5 октябрь — Шоир Фахриёр (Фахриддин Низом) туғилган кун
Ўзбек шеъриятида ўзига хос тарзда янги ёзув ва шакл йўлларини излаган ва айни шу сабабдан шеърхонлар диққатида турган шоирлардан бири Фахриёрдир. Шоир куни-кеча босмадан чиққан укашоири бўлмиш Жонтемир Жондорнинг «Жазба» номли тўпламига ёзган сўзбошида шеър ҳақидаги тушунчаларини ифода этган. Жумладан шундай ёзади: «…ҳақиқий шеър ҳар доим адабиёт, шеърият ҳақидаги сизу биз кўникиб бўлган тушунчаларга, тасаввурга дахл қила олади, уларни бузади шу тариқа бадиий тафаккур чегараларини кенгайтиради».
ФАХРИЁР
ЯНГИ ШЕЪРЛАР
“Дарднинг шакли” (1997), “Аёлғу” (2000), «Геометрик баҳор” (2004), француз тилида “L’os des larmes” (“Кўз ёш сояси”, 2016, Париж), “Излам” (2017) шеърий тўпламлари, “Янгиланиш анъанаси” (1998) публицистик мақолалар тўплами ва “Метаҳикоялар оралаб” (2020) адабий-танқидий мақолалар, интервьюлар тўплами нашр этилди.
Таниқли АҚШ сиёсатчиси Ҳиллари Клинтоннинг “Бир болага етти маҳалла ота-она” (It Takes a Village), таниқли британиялик каломшунос олим Тимоти Уинтернинг “XXI асрда ислом: Постмодерн дунёда қиблани топиш” (Islam 2001: Finding the Qibla in a Postmodern World) ва “Америка ҳикоялари” (American Short Stories) (ҳамкорликда) китобларини, таниқли Америка адиби ва шоири Эдгар Аллан Понинг “Темирбек” достонини ўзбекчалаштирди.
“Сержантлар” телесериали, “Жасур” ва «Назира” бадиий фильмлари сценарийлари ҳаммуаллифи.
Бундан ташқари, жуда кўп телесериалларни, ҳужжатли фильмларни инглиз тилидан ўзбекчага ўгирган. Дунёнинг етакчи АКТ (ахборот-коммуникация технологиялари) компаниялари таъминот дастурларини ўзбекчалаштиришда қатнашиб келмоқда
Шеърлари француз, турк, озарбайжон, рус, болгар, хитой, инглиз, қозоқ ва уйғур тилларига таржима қилиниб, турли адабий-бадиий журнал ва альманахларда чоп этилган.
2015 йил 1-4 октябрь кунлари Қозон шаҳрида бўлиб ўтган XI Туркий халқлар шеърият фестивалининг Рами Гарипов номидаги бош мукофотига сазовор бўлди.
Эркин ижодкор.
бувим
Мукаррам бувим хотирасига
баҳор осмонида
сузиб кетаётган парқут булутнинг
бир бўлагин узиб олиб,
ичидаги дўлларини чигитлаб ташлаб,
шолчага солар
ва
таёқ билан саваб булутни,
солар неварасин кўрпачасига.
ишкомдаги токнинг бўлиқ барглари
орасидан сўрига тушган
нур қатими билан қавийди кўрпачани.
сўнгра
янги чиққан ойга белар неварасини
кўрпача тўшаб.
елбешик бўлар ой.
тонгласи
ечиб олар уни бешикдан,
азон айтар қулоғига тўрғайлар,
қалдирғочлар тилаб берар ризқин худодан.
тушиб қолмаслиги учун бола юраги
жавзо
яшин билан қалдироқни
ўчириб турар
келаси кўкламгача.
ариқ чулдирашни,
қушлар чуғурлашни ўргатар унга,
қуш тилида тили чиқар боланинг аввал,
кейин ўтиб кетар инсон тилига.
энди сўзлашни ўрганган бола
фаришталар тилини
тилимизга таржима қилиб
ҳайратга солади ҳаммани,
завқланамиз унинг ғалати
саволу топилдиғидан.
йиллар ўтиб унутади қуш тилини болакай,
ҳайратлари босилади сут тиши оғриғидай –
қўшилиб кетади қаторга.
болакайнинг оёқ остига тушиб
издай босилаётган ҳайратларини
бир-бир териб олар ва асраб қўяр
эртаклар учун.
