10 сентябр — Шоир Нуруллоҳ Остон таваллуд топган куннинг 60 йиллиги. Чин дилдан қутлаймиз!
Нуруллоҳнинг тенгдошлари мен мансуб авлодга занжир бўлиб уланган шоирлардан иборат. Нуруллоҳ билан бирга шеъриятимиз даврасига кириб келган Назар Шукур, Чори Аваз, Жамол Сирожиддин, Яҳё Тоға, Ғулом Фатҳиддин, Чоршаъм бугунги ўзбек шеъриятининг сарбаланд ижодкорлари сифтида тан олинганига шак-шубҳа йўқ. Уларнинг ҳар бирининг, хусусан, Нуриллоҳ Остоннинг ўз дафтари, ўз қалами бор. Шоир дўстимизни туғилган куни билан самимий табриклаб, қаламига қувват,ижодига янги ютуқлар тилаймиз.
Нуриллоҳ Остон
ШЕЪРЛАР
Нуруллоҳ Остон 1955 йилнинг 10 сентябрида Самарқанд вилоятининг Самарқанд туманидаги Туркманқишлоқда туғилган. 1981 йил Тошкент Давлат Университет журналистика факултетини, 1989 йил Ленинград олий партия мактабини тугатган. Нурулло Остонов 1991 йилдан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзосидир. Унинг «Юлдузлар чақнаган тун», «Баҳор рақси», «Йўлдаги булоқ», «Юрагимнинг безовта гули», «Қадим йўлларда», «Осмон тўла фаришта» номли шеърий тўпламлари нашрдан чиққан.
ҲУР ВАТАН ҲАҚИДА БАЛЛАДА
Жонлана бошлайди тассаввуримда
Беғубор қалбимда балққан кўчалар.
Жонлана бошлайди қизлар зулфидек
Буралиб,
буралиб
оққан
кўчалар…
1972 йил. Жавзо
* * *
Она, кўзларингда қатра ёш кўрдим,
Уфқлар бағрини қонталош кўрдим.
Изн бер, қалбимда гулханлар ёқай,
Қўйнига чорлаган бир қуёш кўрдим.
Менга торлик қилди осмон вужудинг,
Менга торлик қилди киндик маконим.
Кетурман энди то нафас етгунча
Қўлимда қийналган бир парча жоним…
Ариқлар бўйида қолди ёш умрим,
Ажриқлар устида қолди ёш умрим.
Айрилиқ кўксида қолди ёш умрим
Айрилиқ дўст экан, олди ёш умрим.
Севгилим, сен гулим, биринчи гулим,
Сочингга етмади узатган қўлим.
Юракда дарбадар бир тўлқин қолди,
Туташмас йўлингга тўлқин-да, йўлим…
Мен кетдим, сизга ҳам хайр-хўшларим,
Осмонда чарх урган озод қушларим.
Кўришиб тургаймиз токим танда жон.
Менинг ҳам кўнглим бўш, кўнгли бўшларим…
ЁЛҒОН
Юзингни ой деганим ёлғон.
Хилватларда кезганим ёлғон,
Қўй, ишонма, севганим ёлғон,
Сени излаб келганим ёлғон.
Кунлар сўнди, чечаклар сўнди,
Унлар сўнди, юраклар сўнди,
Чинлар сўнди, эртаклар сўнди
Сени излаб келганим ёлғон.
Юракларда қолди дард, найлай,
Чидаб юрган битта мард, найлай,
Ёстиғингнинг ярми банд, найлай
Сени излаб келганим ёлғон…
ЎЗБEКЛАР
Ўзбеклар уйига келганда меҳмон
пойига тўшайди юрак қўрини.
Энг аввал, қўйини сўйишдан олдин
меҳмонга беради уйнинг тўрини.
Кўнглини олади қурби етгунча,
келтирар таомнинг сархилларини.
Меҳмон тусаб қолса, бир имо билан
топади шаробнинг ҳар хилларини.
Туркий луғатлардан излаб топмадим
меҳмонни камситган бирон бир сўзни.
Ўзбеклар шундай халқ,
эшикда келса,
дўст-у, душманидан аямас тузин…
ДИЙДОР
Қайдасиз…
сизларни келдим соғиниб.
Қизлардай мулойим юртим тонглари.
Қайдасиз, беғубор болалагимнинг
Олисларга кетган нотинч бонглари.
Шодон қучоқлайди қадамларимни
Мени кутиб ётган қўҳна дарвоза.
Мени онам кутар, сочлари оппоқ,
Келганим дўстларга бўлар овоза.
САМАРҚАНДГА
Йўлга боқиб толди кўз қирим,
Суягимни эзди изғирин,
Хуш гап билан дилни ёз қилинг
Самарқандга қачон борамиз?
Унда унган ҳар бир гиёҳи,
Ҳандалакбўй қизлар нигоҳи
Тушларимга киради гоҳи –
Самарқандга қачон борамиз?
Гулхан бўлди лабларимда сўз,
Дардларимга йиғлар бунда куз,
Ўз кўксига ханжар урган дўст
Самарқандга қачон борамиз?
Ёғду эдим, тонгим қорайди,
Мен кенг эдим, олам торайди,
Кўксимда бир қушча сўрайди:
Самарқандга қачон борамиз?
Бу дунёнинг асли бири кам,
Бир буржи бахт, бир буржида ғам,
Айт, не учун кўзларингда нам
Самарқандга қачон борамиз?
Андижон деб йиғлади Бобур,
Ўз юртига сиғмади Носир,
Қодирийнинг кўзлари соҳир
Самарқандга қачон борамиз?
Ўз элингда ҳурсан, сабосан,
Гарчи шохсан, зўрсан, даҳосан,
Юртинг бўлсин, гарчи гадосан –
Самарқандга қачон борамиз?
ОНАЖОН
Онажон руҳингизда соғинчлар кезмадиму,
Қабрингизга бош қўйсам чечаклар сезмадиму,
Онажон жисмингизни кесаклар эзмадиму,
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
Самоларда сор лочин айт, неларни излайди,
Руҳи равон забоним фақат сизни сўзлайди.
Юрагимда бир қушча онажон деб бўзлайди,
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
Сиз бахш этган меҳрни энди кимдан йиғай ман,
Сиз сиғмаган дунёга энди қандай сиғай ман,
Давоси йўқ бу дардга энди қандай чидай ман,
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
Ғариб дунё, ғўр дунё, пешонаси шўр дунё,
Ситамларинг бу жонга озор бўлди, кўп дунё.
Онам юрган йўлларни гулга кўмиб юр, дунё
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
Сарсон қушим жон кўнглим, бунча бўлдинг қон кўнглим,
Изингиздан зар тўкиб, тополмай армон кўнглим.
Сизни бир бор кўришга айлагум қурбон кўнглим,
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
Фасли фано ўтодир ҳаёт отлиқ елканда,
Қабрингизга бош қўйсам, тафти ёнар елкамда.
Қалб қўрингиз, умрингиз ўғил-қизим эркамда,
Онажоним гирёним, ғариб кўнгли вайроним,
Волидаи султоним меҳрибон онажоним.
ҚАЛДИРҒОЧЛАР КEЛДИМИ?
Сарин еллар яна елдими,
Узун йўллар дилни тилдими,
Соғинчимни баҳор билдими,
Она, қалдирғочлар келдими?
Тонда шудринг тўкилган издан
Дараклаб кўр қизғалдоқ-қиздан
Тушларимга гул тақ ялпиздан
Она, қалдирғочлар келдими?
Бармоқлари қирмиз ҳиноли,
Қарашлари сирли, имоли
Ой-омонми қизлар ҳимоли
Она қалдирғочлар келдими?
