Шеър хақида тожик шоири Бозор Собир шундай деб ёзади:”Адабиёт адаб калимасидан олинган бўлиб ҳулқ-атвор, таълим-тарбия ва панд-насиҳатни билдиради. Шунинг учун  панд насиҳат қилиш адабиётнинг иши, аммо шеъру шоирликнинг иши эмас. Шеър калимасининг илдизи шуур бўлиб, ақл-фаросат, идрок, завқ ва зеҳну андиша маъносини билдиради”;

”Шеър мўъжиза ҳам, сеҳру жоду ҳам эмас. Одам барча нарсани ўрганиши мумкин, ишқдан бўлак. Бирор шоир шеър ёзишни бутунлай ўргандим деб айта олмайди.

Бугун ғазаллар завқ бермайди, худди музей экспонатларига ўхшаб. Улуғлар ихтироси бўлмиш абрў камон, зулфи сунбул, сарви равон, сарви чаман каби ташбеҳлар билан машуқага хушомад қилган одам примитив ҳисобланади. Чунки эстетик дид ўзгариб кетган. Классиклар қолдирган мерос билан биргаликда жахон шеърияти бизнинг ихтиёримиздадир. Шунинг учун ақаллан тоза ибора ва ёки янги ташбех топиб шеъриятда янгилик қилишимиз керак”. (“Шоиру шеъре агар ҳаст”,  Душанбе, “Адиб”- 2006).

Устоз Бозор Собирнинг турли йилларда яратилган   шеърларида тожик миллатининг орзу армонлари ўз аксини топган (Тожикистонлик шоир Ҳасан Ғойибнинг мақоласидан).

.

Бозор Собир
ШЕЪРЛАР

  Бозор Собир 1938 йилнинг 20 ноябрида Файзобод ноҳиясининг Сўфиён қишлоғида туғилган. Абу Абдуллоҳ Рўдакий номидаги давлат мукофоти совриндори, Тожикистон халқ шоири.  Тожикистон давлат Университетининг тарих-филология факултетида таҳсил олган. «Маданият ва маориф», «Садои Шарқ» журналларида назм бўлими бошлиғи, Ёзувчилар Иттифоқи назм бўлими маслаҳатчиси вазифаларида ишлаган. 1990 йилда Тожикистон Олий Совети депутатлигига сайланган.
«Пайванд» (1972), «Оташбарг» (1974), «Гули хор»(1978), «Офтобниҳол» (1982), «Симхор»(1995), «Аз «Гули хор» то «Симхор» (1997), «Хуни қалам» (2010) каби китоблари чоп этилган. Бир ыатор тилларда китоблари нашр этилган. Байрон, П. Неруда, А.  Рембо, Г. Апполинер, А. Фет, С.Есенин, Э. Межелайтес каби жаҳоннинг машҳур шоирларининг шеърларини тожик тилига таржима қилган.
Бозор Собир  шўролар иттифоқи даврида ёзган айрим асарларида  ўзбек тарихига нисбатан   ҳақиқатга зид қарашларни билдирган бўлса, кейинги йилларда баъзи исломий ақидаларни  рад этган, исломни қурол қилган диний  раҳбарларга  тегишли кескин муносабати акс этган, жумладан, Тожикистонда рўй берган фуқаролик урушида руҳонийлар асосий сабабчи бўлгани, айни шу сабабдан Тожикистон Ислом уйғониши партиясини таъқиқлаш ҳақидаги фикрларини ҳам ошкор қилган.
1996 йилдан бошлаб АҚШда яшайди. Биринчи марта 2013, иккинчи марба 2016 йили ватанига келади ва яна Америкага қайтади.