унинг кўнглини
лавҳга солиб ўқиб ўтирар
тақдирига
тангридан таҳрирлар тилаб бермоққа
девонайи машрабу
қисас ул-анбиё хатмидан
бир нафас тин олиб…
армон
тансиз вужуд
ёнма-ён юради сен билан
бирга овқатланар
телевизор кўрар
мошинда бирга
айланиб келгани
чиқади шаҳарга
ёки бозор қилиб келар сен билан
дам олиш куни
экобозорга бориб
эко нималигин сўрайди
ўйланиб қоласан гарчи билсанг ҳам
нафақат олд қўшимча
ҳатто бирикманинг маънисин
айтолмайсан-ку
тансиз вужудга
янги бозорда
бир-икки сўм арзонига
кўзни бўяб беришини олибсотарлар
бирга борасан маъракаларга
товоқ ташир маҳалладаги
йигитларга қўшилиб
қайсидир ўқишга бориб келади
бегим кунлари
имтиҳондан йиқитган
домласин баъзан
сўкар чангитиб
сўкинишлари
эшитилиб турса баралла
ғалати эмасми ҳайҳотдай уйда
мошинингни ювиб берар дам олиш куни
ҳатто миниб келишга
ижозат сўрайди
ҳайдовчилик гувоҳномаси
бўлмай туриб ҳам
қизиқ бўлар экан тўғриси
ўзи йўқ одамнинг
мошин ҳайдамоқчи бўлгани
ундан ҳам қизиқ
мелисага тушиб қолишин
ўйлаб хавотирга тушиб ўтириш
тунов куни
уйлантириб қўйинг деса бўладими
бу ҳам етмагандай
фалончининг қизини олиб беринг
деса қўққисдан
ичингни бир нима тирнаб ўтар ва
ҳиқилдоғингга
тиқилиб қолар
ахир
тансиз вужудга
фалончининг қизини
қандай сўраб борасан?
борлиқ билан унинг иши йўқ
айтганини қилдиргиси келар
иложи йўқ қилишнинг
қилмасликнинг ҳам
* * *
яна битта
қобирғамни тарошлаб бир кун
сибизиқ қиламан
эргаштириб кетаман сени
сибизиқ чалиб
ишқ водийсига
у ерларда
бахт ҳам йўқдир
бахтсизлик ҳам йўқ
фақат севмоқ бор
иложсизлик
ўртадаги ришталарни
узиб чиқдинг бирма-бир
эринмай
учрашмаслик учун ҳатто маҳшар куни ҳам
энди оғрир ришта узилган жойлар
у билан учрашиш эҳтимоли бор
келгу кунларин
бир-бир синдириб дарахт шохидай
тутаб ёнаётган ўтга ташладинг
тутунидан кўзинг ёшланди
юрагингни қўлингга олиб
сени кўрмоқ умидини қирмочдай
қириб олдинг ундан
бир-бир
ачиди жонинг
на деворли
на дарвозали
оппоқ сурпдай тушларга
кириб келаверар бергман қаҳрамонидай
ўчириш тугмаси йўқдир тушларнинг
қаён қочасан
тупроққалъа
урушдан қайтмаган фарзандларини
кутаётган онадай
неча асрлар
адирдан тушмай
кўзи тўрт боқади карвон йўлига
у мунтазир хоразмшоҳларни
вақт дарёси оқизиб кетган
ойнинг ортидаги юртларга
ер тишлашга
улгурмай ҳали
нураб бораётган
аммо ҳали вақт
тўлиқ қоқиб ола билмаган
туроққалъа деворлари тишларин
насибаси бор
минг йилдан бери
салқиланиб қолган кўкдаги
ойни
бир четидан синдириб олиб
ботириб ер амударёга
сув юзига тўкилар
юлдузлар
седанадай
юлдузларни териб ейди бақалар
тепадаги тупроққалъанинг
том битган қулоғига
энди хоразмшоҳлар
қайтиб келмаслигин
айтиб бақиради қуриллаб
тупроққалъа эшитмас
ўтмишга дохил
ҳужжат
сурат
ва сопол буюмларни
топшириб юборган
душманлар талаб
кетган музейларга битта қолдирмай
энди қалъанинг
на тарих
на ҳақиқат билан
иши бор
энди на тарих
на ҳақиқат
дахл қила олар
тупроққалъага
бир замон
қалъанинг устидан эсган шамолнинг
кўзларига қум тўлиб қолган