Адирларда майса уйғонмиш,
Тушларимга кирасан хомуш,
Забонимда бир нидо ёнмиш
Она, қалдирғочлар келдими?
Умр-армон тўлдирилган май,
Юрагимда йиғлаётир най,
Кўз ёшингни ёмғирларда чай
Она, қалдирғочлар келдими?
Ҳузурингга бир куни учиб
Борадирман хавотир қучиб
Дейман бўм-бўш хонани очиб:
Она… қалдирғочлар келдими? …
Она… қалдирғочлар келдими? …
Она… қалдирғочлар… келдими? …
АДАШГАН КАРВОНИМ
Адашган карвоним, қайга йўл тутдинг.
Саргашта сарбоним, қайга йўл тутдинг,
Қай бир сабоҳларда манзилларинг бор,
Ёнмоқда бу жоним, қайга йўл тутдинг.
Сорбон, сабоҳингда манинг ёдим бор,
Карвон каломинда қолган додим бор,
Кўнглимда бўзлаган паризодим бор,
Адашган карвоним, қайга йўл тутдинг.
Карвон йўлларида чашма кўрингай,
Қарасанг, мен каби ташна кўрингай,
Севги маҳдудлари ошна кўрингай
Адашган карвоним, қайга йўл тутдинг.
Тевалар ўтади басма-бас бўлиб,
Бир нидо кетади мунгли сас бўлиб,
Менинг юрагимдан ҳеч қайтмас бўлиб
Адашган карвоним, қайга йўл тутдинг.
ОДДИЙ ОИЛАДА
Оддий оилада оддий болалар
Оддий тақдир билан туғилаверар.
Улар беланчаги шойи атласмас,
Қуёш нури билан йўғрилаверар.
Оддий болаларнинг оддий кунлари
Уйдами, далада ўтаверади.
Пахта қабартирар қўлчаларини
Жабрми-ситамми, ютаверади.
Жуда оддий бўлар улғайганида,
Оила тебратиб ўтади куни.
Жисмида юргизсанг тегирмон тошин
Суяги ун бўлар, чиқмайди уни.
Ташвиши иборат бўлар пахтадан,
Ёки, қилаверар берган ишини,
Жағига бир боплаб тушириб кўринг,
Ичига ютади синган тишини.
Қандай ҳокисор у, ҳоки туробдир,
Ишга эгни боши ямалиб чиқар.
Бошқалар жиноят қилса у содда
Қилмаган ишига қамалиб чиқар.
Қулайроқ жойлашиб олинг бўйнига
Сал ниқтаб қўйсангиз кетаверади.
Жар солинг, ғоялар сари олға деб,
Уларга қуруқ гап ўтаверади.
Бироқ фаромушдир хотирингиздан
Мозий томирида ёнган нолалар
Ахир ким юрт учун тиғга жон тиккан –
Оддий оиладан чиққан болалар!
АЁЛ БОР БЎЛСИН
Замин тинчи барқарор бўлсин,
Чечаклари беғубор бўлсин,
Ўн саккиз минг олам айланса
Меҳварида аёл бор бўлсин.
Жилдираса жилғалар шошиб,
Вижирласа қалдирғоч тошиб,
Тоққа чиқса бир оҳу қочиб
Кўзларида аёл бор бўлсин.
Иши олчи бўлар эркакнинг,
Бешиклари тўлса эртакнинг,
Бир Алпомиш келбат гўдакнинг
Сўзларида аёл бор бўлсин.
Ишқ насими туғёна солса,
Ошиқ Ғариб уйғона қолса,
Бир қамишни най қилиб чолса,
Бўзларида аёл бор бўлсин…
Лолалар ранг олса рўйидан.
Ёр либоси бўлса шойидан,
Сархуш бўлса ялпиз бўйидан
Розларида аёл бор бўлсин.
Деҳқон чиқса кетмонни қайраб,
Юрагида чирилдоқ сайраб,
Боласини бешикка бойлаб
Рўзларида аёл бор бўлсин.
Ул бегуноҳ тўкилган қондан,
Қизғалдоқлар Афғонда ёнган,
Кўрпалари тахмонда қолган
Руҳларида аёл бор бўлсин.
Ғаюрларнинг қўрқма кинидан,
Огоҳ юргил ёлғон, чинидан
Айирмасин оға-инидан
Сулҳларида аёл бор бўлсин.
Тўмарис шон топди қиличдан,
Ишқ дарсини тингланг Кумушдан,
Вақт орттириб барча юмушдан
Бахтимизга аёл бор бўлсин!
***
Ёмғир ёғиб ўтди бу кеча
сочларингдай намхуш, сафоли,
Туннинг бўм-бўш қароқларинда
сени излаб кездим, жафолим.
Изларимдан хўрсиниб қолди
ўриндиқлар хилват ва сокин.
Қадамларинг ўпган кўчалар
юрагимга ташлайди чокинг.
Йиллар қайга оқар қайғулим,
тун бағрида вужудим сим-сим.
Ўрик гули ёнган кечада
сени излаб боғларни кездим…
ГЎРЎҒЛИ
Юрган йўлинг дор бўлмасин, Гўрўғли,
Суйган элинг хор бўлмасин, Гўрўғли,
Бу дунёнинг савдолари ғўр экан,
Ўлсанг гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Ўтда ёнсанг, жону-жаҳон қалқисин,
Наъра тортсанг, аҳли имон қалқисин,
Сан инонсанг, вужудда жон қалқисин,
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Омон чиқдинг қанча қирғин-баротдан,
Рўшнолиғинг олов ёлли-Ғиротдан,
Ҳақ сўрайди ўтсанг пули сиротдан
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Кенгликни бер бу беқарор суронда,
Тенгликни бер асли азал Туронда,
«Кулли» муслимин ихватун Қуронда
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Ботирим дер ўз аслини баҳодир,
Бутун бир халқ рўшнолиқ деб бородир,
Манинг кўнглим икки дарё ародир
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Зар-у зўрға эгмадинг бу бошингни,
Аллоҳ азал оғир қилган тошингни,
Нокасларда ташлаб кетма лошингни
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин, Гўрўғли.
Бу бир майдон, кўплар бунда жанг қиған
Ким ғолиб-у кимлар ҳоли танг бўған,
Атрофингда қанча итлар санқиған,
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
Будун карвон, бари бир-бир йитади
Биру оғу, бири шароб тутади,
Яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам ўтади
Ўлсанг, гўринг тор бўлмасин Гўрўғли.
СЎЗ ЖАБРИ
Тушуна бошладим ёмғир филини,
исидан гуркираб тўлганда хонам.
Тушундим тонгларнинг ажиб мунгини
тушларимга кириб чиққанда онам.
Тўйдим қаҳратонда баҳор исини
тинмай вижирлаган гўдак тилидан.
Тасаллилар олдим, таъналар олдим
кўнглимни ёритган ҳаёт гулидан.
Тушуна бошладим офтоб тилини,
кўрдим , кўзларингга жоним ўт боғлиқ,
Тегрангда кўп кездим офтоб янглиғ
қошинг камониға жоним ўқлоғлиқ.
Мен гапирмай қўйдим севги ҳақида
қушларга чанқовуз бўлганда лабим.
Атиргулда кўриб булбул жабрини
юракда қонади айтажак гапим.
Мингта руҳ ичинда кезинган вужуд
фанолиқ йўлини танлади, нетай.
Бу ширин ҳаётдан, оғу ҳаётдан
кўксинг меҳробига бош қўйиб ўтай.
Энди мен ўзликдан кечмоғим аён:
эшитганим рўё, кўрганим ёлғон.
Юракда тортаман сўзнинг жабрини
тилларим қавариб кетгандан буён.
