Ардоқли  шоир Тилак Жўра  таваллудининг 75 йиллиги олдидан
 

     Шоирнинг шоирга, шогирднинг устозга, тенгдош қалам соҳибининг тенгдошларига кўлкасиз ва тиниқ самимиятини Тилак Жўрада кўрганман. Талант нафасини ҳам, адабиётга олиб кирган янгилигини ҳам у тўғри мушоҳада этарди.  (Иброҳим Ҳаққулнинг «Тутдек тўкилган юрак» мақоласидан. Мақола мана бу саҳифада)..

    Тилак Жўра бу дунёда кўп яшамади. У кўп китоб ҳам чиқармади. Катта-катта, узундан-узоқ шеъру достонлар ҳам ёзмади. Ундан умридай қисқа шеърлар қолди. Бу қисқа шеърлардаги улкан ҳаяжонлар,боқий дардлар қолди (Хуршид Давроннинг «Юраги деразадай очиқ шоир» мақоласидан. Мақолани мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин).

Тилак ЖЎРА
ДАРЁЛАРДАЙ МАВЖЛАНИБ
КЕЧАДИ  УМРИМ

Тилак Жўра 1947 йил 26 майда Бухоро вилоятининг Қоракўл туманидаги Сайёт қишлоғида туғилган. Тошкент Давлат Университети (ҳозирги Ўзбекистон Миллий Университети)нинг филология факултетини тамомлаган (1972). «Райҳон» (1977), «Олам остонаси» (1980), «Юлдузлар табассуми» (1981), «Чорраҳадаги уй» (1983), «Сандувоч» (1988), «Руҳият» (1990) каби шеърий тўпламлари нашр этилган. «Ҳозирги турк шеърияти», «Нозим Ҳикмат ва Ўзбекистон» сингари илмий тадқиқотлар муаллифи.  Шоир 1994 йил вафот этган.

* * *

Чайқалиб ётибди нурли бир чаман –
Ой билан офтобнинг буюк ватани.
Тонг каби жилмайиб бахти очилган,
Майсага кўмилиб нурли бадани.

Осмон посбонидир бунда бургутлар,
Чумчуқ чуғуридан тешилади том.
Бу ўлка кўксида ёнар булутлар,
Чинор шохларига қўнганида шом.

Не-не дарёлар бор, югуриб-елиб,
Уммонда қоларлар бир умр яхлаб.
Бу чаман бағрига дарёлар келиб
Заминга сингарлар, ниҳолдай шохлаб.

Кўзёшдек тиниқдир бу элда осмон
Шафтоли шохлари қайрилган онда.
Нақш олма юзига югурганда қон
Офтоб ҳам осилиб, толар армонда.

Бу элнинг қадимий ҳар қўшиғида
Бежиз олтин дея аталмас тупроқ.
Симёғочга қўнган қуш тумшуғида
Тилладай нурланиб турибди бошоқ.

Чайқалиб ётибди нурли бир чаман,
Юлдуздай сочилиб оламга шони.
Фидойи ўғилман, ёниб ўпаман
Олам остонаси – Ўзбекистонни.

Наво

Сой бўйида ўлтирар йигит,
Нигоҳини тортар оқин сув.
Тўлқинларда ўйнайди умид,
Хаёлининг уфқида сулув.

Туйғуларда қувнаб оқади,
Шайдо бўлиб ёр жилвасига.
У қалбини сувга очади,
Илинсин деб ёр кўзасига.

* * *

Хилватгина салқин хиёбон,
Намчилгина туманли кеча.
Сурма рангли, бўялган осмон
Кўзларимга чўкмоқда аста.

Танҳогина танҳомни излаб,
Ўйларимдай сўнгсиз кезаман.
Ёмғир каби ғамгин шивирлаб,
Туманлардай сарсон сузаман.

Кўзларимга кўринмайди ҳеч
Тушда кўрган баҳорим менинг.
Ухлатмасдан қитиқлаб ҳар кеч,
Имлаб қочган ашъорим менинг.

Алдасам-да, дўстларим, шундай,
Туманларга бўлмасман тутқун.
Қуёш билан кезар юрагим,
Қуёш олиб қайтарман бир кун.

Гўзаллик

I

Ранг излайди титраб камалак
Чарақлаган майсалар ичра.
Ирмоқчалар кийиб кўк кўйлак,
Пешонаси тўлқиндан ғурра.

Астагина эгилар шохча,
Йигит қалбин қучар ҳаяжон.
Қирсиллатиб чайнар довучча
Юзларига доғ тушган жувон.