ЗАМИН

Азиз замин!
Эшитмоқдасан;
Бешик ғижирию
Бола сасини —
Булар келаётир менинг уйимдан.
Келажак одамин кўриб турибсан:
Мана ўша одам
Мана
Етур менинг қучоқларимда.
Ҳали суяклари қотмаган унинг,
Ҳаракат,
Ғимирлаш,
Бидирлаш,
Бир парча кулгию йиғидир бори.
Сутнинг майин ҳиди келади уйдан
Кечаю кундуз.
Қўшиқ ва умидга бўлар бошпана
Энди уйимиз.
Менинг ўзимда ҳам қанча ўзгариш.
Деворларга боқиб ундан гўёки
Недир сўрайман.
Албатта сўрайман нимадир…
Унга оқ фотиҳа берингиз, дейман,
Сўрайман дўстдан ҳам, бегонадан ҳам,
Номлари оламга кетганлардан ҳам,
Бутун дунёдан
Дилбандим олинг деб қучоғингизга,
Сиздан ҳам сўрайман яшил тепалар,
Қайноқ биёбонлар, сўрайман сиздан.
Сиздан ҳам сўрайман сокин чўққилар.
Эшитилмай қолса агар овозим —
Дарада гувиллаб турган шаршара
Менинг қўшиғимни
Куйласин унга…
Қирлар, экинзорлар,
Қушлару йўллар,
Қадрдон қишлоғу шаҳар боғлари,
Ёлғизимни сизга топширмоқдаман.
Шу лаҳза кўксидан
Майли қуш каби
Бирга парвоз қилсин қўшиқ ва йиғи,
Майли ўз ерида камол топсин у,
Она замин, унга фароғат тила.

Маъруф Жалил таржимаси

ТОЖИКИСТОН

Тожикистон, Тожикистон,
Қайга борсам ҳар замон,
Чегарангга етгунимча,
Ўзга юртга кетгунимча,
Баримни қоқибон қўяман қадам,
То хокинг бўлмасин бирор зарра кам,
Баримда кетмасин бирор зарра ҳам.

Қайда сув кўрсам агар,
Қайда биллурдек булоқларнинг лабин сўрсам агар,
Кўзима илдим унинг бир қатрасин,
Кўринарди гоҳ Зарафшон, гоҳи Вахш,
Хуш эрур этсам агар бир қатра бахш.

Ўлкалардан ўтганимда,
Йўл ғуборин ютганимда,
Қўндирардим ҳар замон киприк учига заррасин,
Токи, сенга туҳфа этсам,
То кўлайсин зарраларнинг карраси.

Қайда тош кўрсам агар,
Мен силардим ўзга юртнинг тошини,
Силагандек худди фарзанд бошини,
Ўзими дердим, уни
Келтиришгандир Бадахшон бўйидан,
Юлқиб олгандек гўдакни мушфиқ она қўйнидан.

Ҳар қаён қилсам сафар,
Ёдладим ҳар битта йўлни бир ғазалдек беғалат,
Хатма-хат,
Бошласин токи сўроғингга мени,
Беозор элтсин кучоғингга мени…
Қайда бўлсам, бўлмасам,
Мен ўшал деҳқон болангман.

Ғам чекарман тоғларингдан битта тошинг кўчса гар,
Ғам чекарман бир гиёҳинг баргидан ранг ўчса гар,
Резги нонингни ютарман бўлса гар нонинг бутун,
Сув ичарман бўлса гар дарё кўли ҳаддан узун.

Бир нафас қолсам агар ёлғиз бўлур тоғинг макон,
Токи, тошга бош қўйиб роҳатланиб олсам бир он,
Токи, дарё куйига этсин мени ҳам ҳамзабон,
Токи, йиғлатсин шалола ноласи зор-зор мени,
Токи, ёмғир айлабон куйсин булут бир бор мени,
Токи, ёлғиз қолмайин ёлғизлигимда ҳеч қачон.

Тожикистон, Тожикистон,
Борлиғингга бир эмас, минг қатла шукр,
Ҳарна тегса менга бас, минг қатла шукр,
Менга сарват бер демайман,
Менга савлат бер демайман,
Она юртимсан,
Кифоя яшнасам бағрим тўлиб,
Не саодатдир яшаш хору хасингга тенг бўлиб.

Жонибек Қувноқ таржимаси

АЙНИЙ ҲАЙКАЛИ

Халқнинг жону танидин ул кўтарди қоматин,
Анинг ҳайкалига жисм бўлди-ю, бўлди бедор тоғ.
Ҳайкал бирла юзма-юз, ҳайратдамиз боққан сайин,
Айний тимсолида бўлди халқ учун минбар тоғ.

Ҳайкал-ку, бу — маърифат, ақлу заковат ҳукмидир,
Тошда шавкат, шонни кўр-у, бунда тош туғённи кўр.
Ким унга термулса гар Фирдавсни кўргандек бўлур,
Гўёки келбатли Рустам Рахш узра ўлтирур.

Дохундалар давлатин дилда мужассам айлаган,
Неки бор халқи тилида, қалбида ҳам бошида.
Мен хаёл этмоқдаман: ким эл учун бўлса фидо,
Ўз эли кафтидадур… Таъзимдадур халқ қошида.

