Таржима ҳар қандай ижодкор учун чинакам маҳорат мактаби. Таржима билан шуғулланмаган ижодкор пичоқдек ўтмаслашиб қолади, таржима ана шу ижод пичоғини чархлаб,ўткирлаштиради.Таржима шоирни (ёзувчиниям) фақат ўз ёғида қоврилиб яшашидан сақлайди, маҳорат ва тажрибасини бойитади.

Таржима миллий адабиётгина эмас, миллий тафаккурнинг ҳам ривожига беқиёс таъсир кўрсатадиган омилдир. Кимдир таржимани миллий ҳимоя қуролларидан биридир деганда минг карра ҳақ эди. Дунё адабиётида мавжуд ҳар қандай асар таржима бўлгандагина миллий мулкка айланади. Унгача «бегона» бўлган матн таржимадан кейин тилимиз ва маданиятимиз учун «ишлай» бошлайди.

Шу маънода адабиётимиз тарихида Шекспирни ўзбек мулкига айлантирган Чўлпон, Пушкинни ўзбекча сўйлатган Миртемиру Асқад Мухтор, Лермонтовни Иблис»ини ўзбек достони деб ўйлашга мажбур қилган Усмон Носир, Есенинни ўзбекники қилган Эркин Воҳидов, Нозим Ҳикматни онгу шууримизга сингдирган Рауф Парфи, Лоркани ўзбек юрагига олиб кирган Шавкат Раҳмон ва яна бир қатор мутаржимларнинг хизмати беқиёсдир (Хуршид Даврон билан суҳбатдан).

Хуршид Даврон
ШАРҚ  ХАЛҚЛАРИ ШЕЪРИЯТИДАН

МАВЛОНО ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ
РУБОИЙЛАР

* * *

Ман зарра-у,  хуршидлиқо сенсан,
Ман хаста-у,  айни даво сенсан.
Қанотим йўқ, учарман пойингда зор,
Ман қадаҳман, ёр, қаҳрабо сенсан.

* * *

Агар ўлсам танимни келтиринг, дўстлар,
Вужудимни нигоримга беринг, дўстлар.
Лабимдин бўса олса ул масиҳим,
Тирилсам гар – яқо тутмай туринг, дўстлар.

* * *

Воҳ, дилимни ғамга банди қилди ёр,
Кеч-кундуз дилни тиғсиз тилди ёр.
Кеча-кундуз нола чексам қайғириб,
Пинҳон-пинҳон, ширин-ширин кулди ёр.

ИМОМИДДИН НАСИМИЙ
РУБОИЙЛАР

1

Дардина ошиқларин дармони йўқ,
Икиюз зоҳидларин имони йўқ,
Жонина ҳай дер, валекин жони йўқ,
Аҳдина собит эмас, паймони йўқ.

2

Эй азал, нури-жамолинг то абад,
Манда нақш бўлди хаёлинг то абад,.
Бир ўзи бўлди ҳилолинг то абад,
Эй қуёш, йўқтур заволинг то абад.

3

Қошларинг ёди мани қурбон этар,
Суратинг нақши кўнгил ҳайрон этар,
Кўр,  бу қудрат ожизи яздон этар,
Жумла ашъё сенда чун сайрон этар.

4

Ҳақ таоло борлиги одамдадур,
Уй анингдур, ул бу уйда дамдадур.
Билмади шайтон би сирри, ғамдадур,
Шул сабабдин то абад мотамдадур.

5

Лабини лаъли жонафзо дедилар,
Сўрасам, дардима даво дедилар.
Қомати болосини бало дедилар,
Бизларни анга мубтало дедилар.

ЮНУС ЭМРО
ИШҚ

Биз ҳаммамиз ишқ қулимиз,
Ишқдир бизнинг султонимиз.
Ишқ йўлида ўлсак агар,
Ишққа ҳалолдир қонимиз.

Ишқ Мандан мани олади,
Ёр ишқин дилга солади,
Дил ишққа қурбон бўлади,
Ёр бўлса гар имонимиз.

Ишқ бирла бошим хуш бўлур,
Хаёлимга йўлдош бўлур,
Ўн икки ой сархуш бўлур,
Ишққа асирдир жонимиз.

Доим юракда кезадир,
На майлимизни бузадир,
На сўладир, на тўзадир,
Бизнинг бу гулистонимиз.

Юнус деяр:  Неча-неча
Кунлар охир бўлди кеча,
Қонимизни тўймай ичар
Бу ёлғончи давронимиз.

ИШҚ НАЙЛАДИ

Юрадирман ёна-ёна,
Ишқ бўяди мани қона,
На оқилам, на девона,
Кел, кўр мани ишқ найлади!

