ғариблик, дод, эй бечоралик,
Айладинг охир мани маъшуқаи жондан жудо.

Дод дастингдан фалак, чархинг бузулмай қолмасун,
Бору умрум бўлди тўти шаккарафшондан жудо.

Ул лаҳад ичра кириб туфроқ ила ўлсам рафиқ,
Шояд ўлғум ғурбати андуҳу афғондан жуда.

Ишқ ўтини устига қўрқар Ниҳоний оқибат,
Қилмағил, ёраб, ўлар вақтимда имондан жудо.

ЭЙ КЎНГИЛ

Эй кўнгил истар эсанг зулмат қулубингга чироғ,
Аҳли дониш суҳбатидан бўлмагил ҳаргиз йироғ.

Қуввати бозу била беҳуда урма наъралар,
Марди майдон гар эсанг нафсингни ўлдур беяроғ.

Асли тоат шул: ўзингдан ўзгапи хушнуд қил,
Муттақимаи деб кишилар багрига солма тароғ.

Матлабииг раҳмат эсл хулқу адабда қоин ул,
То ики дунёда топгил давлати фазлу фароғ.

Йўқ жаҳонда ҳеч кас озор аламдан чекмаган,
Бу Ниҳон, ёраб, петар маҳшарда бўлганда сўроғ,

ҲИЖРОН ЎЛМИШАМ

Зоҳидо, таън этма кўп, дилсўзи ҳижрон ўлмишам,
Бир пари сиймо кўйида зори ҳайрон ўлмишам.

Зулми янглиғ шонаи ғамдан жигарлар тор-тор,
Лахта-лахта қон тўкуб, хок узра яксон ўлмишам.

Ончунон афғон зтарман бош қўйиб остонага,
Ҳосил ўлмай матлабим хотир паришон ўлмишам.

Ваҳ алам заҳри ситам бағримда қат-қат доғлар,
Нори ишқин шиддатидан ашки сўзон ўлмишам.

Биргина васлинг тилаб гулшанда оҳу зор этуб,
Булбули шўридадек маҳбуси зиндон ўлмишам.

Дардипи тарвижидин кетди фаросат ақлу ҳуш!
Эл аро афсона Мажнун телба унвон ўлмишам.

Печтоб айлар юрак фикри била тонг отғуча,
Ханжаридан бош чекуб, эмди пушаймон ўлмишам.

Ошкор ўлди қилолмай дарди андуҳин Ниҳон,
Қил на қилсанг, ўргилай, қаддига қурбон ўлмишам.

ЕТМАС АФҒОНИМ САНГА

Бу на бахти қоралиқдир етмас афғоним санга,
Ҳеч манзур ўлмаеа бу кўздаги қоним санга.

Шамъи васлингга эрур маҳрам рақиб, ағёрлар,
Бу аламдан ори кимдур мунча сўзоним санга.

Кош кўксум тилса эрди ханжари мужгонларинг,
Кўрсатур эрдим жигарда доғи ҳижроним санга.

Тош уза ёғса қилурди сабзаи борон кўзим,
То бу дам таъсир қилмас ашки гирёним санга.

Ҳар куни бинг кас ўлурмиш ёр қурбонипг
Жон фидо зтмоқ-ла етса кабки хандоним санга.

Мунча золимлик, жафожўлиқ, заҳархўрлик десам,
Солмадим дерсан ҳануз ул жабри чандоним санга.

На бўлур десам, тараҳҳум айласанг солмай азоб,
Бори шул дерсан, мурувват айни эҳсоним санга.

Ёки ўлдирғил десам, мен хастадин бўлғунг халос,
Ҳайфдир дерсан нигоро тири пайконим санга.

Доду дастингдап ики қўл бош уза кетгай Ниҳон,
Арз этолмай дилдаги андуҳу армоиим санга.

ГУЛЗОРГА ЎХШАЙДИ-КУ

Ул парининг қомати гулзорга ўхшайди-ку,
Сочлари сунбул била тоторга ўхшайди-ку.

Ногаҳон чиқса юзидан ою кун шармандадир,
Ғунчаи майгун лаби гулнорга ўхшайди-ку.

Гоҳ-гоҳ айлаб табассум бирла қилган сўзлари,
Тўтийи ширин шакар гуфторга ўхшайди-ку.

Оқ томоқ узра макон этган қаро холи анинг,
Подшо қотили куффорга ўхшайди-ку.

Қоши узра эгри турган ул ситамгар нозни,
Ё фаранг, ёки ипак дасторга ўхшайди-ку.

Ноз ила ерни босуб, аста хиром этганлари,
Боғ аро товус хуш рафторга ўхшайди-ку.

Кимни кўрсанг ул парини дардидан ҳасрат қилур,
Барча анга мубтало ҳушторга ўхшайди-ку.

Раҳми йўқ золимлигидан ул бути таннозни,
Кеча-кундуз ҳамдами ағёрга ўхшайди-ку.

То бу дам бир йўл келуб ҳолингни сўрмайди Ниҳон,
Мамадона ҳийла ул ҳушёрга ўхшайди-ку.

ҲАМРОЗ ТОП

Эй кўнгил, кезгил жаҳонни ўзга бир ҳамроз топ,
Роҳати се рўза умринг сургали дамсоз топ.

Маргни қори ёғиб, сабзанг оқармасдан бурун,
Гашти оламдур ғанимат фасли еайринг тоз топ.

Ҳеч бир жон йўқки они бўлмаса жононаси,
Кел санам бир чарх уруб, бир дилбари танноз топ.

Дардсиз, бедил била ҳаргиз мусоҳиб бўлмоғил,
Ҳар нафасда бинг чаманда дил қушин парвоз топ.

Маллапўш, пур макр, зоҳид домига бўлма асир,
Қайда бўлса ринд эли бўл хизматида роз топ.

Ишқ нобин ичмаган номарда бўлма ҳамнишин,
Соқийи майхона бўл, май бирла айшинг соз топ.

Бу жаҳондан ком, ноком ўтғуси ҳар кас Ниҳон,
Ҳарна қилким ёдгоринг қилғудек зъзоз топ.

САНАМО

Йўқ деб бу жаҳон ичра мандек санамо ҳай-ҳай,
Қўйма ишониб мунча қаддингга бино ҳай-ҳай.

Сочингга уриб шона, ҳар торига минг дилни,
Банд айламоқа қурма кўп доми бало ҳай-ҳай.

Иулфиигпн гиреҳ айлаб, ҳар аҳли муҳаббатни,
Буйиига солуб, тортуб кўп берма изо ҳай-ҳай.

Қошингни камонига, киприкни қилуб тири,
Қўзингни сузиб қилма, ўлдирмоқ имо ҳай-ҳай.

Гул (ғунча)лабинг мунча қат-қат очибон қилма
Булбулни эзуб бағрин, тўтини адо ҳай-ҳай.

Дурдона тишинг бирла синдурма садаф қадрин,
Кеткурма гуҳарлардан нақд ила баҳо ҳай-ҳай.

Гаҳ ғамзау ноз ила айлаб шакарафшонлиғ,
Қумрини солиб ғамга қилдурма наво ҳай-ҳай.

Гаҳ пардаи заррини васлингдан очуб қилма
Оламни хароб айлаб, элини фано ҳай-ҳай.

Ким санга кўнгил берса, қаҳру ғазабинг бирлан,
Отма ани кўксига минг тири қазо ҳйй-ҳай.

Ошиқ киши ҳар доим мажруҳ ўзи ғам бирлан,
Боз устига сен солма кўп жабру жафо ҳай-ҳай…

Вайрона бузуқ кўнгли зинҳор Ниҳонийни,
Андиша қил зтмоқдан, албатта, ҳафо ҳай-ҳай.

ЗЕБОГА ХОС

Шохи хўбонлик ўшал зебога хос,
Мулки ҳусн ичра ўзи яктога хос.

Тири мужгон қошларига жо қилуб,
Сайд қилмоқ ул кўзи шаҳлога хос.

Бир қиё боқмоқда бисмил айламоқ,
Зулфи анбар орази раънога хос.

Дамда солмоқ юз туман доғу алам,
Гўшаи чашмидаги имога хос.

Андалибга совти хуш таълим этув,
Ғунча лаб, шаккар тили гўёга хос.

Сочидек қилмоқ жигарни тор-тор,
Ул ситамгар шонаси буррога хос.

Эй Ниҳон санга шафоат айламоқ,
Тонгла кун ул маъшуқи мавлога хос.

БЕВАФО ДИЛДОРНИ

Бевафо дилдорни суймоқ абас,
Нори ишқи бирладур куймоқ абас.

Мисли Мажнун дарбадар бехуд бўлиб,
Дашту саҳрони кезиб юрмоқ абас.

Қилмаса гоҳи мурувват ошиқа,
Ул каби маъшуқа дил бермоқ абас.

Сўрмаса бир дам келуб рози дилинг,
Миҳнату андуҳини ютмоқ абас.