Халқ ғамида умрини сарф этди Айний хомага,
Чун унинг ҳар бир асари тенг шаҳодатномага.
Ҳар асарда акс этар сарманзилимиз, тонгимиз,
Ул китоблар нурида ёйилди қутлуғ номимиз.

Гарчи Айнийгача ҳам сўз дарёси сероб эди,
Ташна халққа бир анинг шохоби ҳам ноёб эди.
Вахш, Зарафшон бўйида эллар яшар эрди ва лек
Қатра сувга зор эди, чунки замон гирдоб эди.

Ёш келар кўзимга қайнаб, Панжрудда не чоқ,
Рудакий номидан ҳам ном бормиди гумдонроқ?!
Титса фаранглар Сомоний аҳлидан ноёб асар,
Излагандай эрди ўғрилар Бухоро ичра зар.

Тожик элин бирма-бир дур доналардек топди у,
Эски қўлёзма каби вайроналардан топди у.
Тожикистон ҳамда ҳар тожик анинг ашъоридир,
Халқининг бедорлигидан тунлар у бедордир.

Рудакий шеър бобида якто эди, зийрак, закий,
Аммо Айний меҳри-ла оламни кезди Рудакий.
Табобат дунёси ичра бўлса ҳам Сино чақин,
Айний ҳиммат ҳикмати этди ани халққа яқин.

Гарчи шоир аҳлига хақ сўзни етказган эди,
Гавҳар шаклида тизиб у халққа тутқазган эди.
Оламга келтиргай мардум зукко фарзонани,
Айний фарзоналигин халқига ўтказган эди.

Шукрким, тоғ парчаси жисмига жисм бўлди анинг,
Қоматини тик тутар, гўё у давр сурмоқдадир.
Тожик халқин пиридир, нуроний чол ҳолида у
Тожикистоннинг мадори-ла жавон турмоқдадир.

Бу маконда биз яшармиз, биз яшармиз тоабад,
Тоабад келмасин дуч ҳайкал маломат тошига.
Йил ўтар, йиллар ўтар, ўтмоғидин не ваҳм?
Бош эгишни канда қилмас вақт ҳайкал қошида.

МАКТУБЛАР

Сенинг мактубларингни
Учирдим ҳавога қушлар мисоли,
Токи баҳорги булутдек тўлиб,
Ёғсин улар кўкдан қуйилиб.
Булут тепаликлар узра йиғласин,
Йиғласин чашмаю дарёлар узра,
Менинг ҳайрон ҳолим бўлиб йиғласин.

Шамолларга кеча мен узоқ
Сен ҳақингда қилдим ҳикоя.
Хотиралар тилга кирган чоқ,
Мисралар — сел, билмас ниҳоя.
Ҳикоямни сўзласин саҳроларга шамоллар,
Ҳикоямни сўзласин дарёларга шамоллар.

Майдалаган ёмғир остида
Бутун кеча ўй суриб юрдим.
Сочларингга ўхшатдим жуда,
Томчиларни аста силадим.
Лабларингда қолмаган бўса изларин
Йўл ёқаларига,
Ариқ бўйларига
Экиб бордим юрган еримда.

Токи, қадам босган жойларим —
Йўл ёқаларида,
Ариқ бўйларида
Гулласин бўсалар қоқигуллардек,
Ҳид таратсин ялпизлар янглиғ.
Шу кеча тўхтамай ёмир қуйилди,
Дарё тошди ўзанга сиғмай.

Шу кеча менда ёлғизлик кечди,
Ёлғизликка турардим сиғмай.
Кеча ёққан булутлар чунон
Яшнатиб юборди заминни.
Изларингдан қолмади нишон,
Ювди менинг қалбдан ғамимни.

Кўчаларда сархуш кездим шу оқшом,
Сайдини йўқотган сайёддек тамом.
Бу кеча олам ғарқ эди сувга,
Осмон ғарқ эди,
Замин ғарқ эди.
Мен-чи, сенинг номинг такрорлаб
Ташналикдан қуруқшаб лабим,
Сингиб борардим ёмғирларга.

ДИЛ ЁНАДИР

Доғу аламингдан дам-бадам дил ёнадир,
Иқбол чўғи ёнмаса ҳам, дил ёнадир.
Ишқ-ла кўзимни очмагай эрдинг кошки,
Очилган кўзимда қатра нам, дил ёнадир.