II

Боғлар бағри ёниб чорлайди,
Йўлларингга ипак сочилар.
Намхуш замин рангин порлайди,
Дунёнинг хўп ранги очилар.

Қизча кулиб очади кафтин,
Қандай майин ёғади ёмғир.
Буриштириб кунгайга афтин,
Дарчасини ёпади кампир.

* * *

Кел, эй кўнгил шаробдай қуйил,
Қақраб қолган қақроқ лабимга.
Маст бўлайин, майлига, буткул,
Малҳам бўлсанг соғинч дардимга.

Туйғулардан кўзим қамашиб,
Узоқ йиллар куйладим ойни.
Илон каби ул ҳам чирмашиб,
Туйғулардай аврайди мени.

Ой ҳам бугун бегона менга,
Бегонадир осмон ҳам, ахир.
Умидимдай суяндим тонгга,
Бу тонгларки, йилт этган шамшир.

Маст айларди шудгорнинг ҳиди,
Замин бугун димиқиб ётар.
Чигирткалар саси ҳам тинди,
Сукут юрагимга наштардай ботар.

Умр ўхшар эгик дарахтга,
Белин букар буюк бир соғинч.
Мен ҳушимда ўхшаб карахтга,
Тушларимда яшайман нотинч.

Шовуллаган сойни куйладим,
Оқиздирмас ҳатто соямни.
Мен ҳамиша бахтни ўйладим,
Чақмоқларга санчиб миямни.

Йўқ! Тугамас кўнгил сафари,
Бўлмаса ҳам армоннинг васли.
Бул ҳаётнинг ғолиб аскари,
Қалбим, сендан топдим тасалли.

Кел, эй кўнгил, шаробдай қуйил,
Қақраб қолган қақроқ лабимга.
Маст бўлайин, майлига, буткул,
Малҳам бўлсанг соғинч дардимга.

Машраб

Кўкка қараб қўлин силтади,
Ерга қараб силкди этагин.
Иккисин ҳам кўзга беркитди,
Дунё деб у билди юрагин…

* * *

Қўлингни бер менга, эй санам,
Ҳузуримда қолгайсан бирпас.
Юрагимда беҳол бўлсин ғам,
Нафасингни ичиб бўлай маст.

Дунё каби чигал ўйларим
Бир сония йироқда қолсин.
Туғилажак рангин куйларим
Жозибангни кўчириб олсин.

Сурма рангли кўзларинг сузиб,
Ёнгинамда ўлтирсанг, санам.
Мужгонларим юлдузлар тизиб,
Кипригимда айланар олам.

Не истасанг, кўрсатар чирой
Қил сиғмаган кўнглимда у дам.
Деразамдан боқиб тўлин ой,
Суратингни чизади, эркам.

Сонет

Тилсиз соҳилларга урилиб нолон,
Тўлқинлар бўзлайди ел қанотида.
Тўлқинни ортига қайтариб шу он,
Соҳил ҳам жилмаяр унинг ортидан.

Ойнинг ўроғини минг бор парчалаб,
У уммон бағрига солади сурон.
Сўнг, ҳиссиз қояга қўяр экан лаб,
Орзулар йўлида кўтарар бўрон.

Қоялар ҳам чархлаб қиррали тошин,
Тўлқинни қайтарар яна ортига,
Нурли кўзларидан оқизиб ёшин,

Кенг уммон бағрида тополмай йўлин
Асрларки бўзлайди ел қанотида
Тўлқинлар соҳилга чўзганча қўлин.

* * *

Бухорода тонг отар маҳал
Сукунатнинг бағрини тилиб,
Шўх қушчалар бошлайди ғазал,
Барглар аро карашма қилиб.
Бухорода тонг отар маҳал
Лайлак билан Минори Калон
Ерга тушар аста чўзилиб.
Гумбазларни қучар ҳаяжон,

Ер билан кўк қолар узилиб.
Бухорода тонг отар маҳал
Ер чарақлар, чарақлар осмон.
Аста қаддин ростлар Минора.
Кўтарганча нурли бир тўфон,
Офтоб чалиб келар ноғора
Бухорода тонг отар маҳал.

* * *

Дарёлардай мавжланиб кечади умрим:
Балиғи, қайиғи, тўлқини билан.

Саҳродай ташналаб кечади умрим:
Бўрони, армони, чақини билан.

Мен кечиб ўтардим оқин дунёни,
Дунёдек ранго-ранг ҳисларим билан.