Шум рақиб раъйи ила қўйса қадам,
Андан уммиду вафо кутмоқ абас.

Жонни қадрин билмаган жононани,
Ханжарига бўғзини тутмоқ абас.

Аввалида жабри зулмин ўйламай,
Бинг пушаймон ноласин чекмоқ абас.

Эй Ниҳон айни ҳақиқат истасанг,
Бу мажозига кўнгил тутмоқ абас.

ЭЙ МАҲЛИҚОЛАР

Ғурбатта солманг, ай маҳлиқолар,
Бунча қилурсиз жабру жафолар,
Бағрим кўп эзманг айлаб адолар,
Сизга на ҳосил қоши қаролар,
Ўлганда мандек минг-минг адолар.

Фурқатда ўлдум ғамсиз юролмай,
Хилват қилолмай, ёлғиз кўролмай,
Дасти рақибдин дардим сўролмай,
Ҳар кимга майли бизга намолар,
Ортиқча қилмоқ кўргач ҳафолар.

Ваъду ваидлар айлаб миёна,
Ташлади кетди билмам қаёна,
Кул бўлмагайдим кўп ёна-ёна,
Қилмоқчи эркан бахтим қаролар,
Солди ахири мундоғ балолар.

Рози эмасман ташлаб кетарса,
Икки рақибни ушлаб кетарса,
Икки кўзимни ёшлаб кетарса,
Қилмам ҳақига яхши дуолар,
Сўнгра на бўлғай, эй ошнолар?

Хавфу хатар кўп қилган ишидан,
Олдим хабарлар билган кишидан,
Солмоқ жудолиқ бу қилмишидан,
Қандай кўигиллар бўлмас ҳафолар,
Кетса хатога ақли расолар.

Оҳимга боқмас минг нола қилсам,
Жонлар йўлига ҳавола қилсам,
Йиғлаб кўзимни қон-лола қилсам,
Раҳм айламайди юзи қаролар,
Аҳдида турмай ул бевафолар.

Найлай бошимда йўқ бўлса тожим,
Олса тамоми божу хирожим,
Бечорадирман, йўқдир иложим,
Биздек ғарибни қилманг жудолар,
Ағёра айни шул муддаолар.

Нодон қулингиз маҳзун Ниҳоний,
Айлаб тавалло афзун Ниҳоний,
Ёзгай масал бир мажнун Ниҳоний,
Қозон ёнидан ўтманг уколар,
Юққай қароси демиш боболар.

ПАРРОН АЙЛАДИНГ

Тири ишқин ул кун паррон айладинг,
Ёриб сийнам хунин равон айладинг,
Қумри янглиғ ишим нолон айладииг,
Бениҳоят мани гирён айладинг,
Золимлигинг охир аён айладинг.

Вола қилиб мани маҳзун фанони,
Дучор этиб ғамларга мубталони,
Бир бошимга солиб юз минг балони,
Маҳрум этиб висолингдан гадони,
Бегонадан на деб меҳмон айладинг.

Раҳм айлағил эмди маҳзуи ҳолимга,
Фироқингда кўздан оққан қонимга,
Қулоқ солғил, эй бевафо, зоримга,
Етар бўлсанг тезроқ етгил додимга,
Гулдек юзим чун заъфарон айладинг.

Ҳажринг била жонон моҳи тобоним,
Кеча-кундуз зарра йўқдир оромим,
Кўкка етгай урсам оҳу фиғоним,
Эшитмайин бир йўл мани фарёдим,
Ҳар ён юриб базми хандон айладинг.

Халойиқға мани қилиб расволар,
Солиб ҳар лаҳзада турфа савдолар,
Эзиб юракимни қилиб адолар,
Ўлдим десам қилмай манга парволар,
Рақибларга хайри эҳсон айладинг.

Ағёрима муяссардир висолинг,
Юз ноз ила товус янглиғ хироминг,
Тўти каби ширин-шакар каломинг,
Ман ғарибга шул деб сани гуноҳинг,
Кўринмасдан ўзни пинҳон айладинг.

Ниҳонийни асир айлаб ўзингга,
Раҳмсиз наргису шаҳло кўзингга,
Моҳи тобон каби тўлган юзингга,
Ишондур(динг) на деб аввал сўзингга,
Эмди ваъдаларни ёлғон айладинг.

ЙЎЛДА ЙЎЛУҚДИМ

Йўлда йўлуқдим бир қиз болоға,
Кўзлари ханжар тийри қазоға.
Ногаҳ илиндим ул маҳлиқога,
Арзимни айтдим ул бебаҳога.

Дедим: фидойинг бўлсун бу жоним;
Бўлдум асиринг, шоҳи жаҳоним.
Оқгай йўлингда кўздан бу қоним,
Раҳм айла эмди ман мубталоға.

Деди, кулиб ул: — Овора бўлма,
Беҳуда йиғлаб дил пора бўлма,
Қайтгил йўлинга, кўп зора бўлма,
Лойиқ эмасман сандек гадоға.

Дедимки:— Фарёд этсам бўлурму,
Ё жонни қурбон этсам бўлурму,
Ё ўзни сотсам етса бўлурму,
Бир лаҳза суҳбат, айши намога.

Деди: Етарни йўқдур иложи,
Хоки раҳмда шоҳларни тожи.
Юз-минг гуҳарни етмас хирожи,
Бир тора мўйим қўйсам баҳоға.

Дедим: Юзингни кўрган замоним,
Куйди, туташди бағрим, забоним,
Етти фалакка оҳи фиғоним,
Қилғил мурувват ман бенавоға.

Деди: Ким айди санга аё зор —
Бўлсун, манингдек маҳвашга хуштор,
Осон эмасдур бўлмоқ харидор,
Шаҳди шакарлаб қоши қароға.

Дедим ки, кетти сабру қарорим,
Ҳам ақл-ҳушим, дилдин мадорим.
Эшитмасанг гар бул оҳи-зорим,
Қилғум ҳавола қодир худоға.

Деди: — На ғамдир гирёна бўлсанг
Ҳажрим ўтида сўзона бўлсанг,
Ҳам балки жинни, девона бўлсанг,
Ўлсанг ҳам этмам парво биноға.

Дедим: — Ғарибни бузма дилини,
Қилсам шафъи гар кулли набини,
Қўйсам ароға жумла дилини,
Боқгаймусан бир бахти қароға.

Деди кулиб ул: — Тўсдинг йўлумни,
Эмди очай бир шафқат қўлумни,
Кўрмай муносиб йўқса ўлумни,
Сан хаста ҳам ет бир муддаоға…

Деди: — Ҳавасга кўп ақча даркор,
Ёлғуз қалинга минг сўмча даркор,
Бир ранг кийимдан уч бўқча даркор,
Тўйларни берсанг юклаб туёға.

Дедимки:—Ҳай-ҳай, эй, сонча бўлсун,
Шул кўрганимиз олганча бўлсун,
Сизга куёвлар бой бачча бўлсун,
Қодир эмасман бу можароға.

Кулди, эшикни ёпти бетимга,
Билдимки, тегмас мандек етимга,
Қайтдим Ниҳоний, ул дам кетимга,
Ким, тавба айлаб мундоғ хатоға.

ФОРС-ТОЖИК ТИЛИДАГИ ҒАЗАЛЛАР

МОҲИ ТОБОНАМ КУЖО

Дар шаби торик ман он моҳи тобонам кужо,
Ту кужоу дил кужо ё жони жононам кужо.

Сўхтан аз шавқи худ парвойи ин парвона нест,
Ман кужо дар зулматам, шамъи шабистонам кужо.

Аз фиғони нолаам мурғони субҳ озурда шуд,
Гў ба ман он субҳ, он хуршиди рахшонам кужо.

Қатраи абр оварад дар ҳар кужо сабзи чаман,
Ин қадар аз чашмаҳойи абри найсонам кужо.

Кай шавад хушнуд як дам дил дар ин мотамсаро,
Ин кужоу он кужо, лабризи хамдонам кужо.

Эй табиби нохирад, кардан даво кори ту нест,
Ту кужо, Луқмон кужо, бо дард дармонам кужо.

Дар ғами бечораги дар жанг дандонам басанг,
Орзуйи дил кужо, ё айши давронам кужо.

Чашм бикшо оқибат бархок меўфти Ниҳон,
Ёри дўстонат кужо, ин умри бўстонам кужо.

МАЖНУНИ ШАЙДОРО

Биё, соқий бидеҳ аз май бар ин Мажнуни шайдоро,
Ки аз худ бехабар гардад надонад рўзи пардоро.

Зи дзсти ишқ у аз коми дунё доман афшурдам,
Бахуд хилват саро созам дар ин дам кўҳу саҳроро.

Иадидам як дили беғам, пафас ҳаргиз наосудам,
На донистам чи бошад оқибат ин кори дунёро.