Ғаму шоддигингдан лим-лим тўлди юрагим,
Гулдек очилиб, дур каби бўлди юрагим.
Ишқинг ўлмади, тирик ўлди юрагим,
Ўлган юрагим менга алам, дил ёнадир.

Кўйингда юрак қон ютар, қон беҳуда,
Мурувватингни санадим, сон беҳуда.
Топширдим муҳаббатингда жон беҳуда,
Жонсиз қолди, афсус, бу танам, дил ёнадир.

Тор келса агар ғаминг била кенг олам,
Сарсари кезиб оламан дафтару қалам.
Дафтару қаламдан оламан шунда алам,
Ҳайф кетди-я шу дафтар-қалам, дил ёнадир.

Тикан захмидин озор чекди-ю тан,
Озорим бўлиб, сўрмадинг бир ҳол мендан.
Бўлдинг менга олам, бўлмадинг лек яктан,
Чекса ҳам ҳасрат-алам, дил ёнадир.

Тилак Жўра таржималари

ХОТИРА

Лабимда лабларингдан бўса-бўса хотира қолди,
Тилимда тилларингдан қисса-қисса хотира қолди.

Кўзларингга боқиб кўздан ёшлар тўкдим минг косалаб,
Ушбу ҳолдан кўзларимда коса-коса хотира қолди.

Йўлингда термулиб кечган зор-интизор онларимдан
Хотирам майсазорида майса-майса хотира қолди .

Ҳижронингда ёниб куйиб адо бўлган юрагимда,
Аламлардан асар бўлиб ғусса-ғусса хотира қолди.

Сени қўмсаб неча йиллар сарсон юриб ишқ даштида
Ҳориб толдим, вале, дилда ҳисса-ҳисса хотира қолди.

Хулоса, ул мўрча миён ҳамда ўтлуғ оғушингдан
Тамоми борлиғимда хоса-хоса хотира қолди.

Ҳасанбой Ғойиб таржимаси

She’r xaqida tojik shoiri Bozor Sobir shunday deb yozadi:”Adabiyot adab kalimasidan olingan bo‘lib hulq-atvor, ta’lim-tarbiya va pand-nasihatni bildiradi. Shuning uchun pand nasihat qilish adabiyotning ishi, ammo she’ru shoirlikning ishi emas. She’r kalimasining ildizi shuur bo‘lib, aql-farosat, idrok, zavq va zehnu andisha ma’nosini bildiradi”;

”She’r mo‘’jiza ham, sehru jodu ham emas. Odam barcha narsani o‘rganishi mumkin, ishqdan bo‘lak. Biror shoir she’r yozishni butunlay o‘rgandim deb ayta olmaydi.

Bugun g‘azallar zavq bermaydi, xuddi muzey eksponatlariga o‘xshab. Ulug‘lar ixtirosi bo‘lmish abro‘ kamon, zulfi sunbul, sarvi ravon, sarvi chaman kabi tashbehlar bilan mashuqaga xushomad qilgan odam primitiv hisoblanadi. Chunki estetik did o‘zgarib ketgan. Klassiklar qoldirgan meros bilan birgalikda jaxon she’riyati bizning ixtiyorimizdadir. Shuning uchun aqallan toza ibora va yoki yangi tashbex topib she’riyatda yangilik qilishimiz kerak”. (“Shoiru she’re agar hast”, Dushanbe, “Adib”- 2006).

Ustoz Bozor Sobirning turli yillarda yaratilgan she’rlarida tojik millatining orzu armonlari o‘z aksini topgan (Tojikistonlik shoir Hasan G‘oyibning maqolasidan).

.