СОЗИМДА ҚОЛДИ
Ғунча яноғингда гулнинг ифори,
Инжа дудоғинда елнинг хумори,
Эрка нигоҳинда ойнинг нигори
Баҳор найсонлари бўзимда қолди,
Севдим деган сўзим бўғзимда қолди.
Энди бинафшадан паноҳ сўрайман,
Ўзим гуноҳкормон, гуноҳ сўрайман,
Бенажот қушчадан қанот сўрайман,
Баҳор найсонлари бўзимда қолди,
Севдим деган сўзим бўғзимда қолди.
Тўрт фасл – тўрт гулхан, куйдим-да ёндим,
Қанча сулувларни суйдим-да, тондим,
Тунлар тушларимда йиғлаб уйғондим,
Баҳор найсонлари бўзимда қолди,
Севдим деган сўзим бўғзимда қолди.
Мажнун кўксидаги дили пораман,
Елдим, етолмадим нозли ёра ман,
Найсон бўлиб деразангдан бораман,
Баҳор найсонлари бўзимда қолди,
Севдим деган сўзим бўғзимда қолди.
Муҳаббат йўллари ғам-фироқ бўлмиш,
Мажнунтол кўзлари нам-сўроқ бўлмиш,
Ул бодом гуллари шамчироқ бўлмиш
Баҳор найсонлари бўзимда қолди,
Севдим деган сўзим бўғзимда қолди…
***
Қўй, сўзларни ортиқ қийнама,
Ўз ҳолича қувнаб яйрасин.
Уфққа боқ, бўзариб келар,
Олиб келар еллар най сасин.
Энди бўм-бўш кўчаларга чиқ,
Тишла мартнинг намхуш лабидан.
Сўзларингни йўлла, жой олсин
Сайраётган қушлар сафидан.
Гиёҳ бўлиб тингла хилватда
Она ернинг эркалашини
Қизғалдоққа тўлдириб қайтгил
Юрагингнинг ҳазинг даштини…
1988
МАРСИЯ
Мангу аскар жияним Қамариддин хотирасига
Ортимдан Тошкентга борди бир хабар,
Йўллар кафтларини очди мен учун.
Бешотар милтиқнинг ўқидай учдим,
Хаёлда хавотир илони – нечун?
Тошкент Самарқанднинг қадим йўлида
Минг битта сўровим қолди жавобсиз.
Жоним парчаланди минг бир бўлакка,
Бу йўллар туюлди чексиз, давомсиз.
Мен келдим, Бошимда айт не кўргулик?
Куз эди. Дарахтлар қора ридода.
Юрагим зирқираб кетди ногаҳон
Қўшни хонадондан чиққан нидодан.
Отанг қаршилади кўзларида мунг,
Бу қандай мусибат, бу қандай мотам?
“Жону – жигарингдан айрилиб қолдик…”
Ҳайқириб йиғлади кап-катта одам…
Нега ташлаб кетдинг бағрим, Қамарим,
Машъум дарагингдан кўнглим яро, хат
Кимга ташлаб кетдинг қадрим, туморим,
Нега келтирдилар сендан қаро хат?!
Ўн бир кун йўл қараб толмади отанг,
Ўн иккинчи куни қаддини эгди.
Ёғий қирқ йил бурун пойлаб отган ўқ
Нега уни эмас, ўғлига тегди?!
Душман соясидай ўн бир қора кун,
Ўн бир қора қузғун кўзимни ўйди.
Ўн иккинчи куни албини узиб
Отанг жисминг билан тобутга қўйди
ДАРАГИНГ БОРМИ?
Ботирлар ичинда бир донам, болам,
Бахмал сочларинга қурбонам, болам
Афғонда йўқолган дурдонам, болам,
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Сен кетдинг, аҳдларинг ёдимда қолди,
Битилган хатларинг олдимда қолди,
Бу дунё машҳари додимда қолди
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Бир фарёд қалқади чархи зобитдан,
Қайдасан кишвари дардли чобук тан,
Вужудим айрилмас темир тобутдан
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Ой юзли малакка етмаган болам,
Фарёди фалакка етмаган болам.
Ёт ерда ёт-якка эслаган болам,
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Сохта бу шонларни энди не қилай,
Темир нишонларни энди не қилай,
Сенсиз замонларни энди не қилай
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Сен кетдинг, боёнлар ўғли яллода,
Вужуди дилбарда, қўли тиллода,
Ҳақиқат борми эй, ҳозиқ иллодан
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
Тобутни куйдирар тўкилган ашким,
Боласиз қолмасин мен каби ҳеч ким
Тириклик шу бўлса, умрдан кечдим,
Ҳиндиқуш ёқларда дарагинг борми?
1989
***
Қайтма энди ортингга,
Ортга қайтмоқ ор энди.
Ёғса ҳамки бошингга
Ёмғир эмас, қор энди.
Тўрт унсурда синалган
Одамизод, билиб юр,
Суягингни ғам ити
Ғажиса ҳам кулиб тур.
Юрагингни байроқ қил.
Айтиб ўтган оқинлар.
Олов бўлсанг, тафтингдан
Тафт олади яқинлар.
Бирлаштирди бизларни
Битта йўлда қон энди.
Битта байроқ тагида,
Бир оловда ён энди.
Ягона йўқ — ҳақ йўли,
Шунга содиқ қоламиз
Қолганларни жанг билан
Сафимизга оламиз!
1987.
МАНСАБ КЎПРИГИ
Бу умр савдоли, ғўр иши бордир,
Бир бошда роҳату шўриши бордир,
Эл яхши ёмонни кўриши бордир
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Қўлингга не тушса, гул деб ўйлама,
Эл сенга ишонса, қул деб ўйлама,
Бу элнинг ёзмиши шул деб ўйлама
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Бу дунё кўп кўрган кибру хўрларни,
Димоғдор, басиру қалби кўрларни.
Макони ломакон бўлди зўрларни
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Амалга қўйсалар йиғиб ўтма зар,
Дилингни офтоб қил, очиқ бўлсин дар,
Элингнинг кўзини ўйма энағар,
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Кўрдим кўп каттани, элни талади,
Бирови ҳақман, деб товон ялади,
Бирови сеҳрлаб сурнай чалади
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Бу гапнинг мағзига бир кун етасан,
Асл қиёфангни гизлаб нетасан,
Яланғоч келгансан, шундай кетасан
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
Қўлимда совиди кўтарган бодам,
Ман барои халқи худ-ро фарёдам:
Аввало одам бўл, одам бўл, одам,
Мансаб кўпригидан киброна ўтма.
1998.
КEТАР БЎЛСАНГ
Кетар бўлсанг бир кун улғайиб
бош эгиб ўт ўсган хонангга.
Бош эгиб ўт маъюс, мунғайиб
остонада қолган онангга.
Бардошларинг тошларин ёрсин,
даврларда танилгил оқил.
Фақат ёлғиз қолганинг чоғда
ёдгоргина суратга боққил.
Суратга боқ, унда кулади
нигоҳлари шикаста аёл.
Чиғириққа солар руҳингни
кўзларингга тиқилган савол.
Суратга боқ, шикаста аёл
ёзғирмайди, бир сўз ҳам демас.
Сени қаттиқ соғинган, оҳким,
қайта бошдан дунёга келмас…
1985.
КEТОЛМАСМАН
Омон бўлинг, ҳей дала-даштлаб,
жўнаганлар юракни ғашлаб
сафингизда ёлғиз хатоман,
кетолмадим онамни ташлаб.
Дилда азоб, ялло дишонда,
оёқларим тилло кишанда.
кетолмасман энди нишондан
юрагимда йиғлайди Машраб.
Кўзим йўлда, ўзда ранжим бор,
забон хомуш, сўзда занжир бор,
бу дунёда битта гажир бор
ўз ҳолича ўтади яшаб.
