Бундан 5 йилча аввал (Бу матн ўша пайтда  ёзилган)  Литванинг буюк шоири Марцелиюс Мартинайтис ( лит. Marcelijus Martinaitis; 1.04.1936 — 5.04.2013) 77 ёшида вафот этган  эди. Бу хабарни эшитгач анча қайғурдим. Мартинайтис мен суйган шоирлардан бири эди. Унинг шеърларини мунтазам ўқиб борардим, айримларини ўзбек тилига таржима ҳам қилгандим. «Кукутис балладалари» номли китоби шоирнинг шоҳ асари эди. Бундай ўзига хос, энг аввало, халқ оғзаки ижоди оҳанглари-ю тимсолларининг янги давр мослаб мужассам этилган асарлар жаҳон шеърияти дўконида камдан-кам топилади. Уларни таржима қилиш ҳам қийин, ҳам мароқли. Бу туркумдаги айрим балладалар билан сизни таништиришни ўйлаб юрибман. Бугун эса шоирнинг бир неча шеърини ўз таржимамда тақдим этмоқдаман .

МАРЦЕЛИЮС МАРТИНАЙТИС
Ш Е Ъ Р Л А Р
Хуршид Даврон таржималари

КУКУТИСНИНГ ЯЛЛАСИ

Ялласини бошлар Кукутис:
«Ҳаёт қандай шодумон, беғам!
Ҳаёт гўзал, қувончу байрам,
Ҳатто недир етишмаса ҳам!»

Кукутиснинг шодмон сасини
Ялла тинглаб тураркан деди:
«Келтирдинг-ку сен ҳавасимни,
Овозинг ҳам яхши,лаънати!»

Шундай дея бироз олиб тин,
Сўнг  овозин  қўйди баралла.
Отин ниқтаб кетди Кукутис,
Ортда шодмон куйларди Ялла.

КИТОБ ҲАҚИДА ХОТИРА

Китобни ўқирдик сен билан бирга.
Қўлингни ушладим.
Сўнг қучоқладим.

Тўсатдан
Ўзгариб кетгандек бўлди
Варақлари очилган китоб.

Кейин
Қанча уринмайлик ўқиёлмадик —
Кимдир кўз юмганди ўша китобда.

ҚАРЗ

Кечалари тушларимда
Йиғилишар марҳумлар.
Мен улардан қарз оламану
Кейин сўрайман:
— Қарзларимни қачон қайтарай?

Улар менга  жавоб беришар:
— Қайтаришга шошилмай яша!
Ёнимизга келганингда қайтарсанг бўлди,
Кейин сен ҳам қарз берасан бизларга ўхшаб.

Аямай сарфлайман олган пулимни.
Тонгларга,  шамолларга сарфлайман,
Сарфлайман бир қултум булоқ сувига.

Яшаган ҳар куним — қарзимга тўлов.
Марҳумлар баъзан-баъзан қилишади арз:
— Яхшиям, бизлардан сенинг қарзинг бор —
Бизни унутишга қўймайди бу қарз.

* * *

Кўзларимни ўйсалар агар –
имкон берма ҳеч кимга асло
қорачиғим кўр зулматини
ёлғон билан тўлдирмоққа ва
атамоққа уни қуёш деб…

Сўзларимни тортиб олсалар –
сукутимни тинглагин, ахир,
мен тил ютиб турганим билан
сўзлар сукут сақлолармиди?!

Айирсалар эсу ҳушимдан –
ялинаман, ўлдирма мени,
айирмагин мени ҳеч қачон
бир бурда оқ ё қора нондан.

Суғурсалар қалбимни агар –
ёт нарсани бахш этма менга,
она юртнинг қоп-қора қумли
тупроғини ҳовуч-ҳовучлаб
кўкрагимга сочиб қўйсанг, бас,
эшитарман ҳаёт сўзини.

