Бу битикни бундан роппа-роса 10 йил аввал иш дафтарларимдан бирига ёзиб, кейин таҳрир қилмай, ўзгартирмай саҳифамга жойлаб қўйган эканман. Орада бир президент келиб, бошқаси келди. «Нима ўзгарди, яхшиландими ёки баттар бўлдими?»  деб  ўйладиму  ёзганимни яна сизга тақдим этгим келди.

Хуршид Даврон
500 СЎМЛИК ПУЛДАГИ ЁЗУВ

   Кеча набирамга бир ҳафтага етмайдиган, аммо қирқ уч минг турадиган махсус «каша»ни олиш учун гузаримиздаги озиқ-овқат дўконига (бугун «маркет» деб аталади) чиққан эдим, кассир йигит «Оласизми-йўқми?» дегандай, пайсаллаб қайтимига 500 сўмлик узатди. Қайтимни оларканман,нима учундир,билмайман, ўша заҳоти ундаги  «Шамсиддинов 23 000 берди» деган ёзувга кўзим тушди. «Ҳа, ёзилган бўлса, ёзилибди-да» деб ўйладиму индамай чўнтагимга солиб уйга қайтдим.

Пешиндан ярим тунгача интернетда бўлиб, соат иккиларда энди маза қилиб ухлайман деб тўшагимга чўзилишимни биламан, ўша ёзув «лоп» этиб кўз ўнгимга келди.  «Ким экан бу Шамсиддинов?  23000 сўмни кимга ва нима учун берди экан?» деган ўйдан безовталаниб, ярим соатча у ёқдан — бу ёққа ағанаб ётдим. Охири бўлмади,туришга мажбур бўлдим. Чироқни ёқиб, чўнтагимдан ўша 500 сўмликни қўлимга олиб, диққат билан разм солдим . Ҳа, тўғри, ўша ёзув: «Шамсиддинов 23 000 берди». «Ким экан бу Шамсиддинов? 23 000 сўмни кимга ва нима учун берди экан?»..

Албатта, қарзини қайтарган бўлса керак. Шундай деб ўйладиму бировдан қарзим йўқлигидан қувонганимни сездим.

Бечора Шамсиддинов болаларининг ризқини қийиб 23000 ни кимга берди экан?  Агар-ку Шамсиддинов мелиса ёки прокурор, терговчи ёки қассоб,  ё  ҳокимликдаги бирон   ташкилотнинг раҳбари, ресторан ё тўйхона эгаси, ҳеч бўлмаганда бозорда паттачи бўлса, майли, 23 000 дан ўнтасини берсаям камайиб қолмайди.

23 000 берганидан Шамсиддинов бадавлат одам эмас.

Шамсиддинов мактабда муаллим ёки фаррош, пенсионер ҳам бўлиши мумкин. Унда болаларининг ёки ўзининг ризқини берган бўлади.

Ёки қишлоқдаги ота-онаси пул юборишга қурби йўқ талаба бўлиши мумкин. Йўқ, талаба эмас. Имтиҳон 23 000 дан кўпроқ туради.

Ўйлайману ўйимнинг тагига етолмайман.

Шамсиддиновдан 23 000 ни ким олиши мумкин? Милиса битта ҳуштак чалганига бундан кўпроқ олади. Терговчи бу пулга қайрилиб ҳам қарамайди. Прокурор оладиган пул сумкада бўлади.

Шамсиддинов бирон бир илмий тадқиқот институти ёки лабораторияда ишласа керак, 23 000 ни бирон ҳамкасбининг туғилган кунига ёки тўйига пул йиғишганда, берган. Ёки…Ёки… Мана шу «ёки-ёки» таъсирида ухлаб қолибман, қизимнинг «Дада!» деган овозидан уйғониб кетдим. Соатга қарасам: тўққиз ярим.

Юз-қўлимни ювиб қизимнинг олдига кирдим. Набирам менга талпиниб, югуриб келиб,оёқларимни қучди.

— Дада, кеча бошқа нарсани олиб келибсиз-ку? — деди қизим.

— Айтганингни олиб келдим. 43 000 сўм турадиганидан, дединг.Ўшани олдим.

— Олиб келганингизни 2 ёшдан бошлаб бериш мумкин. Ўша деб ,қопқоғини очдиму кейин билиб қолдим. Энди қайтариб ҳам олишмайди. Майли, олиб  қўямиз. Пул беринг,ўзим бориб олиб келаман.

— Қолган пулим 43 000 чиқмайди,қизим. Карточкам эса ишламаяпти, загрузка қилиш керак.
— Борини беринг, — деди қизим, кейин набирамга ишора қилди — мана бунингизга ёқмайдиган арзонроғи бор.Ҳозирча ўшандан олиб турамиз.

— Арзони қанча?

— 22 минг 500, — деди қизим.

Чўнтагимдаги пулни санасам роппа-роса 23 000 чиқди. Пулни бердиму эшикка қараб йўналган қизимни шоша-пиша тўхтатдим. Кейин қўлидаги 500 сўмликлардан бирини олиб,бир четига «23 000 бердим» деб ёздим. Қизим «Нима ёздингиз?» деб ҳам сўрамади.

Ўн дақиқада қайтган қизим индамай 500 сўмликни узатди. Унда ёзув йўқ эди. Бугун Шамсиддиновнинг кимга ва нима учун 23 000 берганини ўйламасам керак.

P.S.  Бу  ёзганимни ҳикоя деб қабул қилмасликларингни сўрайман. Бу шунчаки кундаликдаги ёзувлардан бири.