Бир сўз чиқар қиличдай қиндан,
зарбасидан метинлар синган,
тўрт унсурдан яралган риндман
мен уларни оламан асраб…
СОҒИНЧ
I
Ортимда соғиниб келади қушлар-
Фалакнинг музаффар йўловчилари.
Мени излаб келар олис қишлоқдан
Мусаффо баҳорнинг шўх томчилари.
Кўзимда уйғонар исёнли тоғлар,
Уйғонар боғларнинг салқин нафаси.
Сарпойчан жўнайди далалар томон
Кенгликни қўмсаган кўкрак қафаси.
Қувонч — кўзларимга чўккан қалъадир,
Кулгулар жаранги-аччиқ ноладир,
Қафасга сиғмаган қалбни олакет,
Олис пахтазордан келган болакай…
II
Олиб тор нимчали хонимчаларни
Тебраниб ўтади автотулпорлар.
Хиёнат — яшил йўл, кета кетгунча
Ҳақини тўлайди танти пулдорлар.
Жимжима ўринлар пинжидан олдим
Термулган бемаъно, чирик кўзларни.
Ва бедард йўлчининг қўйнида кўрдим
Занг босган нафсига шерик сўзларни.
Итқитиб ташлади сипо эшиклар,
Лоқайд оқаётган йўлга сиғмадим.
Бетон ариқларнинг ўзанларида
Мен сенинг қадрингга умрим йиғладим.
Қувонч — кўзларимга чўккан қалъадир,
Кулгулар жаранги-аччиқ ноладир.
Шаҳарга сиғмаган дардни олакет
Олис пахтазордан келган болакай…
ВОЛИДАИ МУҲТАРАМА БОДОМ ШОДМОН
ҚИЗИНИНГ НEВАРАСИГА АЙТГАНЛАРИ
Ойбек дедим, ой қизларнинг беги бўл,
Тенгдошларинг қаторинда тенги бўл.
Ўз элингнинг ўғлони бўл, марди бўл,
Ўз элингда муҳаббат бўл, севги бўл.
Бул чаманда бисёр эрур савдолар,
Учрагайдур йўлда шоҳлар, гадолар.
Шоҳларида толе йўқдир, гадосида каромат,
Халқингни сев, шулардадир адолат.
Ҳотамтойидек сахий бўлсанг бузарлар,
Қадамингни ўлчаб, фитна тузарлар.
Ҳар амалда меъёрни бил, тошни бил,
Олчоқларга тўлиб кетди гузарлар.
Омад келар бўлса кимса бахтидан,
Зарур бўлса, кеч Сулаймон тахтидан.
Ҳақиқатнинг исёни бўл, қони бўл,
Насия сўз афзал номард нақдидан.
Инсон умри бир тутамдир, чақиндир,
Шул сабабдан асрлар ҳам яқиндир.
Ёниб ўтган чақинларга мадад бўл,
Чақинларни куйлаб ўтган оқиндир.
Унутма, бор Ойбек деган улуғ зот,
Сенинг номинг шунга отдош, улуғ от.
Дарёдил бўл, бўл шу номга муносиб,
Зиё истар ёруғликка тўлиқ от.
Яна сенга жигарбандим, шул ўгит.
Боболардан олган туғни баланд тут.
Шу туғни деб яшадилар, ёндилар,
Элни деса, эгилмайди мард йигит!
26 декабр, 1982 йил.
КЎНГИЛ ФАСЛИ
Ёндим бир гули ноз шикорларинда,
Бағрима босилди тиконлари-да,
Мақсадсиз тентираб кездим-да куйдим,
Севгининг гулҳаё дўконларида,
Кўнгил осмон эди, зиёси сўнди,
Бу дил булбул эди, гўёси тинди.
Кўзларим кўзларинг кафтинда қолди,
Сўзларим сўзларинг саҳфинда қолди,
Бўзларим ёзларинг тафтинда қолди,
Кўнгил осмон эди, зиёси сўнди,
Бу дил булбул эди, гўёси тинди.
Найсонлар юзларни ювиб ўтдилар,
Фасллар йилларни қувиб етдилар,
Кўзимга милларни қалам этдилар,
Кўнгил осмон эди, зиёси сўнди,
Бу дил булбул эди, гўёси тинди.
Мен васл истадим, ҳайрона кездим,
Саҳрода бўзлаган жайрона кездим,
Лабимни куйдирди талотўмларда,
Мастона кездим-у, сайрона кездим,
Кўнгил осмон эди, зиёси сўнди,
Бу дил булбул эди, гўёси тинди.
1989.
СИНФДОШЛАРГА
Йиллар бизга не кўргилик ёзиб кетди,
Елкамизга қисмат юкин босиб кетди.
Биз ишқида қалам тортган не-не қизлар
Бугун энди ким-кимларга насиб этди.
Ул фаслнинг шўхликлари тумор энди,
Тўрттамиз бир йиғилмоққа хумор энди.
Қолиб кетди бу йўлларда шўх наволар,
Умримизнинг ташвишлари дутор энди.
Кимга маю, кимга дунё сафо бўлди,
Кимга дўстлар ғаниматдур, даво бўлди.
Ҳар томонга айри кетди турфа излар,
Бугун йўлда уч-тўрт дўсту вафо қолди.
Ол қадаҳни, майни сипқар, адо бўлсин,
Дўстлик меҳри умримизга садо бўлсин.
Шу азиз бош эгилмасин жафоларга,
Бир умрга элу-юртга фидо бўлсин!
1983.
ОЧИҚ ШEЪР
…Бахтиёр Ҳамроев Афғонистонда, интернационал бурчини адо этаётиб ҳалок бўлган. Б.Ҳамроевнинг хотирасини абадийлаштиришга асос йўқ деб топилди.
Ворошилов район ижроия комитетининг раиси Н.Мирзаев.
(Газетага келган жавобдан) 1986 йил.
…Прометей кўксини ҳозиргача то
Калхатлар чўқирмиш улкан қояда.
Ҳайрият, адолат офтоби бордир,
Сизнинг кўзларингиз ҳамон сояда.
Кўксимни калхатлар, чўқийверманг, бас,
Етар суюқоёқ сўзлар бозори!
Сизга не, савдога кирасиз осон,
Ҳали совумасдан жангчи мозори.
Мен эса ярадор Промтейдай
Кўксимни очаман калхатлар томон.
Афғон тупроғида омон юрганлар,
Азиз укаларим, бормисиз омон?!
Нега сўзламайди навқирон руҳлар,
Тили суғурилган қўнғироқдай жим?
Сўйланг, Бахтиёрлар, Фурқатлар, айтинг,
Кўксингиз чўқиган у калхатлар ким?!
…Сиз эса тушмайсиз улкан минбардан.
Улкан режалардан бошингиз қотган.
Бироқ тан олмайсиз, маккор киборлик
Сизда ажириқдай томирлаб отган.
Биламан, ишингиз жўяли, пухта.
Зарра эътирозсиз битасиз хатни.
Бир жангчи афғонда ўлган-да, кетган
Номини абадий айламоқ шартми?..
Оналар не кўйга тушди, билмадим…
Мени мажруҳ қилди ҳар бир сўзингиз.
Сизга барибир-да, бир жангчи ёди,
Лоақал санчмайди заранг кўксингиз…
Буларнинг
ҳар бири,
бир Матросовдир!
Тўйчи Эрйигитдек, ҳар бирин шони
Ҳали ёр сочига қўли етмаган,
Дўстни қўриқлаган қийналиб жони!!!
Сиз эса…
сизга хос сўз топмоқ қийин…
Аскардай қалмоқда сўзларки шўр, талх.
Албатта айтажак ҳақли ҳукмини
Сизни шу мансабга қўйган она халқ!