Гоҳ эсаман еллар каби,
Гоҳ шошаман йўллар каби,
Гоҳ тошаман селлар каби,
Кел,кўр мани ишқ найлади!

Оқар сувлардек оқаман,
Дардли жигарим ёқаман,
Дунёга ҳайрон боқаман,
Кел, кўр мани ишқ найлади!

Ё қўлим ол, қолдир мани,
Ё васлингга қондир мани,
Хўб йиғлатдинг, кулдир мани,
Кел, кўр мани ишқ найлади!

Элма-эл юргим келар,
Дилма-дил юргим келар,
Ғурбатда дардим ким билар,
Кел,кўр мани ишқ найлади!

Ман Юниси бечораман,
Ёрни тушимда кўраман,
Уйғониб маълул юраман,
Кел, кўр мани ишқ найлади!

Ман Юниси бечораман,
Бошдан-оёға яраман,
Ёр элида овораман,
Кел, кўр мани ишқ найлади!

ОШИҚ УМАР
ТИЛИ — БУЛБУЛ, ЯНОҒИ — ГУЛ

Тили — булбул, яноғи — гул,
Фориғ бўлмас кўнгул сандан,
Қопинда* ман бир гадо ва қул,
Фориғ бўлмас кўнгул сандан.

Йиғларам дўстим келгунча,
Дардима дармон бўлгунча,
Оҳ, севдигим, то ўлгунча,
Фориғ бўлмас кўнгул сандан.

Сақларам,  ишқинг мандадир,
Девона кўнглум сандадир,
Нетайким, жон бу тандадир,
Фориғ бўлмас кўнгул сандан.

Дўстим юзин кўрмагунча,
Жонни унга бермагунча,
Умар қабра кирмагунча,
Фориғ бўлмас кўнгул сандан.

Қопинда* -Эшигида

ҚИЗҒАНАРАМ

Кел,  дилбарим,  қон айлама,
Сани қондан қизғанарам,
Янги ойдан, эсган елдан,
Чиққан кундан қизғанарам.

Кел,  ёнима, аччиқ боқма,
Қалбимни ёндириб-ёқма,
Яноғингга гуллар тақма,
Сани гулдан қизғанарам.

Ҳолим билар ҳолдошим бор,
Йўлда кетар йўлдошим бор,
Уч ёшлик бир қардошим бор,
Сани ундан қизғанарам.

Сани истар Умар ҳар дам,
Сан бўлмасанг вайрон юртам,
Сан бир қўзи, ман бир гурдам*,
Сани Мандан қизғанарам.

* Гурд — бўри

ҚОРАЧАЎҒЛОН
СЕВМАСАМ,ЎЛАМ…

Кўрдим боғчасинда сайр этган ёрни,
Тарамиш зулфини,тақмиш туморни,
Оқ кўксин ораси замзам пинори,
Ичсам ўлдирурлар, ичмасам,ўлам!

Эйнина ярашмиш ял-ял либоси,
Бағримни куйдирур ёримнинг саси,
Боғчада қўймишлар темир қафасни,
Боқсам,  ўлдирурлар, боқмасам,ўлам!

Қорачаўғлон дер: “Ўзим айтмаям,
Жўшқин сувлар каби бандим демаям,
Гўзал севма дерлар, нега севмаям? –
Севсам,ўлдирурлар, севмасам,ўлам!

ҚУЛ МАҲМАТ
КИЙМА,ЖОНИМ…

Сан-да маним каби ғамлар чекарсан?
Кийма, жоним, кийма сан шу қарони.
Ҳасрат-ҳасрат йўлларина боқарсан,
Кийма, жоним, кийма сан шу қарони.

Тағин ғаму дард ичинда кетарсан,
Гулистонда булбул каби ётарсан,
Ёрингдан айрилиб фиғон этарсан? –
Кийма, жоним, кийма сан шу қарони.

Сани-да қучмасдан дардим тўлишар,
Сан бир ғунча гулсан,япроғинг яшил,
Қаролар ерида оллар ярашар,
Кийма, жоним, кийма сан шу қарони.

Кўк юзинда гўзал моҳни севарсан,
Ер юзинда қиблагоҳни севарсан,
Алвон кийин, бир Аллоҳни севарсан,
Кийма, жоним, кийма сан шу қарони.

МАХТУМҚУЛИ
ОШИҚ БЎЛМИШАМ

Эй, ёронлар, бир юзи гул оя ошиқ бўлмишам,
Барчалар мақсуди гул-раъноя ошиқ бўлмишам,
Булбулам боғ ичра, бир ғавғоя ошиқ бўлмишам,
Ўзи ғойиб, зулфлари ялдоя ошиқ бўлмишам,
Манзилим боғ ичрадир, саҳроя ошиқ бўлмишам.