Касе озод натвон шуд зи дасти ин ажал охир,
Ки дар зери лаҳад созад гадоу шоҳи сийморо.

Ҳама оҳу фиғон бо булбули шўрида меояд,
Зимистон фаcли худ дорад чи донад қадри раъноро,

Ниҳон аз худ хабар, оре надори чашми дил бикшо,
Бубин оё чу ҳосил мекунад таҳсили уқборо.

ДИЛО ҒОФИЛ МАШАВ

Дило, ғофил машав ҳаргиз нигар гардуни дунёро,
Шумор имрўзаро фурсат, махўр андуҳи пардоро.

Дар ин жодуйи каж паҳлу фириби сад ҳазоронист,
Кужо бигузошт Луқмону Скандар дори Синоро.

Макун асрори худ зоҳир ба назди ҳар касу нокас,
Кушуди ғунчаҳо орад хазони барги зеборо.

Мазан дар ҳар кужо оҳу фиғон монандаи булбул,
Ки сози оқибат бо сар қафас рўйи чаманҳоро.

Ҳазорон беҳ хамушидан ва гар хуни жигар гарди,
Ки орад лола босад доғ сайри файзи Саҳроро.

Гуҳар пайдо кунад дар вақти худ як қатраи найсон,
Чи ҳосил аз шитоби абри борон санги хороро.

Сукути беҳ бувад ҳар дам, Ниҳон, аз носазо гуфтан,
Кушода моҳиён лаб мекунад хун оби дарёро.

ОН ПАРИ

Он пари абру камон оҳуйи чашмаш масти хоб,
Ҳеч парвойе надорад бар мани мискин хароб.

Аз шарори оташи ишқаш жигарҳо сўхта,
Мебарояд аз димоғам ҳар нафас бўйи кабоб.

Ҳеч кас дар фурқати он шўхи золим муғбача,
Рўзҳо девонаги шабҳо набошад дар азоб.

Кист ҳосил мекунад аз васли у як дам мурод,
Ҳар касе ошиқ шавад он дам бамарг орад хитоб.

Сар ба бахти остон қурбони хокаш кардаам,
Рў наметобам, ки ман аз ханжари он заҳр тоб.

Хилвати шуд гуфтам, эй барно, мусулмони кужо?
Ту чаро раҳмс надори ё намихоҳи савоб?

Бо табассум гуфт он дар гўши ин мискин Ниҳон,
Жон бигу, жонон мажў, аз жон гузар, жонон биёб.

ПАРИ ЧЕҲРА

Пари чеҳра дорамки ҳуснаш камол,
Ба таърифи васфаш забон ҳамчу лол.

Вагар гўшаи сурма тезаш набуд,
Қарори жаҳон буд амри маҳол.

Лабаш жон физои намекард оҳ,
Ҳаёти кужо буд ин қийли қол.

Аз он дасти сайёди з-он тири ёй,
На зоҳид халосаст, на аҳли ҳол.

Дигар нахл дорад, дигар- тозаги,
Тамомаст боин висоли мисол.

Харидори як тори зулфаш шудам,
Бихандиду гўфт фоний хаёл.

Илоҳий, тараҳҳум атое намой,
Ки мушкул расидан баҳасби манол.

Ниҳон он қадар мекашид оҳи сўз,
Расиди бапўлод гар вай завол.

ЭЙ САНАМ

Эй санам, аз лутфи ту девонаҳо дорад умед,
Ваҳ ба ин шўри жунуи афсонаҳо дорад умед.

Дар хаёли шуълаи шамъи висолат рўз маст,
Шаб баройи сўхтан парвонаҳо дорад умед.

Орзуйи як чашидан ғунчаи майгун лабат,
Ҳар сабоҳ дар бўстон гирёнаҳо дорад умед.

Рў наметобад зи тиғи обдорад ишиқон,
Дар муроди васли ту қурбонаҳо дорад умед.

Сар барад кай ин Ниҳон аз остони раҳматат,
Бо басад куфру хато бегонаҳо дорад умед.

Hamza o’z ijodini an’anaviy lirik she’rlar — g’azallar yozishdan boshladi. U «Nihoniy» (yashirin, maxfiy ma’nolarini bildiradi) taxallusida ijod qildi va 1905-1914 yillarda ushbu taxallusda yaratgan she’rlarini to’plab, «Devoni Nihoniy»ni tuzdi. Devonga shoirning 177 she’ri kiritilgan bo’lib, ulardan 150 tasi g’azal, qolganlari masnaviy, murabba’, muxammas, musaddas va 1 maktubdan tashkil topgan; bulardan 165 ta she’r o’zbek tilida, 10 ta she’r fors-tojik tilida, 2 ta she’r o’zbek va rus tilida shiru-shakar janrida yozilgan.

Hamza Hakimzoda Niyoziy
G’AZALLAR
O’zbek va fors tillarida

BO’LMASAM BO’LMAS

Manam Majnun behuddek gadolar bo’lmasam bo’lmas,
Kiyib janda, quloh, g’amda adolar bo’lmasam bo’lmas.

Netay bir sho’xi zolimga bo’libman mubtalo oxir,
Netay solgan jafosiga rizolar bo’lmasam bo’lmas.

Qizil guldek yuzini orzusida qilib afg’on,
Saharlar andalibdek pur navolar bo’lmasam bo’lmas.

Agar jono qiyo boqsa ko’rib Adham kabi vaslin,
Yo’lida xonu mondan mosuvolar bo’lmasam bo’lmas.

Yetar ne qasd etarsam ko’hikan Farhod amsoli,
Jafosi birla avval oshnolar bo’lmasam bo’lmas.

Tarahhum aylamas deb, birgina ummed uzmasdan,
Kerak bo’lsa aziz jondan judolar bo’lmasam bo’lmas.

Nihoniy dardini pinhon tutarga chora yo’q aslo,
Bo’lib afsona ishqida gadolar bo’lmasam bo’lmas.

BIR KELUB KETSUN

Sabo arzimni yetkur, mohitobon bir kelub ketsun,
Tamomi husn elining shohi-sulton, bir kelub ketsun.

Tutarga bir dami suhbat asiru notovon birlan,
Darig’ tutmay nigorim bo’lsa imkon, bir kelub ketsun.

Necha kundan beri ko’rsatmayin vaslin sog’inturdi,
Tarahhum aylasun ul sho’xi jonon, bir kelub ketsun…

Qafas ichra vsiram andalibdek dog’i hajridan,
Agar bir marhamat qilsa guliston, bir kelub ketsun.

Va yo qilmoq esa qurbon bu zulmu kori boridan,
Olib qo’liga xanjar mardi maydon, bir kelub ketsun.

Firoqi firqatidan yetdi boshim bistari g’amga,
Ko’rarga ul hakimi kobiliston bir kelub ketsun.

Ketub tandan madorim, gul yuzim chun za’faron o’ldi,
Dilimni quvvati, dardimga darmon, bir kelub ketsun.

Agarchi mandan o’tgan bo’lsa har sahvu xato dildor,
Kechursin, tovba qildim, yuz pushaymon bir kelub ketsun.

Nihoniyga necha ahdu vafolar bog’lagan erdi,
Degil ko’p qilmasun ahdini yolg’on bir kelub ketsun.

BIR MAHLIQO

Jahonda san kabi bir mahliqo qaytub bino bo’lmas,
Vale bo’lgan bilan sandek qadi mavzun fano bo’lmas.

Ko’rib keldim tamomi mohipaykar dilrabolarni,
Saningdek oqilu donou bosharmu hayo bo’lmas.

Agar ming yil umr bersa xudoyi lomakon anga,
Yozar bo’lsa kecha-kunduz sani vasfing ado bo’lmas.

Gahi chiqsang haramdan g’amza birlan yuz ochib, jono,
Iloji yo’q erur ko’rgan kishi to mubtalo bo’lmas.

Gulistonlar aro tovus kabi yursang xirom aylab,
Qayu gul o’ylasam nozuk qadingga oshno bo’lmas.

Bosib yuz noz ila gar sayri bozor aylasang nogah
Qolurkim furqatiigda bo’lsa ming joni fido bo’lmas.

Bo’lib qoim saharlar andalib bechora hajringda,
Chamanda nola aylab lahza vasfingdan judo bo’lmas.

Hama bo’ldi asiri mubtaloyi dog’i hijroning,
Va lekin man kabi har kim ko’yingda benavo bo’lmas.

Yotarman xok aro tepkay yana boshlarga shum ag’yor
Bo’lak oshiqlaring maicha zalilu zerupo bo’lmas.

Rafiqim kunduzi g’am, kecha yo’ldoshim erur hasrat,
Agar o’lsam kafan ichra alamdan tan suvo bo’lmas,

Maning dardimga darmon axtarur lodon tabib bilmas,
Manga ul xoki poyingdan bo’lak doru davo bo’lmas.