Манба: «Шарқ юлдузи» журнали веб-саҳифаси

Shoirning shoirga, shogirdning ustozga, tengdosh qalam sohibining tengdoshlariga ko‘lkasiz va tiniq samimiyatini Tilak Jo‘rada ko‘rganman. Talant nafasini ham, adabiyotga olib kirgan yangiligini ham u to‘g‘ri mushohada etardi. (Ibrohim Haqqulning “Tutdek to‘kilgan yurak” maqolasidan. Maqola mana bu sahifada)..

Tilak Jo‘ra bu dunyoda ko‘p yashamadi. U ko‘p kitob ham chiqarmadi. Katta-katta, uzundan-uzoq she’ru dostonlar ham yozmadi. Undan umriday qisqa she’rlar qoldi. Bu qisqa she’rlardagi ulkan hayajonlar,boqiy dardlar qoldi (Xurshid Davronning “Yuragi derazaday ochiq shoir” maqolasidan. Maqolani mana bu sahifada o‘qishingiz mumkin).

Tilak JO‘RA
DARYOLARDAY MAVJLANIB
KЕCHADI  UMRIM

Tilak Jo‘ra 1947 yil 26 mayda Buxoro viloyatining Qorako‘l tumanidagi Sayyot qishlog‘ida tug‘ilgan. Toshkent Davlat Universiteti (hozirgi O‘zbekiston Milliy Universiteti)ning filologiya fakultetini tamomlagan (1972). «Rayhon» (1977), «Olam ostonasi» (1980), «Yulduzlar tabassumi» (1981), «Chorrahadagi uy» (1983), «Sanduvoch» (1988), «Ruhiyat» (1990) kabi she’riy to‘plamlari nashr etilgan. «Hozirgi turk she’riyati», «Nozim Hikmat va O‘zbekiston» singari ilmiy tadqiqotlar muallifi. Shoir 1994 yil vafot etgan.

* * *

Chayqalib yotibdi nurli bir chaman –
Oy bilan oftobning buyuk vatani.
Tong kabi jilmayib baxti ochilgan,
Maysaga ko‘milib nurli badani.

Osmon posbonidir bunda burgutlar,
Chumchuq chug‘uridan teshiladi tom.
Bu o‘lka ko‘ksida yonar bulutlar,
Chinor shoxlariga qo‘nganida shom.

Ne-ne daryolar bor, yugurib-yelib,
Ummonda qolarlar bir umr yaxlab.
Bu chaman bag‘riga daryolar kelib
Zaminga singarlar, niholday shoxlab.

Ko‘zyoshdek tiniqdir bu elda osmon
Shaftoli shoxlari qayrilgan onda.
Naqsh olma yuziga yugurganda qon
Oftob ham osilib, tolar armonda.

Bu elning qadimiy har qo‘shig‘ida
Bejiz oltin deya atalmas tuproq.
Simyog‘ochga qo‘ngan qush tumshug‘ida
Tilladay nurlanib turibdi boshoq.

Chayqalib yotibdi nurli bir chaman,
Yulduzday sochilib olamga shoni.
Fidoyi o‘g‘ilman, yonib o‘paman
Olam ostonasi – O‘zbekistonni.

Navo

Soy bo‘yida o‘ltirar yigit,
Nigohini tortar oqin suv.
To‘lqinlarda o‘ynaydi umid,
Xayolining ufqida suluv.

Tuyg‘ularda quvnab oqadi,
Shaydo bo‘lib yor jilvasiga.
U qalbini suvga ochadi,
Ilinsin deb yor ko‘zasiga.

* * *

Xilvatgina salqin xiyobon,
Namchilgina tumanli kecha.
Surma rangli, bo‘yalgan osmon
Ko‘zlarimga cho‘kmoqda asta.

Tanhogina tanhomni izlab,
O‘ylarimday so‘ngsiz kezaman.
Yomg‘ir kabi g‘amgin shivirlab,
Tumanlarday sarson suzaman.

Ko‘zlarimga ko‘rinmaydi hech
Tushda ko‘rgan bahorim mening.
Uxlatmasdan qitiqlab har kech,
Imlab qochgan ash’orim mening.

Aldasam-da, do‘stlarim, shunday,
Tumanlarga bo‘lmasman tutqun.
Quyosh bilan kezar yuragim,
Quyosh olib qaytarman bir kun.

Go‘zallik

I

Rang izlaydi titrab kamalak
Charaqlagan maysalar ichra.
Irmoqchalar kiyib ko‘k ko‘ylak,
Peshonasi to‘lqindan g‘urra.

Astagina egilar shoxcha,
Yigit qalbin quchar hayajon.
Qirsillatib chaynar dovuchcha
Yuzlariga dog‘ tushgan juvon.