адир пойидаги ҳандақда
шамол энди кўрсичқон бўлиб
орқа оёқлари билан тупроқни
шопирмоқчи бўлар қайтадан
кўрсичқон тугул
ҳатто вақт имконсиз тупроқ олдида
тупроқни тупроққа минг эвирса ҳам
тупроқ бўлар
хок бўлар
бархан бўлиб кўчмас карвон йўлида
энди тупроққалъани
уйғотгани келмайди ҳеч ким
энди лазги жон ато этмас
савашга боражак қаҳрамонларга
энди
уч-тўрт танга ишламоқ учун
четдан сайёҳ ияртиб келган
йўлбошловчи бор
томошабин бор
сўнгра
бомдод намозини масжидда ўқиб
чиққан қоровул янглиғ
тонг ўчириб чиқади
кўк пештоқидаги
юлдузларни бирма-бир
сўнгра
булут парчаси билан
артиб чиқар осмонни
чиннидай ярқиллатиб
сўнгра
ойни
ҳовлининг қоқ белида ётган
қўқонараванинг ғилдирагидай
юмалатиб бир четга олиб қўяр
сўнгра
радио қулоғидай
қушлар сайроғини бураб ёқади
сўнгра
дунёга шакл берар эринмай
бирма-бир
ҳамма нарсани
ясаб чиқар қайтадан
сўнгра
бешикда
онаси эмизган бола юзига
табассум индирар
ёрғиси 100 фоиз тоза
табиий
сўнгра
яна бир кунга
етган кампир кўнглига
шукрона солар
сўнгра маъшуқадан айрилган
ошиқ олдида тайсаллаб қолар
уйғотишга қўрқади уни
шу ерда вали тонгнинг
тугар кароматлари
қишлоқ ҳовузи
тонгги ҳовуз сукунати теран ва сербар
само чўкиб ётар тубига
каҳкашону буржлари билан
само устида
самоъ рақсин тушар
тонг эпкини қўзғаган
ҳалқоблар
чир айланар дунёлар узра
хирқасини эгнига илиб
мавлавия тариқати дарвешларидай
сўнгра жойнамозга дўнади ҳовуз
бомдод ўқигани
энар
ёхуд
чиқиб келар ҳовуз тубидан
юлдузлар
* * *
мен сизникиман. мени ўзимга қайтариб берманг.
Жалолиддин Румий
мени шамолларга берма, азизам,
мени олиб қолса бўлар бемалол
шамоллар чангалидан.
шамол вақт эмас.
мени умидларга берма, азизам,
мени олиб қолса бўлар бемалол
умидлар чангалидан,
умид армон эмас.
мени ҳижронларга берма, азизам,
мени олиб қолса бўлар бемалол,
ҳижронлар чангалидан,
ҳижрон муҳаббат эмас.
мени ўзимга ҳам берма, азизам,
тушларингга яшир, юрагингга кўм,
мени мендан қутқарса бўлар,
мен, худо эмасман, ахир.
* * *
мана шу
тоғларни сенга рўбарў
қилмоқ учун шамоллар билан
тарошлади одам ота замонларидан
бери
мана шу
уммонни тиндириб
кўзларингга мовий қилиб кўрсатмоқ учун
етти қароқчининг чўмичи билан
милён йиллар шопирди тинмай
мана шу
булбулнинг навосин
тингламоғинг учун тонглари
туман йил сайроқни ёдлатди унга
дарахт япроғи билан
битилган нотага қўшиб астойдил
мана шу
чечакни ундирди сўнгра
тупроқдан
аёлга тортиқ этгали
мана шу
ҳовузга ойни ташлади
юлдузларни тўшади поёндоз қилиб
келар йўлингга
кейин
майга чўкиб етган сени тополмай
минг йил сарсон юрди табиат
фаслларни оралаб
ҳижрат
(термаларга татаббу)
аттанглар ухлаб ётар,
харсанглар ухлаб ётар,
сатанглар ухлаб ётар,
ватан кетиб боради.
ҳижрат замони етар,
имконлар қўлдан кетар,
хоин муродга етар,
ватан кетиб боради.
заҳарланади муҳит,
қарғар боболар руҳи,
жадидларнинг андуҳи –
ватан кетиб боради
ернинг дини ўзгарар,
қилич қини ўзгарар,
оға, ини ўзгарар,
ватан кетиб боради.