Kel, ey dilbar, chiqarga yetdi jon, ko’rsat jamolingni,
Manga qilgan bu zulmingdan senga hech muddao bo’lmas,

Nihoniy ojizingga ko’p jafo qilma, tarahhum qil,
Masaldir, ikki dil ozor erur, mardi xudo bo’lmas,

JONO

Mani har qancha, jono, zulm ila yor etsangiz mayli,
G’arib dil xastani ko’p qaqshatub zor etsangiz mayli.

Lahad tubiga borguncha g’amingiz manga hamdamdur,
Yana har lahzada bing jabr, ozor etsangiz mayli.

Olub avvalda ko’ngilni g’ulomi borgoh aylab,
Tag’oful birla tashlab, zvddi hushyor etsangiz mayli.

Boshimni xam qilub ajz ila nogah bir savol etsam,
Ajab talxi zaharlar birla guftor etsangiz mayli.

O’zingiz ko’rdingiz avval munosib oshnolikni,
Yana eski chaponimdan qochub or etsangiz mayli.

Qiyomat oshno deb bizga qancha va’dalar aylab,
Axiri ahdu paymonlarni bekor etsangiz mayli,

Yotarman xoki turbatda, ko’zimda mo’lturab yoshim,
Siz anda shodu xandon sayri bozor etsangiz mayli.

Nadur bilmam gunohim, hayrat ichra qolmisham, hayhot,
Tutub begonalar ilgini raftor etsangiz mayli.

Zulmho’liq, jafojo’liq siza ermas edi odat,
Bo’lubon bir yo’l o’zga muncha xunbor etsangiz mayli.

Rahmsiz bo’ldingiz yetmasmudi dardi musofirlig’,
Yana boz ustiga siz qahr etub xor etsangiz mayli.

Nihoniydan oling, jono, kelub boz intiqomingiz,
Borib begonalardan so’ngra xushtor etsangiz mayli.

DARKOR EMAS

Aydim pari manxastaga muncha jafo darkor emas,
Yetkay qiyo boqmaslig’ing, ortuq jazo darkor emas.

Dedi kulib, ey xasta qul, ma’shuq zlini ho’yi shul,
Kim dedi ber sanga ko’ngil, ket mojaro darkor emas.

Dedim: qoshing ko’p qoradur, ammo ko’zing makkoradur
Ayg’il manga ko’p qilmasun, afsun-duo darkor emas.

Dedi: ko’zim ta’n etmagil, mujgon o’qim o’ynatmog’il,
Ko’pdir kiyikdan mahrami, sandek ado darkor emas.

Dsdim: tarahhum aylagil, o’ldurmoqa tut havas,
Ishqingda ming o’lgan o’zim, xanjar manga darkor emas.

Dedi yapa: oshiq elin o’ldurmoq o’lgan odatim,
Sandek manga joni shirin, qo’rqoq ano darkor emas.

Dedim: agar ming jon esa, bo’lsin fidoyi qomating,
Mujgon o’qidan o’zgasi bo’lsa siro darkor emas.

Dedi: qilich birla qizil qoning to’kuv nomus emas,
Lekin mijamni titratub, qilmoq ijo darkor emas.

Dedim: o’zim ko’ngli yarim, boz ustiga aylab g’azab,
Talxi zahar guftor ila bermoq sazo darkor emas.

Dedi: kimi oshiq menga, to chekmasa ming dardu g’am,
To o’lmasa hijron ila anga vafo darkor emas.

Dedim: qalay ag’yorlar, har kecha bazm aylar sani,
Onlarga yo’q ta’nu falon, bizga kazo darkor emas.

Dedi: agar yo’q toqating solgan jafo-yu javrima,
Ket, qilma bu ostonada chunu charo darkor emas.

Dedim: ketar bo’lsang buzub, ul ahd ila paymonlaring,
Kel, qo’y menga ham sen kabi yuzi qaro darkor emas.

Dedi: Nihon erdi vafo ko’nglida, ey ixlosi yo’q,
Bor emdi sandek menga ham baxti qaro darkor emas.

O’RGULSUN QULING

Qay kuni ko’rdimki man diydor, o’rgulsin quling,
Ul zamon o’ldum asir afgor o’rgulsun quling.

Oh urib ketdim o’zimdan qolmadi sabru qaror,
Ashki selobim erur anhor, o’rgulsun quling.

Muncha ham zolim ekansan, qayrilub bir boqmading,
Termulib qoldim yo’lingda zor, o’rgulsun quling.

Men o’zimcha bo’lmadim, jono giriftoring sani,
Bor ekan xilqatda bu asror, o’lgulsun quling.

Rahm qil, insof qil, andak xudodan sharm qil,
Berma ko’p bechoraga ozor, o’rgulsun quling,

Barchaga bu ishq savdosi barobar mug’bacha,
Qilmagil bechoralardan or, o’rgulsun quling…

Naylasun yozmay Nihon darding, o’zing bir ko’rmasa,
Lylasa arzi dilii izhor, o’rgulsun quling.

BU FALAK

Bu falak charxini osti bir qiziq bozor ekan,
Har kasing sarmoyai g’am qo’lida tayyor ekan.

Lek arzondir mashaqqat, rohatin naqdi baland,
Shunchalik aybi hukmdori ajal makkor ekan.

Begimiz o’lsin tavoze’ pesha bo’lsa kofidir,
Har eshik ochiq anga davlat eli dildor ekan,

Chashmi xo’p, boshi nigun har bir haqiqat oshiqi,
Ko’hna po’sh o’lsa ayoq ostida xasdan xor ekan.

Jismi sidqim havzi haqlik ichra botmoz bilmadim,
Jomi havzu suvdamu qaysida bir sir bor ekan.

Tushsa har shayga muhabbat garchi o’lsun nopisand,
Tolibini nazdida gavharcha qadri bor ekan.

Dardi sirring loaqal qilma vujudingga ayon,
O’z vujudingdan chiqon dushman ishi dushvor ekan.

Har xirad ahlini so’zi bir muammo go’yyo,
Donish ahlin pandini rad aylamoq bekor ekan…

AYRILMASUN

Hech kim mendek ilohi, yoridan ayrilmasun,
Munisi g’amxor o’shal dildoridan ayrilmasun.

Orzusiga yetolmay, topmasin umri xazon,
Misli bulbul vaqt o’tub, gulzoridan ayrilmasun.

Mehr qo’yganda kimarsa bo’lmasun hech benasib,
Tovusi bog’i chaman raftoridan ayrilmasun.

Chug’z yanglig’ xonavayron o’lmasun mandek kishi,
Chok o’lub bag’ri sadafdek boridan ayrilmasun.

Tiri sayyodi ajaldan siynasi majruh o’lub,
Ohuyi mushki Xo’tan totoridan ayrilmasun.

Ayrilub tan rohati ko’z uyqusida ham yana,
Dilbari joni shirin guftoridan ayrilmasun.

Dod derman termulub, ko’kka boqub, yo’qdur iloj,
Dushmaning ham bir guli ruxsoridan ayrilmasun.

Bormu bir mardi xudo siynamga ursa xanjari,
To Nihon ul rahmati asroridan ayrilmasun.
1911 yil.

PARVONALIG’IMDANDIR

Ishq o’tiga kuymoqliq parvonalig’imdandir,
Tig’ ostida qon kechmoq qurbonalig’imdandir.

Tun kechalari tinmay bing so’zu fig’on birla,
G’amda umr o’tkarmoq hijronalig’imdandir.

Majnun kabi besomon sahroda vatan tutmoq,
Ko’ying bila xalq ichra afsonalig’imdandir…

Oq baxti qaro bo’lmoq, hasratda ado bo’lmoq,
Ag’yor eli rashkida giryonalig’imdandir.

Ko’rsam kima arz aylab, mahvash, sani dardingni,
Har yerda davo so’rmoq hayronalig’imdandir…

Gul yuz chu somon o’lmoq noz ila firoqingdan,
Doim buzulib ko’ngli vayronalig’imdandir.

Xam bo’lmog’i qaddimni g’urbatni yuki birlan,
Zulmu alaming birla hamxonalig’imdandir.

ARZIMNI AYTAY

Arzimni aytay bodi saboga,
Yetkur salomim gulgun qaboga.

Ko’rdum yuzingni ketdim o’zimdin,
Tushdim o’shal dam domi qazoga.

Ohim eshutub toqat tutolmay,
Tushti malaklar raqsi samoga.

Hajrida yig’lab bag’rim ezildi,
Boqmaydi bir yo’l man benavoga.

Avvalda o’tdi shumluq o’zimdin,
Dedim asiring qoldim baloga.

Bir ko’igli qattiq zolim ekansan,
Parvosi yo’qdur ohu navoga.

Ushshoq elini qonini to’kmoq,
Odat bo’lubdur ul bevafoga.

Kirgay raqibni so’ziga doim,
Solgay jafolar man mubtaloga.

Bechoralarga qilmas tarahhum,
Bazmi muyassar nooshinoga.