10 sentyabr — Shoir Nurulloh Oston tavallud topgan kunning 60 yilligi. Chin dildan qutlaymiz!
Nurullohning tengdoshlari men mansub avlodga zanjir bo’lib ulangan shoirlardan iborat. Nurulloh bilan birga she’riyatimiz davrasiga kirib kelgan Nazar Shukur, Chori Avaz, Jamol Sirojiddin, Yahyo Tog’a, G’ulom Fathiddin, Chorsha’m bugungi o’zbek she’riyatining sarbaland ijodkorlari siftida tan olinganiga shak-shubha yo’q. Ularning har birining, xususan, Nurilloh Ostonning o’z daftari, o’z qalami bor. Shoir do’stimizni tug’ilgan kuni bilan samimiy tabriklab, qalamiga quvvat,ijodiga yangi yutuqlar tilaymiz.
Nurilloh Oston
SHE’RLAR
HUR VATAN HAQIDA BALLADA
Jonlana boshlaydi tassavvurimda
Beg’ubor qalbimda balqqan ko’chalar.
Jonlana boshlaydi qizlar zulfidek
Buralib,
buralib
oqqan
ko’chalar…
1972 yil. Javzo
* * *
Ona, ko’zlaringda qatra yosh ko’rdim,
Ufqlar bag’rini qontalosh ko’rdim.
Izn ber, qalbimda gulxanlar yoqay,
Qo’yniga chorlagan bir quyosh ko’rdim.
Menga torlik qildi osmon vujuding,
Menga torlik qildi kindik makonim.
Keturman endi to nafas yetguncha
Qo’limda qiynalgan bir parcha jonim…
Ariqlar bo’yida qoldi yosh umrim,
Ajriqlar ustida qoldi yosh umrim.
Ayriliq ko’ksida qoldi yosh umrim
Ayriliq do’st ekan, oldi yosh umrim.
Sevgilim, sen gulim, birinchi gulim,
Sochingga yetmadi uzatgan qo’lim.
Yurakda darbadar bir to’lqin qoldi,
Tutashmas yo’lingga to’lqin-da, yo’lim…
Men ketdim, sizga ham xayr-xo’shlarim,
Osmonda charx urgan ozod qushlarim.
Ko’rishib turgaymiz tokim tanda jon.
Mening ham ko’nglim bo’sh, ko’ngli bo’shlarim…
YOLG’ON
Yuzingni oy deganim yolg’on.
Xilvatlarda kezganim yolg’on,
Qo’y, ishonma, sevganim yolg’on,
Seni izlab kelganim yolg’on.
Kunlar so’ndi, chechaklar so’ndi,
Unlar so’ndi, yuraklar so’ndi,
Chinlar so’ndi, ertaklar so’ndi
Seni izlab kelganim yolg’on.
Yuraklarda qoldi dard, naylay,
Chidab yurgan bitta mard, naylay,
Yostig’ingning yarmi band, naylay
Seni izlab kelganim yolg’on…
O’ZBEKLAR
O’zbeklar uyiga kelganda mehmon
poyiga to’shaydi yurak qo’rini.
Eng avval, qo’yini so’yishdan oldin
mehmonga beradi uyning to’rini.
Ko’nlini oladi qurbi yetguncha,
keltirar taomning sarxillarini.
Mehmon tusab qolsa, bir imo bilan
topadi sharobning har xillarini.
Turkiy lug’atlardan izlab topmadim
mehmonni kamsitgan biron bir so’zni.
O’zbeklar shunday xalq,
eshikda kelsa,
do’st-u, dushmanidan ayamas tuzin…
DIYDOR
Qaydasiz…
sizlarni keldim sog’inib.
Qizlarday muloyim yurtim tonglari.
Qaydasiz, beg’ubor bolalagimning
Olislarga ketgan notinch bonglari.
Shodon quchoqlaydi qadamlarimni
Meni kutib yotgan qo’hna darvoza.
Meni onam kutar, sochlari oppoq,
Kelganim do’stlarga bo’lar ovoza.
SAMARQANDGA
Yo’lga boqib toldi ko’z qirim,
Suyagimni ezdi izg’irin,
Xush gap bilan dilni yoz qiling
Samarqandga qachon boramiz?
Unda ungan har bir giyohi,
Handalakbo’y qizlar nigohi
Tushlarimga kiradi gohi –
Samarqandga qachon boramiz?
Gulxan bo’ldi lablarimda so’z,
Dardlarimga yig’lar bunda kuz,
O’z ko’ksiga xanjar urgan do’st
Samarqandga qachon boramiz?
Yog’du edim, tongim qoraydi,
Men keng edim, olam toraydi,
Ko’ksimda bir qushcha so’raydi:
Samarqandga qachon boramiz?
Bu dunyoning asli biri kam,
Bir burji baxt, bir burjida g’am,
Ayt, ne uchun ko’zlaringda nam
Samarqandga qachon boramiz?
Andijon deb yig’ladi Bobur,
O’z yurtiga sig’madi Nosir,
Qodiriyning ko’zlari sohir
Samarqandga qachon boramiz?
O’z elingda hursan, sabosan,
Garchi shoxsan, zo’rsan, dahosan,
Yurting bo’lsin, garchi gadosan –
Samarqandga qachon boramiz?
ONAJON
Onajon ruhingizda sog’inchlar kezmadimu,
Qabringizga bosh qo’ysam chechaklar sezmadimu,
Onajon jismingizni kesaklar ezmadimu,
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
Samolarda sor lochin ayt, nelarni izlaydi,
Ruhi ravon zabonim faqat sizni so’zlaydi.
Yuragimda bir qushcha onajon deb bo’zlaydi,
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
Siz baxsh etgan mehrni endi kimdan yig’ay man,
Siz sig’magan dunyoga endi qanday sig’ay man,
Davosi yo’q bu dardga endi qanday chiday man,
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
G’arib dunyo, g’o’r dunyo, peshonasi sho’r dunyo,
Sitamlaring bu jonga ozor bo’ldi, ko’p dunyo.
Onam yurgan yo’llarni gulga ko’mib yur, dunyo
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
Sarson qushim jon ko’nglim, buncha bo’lding qon ko’nglim,
Izingizdan zar to’kib, topolmay armon ko’nglim.
Sizni bir bor ko’rishga aylagum qurbon ko’nglim,
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
Fasli fano o’todir hayot otliq yelkanda,
Qabringizga bosh qo’ysam, tafti yonar yelkamda.
Qalb qo’ringiz, umringiz o’g’il-qizim erkamda,
Onajonim giryonim, g’arib ko’ngli vayronim,
Volidai sultonim mehribon onajonim.
QALDIRG’OCHLAR KELDIMI?
Sarin yellar yana yeldimi,
Uzun yo’llar dilni tildimi,
Sog’inchimni bahor bildimi,
Ona, qaldirg’ochlar keldimi?
Tonda shudring to’kilgan izdan
Daraklab ko’r qizg’aldoq-qizdan
Tushlarimga gul taq yalpizdan
Ona, qaldirg’ochlar keldimi?
Barmoqlari qirmiz hinoli,
Qarashlari sirli, imoli
Oy-omonmi qizlar himoli
Ona qaldirg’ochlar keldimi?
Adirlarda maysa uyg’onmish,
Tushlarimga kirasan xomush,
Zabonimda bir nido yonmish
Ona, qaldirg’ochlar keldimi?
Umr-armon to’ldirilgan may,
Yuragimda yig’layotir nay,
Ko’z yoshingni yomg’irlarda chay
Ona, qaldirg’ochlar keldimi?