2014

Bu bitikni bundan roppa-rosa 10 yil avval ish daftarlarimdan biriga yozib, keyin tahrir qilmay, o‘zgartirmay sahifamga joylab qo‘ygan ekanman. Orada bir prezident kelib, boshqasi keldi. «Nima o‘zgardi, yaxshilandimi yoki battar bo‘ldimi?» deb o‘yladimu yozganimni yana sizga taqdim etgim keldi.

Xurshid Davron
500 SO‘MLIK PULDAGI YOZUV

Kecha nabiramga bir haftaga yetmaydigan, ammo qirq uch ming turadigan maxsus «kasha»ni olish uchun guzarimizdagi oziq-ovqat do‘koniga (bugun «market» deb ataladi) chiqqan edim, kassir yigit «Olasizmi-yo‘qmi?» deganday, paysallab qaytimiga 500 so‘mlik uzatdi. Qaytimni olarkanman,nima uchundir,bilmayman, o‘sha zahoti undagi «Shamsiddinov 23 000 berdi» degan yozuvga ko‘zim tushdi. «Ha, yozilgan bo‘lsa, yozilibdi-da» deb o‘yladimu indamay cho‘ntagimga solib uyga qaytdim.

Peshindan yarim tungacha internetda bo‘lib, soat ikkilarda endi maza qilib uxlayman deb to‘shagimga cho‘zilishimni bilaman, o‘sha yozuv «lop» etib ko‘z o‘ngimga keldi. «Kim ekan bu Shamsiddinov? 23000 so‘mni kimga va nima uchun berdi ekan?» degan o‘ydan bezovtalanib, yarim soatcha u yoqdan — bu yoqqa ag‘anab yotdim. Oxiri bo‘lmadi,turishga majbur bo‘ldim. Chiroqni yoqib, cho‘ntagimdan o‘sha 500 so‘mlikni qo‘limga olib, diqqat bilan razm soldim . Ha, to‘g‘ri, o‘sha yozuv: «Shamsiddinov 23 000 berdi». «Kim ekan bu Shamsiddinov? 23 000 so‘mni kimga va nima uchun berdi ekan?»..

Albatta, qarzini qaytargan bo‘lsa kerak. Shunday deb o‘yladimu birovdan qarzim yo‘qligidan quvonganimni sezdim.

Bechora Shamsiddinov bolalarining rizqini qiyib 23000 ni kimga berdi ekan? Agar-ku Shamsiddinov melisa yoki prokuror, tergovchi yoki qassob, yo hokimlikdagi biron tashkilotning rahbari, restoran yo to‘yxona egasi, hech bo‘lmaganda bozorda pattachi bo‘lsa, mayli, 23 000 dan o‘ntasini bersayam kamayib qolmaydi.

23 000 berganidan Shamsiddinov badavlat odam emas.

Shamsiddinov maktabda muallim yoki farrosh, pensioner ham bo‘lishi mumkin. Unda bolalarining yoki o‘zining rizqini bergan bo‘ladi.

Yoki qishloqdagi ota-onasi pul yuborishga qurbi yo‘q talaba bo‘lishi mumkin. Yo‘q, talaba emas. Imtihon 23 000 dan ko‘proq turadi.

O‘ylaymanu o‘yimning tagiga yetolmayman.

Shamsiddinovdan 23 000 ni kim olishi mumkin? Milisa bitta hushtak chalganiga bundan ko‘proq oladi. Tergovchi bu pulga qayrilib ham qaramaydi. Prokuror oladigan pul sumkada bo‘ladi.

Shamsiddinov biron bir ilmiy tadqiqot instituti yoki laboratoriyada ishlasa kerak, 23 000 ni biron hamkasbining tug‘ilgan kuniga yoki to‘yiga pul yig‘ishganda, bergan. Yoki…Yoki… Mana shu «yoki-yoki» ta’sirida uxlab qolibman, qizimning «Dada!» degan ovozidan uyg‘onib ketdim. Soatga qarasam: to‘qqiz yarim.

Yuz-qo‘limni yuvib qizimning oldiga kirdim. Nabiram menga talpinib, yugurib kelib,oyoqlarimni quchdi.

— Dada, kecha boshqa narsani olib kelibsiz-ku? — dedi qizim.

— Aytganingni olib keldim. 43 000 so‘m turadiganidan, deding.O‘shani oldim.

— Olib kelganingizni 2 yoshdan boshlab berish mumkin. O‘sha deb ,qopqog‘ini ochdimu keyin bilib qoldim. Endi qaytarib ham olishmaydi. Mayli, olib qo‘yamiz. Pul bering,o‘zim borib olib kelaman.

— Qolgan pulim 43 000 chiqmaydi,qizim. Kartochkam esa ishlamayapti, zagruzka qilish kerak.
— Borini bering, — dedi qizim, keyin nabiramga ishora qildi — mana buningizga yoqmaydigan arzonrog‘i bor.Hozircha o‘shandan olib turamiz.

— Arzoni qancha?

— 22 ming 500, — dedi qizim.

Cho‘ntagimdagi pulni sanasam roppa-rosa 23 000 chiqdi. Pulni berdimu eshikka qarab yo‘nalgan qizimni shosha-pisha to‘xtatdim. Keyin qo‘lidagi 500 so‘mliklardan birini olib,bir chetiga «23 000 berdim» deb yozdim. Qizim «Nima yozdingiz?» deb ham so‘ramadi.

O‘n daqiqada qaytgan qizim indamay 500 so‘mlikni uzatdi. Unda yozuv yo‘q edi. Bugun Shamsiddinovning kimga va nima uchun 23 000 berganini o‘ylamasam kerak.

P.S. Bu yozganimni hikoya deb qabul qilmasliklaringni so‘rayman. Bu shunchaki kundalikdagi yozuvlardan biri.

2014