Bilmam na qilsa, kechsa bu jondan,
Yetsa bo’lurmu qoshi qaroga.

Qilding Nihoniy ko’p ahdu paymon,
Har kim yomondur soldik xudoga..

IQBOLIM

Pas erkan muncha iqbolim mani dilxasta bechora,
Tug’ilgandan beridur bu jigar xun, bag’ri sad pora.

Tushib boshg’a musofirlig’, yetimlig’ illati yetdi,
Yana boz ustiga ishqu muhabbat tushdi yakbora.

Yuzingni ko’rsatub ul kun meni zulfingga band etding,
Giriftor aylading g’amzang bila ul jilva raftora.

Xaloyiq ta’na aylab, dedilar, ko’ngil berib hargiz,
Vafosi yo’q, anga qilma o’zingni muncha ovora.

Dedim: qilmangxaloyiqlar manga siz buyla dushmanlik,
Vafosini ko’rib bo’lgan edim oshiq o’shal yora.

Anga man shuncha mehru oqibat qo’ygan edim, jono,
Bilub do’stlarpi dushman ham qilib so’zini bekora.

Axiri sipdirub ahdu vafoni, ey muruvvatsiz,
Mani tashlab bu kun ketding, borib begona bir yora.

Xijolat aylading, xalq ichra ketdi z’tibor emdi,
Agar mipg yil yugursam, yetmog’im ul nomueu ora.

Na deb avvalda izhor etmading man xastaga bir yo’l,
Dilingda bor ekan bu qalblik, ey sho’xi makkora.

Dilingda yo’q ekan bir zarra ra^ming mahvashi zolim,
Qi solding muncha jabr ila sitaga^rni maiya zora.

Sabab san o’ylamay ko’rg’ung munosib kim so’zi birla,
Ko’yingda oshiq o’lgan xasta qulni muncha ozora.

Xudodan zarra qo’rqmay ko’zlari mastonai jallod,
Kam etmay oshirursan jabr ila zulmingni tobora.

Fikr qilsam vatan ichra menga turmoq harom o’ldi,
Ketarman bosh olub emdi bu kun sahroyi pur xora.

Na qildim, na gunoh ztdim, manga muncha sitam qilding,
Xayol aylab yetolmasman kecha kunduz bu asrora.

Sani bisyor zulmingdan bitub sabri fano bo’ldum,
Nigo|ro o’lmogimdan o’ylasam yo’q o’zga bir chora.

Sanga yo’l «o’rsatub ag’yor eli mandan ayurdilar,
Raqib so’zi bila o’zding nachuk ko’ngilni bekora.

Nachuk ko’ngling bo’lub yuzni o’gurding mandan, ey barno,
Tarahhum qilmading, ey rahmsiz, bu chashmi xunbora.

Netay ko’rsang munooib san manga buyla alamlarni,
Chekarman, yo’q ilojim ohu voh deb chor nochora.

Boshimda davlatim yo’q, bir yetimman, shul erur aybym,
Sanga davlat eli manzur ekan yo’l yo’q mani zora.

Kuchim yetdi o’zimga noiloj uzdim umidimni,
Sani topshirdim endi zor yig’lab amri jabbora.

Kschay Majnun kabi umrim ado bo’lguncha cho’llarda,
San ul aysh ila rohat ham farog’at ichra sayyora…

Kimi so’rsa Nihoniydan xabar jono javobida,
Mani ishqim bila o’ldi degil hasratda bechora.

JONON KELADUR

Xastasan, ko’rgali ul dilbari jonon keladur,
Yuzi mah, yulduzi o’t, ko’zlari cho’lpon keladur.

Surma tortib ko’ziga qirmizi ko’ylakni kiyub,
Uynatib xanjarini qilg’ali qurbon keladur.

Sandan o’zga yo’q ekan ishqima chin kuygan deb,
Avvalgi va’dasida turgali qochqon keladur.

Tupu kun hajrini kezgan bu gadosin qo’lina,
Emdi vaslin mayidan qilgali ehson keladur.

Bugina sizga jafo solganin aybonasiga,
Bu kecha yolg’uz o’zi bo’lgani mehmon keladur.

Hali ham ko’ngli aro bormu deb ishqim asari,
Ramzi dil olmoq uchun bilgali maston keladur

G’ussau jonni Nihon maqdama qil poyandoz,
Arzi-holimgpi bugun so’rgali sulton keladur.

XUSH KELUBSIZ

Ey mahvashi zamonim, ey yor xo’sh kelubsiz,
Bizdek g’aribni yo’xlab, dildor xush kelubsiz.

Navmid aylamasdan, munglug’ faqiringizni,
Ko’nglini bir olay deb, bisyor xush kelubsiz.

Yetdi falakka boshim, ko’p shodu xurram o’ldum,
Mahv o’ldi barcha g’amlar, ziphor, xush kelubsiz.

Behaddi beshumor ul qilgan gunohlarimni,
Olmay ko’ngilga hargiz, ming bor, xush kelubsiz.

Man beadab yozardim ash’or kuyganimdan,
Ko’rganingizda topmay ozor, xush kelubsiz.

Ko’rmang ilohi hargiz kamlik yuzin jahonda,
Maqsudingizni bersun jabbor, xush kelubsiz.

Tortiq qilay desam yo’q bir jondan o’zga tuhfa,
Qilmay faqirlig’imdan hech or, xush kelubsiz.
1911 yil.

EY HUSN ELIN PUR FITNASI

Ey husn elin pur fitnasi mahbubi davronlar aro,
Bormi sanidek mahliqo janiatda rizvonlar aro.

Gulgun yuzingni rashkidin ko’ksida yuz bing dog’ ila,
Boq lola maskan ayladi ko’hu biyobonlar aro.

Qilsang takallum, ey pari, totlug’ tabassumlar bilan,
Yo’q san kabi shakkarfishon, to’ti suhandonlar aro.

Qimdir asir o’lmaz sanga gar noz ila bir-bir bosub,
Tovus xushraftor etub, kirsang gulistonlar aro.

Bechora bulbul g’unchai maygun labingni ko’yida,
Faryod urar qoplar yutub, har subh bo’stonlar aro.

Rahshanda nozik tishlaring gavhar-la injular ko’rib,
Bo’lmish xijolatdan nihon daryoyi Ummonlar aro,

Ishqing o’tidan zarrasi tushsa agar ey, bevafo,
Mansur kabi ahgar qilur toroj etar jonlar aro,

Ochma niqobing dilrabo, vah tushmasun nogaxko’rub,
Sharmu hayollar moh ila xurshidi tobonlar aro»

Qay kun visolingdan sabo ochmishki zarrinpardani,
Tushmish bihishtda janglar ul huru g’ulmonlar aro.

Ko’p sayri bozor aylama, husning tufaylidan yana,
G’avg’o jadallar bo’lmasun kofir, musulmonlar aro.

Kel bu Nihoniy xastani yolg’uz dar og’ush aylagil,
Oshsun g’uloming hurmati ul do’stu dushmanlar aro..

EY YOR

Ey yor bir yetimni xor aylamoqmu shuncha,
Vayron etib dilini zor aylamoqmu shuncha.

O’rgatdi sanga qaysi dushman eli bu so’zni,
To’ymay visola g’amga yor aylamoqmu shuncha.

Ko’yingda oshiq o’lgan dilxastalarni jono,
Majruh tayiga zahri mor aylamoqmu shuncha.

Husningni orzusin tutgan shikastalarga,
Boqmay ketib nigoro or aylamoqmu shuncha.

Yetmasmudi muhabbat birla judolig’ o’ti,
Boz ustiga alamdan nor aylamoqmu shuncha.

Shuldur mani gunohim, dedim faqirdurman,
Aylab shuni bahona kor aylamoqmu shuncha.

Bir jilva ko’rgazurda yuz ming sitamlar ayla
Bu telbaning dilini tor aylamoqmu shuncha.

Xamdir qadi Nihoniy boz ustiga rahmsiz,
Jabru jafo yukini bor aylamoqmu shuncha.

KO’P SHOD O’LURAM

Ko’p shod o’luram mahvashi shoxona ekanman deb,
Sandek pari ko’yida devona ekanman deb.

Rahm aylamasang garchi har dam uraman o’zni,
Ul sham’n jamolingga parvona ekanman deb.

Yuz yil bani kuydursang, shukr etg’usiman, jono,
Hpjring o’tig’a mann ham so’zona ekanman deb.

Bing turli jafo solsang, qo’rqmam sani zulmingdan,
Ketsa boshimi bergum, qurbona ekanman deb.

Xurram o’luram dilbar tepsang gahi boshimga,
Yorim oyoqi ostiga ostona ekanman deb.

Uldur mani armonim, vah so’rmas esang holim,
Qo’rqam ani ko’nglidan begona ekanman deb.

Nogah o’zidan ketgay ko’rsa bu Nihon vasling,
Kim loyiqi diydori jonona ekanman deb.