Huzuringga bir kuni uchib
Boradirman xavotir quchib
Deyman bo’m-bo’sh xonani ochib:
Ona… qaldirg’ochlar keldimi? …
Ona… qaldirg’ochlar keldimi? …
Ona… qaldirg’ochlar… keldimi? …
ADASHGAN KARVONIM
Adashgan karvonim, qayga yo’l tutding.
Sargashta sarbonim, qayga yo’l tutding,
Qay bir sabohlarda manzillaring bor
Yonmoqda bu jonim, qayga yo’l tutding.
Sorbon, sabohingda maning yodim bor,
Karvon kalominda qolgan dodim bor,
Ko’nglimda bo’zlagan parizodim bor,
Adashgan karvonim, qayga yo’l tutding.
Karvon yo’llarida chashma ko’ringay,
Qarasang, men kabi tashna ko’ringay,
Sevgi mahdudlari oshna ko’ringay
Adashgan karvonim, qayga yo’l tutding.
Tevalar o’tadi basma-bas bo’lib,
Bir nido ketadi mungli sas bo’lib,
Mening yuragimdan hech qaytmas bo’lib
Adashgan karvonim, qayga yo’l tutding.
ODDIY OILADA
Oddiy oilada oddiy bolalar
Oddiy taqdir bilan tug’ilaverar.
Ular belanchagi shoyi atlasmas,
Quyosh nuri bilan yo’g’rilaverar.
Oddiy bolalarning oddiy kunlari
Uydami, dalada o’taveradi.
Paxta qabartirar qo’lchalarini
Jabrmi-sitammi, yutaveradi.
Juda oddiy bo’lar ulg’ayganida,
Oila tebratib o’tadi kuni.
Jismida yurgizsang tegirmon toshin
Suyagi un bo’lar, chiqmaydi uni.
Tashvishi iborat bo’lar paxtadan,
Yoki, qilaverar bergan ishini,
Jag’iga bir boplab tushirib ko’ring,
Ichiga yutadi singan tishini.
Qanday hokisor u, hoki turobdir,
Ishga egni boshi yamalib chiqar.
Boshqalar jinoyat qilsa u sodda
Qilmagan ishiga qamalib chiqar.
Qulayroq joylashib oling bo’yniga
Sal niqtab qo’ysangiz ketaveradi.
Jar soling, g’oyalar sari olg’a deb,
Ularga quruq gap o’taveradi.
Biroq faromushdir xotiringizdan
Moziy tomirida yongan nolalar
Axir kim yurt uchun tig’ga jon tikkan –
Oddiy oiladan chiqqan bolalar!
AYOL BOR BO’LSIN
Zamin tinchi barqaror bo’lsin,
Chechaklari beg’ubor bo’lsin,
O’n sakkiz ming olam aylansa
Mehvarida ayol bor bo’lsin.
Jildirasa jilg’alar shoshib,
Vijirlasa qaldirg’och toshib,
Toqqa chiqsa bir ohu qochib
Ko’zlarida ayol bor bo’lsin.
Ishi olchi bo’lar erkakning,
Beshiklari to’lsa ertakning,
Bir Alpomish kelbat go’dakning
So’zlarida ayol bor bo’lsin.
Ishq nasimi tug’yona solsa,
Oshiq G’arib uyg’ona qolsa,
Bir qamishni nay qilib cholsa,
Bo’zlarida ayol bor bo’lsin…
Lolalar rang olsa ro’yidan.
Yor libosi bo’lsa shoyidan,
Sarxush bo’lsa yalpiz bo’yidan
Rozlarida ayol bor bo’lsin.
Dehqon chiqsa ketmonni qayrab,
Yuragida chirildoq sayrab,
Bolasini beshikka boylab
Ro’zlarida ayol bor bo’lsin.
Ul begunoh to’kilgan qondan,
Qizg’aldoqlar Afg’onda yongan,
Ko’rpalari taxmonda qolgan
Ruhlarida ayol bor bo’lsin.
G’ayurlarning qo’rqma kinidan,
Ogoh yurgil yolg’on, chinidan
Ayirmasin og’a-inidan
Sulhlarida ayol bor bo’lsin.
To’maris shon topdi qilichdan,
Ishq darsini tinglang Kumushdan,
Vaqt orttirib barcha yumushdan
Baxtimizga ayol bor bo’lsin!
***
Yomg’ir yog’ib o’tdi bu kecha
sochlaringday namxush, safoli,
Tunning bo’m-bo’sh qaroqlarinda
seni izlab kezdim, jafolim.
Izlarimdan xo’rsinib qoldi
o’rindiqlar xilvat va sokin.
Qadamlaring o’pgan ko’chalar
yuragimga tashlaydi choking.
Yillar qayga oqar qayg’ulim,
tun bag’rida vujudim sim-sim.
O’rik guli yongan kechada
seni izlab bog’larni kezdim…
GO’RO’G’LI
Yurgan yo’ling dor bo’lmasin, Go’ro’g’li,
Suygan eling xor bo’lmasin, Go’ro’g’li,
Bu dunyoning savdolari g’o’r ekan,
O’lsang go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
O’tda yonsang, jonu-jahon qalqisin,
Na’ra tortsang, ahli imon qalqisin,
San inonsang, vujudda jon qalqisin,
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
Omon chiqding qancha qirg’in-barotdan,
Ro’shnolig’ing olov yolli-G’irotdan,
Haq so’raydi o’tsang puli sirotdan
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
Kenglikni ber bu beqaror suronda,
Tenglikni ber asli azal Turonda,
«Kulli» muslimin ixvatun Quronda
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
Botirim der o’z aslini bahodir,
Butun bir xalq ro’shnoliq deb borodir,
Maning ko’nglim ikki daryo arodir
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
Zar-u zo’rg’a egmading bu boshingni,
Alloh azal og’ir qilgan toshingni,
Nokaslarda tashlab ketma loshingni
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin, Go’ro’g’li.
Bu bir maydon, ko’plar bunda jang qig’an
Kim g’olib-u kimlar holi tang bo’g’an,
Atrofingda qancha itlar sanqig’an,
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
Budun karvon, bari bir-bir yitadi
Biru og’u, biri sharob tutadi,
Yaxshilik ham, yomonlik ham o’tadi
O’lsang, go’ring tor bo’lmasin Go’ro’g’li.
SO’Z JABRI
Tushuna boshladim yomg’ir filini,
isidan gurkirab to’lganda xonam.
Tushundim tonglarning ajib mungini
tushlarimga kirib chiqqanda onam.
To’ydim qahratonda bahor isini
tinmay vijirlagan go’dak tilidan.
Tasallilar oldim, ta’nalar oldim
ko’nglimni yoritgan hayot gulidan.
Tushuna boshladim oftob tilini,
ko’rdim , ko’zlaringga jonim o’t bog’liq,
Tegrangda ko’p kezdim oftob yanglig’
qoshing kamonig’a jonim o’qlog’liq.
Men gapirmay qo’ydim sevgi haqida
qushlarga chanqovuz bo’lganda labim.
Atirgulda ko’rib bulbul jabrini
yurakda qonadi aytajak gapim.
Mingta ruh ichinda kezingan vujud
fanoliq yo’lini tanladi, netay.
Bu shirin hayotdan, og’u hayotdan
ko’ksing mehrobiga bosh qo’yib o’tay.
Endi men o’zlikdan kechmog’im ayon:
eshitganim ro’yo, ko’rganim yolg’on.
Yurakda tortaman so’zning jabrini
tillarim qavarib ketgandan buyon.
SOZIMDA QOLDI
G’uncha yanog’ingda gulning ifori,
Inja dudog’inda yelning xumori,
Erka nigohinda oyning nigori
Bahor naysonlari bo’zimda qoldi,
Sevdim degan so’zim bo’g’zimda qoldi.