ҳар қадаминг пойлоқчи,
сарҳадда ётлар соқчи,
қол дегувчи зот тақчил,
ватан кетиб боради.
тилни эгаси зўрлар,
томоша қилар кўрлар,
фиғон фалакка ўрлар,
ватан кетиб боради.
борар манзилин айтмас,
на хорижмас, на сайтмас,
кетар, ортига қайтмас,
ватан кетиб боради.
қайтаргувчи бир зот йўқ,
ҳайдагич кўп, имдод йўқ,
атар, минар бир от йўқ
ватан кетиб боради.
булутларга тўқнашар,
ою юлдуздан ошар,
билмам, қайларга шошар,
ватан кетиб боради
эр қолмас, қуллар қолар,
мардикор, туллар қолар,
эгасиз гуллар қолар,
ватан кетиб боради.
хоинлар ҳайдаб солар,
қилич забтига олар,
мунғайиб бир эл қолар,
ватан кетиб боради.
* * *
walking the streets
wrapped in an identity like a coat…
Жон Эшбери*
кимлигингга тўндай ўраниб,
кезасан хазонли боғларни,
жунжиктирар кузнинг салқини,
қўзғатар дилдаги титроқларни.
кенгайиб боради тўлқиндай
борган сайин титроқ қамрови.
бир тебрам қўпади вужудда,
зилзила маркази – ўмровинг.
зил кетар кимлигинг, титроқлар
тобора мавжланиб боради,
жуволдизга айланиб қўққис
ернинг шар пуфагин ёради.
тева ўркачидай титроқлар
ўтмас жуволдизнинг кўзидан.
сингиб кетмас номаълумликка
ва умидлар каби тўзимас.
мушукчани тўнга солгандай
кимлигингга титроқни гизлаб,
хазонли боғларни кезасан
кўҳна муҳаббатингни излаб.
* Америкалик шоир Жон Эшберининг «Кўча машшоқлари” (Street Musicians) шеъридан. Маъноси: кўчаларда одамлар ўзлигини елкасига чопондай кийиб…
5 oktyabr — Shoir Faxriyor (Faxriddin Nizom) tug’ilgan kun
O’zbek she’riyatida o’ziga xos tarzda yangi yozuv va shakl yo’llarini izlagan va ayni shu sababdan she’rxonlar diqqatida turgan shoirlardan biri Faxriyordir. Shoir kuni-kecha bosmadan chiqqan ukashoiri bo’lmish Jontemir Jondorning «Jazba» nomli to’plamiga yozgan so’zboshida she’r haqidagi tushunchalarini ifoda etgan. Jumladan shunday yozadi: «…haqiqiy she’r har doim adabiyot, she’riyat haqidagi sizu biz ko’nikib bo’lgan tushunchalarga, tasavvurga daxl qila oladi, ularni buzadi shu tariqa badiiy tafakkur chegaralarini kengaytiradi».
FAXRIYOR
YANGI SHE’RLAR
Shoir va tarjimon Faxriyor (Faxriddin Nizomov) 1963 yil 5 oktbyarь kuni Samarqand (hozirgi Navoiy) viloyatining Sangijumon qishlog’ida tug’ildi. 1988 yili Samarqand Davlat universitetining O’zbek filologiyasi fakulьtetini tugatdi.
“Dardning shakli” (1997), “Ayolg’u” (2000), «Geometrik bahor” (2004), frantsuz tilida “L’os des larmes” (“Ko’z yosh soyasi”, 2016, Parij), “Izlam” (2017) she’riy to’plamlari, “Yangilanish an’anasi” (1998) publitsistik maqolalar to’plami va “Metahikoyalar oralab” (2020) adabiy-tanqidiy maqolalar, intervьyular to’plami nashr etildi.
Taniqli AQSh siyosatchisi Hillari Klintonning “Bir bolaga yetti mahalla ota-ona” (It Takes a Village), taniqli britaniyalik kalomshunos olim Timoti Uinterning “XXI asrda islom: Postmodern dunyoda qiblani topish” (Islam 2001: Finding the Qibla in a Postmodern World) va “Amerika hikoyalari” (American Short Stories) (hamkorlikda) kitoblarini, taniqli Amerika adibi va shoiri Edgar Allan Poning “Temirbek” dostonini o’zbekchalashtirdi.
“Serjantlar” teleseriali, “Jasur” va «Nazira” badiiy filьmlari stsenariylari hammuallifi.