KO’P DOG’LAMA BAG’RIMNI

Ko’p dog’lama bag’rimni afkora ekansan deb,
Muncha manga zulm etma xummora ekansan deb.

Rahm ayla bu holimga, ko’z qonimi ko’p to’kma,
Sunma qadahi zahring xummora ekansan deb.

Yoyingni otib jono sayd aylamasang nedur,
Ko’z xanjaridan bag’ri sad pora ekansan deb.

Mahvash na bo’lur boqsang, bir yo’lgina ishqimda,
Majnun kabi sargashta ovora ekansan deb.

Xor etma meni muncha ag’yorimi oldida,
Ko’p qilma malomatlar bechora ekansan deb.

Olsang na bo’lur ko’nglum, shahringga musofirman,
Mahrumu vatan bo’lgan xunbora ekansan deb.

Noz ila Nihoniyga boqmay yana ortiqcha,
So’kma meni ko’rganda yuz qora ekansan deb.

PARIVASH

Parivash bo’yla jahl ila g’azabni oti noz o’lmaz,
Raqibdan o’zga bu atvora hech kas sarfaroz o’lmaz.

Muhabbat ahlini jononasi bing tarki azm etsa,
Haqiqatdan asar bo’lsa, anga tarki majoz o’lmaz.

Faqira ag’niyolar xayr ehson qilmagan birlan,
Qolub ochu yalang’och haqni yozgan rizqi oz o’lmaz.

Har ishni aylamoqni ilgari andisha xo’b darkor,
Kim singan shisha qaytib ilmi hikmat birla soz o’lmaz.

Bahoru sabzani suygan kishiga sabr lozimdur,
Arodan qor yog’ib qish o’tmaguncha fasli yoz o’lmaz.

Kim iqboli baland o’lsa, o’lur har korida ravnaq,
Kimi iqboli shum o’lsa, uzatsa qo’l daroz o’lmaz.

Nihoniy ranjima sayyod ilmin o’zga ibrat tut,
Hama sayyod har yurgan kuchukni boqsa toz o’lmaz.

SOG’INUB

Ey dilbaro, ishqing bila devona bo’ldum sog’inub,
Bulbul kabi tun kechalar giryona bo’ldum sog’inub.

Bir necha kunlardan beri ko’rmay visoling, ey pari,
Turlik balo ming g’am bila hamxona bo’ldum sog’inub.

Hech kim maningdek kuymagan hajring o’tiga, ey sanam,
Tanho tutashdim man o’zim so’zona bo’ldum sog’inub.

Tushdi sani deb boshima jabru sitam, hadsiz azob,
Aqlu hushimdan oqibat begona bo’ldum sog’inub.

Kelgay eding, ey mahliqo har damda ahvolim so’rab,
Bir necha kundur kelmading, hayrona bo’ldum sog’inub.

Kim desa jononing kelur bu haftaning oxirlari,
Atrofidan ming aylanub, parvona bo’ldum sog’inub.

Tashlab g’arib devonani muncha uzog’ etding safar,
To kelg’ucha qoplar yutub, biryona bo’ldum sog’inub.

Izlab sani har ko’chada sandan xabar bersa kimi,
El ichra ko’p sharmanda ham afsona bo’ldum sog’inub.

Ming shukrkim kelding bu kun sihhat salomat, shodmen,
Aylay Nihoniy jon fido, qurbona bo’ldum sog’inub.

EY DILBARO

Ey dilbaro, ishq o’tida so’zonaman tong otqucha,
Mastu alast Majnun kabi devonaman tong otqucha.

Kunduzlari bag’rim berub, yerga yotarman termulub,
Tinmay oqub ko’z yoshlarim durdonaman tong otqucha.

Tun kechalarda uyqu yo’q, fikru xayolim sandadur,
Yuz ming tarafga to’lg’onub, giryonaman tong otqucha.

Yumsam ko’zum, ra’no qading o’tkay nazardan seskanub,
Har damda ming yo’l uyqudan begonaman tong otqucha.

Qay kun senga berdim ko’ngil, oromi rohatdan butun,
Nafsu qanoat, sabrdan begonaman tong otqucha.

Qech bir nafas yo’qki g’amu dardingdan ozod o’lg’udek,
Doim alam, kulfat bilan hamxonaman tong otqucha.

Har yerda bir majlis aro mandan o’qulgay qissalar,
Bori sani deb, ey pari, afsonaman tong otqucha.

Vah san yurarsan doimo ag’yor bazmida Nihon,
Man qachon vaslingga yolg’iz qonaman tong otqucha.

NAHRI ASHKIM

Nahri ashkim vor ta’sir aylamaz noring banga,
Lutfu ehson damda bergan qahru ozoring banga.

Bari mushkillik raqibingdan yetan dashnomdur,
Munchalik kor aylamaz tig’i zahardoring banga.

Vaslinga yetmoq uchun tun-kun qilurman justu-jo’,
Lek yo’l vermaz o’shal ag’yor badkoring banga.

Sokini masjid emas deb zohid aylar ta’ni kufr,
Os nishoningdan bilinsun tavqi zunnoring banga.

Ban qoshin mehrobiga qilg’um haqiqat sajdasin,
Suvrat oro shayx qurma domi guftoring banga.

Qo’y, banam bir ko’y ila ul yora ko’ngil qo’ymisham,
Dil nazargohi o’lursa o’lmasun koring banga.

Gar muyassar aylasang ul kun Nihoniyga visol,
Gar pisand ermas bihishtu huru anhoring banga.

HUSNI XUBONDAN JUDO

Bu na yanglig’ mojarodur husni xubondan judo,
Ma’shuqi ushshoqdan ushshoqi jonondan judo.

Gul tikonidan, Zulayxo Yusufi mahro’ydan,
Zor Majnun Laylidan, bulbul gulistondan judo.

Bo’lmasun hech kas manimdek baxti shum, iqboli sho’r,
O’lmasun hayron qolub mahbubi jonondan judo.

Oh, bekaslik, g’ariblik, dod, ey bechoralik,
Aylading oxir mani ma’shuqai jondan judo.

Dod dastingdan falak, charxing buzulmay qolmasun,
Boru umrum bo’ldi to’ti shakkarafshondan judo.

Ul lahad ichra kirib tufroq ila o’lsam rafiq,
Shoyad o’lg’um g’urbati anduhu afg’ondan juda.

Ishq o’tini ustiga qo’rqar Nihoniy oqibat,
Qilmag’il, yorab, o’lar vaqtimda imondan judo.

EY KO’NGIL

Ey ko’ngil istar esang zulmat qulubingga chirog’,
Ahli donish suhbatidan bo’lmagil hargiz yirog’.

Quvvati bozu bila behuda urma na’ralar,
Mardi maydon gar esang nafsingni o’ldur beyarog’.

Asli toat shul: o’zingdan o’zgapi xushnud qil,
Muttaqimai deb kishilar bagriga solma tarog’.

Matlabiig rahmat esl xulqu adabda qoin ul,
To iki dunyoda topgil davlati fazlu farog’.

Yo’q jahonda hech kas ozor alamdan chekmagan,
Bu Nihon, yorab, petar mahsharda bo’lganda so’rog’,

HIJRON O’LMISHAM

Zohido, ta’n etma ko’p, dilso’zi hijron o’lmisham,
Bir pari siymo ko’yida zori hayron o’lmisham.

Zulmi yanglig’ shonai g’amdan jigarlar tor-tor,
Laxta-laxta qon to’kub, xok uzra yakson o’lmisham.

Onchunon afg’on ztarman bosh qo’yib ostonaga,
Hosil o’lmay matlabim xotir parishon o’lmisham.

Vah alam zahri sitam bag’rimda qat-qat dog’lar,
Nori ishqin shiddatidan ashki so’zon o’lmisham.

Birgina vasling tilab gulshanda ohu zor etub,
Bulbuli sho’ridadek mahbusi zindon o’lmisham.

Dardipi tarvijidin ketdi farosat aqlu hush!
El aro afsona Majnun telba unvon o’lmisham.

Pechtob aylar yurak fikri bila tong otg’ucha,
Xanjaridan bosh chekub, emdi pushaymon o’lmisham.

Oshkor o’ldi qilolmay dardi anduhin Nihon,
Qil na qilsang, o’rgilay, qaddiga qurbon o’lmisham.

YETMAS AFG’ONIM SANGA

Bu na baxti qoraliqdir yetmas afg’onim sanga,
Hech manzur o’lmaea bu ko’zdagi qonim sanga.

Sham’i vaslingga erur mahram raqib, ag’yorlar,
Bu alamdan ori kimdur muncha so’zonim sanga.

Kosh ko’ksum tilsa erdi xanjari mujgonlaring,
Ko’rsatur erdim jigarda dog’i hijronim sanga.

Tosh uza yog’sa qilurdi sabzai boron ko’zim,
To bu dam ta’sir qilmas ashki giryonim sanga.