Endi binafshadan panoh so’rayman,
O’zim gunohkormon, gunoh so’rayman,
Benajot qushchadan qanot so’rayman,
Bahor naysonlari bo’zimda qoldi,
Sevdim degan so’zim bo’g’zimda qoldi.
To’rt fasl – to’rt gulxan, kuydim-da yondim,
Qancha suluvlarni suydim-da, tondim,
Tunlar tushlarimda yig’lab uyg’ondim,
Bahor naysonlari bo’zimda qoldi,
Sevdim degan so’zim bo’g’zimda qoldi.
Majnun ko’ksidagi dili poraman,
Yeldim, yetolmadim nozli yora man,
Nayson bo’lib derazangdan boraman,
Bahor naysonlari bo’zimda qoldi,
Sevdim degan so’zim bo’g’zimda qoldi.
Muhabbat yo’llari g’am-firoq bo’lmish,
Majnuntol ko’zlari nam-so’roq bo’lmish,
Ul bodom gullari shamchiroq bo’lmish
Bahor naysonlari bo’zimda qoldi,
Sevdim degan so’zim bo’g’zimda qoldi…
***
Qo’y, so’zlarni ortiq qiynama,
O’z holicha quvnab yayrasin.
Ufqqa boq, bo’zarib kelar,
Olib kelar yellar nay sasin.
Endi bo’m-bo’sh ko’chalarga chiq,
Tishla martning namxush labidan.
So’zlaringni yo’lla, joy olsin
Sayrayotgan qushlar safidan.
Giyoh bo’lib tingla xilvatda
Ona yerning erkalashini
Qizg’aldoqqa to’ldirib qaytgil
Yuragingning hazing dashtini…
1988
MARSIYA
Mangu askar jiyanim Qamariddin xotirasiga
Ortimdan Toshkentga bordi bir xabar,
Yo’llar kaftlarini ochdi men uchun.
Beshotar miltiqning o’qiday uchdim,
Xayolda xavotir iloni – nechun?
Toshkent Samarqandning qadim yo’lida
Ming bitta so’rovim qoldi javobsiz.
Jonim parchalandi ming bir bo’lakka,
Bu yo’llar tuyuldi cheksiz, davomsiz.
Men keldim, Boshimda ayt ne ko’rgulik?
Kuz edi. Daraxtlar qora ridoda.
Yuragim zirqirab ketdi nogahon
Qo’shni xonadondan chiqqan nidodan.
Otang qarshiladi ko’zlarida mung,
Bu qanday musibat, bu qanday motam?
“Jonu – jigaringdan ayrilib qoldik…”
Hayqirib yig’ladi kap-katta odam…
Nega tashlab ketding bag’rim, Qamarim,
Mash’um daragingdan ko’nglim yaro, xat
Kimga tashlab ketding qadrim, tumorim,
Nega keltirdilar sendan qaro xat?!
O’n bir kun yo’l qarab tolmadi otang,
O’n ikkinchi kuni qaddini egdi.
Yog’iy qirq yil burun poylab otgan o’q
Nega uni emas, o’g’liga tegdi?!
Dushman soyasiday o’n bir qora kun,
O’n bir qora quzg’un ko’zimni o’ydi.
O’n ikkinchi kuni albini uzib
Otang jisming bilan tobutga qo’ydi
DARAGING BORMI?
Botirlar ichinda bir donam, bolam,
Baxmal sochlaringa qurbonam, bolam
Afg’onda yo’qolgan durdonam, bolam,
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Sen ketding, ahdlaring yodimda qoldi,
Bitilgan xatlaring oldimda qoldi,
Bu dunyo mashhari dodimda qoldi
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Bir faryod qalqadi charxi zobitdan,
Qaydasan kishvari dardli chobuk tan,
Vujudim ayrilmas temir tobutdan
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Oy yuzli malakka yetmagan bolam,
Faryodi falakka yetmagan bolam.
Yot yerda yot-yakka eslagan bolam,
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Soxta bu shonlarni endi ne qilay,
Temir nishonlarni endi ne qilay,
Sensiz zamonlarni endi ne qilay
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Sen ketding, boyonlar o’g’li yalloda,
Vujudi dilbarda, qo’li tilloda,
Haqiqat bormi ey, hoziq illodan
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
Tobutni kuydirar to’kilgan ashkim,
Bolasiz qolmasin men kabi hech kim
Tiriklik shu bo’lsa, umrdan kechdim,
Hindiqush yoqlarda daraging bormi?
1989.
***
Qaytma endi ortingga,
Ortga qaytmoq or endi.
Yog’sa hamki boshingga
Yomg’ir emas, qor endi.
To’rt unsurda sinalgan
Odamizod, bilib yur,
Suyagingni g’am iti
G’ajisa ham kulib tur.
Yuragingni bayroq qil.
Aytib o’tgan oqinlar.
Olov bo’lsang, taftingdan
Taft oladi yaqinlar.
Birlashtirdi bizlarni
Bitta yo’lda qon endi.
Bitta bayroq tagida,
Bir olovda yon endi.
Yagona yo’q — haq yo’li,
Shunga sodiq qolamiz
Qolganlarni jang bilan
Safimizga olamiz!
1987.
MANSAB KO’PRIGI
Bu umr savdoli, g’o’r ishi bordir,
Bir boshda rohatu sho’rishi bordir,
El yaxshi yomonni ko’rishi bordir
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Qo’lingga ne tushsa, gul deb o’ylama,
El senga ishonsa, qul deb o’ylama,
Bu elning yozmishi shul deb o’ylama
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Bu dunyo ko’p ko’rgan kibru xo’rlarni,
Dimog’dor, basiru qalbi ko’rlarni.
Makoni lomakon bo’ldi zo’rlarni
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Amalga qo’ysalar yig’ib o’tma zar,
Dilingni oftob qil, ochiq bo’lsin dar,
Elingning ko’zini o’yma enag’ar,
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Ko’rdim ko’p kattani, elni taladi,
Birovi haqman, deb tovon yaladi,
Birovi sehrlab surnay chaladi
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Bu gapning mag’ziga bir kun yetasan,
Asl qiyofangni gizlab netasan,
Yalang’och kelgansan, shunday ketasan
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
Qo’limda sovidi ko’targan bodam,
Man baroi xalqi xud-ro faryodam:
Avvalo odam bo’l, odam bo’l, odam,
Mansab ko’prigidan kibrona o’tma.
1998.
KETAR BO’LSANG
Ketar bo’lsang bir kun ulg’ayib
bosh egib o’t o’sgan xonangga.
Bosh egib o’t ma’yus, mung’ayib
ostonada qolgan onangga.
Bardoshlaring toshlarin yorsin,
davrlarda tanilgil oqil.
Faqat yolg’iz qolganing chog’da
yodgorgina suratga boqqil.
Suratga boq, unda kuladi
nigohlari shikasta ayol.
Chig’iriqqa solar ruhingni
ko’zlaringga tiqilgan savol.
Suratga boq, shikasta ayol
yozg’irmaydi, bir so’z ham demas.
Seni qattiq sog’ingan, ohkim,
qayta boshdan dunyoga kelmas…
1985.
KETOLMASMAN
Omon bo’ling, hey dala-dashtlab,
jo’naganlar yurakni g’ashlab
safingizda yolg’iz xatoman,
ketolmadim onamni tashlab.
Dilda azob, yallo dishonda,
oyoqlarim tillo kishanda.
ketolmasman endi nishondan
yuragimda yig’laydi Mashrab.
Ko’zim yo’lda, o’zda ranjim bor,
zabon xomush, so’zda zanjir bor,
bu dunyoda bitta gajir bor
o’z holicha o’tadi yashab.
Bir so’z chiqar qilichday qindan,
zarbasidan metinlar singan,
to’rt unsurdan yaralgan rindman
men ularni olaman asrab…
SOG’INCH
I
Ortimda sog’inib keladi qushlar-
Falakning muzaffar yo’lovchilari.