Bozor Sobir
SHE’RLAR

Bozor Sobir 1938 yilning 20 noyabrida Fayzobod nohiyasining So‘fiyon qishlog‘ida tug‘ilgan. Abu Abdulloh Ro‘dakiy nomidagi davlat mukofoti sovrindori, Tojikiston xalq shoiri. Tojikiston davlat Universitetining tarix-filologiya fakultetida tahsil olgan. «Madaniyat va maorif», «Sadoi Sharq» jurnallarida nazm bo‘limi boshlig‘i, Yozuvchilar Ittifoqi nazm bo‘limi maslahatchisi vazifalarida ishlagan. 1990 yilda Tojikiston Oliy Soveti deputatligiga saylangan.
«Payvand» (1972), «Otashbarg» (1974), «Guli xor»(1978), «Oftobnihol» (1982), «Simxor»(1995), «Az «Guli xor» to «Simxor» (1997), «Xuni qalam» (2010) kabi kitoblari chop etilgan. Bir ыator tillarda kitoblari nashr etilgan. Bayron, P. Neruda, A. Rembo, G.Appoliner, A. Fet, S.Yesenin, E.Mejelaytes kabi jahonning mashhur shoirlarining she’rlarini tojik tiliga tarjima qilgan.
Bozor Sobir sho‘rolar ittifoqi davrida yozgan ayrim asarlarida o‘zbek tarixiga nisbatan haqiqatga zid qarashlarni bildirgan bo‘lsa, keyingi yillarda ba’zi islomiy aqidalar rad etilgan, islomni qurol qilgan diniy rahbarlarga tegishli keskin munosabati  aks etgan, jumladan, Tojikistonda ro‘y bergan fuqarolik urushida ruhoniylar asosiy sababchi bo‘lgani, ayni shu sababdan Tojikiston Islom uyg‘onishi partiyasini ta’qiqlash haqidagi fikrlarini ham oshkor qilgan.
1996 yildan boshlab AQSHda yashaydi. Birinchi marta 2013, ikkinchi marba 2016 yili vataniga keladi va yana Amerikaga qaytadi.

ZAMIN

Aziz zamin!
Eshitmoqdasan;
Beshik g‘ijiriyu
Bola sasini —
Bular kelayotir mening uyimdan.
Kelajak odamin ko‘rib turibsan:
Mana o‘sha odam
Mana
Yetur mening quchoqlarimda.
Hali suyaklari qotmagan uning,
Harakat,
G‘imirlash,
Bidirlash,
Bir parcha kulgiyu yig‘idir bori.
Sutning mayin hidi keladi uydan
Kechayu kunduz.
Qo‘shiq va umidga bo‘lar boshpana
Endi uyimiz.
Mening o‘zimda ham qancha o‘zgarish.
Devorlarga boqib undan go‘yoki
Nedir so‘rayman.
Albatta so‘rayman nimadir…
Unga oq fotiha beringiz, deyman,
So‘rayman do‘stdan ham, begonadan ham,
Nomlari olamga ketganlardan ham,
Butun dunyodan
Dilbandim oling deb quchog‘ingizga,
Sizdan ham so‘rayman yashil tepalar,
Qaynoq biyobonlar, so‘rayman sizdan.
Sizdan ham so‘rayman sokin cho‘qqilar.
Eshitilmay qolsa agar ovozim —
Darada guvillab turgan sharshara
Mening qo‘shig‘imni
Kuylasin unga…
Qirlar, ekinzorlar,
Qushlaru yo‘llar,
Qadrdon qishlog‘u shahar bog‘lari,
Yolg‘izimni sizga topshirmoqdaman.
Shu lahza ko‘ksidan
Mayli qush kabi
Birga parvoz qilsin qo‘shiq va yig‘i,
Mayli o‘z yerida kamol topsin u,
Ona zamin, unga farog‘at tila.

Ma’ruf Jalil tarjimasi

TOJIKISTON

Tojikiston, Tojikiston,
Qayga borsam har zamon,
Chegarangga yetgunimcha,
O‘zga yurtga ketgunimcha,
Barimni qoqibon qo‘yaman qadam,
To xoking bo‘lmasin biror zarra kam,
Barimda ketmasin biror zarra ham.

Qayda suv ko‘rsam agar,
Qayda billurdek buloqlarning labin so‘rsam agar,
Ko‘zima ildim uning bir qatrasin,
Ko‘rinardi goh Zarafshon, gohi Vaxsh,
Xush erur etsam agar bir qatra baxsh.

O‘lkalardan o‘tganimda,
Yo‘l g‘uborin yutganimda,
Qo‘ndirardim har zamon kiprik uchiga zarrasin,
Toki, senga tuhfa etsam,
To ko‘laysin zarralarning karrasi.

Qayda tosh ko‘rsam agar,
Men silardim o‘zga yurtning toshini,
Silagandek xuddi farzand boshini,
O‘zimi derdim, uni
Keltirishgandir Badaxshon bo‘yidan,
Yulqib olgandek go‘dakni mushfiq ona qo‘ynidan.