II

Bog‘lar bag‘ri yonib chorlaydi,
Yo‘llaringga ipak sochilar.
Namxush zamin rangin porlaydi,
Dunyoning xo‘p rangi ochilar.

Qizcha kulib ochadi kaftin,
Qanday mayin yog‘adi yomg‘ir.
Burishtirib kungayga aftin,
Darchasini yopadi kampir.

* * *

Kel, ey ko‘ngil sharobday quyil,
Qaqrab qolgan qaqroq labimga.
Mast bo‘layin, mayliga, butkul,
Malham bo‘lsang sog‘inch dardimga.

Tuyg‘ulardan ko‘zim qamashib,
Uzoq yillar kuyladim oyni.
Ilon kabi ul ham chirmashib,
Tuyg‘ularday avraydi meni.

Oy ham bugun begona menga,
Begonadir osmon ham, axir.
Umidimday suyandim tongga,
Bu tonglarki, yilt etgan shamshir.

Mast aylardi shudgorning hidi,
Zamin bugun dimiqib yotar.
Chigirtkalar sasi ham tindi,
Sukut yuragimga nashtarday botar.

Umr o‘xshar egik daraxtga,
Belin bukar buyuk bir sog‘inch.
Men hushimda o‘xshab karaxtga,
Tushlarimda yashayman notinch.

Shovullagan soyni kuyladim,
Oqizdirmas hatto soyamni.
Men hamisha baxtni o‘yladim,
Chaqmoqlarga sanchib miyamni.

Yo‘q! Tugamas ko‘ngil safari,
Bo‘lmasa ham armonning vasli.
Bul hayotning g‘olib askari,
Qalbim, sendan topdim tasalli.

Kel, ey ko‘ngil, sharobday quyil,
Qaqrab qolgan qaqroq labimga.
Mast bo‘layin, mayliga, butkul,
Malham bo‘lsang sog‘inch dardimga.

Mashrab

Ko‘kka qarab qo‘lin siltadi,
Yerga qarab silkdi etagin.
Ikkisin ham ko‘zga berkitdi,
Dunyo deb u bildi yuragin…

* * *

Qo‘lingni ber menga, ey sanam,
Huzurimda qolgaysan birpas.
Yuragimda behol bo‘lsin g‘am,
Nafasingni ichib bo‘lay mast.

Dunyo kabi chigal o‘ylarim
Bir soniya yiroqda qolsin.
Tug‘ilajak rangin kuylarim
Jozibangni ko‘chirib olsin.

Surma rangli ko‘zlaring suzib,
Yonginamda o‘ltirsang, sanam.
Mujgonlarim yulduzlar tizib,
Kiprigimda aylanar olam.

Ne istasang, ko‘rsatar chiroy
Qil sig‘magan ko‘nglimda u dam.
Derazamdan boqib to‘lin oy,
Suratingni chizadi, erkam.

Sonet

Tilsiz sohillarga urilib nolon,
To‘lqinlar bo‘zlaydi yel qanotida.
To‘lqinni ortiga qaytarib shu on,
Sohil ham jilmayar uning ortidan.

Oyning o‘rog‘ini ming bor parchalab,
U ummon bag‘riga soladi suron.
So‘ng, hissiz qoyaga qo‘yar ekan lab,
Orzular yo‘lida ko‘tarar bo‘ron.

Qoyalar ham charxlab qirrali toshin,
To‘lqinni qaytarar yana ortiga,
Nurli ko‘zlaridan oqizib yoshin,

Keng ummon bag‘rida topolmay yo‘lin
Asrlarki bo‘zlaydi yel qanotida
To‘lqinlar sohilga cho‘zgancha qo‘lin.

* * *

Buxoroda tong otar mahal
Sukunatning bag‘rini tilib,
Sho‘x qushchalar boshlaydi g‘azal,
Barglar aro karashma qilib.
Buxoroda tong otar mahal
Laylak bilan Minori Kalon
Yerga tushar asta cho‘zilib.
Gumbazlarni quchar hayajon,

Yer bilan ko‘k qolar uzilib.
Buxoroda tong otar mahal
Yer charaqlar, charaqlar osmon.
Asta qaddin rostlar Minora.
Ko‘targancha nurli bir to‘fon,
Oftob chalib kelar nog‘ora
Buxoroda tong otar mahal.

* * *

Daryolarday mavjlanib kechadi umrim:
Balig‘i, qayig‘i, to‘lqini bilan.

Sahroday tashnalab kechadi umrim:
Bo‘roni, armoni, chaqini bilan.

Men kechib o‘tardim oqin dunyoni,
Dunyodek rango-rang hislarim bilan.

Manba: “Sharq yulduzi” jurnali veb-sahifasi