Meni izlab kelar olis qishloqdan
Musaffo bahorning sho’x tomchilari.
Ko’zimda uyg’onar isyonli tog’lar,
Uyg’onar bog’larning salqin nafasi.
Sarpoychan jo’naydi dalalar tomon
Kenglikni qo’msagan ko’krak qafasi.
Quvonch — ko’zlarimga cho’kkan qal’adir,
Kulgular jarangi-achchiq noladir,
Qafasga sig’magan qalbni olaket,
Olis paxtazordan kelgan bolakay…
II
Olib tor nimchali xonimchalarni
Tebranib o’tadi avtotulporlar.
Xiyonat — yashil yo’l, keta ketguncha
Haqini to’laydi tanti puldorlar.
Jimjima o’rinlar pinjidan oldim
Termulgan bema’no, chirik ko’zlarni.
Va bedard yo’lchining qo’ynida ko’rdim
Zang bosgan nafsiga sherik so’zlarni.
Itqitib tashladi sipo eshiklar,
Loqayd oqayotgan yo’lga sig’madim.
Beton ariqlarning o’zanlarida
Men sening qadringga umrim yig’ladim.
Quvonch — ko’zlarimga cho’kkan qal’adir,
Kulgular jarangi-achchiq noladir.
Shaharga sig’magan dardni olaket
Olis paxtazordan kelgan bolakay…
VOLIDAI MUHTARAMA BODOM SHODMON
QIZINING NEVARASIGA AYTGANLARI
Oybek dedim, oy qizlarning begi bo’l,
Tengdoshlaring qatorinda tengi bo’l.
O’z elingning o’g’loni bo’l, mardi bo’l,
O’z elingda muhabbat bo’l, sevgi bo’l.
Bul chamanda bisyor erur savdolar,
Uchragaydur yo’lda shohlar, gadolar.
Shohlarida tole yo’qdir, gadosida karomat,
Xalqingni sev, shulardadir adolat.
Hotamtoyidek saxiy bo’lsang buzarlar,
Qadamingni o’lchab, fitna tuzarlar.
Har amalda me’yorni bil, toshni bil,
Olchoqlarga to’lib ketdi guzarlar.
Omad kelar bo’lsa kimsa baxtidan,
Zarur bo’lsa, kech Sulaymon taxtidan.
Haqiqatning isyoni bo’l, qoni bo’l,
Nasiya so’z afzal nomard naqdidan.
Inson umri bir tutamdir, chaqindir,
Shul sababdan asrlar ham yaqindir.
Yonib o’tgan chaqinlarga madad bo’l,
Chaqinlarni kuylab o’tgan oqindir.
Unutma, bor Oybek degan ulug’ zot,
Sening noming shunga otdosh, ulug’ ot.
Daryodil bo’l, bo’l shu nomga munosib,
Ziyo istar yorug’likka to’liq ot.
Yana senga jigarbandim, shul o’git.
Bobolardan olgan tug’ni baland tut.
Shu tug’ni deb yashadilar, yondilar,
Elni desa, egilmaydi mard yigit!
26 dekabr, 1982 yil.
KO’NGIL FASLI
Yondim bir guli noz shikorlarinda,
Bag’rima bosildi tikonlari-da,
Maqsadsiz tentirab kezdim-da kuydim,
Sevgining gulhayo do’konlarida,
Ko’ngil osmon edi, ziyosi so’ndi,
Bu dil bulbul edi, go’yosi tindi.
Ko’zlarim ko’zlaring kaftinda qoldi,
So’zlarim so’zlaring sahfinda qoldi,
Bo’zlarim yozlaring taftinda qoldi,
Ko’ngil osmon edi, ziyosi so’ndi,
Bu dil bulbul edi, go’yosi tindi.
Naysonlar yuzlarni yuvib o’tdilar,
Fasllar yillarni quvib yetdilar,
Ko’zimga millarni qalam etdilar,
Ko’ngil osmon edi, ziyosi so’ndi,
Bu dil bulbul edi, go’yosi tindi.
Men vasl istadim, hayrona kezdim,
Sahroda bo’zlagan jayrona kezdim,
Labimni kuydirdi taloto’mlarda,
Mastona kezdim-u, sayrona kezdim,
Ko’ngil osmon edi, ziyosi so’ndi,
Bu dil bulbul edi, go’yosi tindi.
1989.
SINFDOSHLARGA
Yillar bizga ne ko’rgilik yozib ketdi,
Yelkamizga qismat yukin bosib ketdi.
Biz ishqida qalam tortgan ne-ne qizlar
Bugun endi kim-kimlarga nasib etdi.
Ul faslning sho’xliklari tumor endi,
To’rttamiz bir yig’ilmoqqa xumor endi.
Qolib ketdi bu yo’llarda sho’x navolar,
Umrimizning tashvishlari dutor endi.
Kimga mayu, kimga dunyo safo bo’ldi,
Kimga do’stlar g’animatdur, davo bo’ldi.
Har tomonga ayri ketdi turfa izlar,
Bugun yo’lda uch-to’rt do’stu vafo qoldi.
Ol qadahni, mayni sipqar, ado bo’lsin,
Do’stlik mehri umrimizga sado bo’lsin.
Shu aziz bosh egilmasin jafolarga,
Bir umrga elu-yurtga fido bo’lsin!
1983.
OCHIQ SHE’R
…Baxtiyor Hamroev Afg’onistonda, internatsional burchini ado etayotib halok bo’lgan.
B.Hamroevning xotirasini abadiylashtirishga asos yo’q deb topildi.
Voroshilov rayon ijroiya komitetining raisi N.Mirzaev.
(Gazetaga kelgan javobdan) 1986 yil.
…Prometey ko’ksini hozirgacha to
Kalxatlar cho’qirmish ulkan qoyada.
Hayriyat, adolat oftobi bordir,
Sizning ko’zlaringiz hamon soyada.
Ko’ksimni kalxatlar, cho’qiyvermang, bas,
Yetar suyuqoyoq so’zlar bozori!
Sizga ne, savdoga kirasiz oson,
Hali sovumasdan jangchi mozori.
Men esa yarador Promteyday
Ko’ksimni ochaman kalxatlar tomon.
Afg’on tuprog’ida omon yurganlar,
Aziz ukalarim, bormisiz omon?!
Nega so’zlamaydi navqiron ruhlar,
Tili sug’urilgan qo’ng’iroqday jim?
So’ylang, Baxtiyorlar, Furqatlar, ayting,
Ko’ksingiz cho’qigan u kalxatlar kim?!
…Siz esa tushmaysiz ulkan minbardan.
Ulkan rejalardan boshingiz qotgan.
Biroq tan olmaysiz, makkor kiborlik
Sizda ajiriqday tomirlab otgan.
Bilaman, ishingiz jo’yali, puxta.
Zarra e’tirozsiz bitasiz xatni.
Bir jangchi afg’onda o’lgan-da, ketgan
Nomini abadiy aylamoq shartmi?..
Onalar ne ko’yga tushdi, bilmadim…
Meni majruh qildi har bir so’zingiz.
Sizga baribir-da, bir jangchi yodi,
Loaqal sanchmaydi zarang ko’ksingiz…
Bularning
har biri,
bir Matrosovdir!
To’ychi Eryigitdek, har birin shoni
Hali yor sochiga qo’li yetmagan,
Do’stni qo’riqlagan qiynalib joni!!!
Siz esa…
sizga xos so’z topmoq qiyin…
Askarday qalmoqda so’zlarki sho’r, talx.
Albatta aytajak haqli hukmini
Sizni shu mansabga qo’ygan ona xalq!