Har qayon qilsam safar,
Yodladim har bitta yo‘lni bir g‘azaldek beg‘alat,
Xatma-xat,
Boshlasin toki so‘rog‘ingga meni,
Beozor eltsin kuchog‘ingga meni…
Qayda bo‘lsam, bo‘lmasam,
Men o‘shal dehqon bolangman.

G‘am chekarman tog‘laringdan bitta toshing ko‘chsa gar,
G‘am chekarman bir giyohing bargidan rang o‘chsa gar,
Rezgi noningni yutarman bo‘lsa gar noning butun,
Suv icharman bo‘lsa gar daryo ko‘li haddan uzun.

Bir nafas qolsam agar yolg‘iz bo‘lur tog‘ing makon,
Toki, toshga bosh qo‘yib rohatlanib olsam bir on,
Toki, daryo kuyiga etsin meni ham hamzabon,
Toki, yig‘latsin shalola nolasi zor-zor meni,
Toki, yomg‘ir aylabon kuysin bulut bir bor meni,
Toki, yolg‘iz qolmayin yolg‘izligimda hech qachon.

Tojikiston, Tojikiston,
Borlig‘ingga bir emas, ming qatla shukr,
Harna tegsa menga bas, ming qatla shukr,
Menga sarvat ber demayman,
Menga savlat ber demayman,
Ona yurtimsan,
Kifoya yashnasam bag‘rim to‘lib,
Ne saodatdir yashash xoru xasingga teng bo‘lib.

Jonibek Quvnoq tarjimasi

AYNIY HAYKALI

Xalqning jonu tanidin ul ko‘tardi qomatin,
Aning haykaliga jism bo‘ldi-yu, bo‘ldi bedor tog‘.
Haykal birla yuzma-yuz, hayratdamiz boqqan sayin,
Ayniy timsolida bo‘ldi xalq uchun minbar tog‘.

Haykal-ku, bu — ma’rifat, aqlu zakovat hukmidir,
Toshda shavkat, shonni ko‘r-u, bunda tosh tug‘yonni ko‘r.
Kim unga termulsa gar Firdavsni ko‘rgandek bo‘lur,
Go‘yoki kelbatli Rustam Raxsh uzra o‘ltirur.

Doxundalar davlatin dilda mujassam aylagan,
Neki bor xalqi tilida, qalbida ham boshida.
Men xayol etmoqdaman: kim el uchun bo‘lsa fido,
O‘z eli kaftidadur… Ta’zimdadur xalq qoshida.

Xalq g‘amida umrini sarf etdi Ayniy xomaga,
Chun uning har bir asari teng shahodatnomaga.
Har asarda aks etar sarmanzilimiz, tongimiz,
Ul kitoblar nurida yoyildi qutlug‘ nomimiz.

Garchi Ayniygacha ham so‘z daryosi serob edi,
Tashna xalqqa bir aning shoxobi ham noyob edi.
Vaxsh, Zarafshon bo‘yida ellar yashar erdi va lek
Qatra suvga zor edi, chunki zamon girdob edi.

Yosh kelar ko‘zimga qaynab, Panjrudda ne choq,
Rudakiy nomidan ham nom bormidi gumdonroq?!
Titsa faranglar Somoniy ahlidan noyob asar,
Izlaganday erdi o‘g‘rilar Buxoro ichra zar.

Tojik elin birma-bir dur donalardek topdi u,
Eski qo‘lyozma kabi vayronalardan topdi u.
Tojikiston hamda har tojik aning ash’oridir,
Xalqining bedorligidan tunlar u bedordir.

Rudakiy she’r bobida yakto edi, ziyrak, zakiy,
Ammo Ayniy mehri-la olamni kezdi Rudakiy.
Tabobat dunyosi ichra bo‘lsa ham Sino chaqin,
Ayniy himmat hikmati etdi ani xalqqa yaqin.

Garchi shoir ahliga xaq so‘zni yetkazgan edi,
Gavhar shaklida tizib u xalqqa tutqazgan edi.
Olamga keltirgay mardum zukko farzonani,
Ayniy farzonaligin xalqiga o‘tkazgan edi.

Shukrkim, tog‘ parchasi jismiga jism bo‘ldi aning,
Qomatini tik tutar, go‘yo u davr surmoqdadir.
Tojik xalqin piridir, nuroniy chol holida u
Tojikistonning madori-la javon turmoqdadir.

Bu makonda biz yasharmiz, biz yasharmiz toabad,
Toabad kelmasin duch haykal malomat toshiga.
Yil o‘tar, yillar o‘tar, o‘tmog‘idin ne vahm?
Bosh egishni kanda qilmas vaqt haykal qoshida.