Har kuni bing kas o’lurmish yor qurbonipg
Jon fido ztmoq-la yetsa kabki xandonim sanga.

Muncha zolimlik, jafojo’liq, zaharxo’rlik desam,
Solmadim dersan hanuz ul jabri chandonim sanga.

Na bo’lur desam, tarahhum aylasang solmay azob,
Bori shul dersan, muruvvat ayni ehsonim sanga.

Yoki o’ldirg’il desam, men xastadin bo’lg’ung xalos,
Hayfdir dersan nigoro tiri paykonim sanga.

Dodu dastingdap iki qo’l bosh uza ketgay Nihon,
Arz etolmay dildagi anduhu armoiim sanga.

GULZORGA O’XSHAYDI-KU

Ul parining qomati gulzorga o’xshaydi-ku,
Sochlari sunbul bila totorga o’xshaydi-ku.

Nogahon chiqsa yuzidan oyu kun sharmandadir,
G’unchai maygun labi gulnorga o’xshaydi-ku.

Goh-goh aylab tabassum birla qilgan so’zlari,
To’tiyi shirin shakar guftorga o’xshaydi-ku.

Oq tomoq uzra makon etgan qaro xoli aning,
Podsho qotili kufforga o’xshaydi-ku.

Qoshi uzra egri turgan ul sitamgar nozni,
YO farang, yoki ipak dastorga o’xshaydi-ku.

Noz ila yerni bosub, asta xirom etganlari,
Bog’ aro tovus xush raftorga o’xshaydi-ku.

Kimni ko’rsang ul parini dardidan hasrat qilur,
Barcha anga mubtalo hushtorga o’xshaydi-ku.

Rahmi yo’q zolimligidan ul buti tannozni,
Kecha-kunduz hamdami ag’yorga o’xshaydi-ku.

To bu dam bir yo’l kelub holingni so’rmaydi Nihon,
Mamadona hiyla ul hushyorga o’xshaydi-ku.

HAMROZ TOP

Ey ko’ngil, kezgil jahonni o’zga bir hamroz top,
Rohati se ro’za umring surgali damsoz top.

Margni qori yog’ib, sabzang oqarmasdan burun,
Gashti olamdur g’animat fasli yeayring toz top.

Hech bir jon yo’qki oni bo’lmasa jononasi,
Kel sanam bir charx urub, bir dilbari tannoz top.

Dardsiz, bedil bila hargiz musohib bo’lmog’il,
Har nafasda bing chamanda dil qushin parvoz top.

Mallapo’sh, pur makr, zohid domiga bo’lma asir,
Qayda bo’lsa rind eli bo’l xizmatida roz top.

Ishq nobin ichmagan nomarda bo’lma hamnishin,
Soqiyi mayxona bo’l, may birla ayshing soz top.

Bu jahondan kom, nokom o’tg’usi har kas Nihon,
Harna qilkim yodgoring qilg’udek z’zoz top.

SANAMO

Yo’q deb bu jahon ichra mandek sanamo hay-hay,
Qo’yma ishonib muncha qaddingga bino hay-hay.

Sochingga urib shona, har toriga ming dilni,
Band aylamoqa qurma ko’p domi balo hay-hay.

Iulfiigpn gireh aylab, har ahli muhabbatni,
Buyiiga solub, tortub ko’p berma izo hay-hay.

Qoshingni kamoniga, kiprikni qilub tiri,
Qo’zingni suzib qilma, o’ldirmoq imo hay-hay.

Gul (g’uncha)labing muncha qat-qat ochibon qilma
Bulbulni ezub bag’rin, to’tini ado hay-hay.

Durdona tishing birla sindurma sadaf qadrin,
Ketkurma guharlardan naqd ila baho hay-hay.

Gah g’amzau noz ila aylab shakarafshonlig’,
Qumrini solib g’amga qildurma navo hay-hay.

Gah pardai zarrini vaslingdan ochub qilma
Olamni xarob aylab, elini fano hay-hay.

Kim sanga ko’ngil bersa, qahru g’azabing birlan,
Otma ani ko’ksiga ming tiri qazo hyy-hay.

Oshiq kishi har doim majruh o’zi g’am birlan,
Boz ustiga sen solma ko’p jabru jafo hay-hay…

Vayrona buzuq ko’ngli zinhor Nihoniyni,
Andisha qil ztmoqdan, albatta, hafo hay-hay.

ZEBOGA XOS

Shoxi xo’bonlik o’shal zeboga xos,
Mulki husn ichra o’zi yaktoga xos.

Tiri mujgon qoshlariga jo qilub,
Sayd qilmoq ul ko’zi shahloga xos.

Bir qiyo boqmoqda bismil aylamoq,
Zulfi anbar orazi ra’noga xos.

Damda solmoq yuz tuman dog’u alam,
Go’shai chashmidagi imoga xos.

Andalibga sovti xush ta’lim etuv,
G’uncha lab, shakkar tili go’yoga xos.

Sochidek qilmoq jigarni tor-tor,
Ul sitamgar shonasi burroga xos.

Ey Nihon sanga shafoat aylamoq,
Tongla kun ul ma’shuqi mavloga xos.

BEVAFO DILDORNI

Bevafo dildorni suymoq abas,
Nori ishqi birladur kuymoq abas.

Misli Majnun darbadar bexud bo’lib,
Dashtu sahroni kezib yurmoq abas.

Qilmasa gohi muruvvat oshiqa,
Ul kabi ma’shuqa dil bermoq abas.

So’rmasa bir dam kelub rozi diling,
Mihnatu anduhini yutmoq abas.

Shum raqib ra’yi ila qo’ysa qadam,
Andan ummidu vafo kutmoq abas.

Jonni qadrin bilmagan jononani,
Xanjariga bo’g’zini tutmoq abas.

Avvalida jabri zulmin o’ylamay,
Bing pushaymon nolasin chekmoq abas.

Ey Nihon ayni haqiqat istasang,
Bu majoziga ko’ngil tutmoq abas.

EY MAHLIQOLAR

G’urbatta solmang, ay mahliqolar,
Buncha qilursiz jabru jafolar,
Bag’rim ko’p ezmang aylab adolar,
Sizga na hosil qoshi qarolar,
O’lganda mandek ming-ming adolar.

Furqatda o’ldum g’amsiz yurolmay,
Xilvat qilolmay, yolg’iz ko’rolmay,
Dasti raqibdin dardim so’rolmay,
Har kimga mayli bizga namolar,
Ortiqcha qilmoq ko’rgach hafolar.

Va’du vaidlar aylab miyona,
Tashladi ketdi bilmam qayona,
Kul bo’lmagaydim ko’p yona-yona,
Qilmoqchi erkan baxtim qarolar,
Soldi axiri mundog’ balolar.

Rozi emasman tashlab ketarsa,
Ikki raqibni ushlab ketarsa,
Ikki ko’zimni yoshlab ketarsa,
Qilmam haqiga yaxshi duolar,
So’ngra na bo’lg’ay, ey oshnolar?

Xavfu xatar ko’p qilgan ishidan,
Oldim xabarlar bilgan kishidan,
Solmoq judoliq bu qilmishidan,
Qanday ko’igillar bo’lmas hafolar,
Ketsa xatoga aqli rasolar.

Ohimga boqmas ming nola qilsam,
Jonlar yo’liga havola qilsam,
Yig’lab ko’zimni qon-lola qilsam,
Rahm aylamaydi yuzi qarolar,
Ahdida turmay ul bevafolar.

Naylay boshimda yo’q bo’lsa tojim,
Olsa tamomi boju xirojim,
Bechoradirman, yo’qdir ilojim,
Bizdek g’aribni qilmang judolar,
Ag’yora ayni shul muddaolar.

Nodon qulingiz mahzun Nihoniy,
Aylab tavallo afzun Nihoniy,
Yozgay masal bir majnun Nihoniy,
Qozon yonidan o’tmang ukolar,
Yuqqay qarosi demish bobolar.

PARRON AYLADING

Tiri ishqin ul kun parron aylading,
Yorib siynam xunin ravon aylading,
Qumri yanglig’ ishim nolon ayladiig,
Benihoyat mani giryon aylading,
Zolimliging oxir ayon aylading.

Vola qilib mani mahzun fanoni,
Duchor etib g’amlarga mubtaloni,
Bir boshimga solib yuz ming baloni,
Mahrum etib visolingdan gadoni,
Begonadan na deb mehmon aylading.

Rahm aylag’il emdi mahzui holimga,
Firoqingda ko’zdan oqqan qonimga,
Quloq solg’il, ey bevafo, zorimga,
Yetar bo’lsang tezroq yetgil dodimga,
Guldek yuzim chun za’faron aylading.

Hajring bila jonon mohi tobonim,
Kecha-kunduz zarra yo’qdir oromim,
Ko’kka yetgay ursam ohu fig’onim,
Eshitmayin bir yo’l mani faryodim,
Har yon yurib bazmi xandon aylading.