Bundan tashqari, juda ko’p teleseriallarni, hujjatli filьmlarni ingliz tilidan o’zbekchaga o’girgan. Dunyoning yetakchi AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) kompaniyalari ta’minot dasturlarini o’zbekchalashtirishda qatnashib kelmoqda
She’rlari frantsuz, turk, ozarbayjon, rus, bolgar, xitoy, ingliz, qozoq va uyg’ur tillariga tarjima qilinib, turli adabiy-badiiy jurnal va alьmanaxlarda chop etilgan.
2015 yil 1-4 oktyabrь kunlari Qozon shahrida bo’lib o’tgan XI Turkiy xalqlar she’riyat festivalining Rami Garipov nomidagi bosh mukofotiga sazovor bo’ldi.
Erkin ijodkor.
buvim
Mukarram buvim xotirasiga
bahor osmonida
suzib ketayotgan parqut bulutning
bir bo’lagin uzib olib,
ichidagi do’llarini chigitlab tashlab,
sholchaga solar
va
tayoq bilan savab bulutni,
solar nevarasin ko’rpachasiga.
ishkomdagi tokning bo’liq barglari
orasidan so’riga tushgan
nur qatimi bilan qaviydi ko’rpachani.
so’ngra
yangi chiqqan oyga belar nevarasini
ko’rpacha to’shab.
yelbeshik bo’lar oy.
tonglasi
yechib olar uni beshikdan,
azon aytar qulog’iga to’rg’aylar,
qaldirg’ochlar tilab berar rizqin xudodan.
tushib qolmasligi uchun bola yuragi
javzo
yashin bilan qaldiroqni
o’chirib turar
kelasi ko’klamgacha.
ariq chuldirashni,
qushlar chug’urlashni o’rgatar unga,
qush tilida tili chiqar bolaning avval,
keyin o’tib ketar inson tiliga.
endi so’zlashni o’rgangan bola
farishtalar tilini
tilimizga tarjima qilib
hayratga soladi hammani,
zavqlanamiz uning g’alati
savolu topildig’idan.
yillar o’tib unutadi qush tilini bolakay,
hayratlari bosiladi sut tishi og’rig’iday –
qo’shilib ketadi qatorga.
bolakayning oyoq ostiga tushib
izday bosilayotgan hayratlarini
bir-bir terib olar va asrab qo’yar
ertaklar uchun.
uning ko’nglini
lavhga solib o’qib o’tirar
taqdiriga
tangridan tahrirlar tilab bermoqqa
devonayi mashrabu
qisas ul-anbiyo xatmidan
bir nafas tin olib…
armon
tansiz vujud
yonma-yon yuradi sen bilan
birga ovqatlanar
televizor ko’rar
moshinda birga
aylanib kelgani
chiqadi shaharga
yoki bozor qilib kelar sen bilan
dam olish kuni
ekobozorga borib
eko nimaligin so’raydi
o’ylanib qolasan garchi bilsang ham
nafaqat old qo’shimcha
hatto birikmaning ma’nisin
aytolmaysan-ku
tansiz vujudga
yangi bozorda
bir-ikki so’m arzoniga
ko’zni bo’yab berishini olibsotarlar
birga borasan ma’rakalarga
tovoq tashir mahalladagi
yigitlarga qo’shilib
qaysidir o’qishga borib keladi
begim kunlari
imtihondan yiqitgan
domlasin ba’zan
so’kar changitib
so’kinishlari
eshitilib tursa baralla
g’alati emasmi hayhotday uyda
moshiningni yuvib berar dam olish kuni
hatto minib kelishga
ijozat so’raydi
haydovchilik guvohnomasi
bo’lmay turib ham
qiziq bo’lar ekan to’g’risi
o’zi yo’q odamning
moshin haydamoqchi bo’lgani
undan ham qiziq
melisaga tushib qolishin
o’ylab xavotirga tushib o’tirish
tunov kuni
uylantirib qo’ying desa bo’ladimi
bu ham yetmaganday
falonchining qizini olib bering
desa qo’qqisdan
ichingni bir nima tirnab o’tar va
hiqildog’ingga
tiqilib qolar
axir
tansiz vujudga
falonchining qizini
qanday so’rab borasan?