MAKTUBLAR

Sening maktublaringni
Uchirdim havoga qushlar misoli,
Toki bahorgi bulutdek to‘lib,
Yog‘sin ular ko‘kdan quyilib.
Bulut tepaliklar uzra yig‘lasin,
Yig‘lasin chashmayu daryolar uzra,
Mening hayron holim bo‘lib yig‘lasin.

Shamollarga kecha men uzoq
Sen haqingda qildim hikoya.
Xotiralar tilga kirgan choq,
Misralar — sel, bilmas nihoya.
Hikoyamni so‘zlasin sahrolarga shamollar,
Hikoyamni so‘zlasin daryolarga shamollar.

Maydalagan yomg‘ir ostida
Butun kecha o‘y surib yurdim.
Sochlaringga o‘xshatdim juda,
Tomchilarni asta siladim.
Lablaringda qolmagan bo‘sa izlarin
Yo‘l yoqalariga,
Ariq bo‘ylariga
Ekib bordim yurgan yerimda.

Toki, qadam bosgan joylarim —
Yo‘l yoqalarida,
Ariq bo‘ylarida
Gullasin bo‘salar qoqigullardek,
Hid taratsin yalpizlar yanglig‘.
Shu kecha to‘xtamay yomir quyildi,
Daryo toshdi o‘zanga sig‘may.

Shu kecha menda yolg‘izlik kechdi,
Yolg‘izlikka turardim sig‘may.
Kecha yoqqan bulutlar chunon
Yashnatib yubordi zaminni.
Izlaringdan qolmadi nishon,
Yuvdi mening qalbdan g‘amimni.

Ko‘chalarda sarxush kezdim shu oqshom,
Saydini yo‘qotgan sayyoddek tamom.
Bu kecha olam g‘arq edi suvga,
Osmon g‘arq edi,
Zamin g‘arq edi.
Men-chi, sening noming takrorlab
Tashnalikdan quruqshab labim,
Singib borardim yomg‘irlarga.

DIL YONADIR

Dog‘u alamingdan dam-badam dil yonadir,
Iqbol cho‘g‘i yonmasa ham, dil yonadir.
Ishq-la ko‘zimni ochmagay erding koshki,
Ochilgan ko‘zimda qatra nam, dil yonadir.

G‘amu shoddigingdan lim-lim to‘ldi yuragim,
Guldek ochilib, dur kabi bo‘ldi yuragim.
Ishqing o‘lmadi, tirik o‘ldi yuragim,
O‘lgan yuragim menga alam, dil yonadir.

Ko‘yingda yurak qon yutar, qon behuda,
Muruvvatingni sanadim, son behuda.
Topshirdim muhabbatingda jon behuda,
Jonsiz qoldi, afsus, bu tanam, dil yonadir.

Tor kelsa agar g‘aming bila keng olam,
Sarsari kezib olaman daftaru qalam.
Daftaru qalamdan olaman shunda alam,
Hayf ketdi-ya shu daftar-qalam, dil yonadir.

Tikan zaxmidin ozor chekdi-yu tan,
Ozorim bo‘lib, so‘rmading bir hol mendan.
Bo‘lding menga olam, bo‘lmading lek yaktan,
Cheksa ham hasrat-alam, dil yonadir.

Tilak Jo‘ra tarjimalari

XOTIRA

Labimda lablaringdan bo‘sa-bo‘sa xotira qoldi,
Tilimda tillaringdan qissa-qissa xotira qoldi.

Ko‘zlaringga boqib ko‘zdan yoshlar to‘kdim ming kosalab,
Ushbu holdan ko‘zlarimda kosa-kosa xotira qoldi.

Yo‘lingda termulib kechgan zor-intizor onlarimdan
Xotiram maysazorida maysa-maysa xotira qoldi .

Hijroningda yonib kuyib ado bo‘lgan yuragimda,
Alamlardan asar bo‘lib g‘ussa-g‘ussa xotira qoldi.

Seni qo‘msab necha yillar sarson yurib ishq dashtida
Horib toldim, vale, dilda hissa-hissa xotira qoldi.

Xulosa, ul mo‘rcha miyon hamda o‘tlug‘ og‘ushingdan
Tamomi borlig‘imda xosa-xosa xotira qoldi.

Hasanboy G‘oyib tarjimasi