Топтасалар мени бутунлай –
ўстир менинг орқамда букур,
токи унда  жо бўлсин яксон
ҳақиқатим – мўрт суякларим –
ва ижозат бергин сен менга,
остонангга бошимни қўйиб
ўлмоқ учун одамга ўхшаб…

   Bundan 5 yilcha avval (Bu matn o’sha paytda yozilgan)  Litvaning buyuk shoiri Martseliyus Martinaytis ( lit. Marcelijus Martinaitis; 1.04.1936 — 5.04.2013) 77 yoshida vafot etgan edi. Bu xabarni eshitgach ancha qayg’urdim. Martinaytis men suygan shoirlardan biri edi. Uning she’rlarini muntazam o’qib borardim, ayrimlarini o’zbek tiliga tarjima ham qilgandim. Uning «Kukutis balladalari» nomli kitobi shoirning shoh asari edi. Bunday o’ziga xos, eng avvalo, xalq og’zaki ijodi ohanglari-yu timsollarining yangi davr moslab mujassam etilgan asarlar jahon she’riyati do’konida kamdan-kam topiladi. Ularni tarjima qilish ham qiyin, ham maroqli. Bu turkumdagi ayrim balladalar bilan sizni tanishtirishni o’ylab yuribman. Bugun esa shoirning bir necha she’rini o’z tarjimamda taqdim etmoqdaman.

MARTSELIYUS MARTINAYTIS
SHE’RLARIDAN NAMUNALAR
Xurshid Davron tarjimalari

KUKUTISNING YALLASI

Yallasini boshlar Kukutis:
«Hayot qanday shodumon, beg’am!
Hayot go’zal, quvonchu bayram,
Hatto nedir yetishmasa ham!»

Kukutisning shodmon sasini
Yalla tinglab turarkan dedi:
«Keltirding-ku sen havasimni,
Ovozing ham yaxshi,la’nati!»

Shunday deya biroz olib tin,
So’ng ovozin qo’ydi baralla.
Otin niqtab ketdi Kukutis,
Ortda shodmon kuylardi Yalla.

KITOB HAQIDA XOTIRA

Kitobni o’qirdik sen bilan birga.
Qo’lingni ushladim.
So’ng quchoqladim.

To’satdan
O’zgarib ketgandek bo’ldi
Varaqlari ochilgan kitob.

Keyin
Qancha urinmaylik o’qiyolmadik —
Kimdir ko’z yumgandi o’sha kitobda.

QARZ

Kechalari tushlarimda
Yig’ilishar marhumlar.
Men ulardan qarz olamanu
Keyin so’rayman:
— Qarzlarimni qachon qaytaray?

Ular menga javob berishar:
— Qaytarishga shoshilmay yasha!
Yonimizga kelganingda qaytarsang bo’ldi,
Keyin sen ham qarz berasan bizlarga o’xshab.

Ayamay sarflayman olgan pulimni.
Tonglarga, shamollarga sarflayman,
Sarflayman bir qultum buloq suviga.

Yashagan har kunim — qarzimga to’lov.
Marhumlar ba’zan-ba’zan qilishadi arz:
— Yaxshiyam, bizlardan sening qarzing bor —
Bizni unutishga qo’ymaydi bu qarz.

* * *

Ko’zlarimni o’ysalar agar –
imkon berma hech kimga aslo
qorachig’im ko’r zulmatini
yolg’on bilan to’ldirmoqqa va
atamoqqa uni quyosh deb…

So’zlarimni tortib olsalar –
sukutimni tinglagin, axir,
men til yutib turganim bilan
so’zlar sukut saqlolarmidi?!

Ayirsalar esu hushimdan –
yalinaman, o’ldirma meni,
ayirmagin meni hech qachon
bir burda oq yo qora nondan.

Sug’ursalar qalbimni agar –
yot narsani baxsh etma menga,
ona yurtning qop-qora qumli
tuprog’ini hovuch-hovuchlab
ko’kragimga sochib qo’ysang, bas,
eshitarman hayot so’zini.

Toptasalar meni butunlay –
o’stir mening orqamda bukur,
toki unda jo bo’lsin yakson
haqiqatim – mo’rt suyaklarim –
va ijozat bergin sen menga,
ostonangga boshimni qo’yib
o’lmoq uchun odamga o’xshab…