borliq bilan uning ishi yo’q
aytganini qildirgisi kelar
iloji yo’q qilishning
qilmaslikning ham
* * *
yana bitta
qobirg’amni taroshlab bir kun
sibiziq qilaman
ergashtirib ketaman seni
sibiziq chalib
ishq vodiysiga
u yerlarda
baxt ham yo’qdir
baxtsizlik ham yo’q
faqat sevmoq bor
ilojsizlik
o’rtadagi rishtalarni
uzib chiqding birma-bir
erinmay
uchrashmaslik uchun hatto mahshar kuni ham
endi og’rir rishta uzilgan joylar
u bilan uchrashish ehtimoli bor
kelgu kunlarin
bir-bir sindirib daraxt shoxiday
tutab yonayotgan o’tga tashlading
tutunidan ko’zing yoshlandi
yuragingni qo’lingga olib
seni ko’rmoq umidini qirmochday
qirib olding undan
bir-bir
achidi joning
na devorli
na darvozali
oppoq surpday tushlarga
kirib kelaverar bergman qahramoniday
o’chirish tugmasi yo’qdir tushlarning
qayon qochasan
tuproqqal’a
urushdan qaytmagan farzandlarini
kutayotgan onaday
necha asrlar
adirdan tushmay
ko’zi to’rt boqadi karvon yo’liga
u muntazir xorazmshohlarni
vaqt daryosi oqizib ketgan
oyning ortidagi yurtlarga
yer tishlashga
ulgurmay hali
nurab borayotgan
ammo hali vaqt
to’liq qoqib ola bilmagan
turoqqal’a devorlari tishlarin
nasibasi bor
ming yildan beri
salqilanib qolgan ko’kdagi
oyni
bir chetidan sindirib olib
botirib yer amudaryoga
suv yuziga to’kilar
yulduzlar
sedanaday
yulduzlarni terib yeydi baqalar
tepadagi tuproqqal’aning
tom bitgan qulog’iga
endi xorazmshohlar
qaytib kelmasligin
aytib baqiradi qurillab
tuproqqal’a eshitmas
o’tmishga doxil
hujjat
surat
va sopol buyumlarni
topshirib yuborgan
dushmanlar talab
ketgan muzeylarga bitta qoldirmay
endi qal’aning
na tarix
na haqiqat bilan
ishi bor
endi na tarix
na haqiqat
daxl qila olar
tuproqqal’aga
bir zamon
qal’aning ustidan esgan shamolning
ko’zlariga qum to’lib qolgan
adir poyidagi handaqda
shamol endi ko’rsichqon bo’lib
orqa oyoqlari bilan tuproqni
shopirmoqchi bo’lar qaytadan
ko’rsichqon tugul
hatto vaqt imkonsiz tuproq oldida
tuproqni tuproqqa ming evirsa ham
tuproq bo’lar
xok bo’lar
barxan bo’lib ko’chmas karvon yo’lida
endi tuproqqal’ani
uyg’otgani kelmaydi hech kim
endi lazgi jon ato etmas
savashga borajak qahramonlarga
endi
uch-to’rt tanga ishlamoq uchun
chetdan sayyoh iyartib kelgan
yo’lboshlovchi bor
tomoshabin bor
so’ngra
bomdod namozini masjidda o’qib
chiqqan qorovul yanglig’
tong o’chirib chiqadi
ko’k peshtoqidagi
yulduzlarni birma-bir
so’ngra
bulut parchasi bilan
artib chiqar osmonni
chinniday yarqillatib
so’ngra
oyni
hovlining qoq belida yotgan
qo’qonaravaning g’ildiragiday
yumalatib bir chetga olib qo’yar
so’ngra
radio qulog’iday
qushlar sayrog’ini burab yoqadi
so’ngra
dunyoga shakl berar erinmay
birma-bir
hamma narsani
yasab chiqar qaytadan
so’ngra
beshikda
onasi emizgan bola yuziga
tabassum indirar
yorg’isi 100 foiz toza
tabiiy
so’ngra
yana bir kunga
yetgan kampir ko’ngliga
shukrona solar
so’ngra ma’shuqadan ayrilgan
oshiq oldida taysallab qolar
uyg’otishga qo’rqadi uni
shu yerda vali tongning
tugar karomatlari
qishloq hovuzi
tonggi hovuz sukunati teran va serbar
samo cho’kib yotar tubiga
kahkashonu burjlari bilan
samo ustida
samo’ raqsin tushar
tong epkini qo’zg’agan
halqoblar
chir aylanar dunyolar uzra
xirqasini egniga ilib
mavlaviya tariqati darveshlariday
so’ngra joynamozga do’nadi hovuz
bomdod o’qigani
enar
yoxud
chiqib kelar hovuz tubidan
yulduzlar
* * *
men siznikiman. meni o’zimga qaytarib bermang.