Xaloyiqg’a mani qilib rasvolar,
Solib har lahzada turfa savdolar,
Ezib yurakimni qilib adolar,
O’ldim desam qilmay manga parvolar,
Raqiblarga xayri ehson aylading.

Ag’yorima muyassardir visoling,
Yuz noz ila tovus yanglig’ xiroming,
To’ti kabi shirin-shakar kaloming,
Man g’aribga shul deb sani gunohing,
Ko’rinmasdan o’zni pinhon aylading.

Nihoniyni asir aylab o’zingga,
Rahmsiz nargisu shahlo ko’zingga,
Mohi tobon kabi to’lgan yuzingga,
Ishondur(ding) na deb avval so’zingga,
Emdi va’dalarni yolg’on aylading.

YO’LDA YO’LUQDIM

Yo’lda yo’luqdim bir qiz bolog’a,
Ko’zlari xanjar tiyri qazog’a.
Nogah ilindim ul mahliqoga,
Arzimni aytdim ul bebahoga.

Dedim: fidoying bo’lsun bu jonim;
Bo’ldum asiring, shohi jahonim.
Oqgay yo’lingda ko’zdan bu qonim,
Rahm ayla emdi man mubtalog’a.

Dedi, kulib ul: — Ovora bo’lma,
Behuda yig’lab dil pora bo’lma,
Qaytgil yo’linga, ko’p zora bo’lma,
Loyiq emasman sandek gadog’a.

Dedimki:— Faryod etsam bo’lurmu,
YO jonni qurbon etsam bo’lurmu,
YO o’zni sotsam yetsa bo’lurmu,
Bir lahza suhbat, ayshi namoga.

Dedi: Yetarni yo’qdur iloji,
Xoki rahmda shohlarni toji.
Yuz-ming guharni yetmas xiroji,
Bir tora mo’yim qo’ysam bahog’a.

Dedim: Yuzingni ko’rgan zamonim,
Kuydi, tutashdi bag’rim, zabonim,
Yetti falakka ohi fig’onim,
Qilg’il muruvvat man benavog’a.

Dedi: Kim aydi sanga ayo zor —
Bo’lsun, maningdek mahvashga xushtor,
Oson emasdur bo’lmoq xaridor,
Shahdi shakarlab qoshi qarog’a.

Dedim ki, ketti sabru qarorim,
Ham aql-hushim, dildin madorim.
Eshitmasang gar bul ohi-zorim,
Qilg’um havola qodir xudog’a.

Dedi: — Na g’amdir giryona bo’lsang
Hajrim o’tida so’zona bo’lsang,
Ham balki jinni, devona bo’lsang,
O’lsang ham etmam parvo binog’a.

Dedim: — G’aribni buzma dilini,
Qilsam shaf’i gar kulli nabini,
Qo’ysam arog’a jumla dilini,
Boqgaymusan bir baxti qarog’a.

Dedi kulib ul: — To’sding yo’lumni,
Emdi ochay bir shafqat qo’lumni,
Ko’rmay munosib yo’qsa o’lumni,
San xasta ham yet bir muddaog’a…

Dedi: — Havasga ko’p aqcha darkor,
Yolg’uz qalinga ming so’mcha darkor,
Bir rang kiyimdan uch bo’qcha darkor,
To’ylarni bersang yuklab tuyog’a.

Dedimki:—Hay-hay, ey, soncha bo’lsun,
Shul ko’rganimiz olgancha bo’lsun,
Sizga kuyovlar boy bachcha bo’lsun,
Qodir emasman bu mojarog’a.

Kuldi, eshikni yopti betimga,
Bildimki, tegmas mandek yetimga,
Qaytdim Nihoniy, ul dam ketimga,
Kim, tavba aylab mundog’ xatog’a.

FORS-TOJIK TILIDAGI G’AZALLAR

MOHI TOBONAM KUJO

Dar shabi torik man on mohi tobonam kujo,
Tu kujou dil kujo yo joni jononam kujo.

So’xtan az shavqi xud parvoyi in parvona nest,
Man kujo dar zulmatam, sham’i shabistonam kujo.

Az fig’oni nolaam murg’oni subh ozurda shud,
Go’ ba man on subh, on xurshidi raxshonam kujo.

Qatrai abr ovarad dar har kujo sabzi chaman,
In qadar az chashmahoyi abri naysonam kujo.

Kay shavad xushnud yak dam dil dar in motamsaro,
In kujou on kujo, labrizi xamdonam kujo.

Ey tabibi noxirad, kardan davo kori tu nest,
Tu kujo, Luqmon kujo, bo dard darmonam kujo.

Dar g’ami bechoragi dar jang dandonam basang,
Orzuyi dil kujo, yo ayshi davronam kujo.

Chashm biksho oqibat barxok meo’fti Nihon,
Yori do’stonat kujo, in umri bo’stonam kujo.

MAJNUNI SHAYDORO

Biyo, soqiy bideh az may bar in Majnuni shaydoro,
Ki az xud bexabar gardad nadonad ro’zi pardoro.

Zi dzsti ishq u az komi dunyo doman afshurdam,
Baxud xilvat saro sozam dar in dam ko’hu sahroro.

Iadidam yak dili beg’am, pafas hargiz naosudam,
Na donistam chi boshad oqibat in kori dunyoro.

Kase ozod natvon shud zi dasti in ajal oxir,
Ki dar zeri lahad sozad gadou shohi siymoro.

Hama ohu fig’on bo bulbuli sho’rida meoyad,
Zimiston facli xud dorad chi donad qadri ra’noro,

Nihon az xud xabar, ore nadori chashmi dil biksho,
Bubin oyo chu hosil mekunad tahsili uqboro.

DILO G’OFIL MASHAV

Dilo, g’ofil mashav hargiz nigar garduni dunyoro,
Shumor imro’zaro fursat, maxo’r anduhi pardoro.

Dar in joduyi kaj pahlu firibi sad hazoronist,
Kujo biguzosht Luqmonu Skandar dori Sinoro.

Makun asrori xud zohir ba nazdi har kasu nokas,
Kushudi g’unchaho orad xazoni bargi zeboro.

Mazan dar har kujo ohu fig’on monandai bulbul,
Ki sozi oqibat bo sar qafas ro’yi chamanhoro.

Hazoron beh xamushidan va gar xuni jigar gardi,
Ki orad lola bosad dog’ sayri fayzi Sahroro.

Guhar paydo kunad dar vaqti xud yak qatrai nayson,
Chi hosil az shitobi abri boron sangi xororo.

Sukuti beh buvad har dam, Nihon, az nosazo guftan,
Kushoda mohiyon lab mekunad xun obi daryoro.

ON PARI

On pari abru kamon ohuyi chashmash masti xob,
Hech parvoye nadorad bar mani miskin xarob.

Az sharori otashi ishqash jigarho so’xta,
Mebaroyad az dimog’am har nafas bo’yi kabob.

Hech kas dar furqati on sho’xi zolim mug’bacha,
Ro’zho devonagi shabho naboshad dar azob.

Kist hosil mekunad az vasli u yak dam murod,
Har kase oshiq shavad on dam bamarg orad xitob.

Sar ba baxti oston qurboni xokash kardaam,
Ro’ nametobam, ki man az xanjari on zahr tob.

Xilvati shud guftam, ey barno, musulmoni kujo?
Tu charo rahms nadori yo namixohi savob?

Bo tabassum guft on dar go’shi in miskin Nihon,
Jon bigu, jonon majo’, az jon guzar, jonon biyob.

PARI CHEHRA

Pari chehra doramki husnash kamol,
Ba ta’rifi vasfash zabon hamchu lol.

Vagar go’shai surma tezash nabud,
Qarori jahon bud amri mahol.

Labash jon fizoi namekard oh,
Hayoti kujo bud in qiyli qol.

Az on dasti sayyodi z-on tiri yoy,
Na zohid xalosast, na ahli hol.

Digar naxl dorad, digar- tozagi,
Tamomast boin visoli misol.

Xaridori yak tori zulfash shudam,
Bixandidu go’ft foniy xayol.

Ilohiy, tarahhum atoe namoy,
Ki mushkul rasidan bahasbi manol.

Nihon on qadar mekashid ohi so’z,
Rasidi bapo’lod gar vay zavol.

EY SANAM

Ey sanam, az lutfi tu devonaho dorad umed,
Vah ba in sho’ri junui afsonaho dorad umed.

Dar xayoli shu’lai sham’i visolat ro’z mast,
Shab baroyi so’xtan parvonaho dorad umed.

Orzuyi yak chashidan g’unchai maygun labat,
Har saboh dar bo’ston giryonaho dorad umed.

Ro’ nametobad zi tig’i obdorad ishiqon,
Dar murodi vasli tu qurbonaho dorad umed.

Sar barad kay in Nihon az ostoni rahmatat,
Bo basad kufru xato begonaho dorad umed.