Jaloliddin Rumiy
meni shamollarga berma, azizam,
meni olib qolsa bo’lar bemalol
shamollar changalidan.
shamol vaqt emas.
meni umidlarga berma, azizam,
meni olib qolsa bo’lar bemalol
umidlar changalidan,
umid armon emas.
meni hijronlarga berma, azizam,
meni olib qolsa bo’lar bemalol,
hijronlar changalidan,
hijron muhabbat emas.
meni o’zimga ham berma, azizam,
tushlaringga yashir, yuragingga ko’m,
meni mendan qutqarsa bo’lar,
men, xudo emasman, axir.
* * *
mana shu
tog’larni senga ro’baro’
qilmoq uchun shamollar bilan
taroshladi odam ota zamonlaridan
beri
mana shu
ummonni tindirib
ko’zlaringga moviy qilib ko’rsatmoq uchun
yetti qaroqchining cho’michi bilan
milyon yillar shopirdi tinmay
mana shu
bulbulning navosin
tinglamog’ing uchun tonglari
tuman yil sayroqni yodlatdi unga
daraxt yaprog’i bilan
bitilgan notaga qo’shib astoydil
mana shu
chechakni undirdi so’ngra
tuproqdan
ayolga tortiq etgali
mana shu
hovuzga oyni tashladi
yulduzlarni to’shadi poyondoz qilib
kelar yo’lingga
keyin
mayga cho’kib yetgan seni topolmay
ming yil sarson yurdi tabiat
fasllarni oralab
hijrat
(termalarga tatabbu)
attanglar uxlab yotar,
xarsanglar uxlab yotar,
satanglar uxlab yotar,
vatan ketib boradi.
hijrat zamoni yetar,
imkonlar qo’ldan ketar,
xoin murodga yetar,
vatan ketib boradi.
zaharlanadi muhit,
qarg’ar bobolar ruhi,
jadidlarning anduhi –
vatan ketib boradi
yerning dini o’zgarar,
qilich qini o’zgarar,
og’a, ini o’zgarar,
vatan ketib boradi.
har qadaming poyloqchi,
sarhadda yotlar soqchi,
qol deguvchi zot taqchil,
vatan ketib boradi.
tilni egasi zo’rlar,
tomosha qilar ko’rlar,
fig’on falakka o’rlar,
vatan ketib boradi.
borar manzilin aytmas,
na xorijmas, na saytmas,
ketar, ortiga qaytmas,
vatan ketib boradi.
qaytarguvchi bir zot yo’q,
haydagich ko’p, imdod yo’q,
atar, minar bir ot yo’q
vatan ketib boradi.
bulutlarga to’qnashar,
oyu yulduzdan oshar,
bilmam, qaylarga shoshar,
vatan ketib boradi
er qolmas, qullar qolar,
mardikor, tullar qolar,
egasiz gullar qolar,
vatan ketib boradi.
xoinlar haydab solar,
qilich zabtiga olar,
mung’ayib bir el qolar,
vatan ketib boradi.
* * *
walking the streets
wrapped in an identity like a coat…
Jon Eshberi*
kimligingga to’nday o’ranib,
kezasan xazonli bog’larni,
junjiktirar kuzning salqini,
qo’zg’atar dildagi titroqlarni.
kengayib boradi to’lqinday
borgan sayin titroq qamrovi.
bir tebram qo’padi vujudda,
zilzila markazi – o’mroving.
zil ketar kimliging, titroqlar
tobora mavjlanib boradi,
juvoldizga aylanib qo’qqis
yerning shar pufagin yoradi.
teva o’rkachiday titroqlar
o’tmas juvoldizning ko’zidan.
singib ketmas noma’lumlikka
va umidlar kabi to’zimas.
mushukchani to’nga solganday
kimligingga titroqni gizlab,
xazonli bog’larni kezasan
ko’hna muhabbatingni izlab.
* Amerikalik shoir Jon Eshberining «Ko’cha mashshoqlari” (Street Musicians) she’ridan. Ma’nosi: ko’chalarda odamlar o’zligini yelkasiga choponday kiyib…
Mening farzandim ham sizdekbuyuk inson bòlsin ilohim