Чун фалак солди бизи ул кун фани тупроғина,
Тушди сайрим доимо Макка, Мадина тоғина,
Булбул бўлдим, сайрадим, кирдим Эрамнин боғина,
Пойибанд бўлдим у кун ғам элининг тузоғина,
Юз бало, меҳнатли бир савдоя ошиқ бўлмишам.

Жисмим ичра ёр ғамидур, манзилим саҳрода, ҳей,
Чекканим ғам-ғуссадур, ман дўнмишам Фарҳода, ҳей,
Солди ишқинг,  дилбаро, жону жигарим ўта, ҳей,
Водариғо, кечти умрим, зоя бердим бода, ҳей,
Оҳи кўп, афғони кўп бир куя ошиқ бўлмишам.

Билмадим, не баҳри ердир, не муаззам тоғидир,
Олди кўнглим, кетди ақлим, тан мудом нечоғидир,
Нисбат этиб бўлмас уни, қумри, булбул, зоғидир,
Элғараз ҳар зулфина – этмиш минг эр тузоғидир,
Қадди-қомати баланд зебоя ошиқ бўлмишам.

Дўст, ҳавойи васлини мен мунча чандон истарам,
Доми-зулфи қаддина ўзимни зиндон истарам,
Дема: ғамдан бир замон кўнглимни хандон истарам,
Бир ғариб ошиқ манам, ёр, сани сандан истарам,
Кеча-кундузи, билинг, ҳув-ҳоя ошиқ бўлмишам.

Истамас ёрим мани, ул ёра зорим йўқ маним,
Қолмишам ҳайрон бўлиб, ғайрат-мадорим йўқ маним,
Олди жоним ишқ ўти, ихтиёрим йўқ маним,
Келса — ақлим тарк этар, кетса — қарорим йўқ маним,
Киприги — ўқ, қошлари — ол оя ошиқ ббўлмишам.

Айтадир Махтумқули, ман унда кона ўғрадим,
Сайл этиб бордим, фалакда ломакона ўғрадим,
Чун мени расво қилибдур, ишқи кона ўғрадим,
Этмиш икки шаҳр ила минг бир дўкона ўғрадим,
Шунча саргардон бўлиб,ман зоя ошиқ бўлмишам.

ОШИҚ ВЕЙСАЛ
САН БЎЛМАСАНГ…

Сан бир ишқсан, ман бир Мажнун,
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.
Сан бир гулсан, ман бир булбул,
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.

Қалбимда яшарсан ҳар он,
Борим-йўғим сансан, инон,
Қалбимдаги азиз меҳмон,
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.

Ғафлатда қалбимга кирдинг,
Турли-турли дардлар бердинг,
Дунёдан азиз бу дардим!
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.

Сансан маним жумла борим,
Йўқдир бошқа касбу корим,
Ҳам ёзимсан, ҳам баҳорим,
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.

Қувон, Вейсал қувон тағин,
Жўшди кўнгил, етди оҳинг,
Сансан манга мандек яқин,
Сан бўлмасанг, ман бўлмасдим.

ЎРХОН ВАЛИ
ИСТАМБУЛНИ ТИНГЛАЯПМАН

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Сокин бир шабада эсмоқда майин;
Сокин-сокин тебранади
Япроқлар оғочларда;
Узоқларда жуда узоқларда
Бирин-сирин жарангламоқда
Мешкобларнинг зангулалари
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ.

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Қушлар ўтар юксаклардан
Қатор-қатор, шовқин солиб.
Балиқчилар ёйишади тўрларини
Бир аёлнинг оёқларин тўлқин ювар
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Салқин-сарин Қопаличорсу*
Гуррос-гуррос Маҳмудпошшо*
Кабутарлар ғужғон ҳовлилар
Чўкич саси келар док*лардан
Гўзал баҳор елларида тернинг ҳиди бор
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Бошимда эски аламларнинг сархушлиги
Рангсиз қайиқхонали кўркам бир ҳовли
Жануб шамолининг сокин шивири аро
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Бир соҳибжамол ўтиб борар,
Уни кузатар
Қарғишлар,қўшиқлар,алёрлар,лофлар
Нимадир тушади қўлидан ерга
Гул бўлса ажабмас
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ

Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ
Бир қуш қўнай дейди соҳибжамол этакларига
Юзи қизардими,йўқми,билмайман
Дудоқлари намми, йўқми,билмайман
Оппоқ ой кўринар дарахтларнинг ортида
Истанбулни тинглаяпман, кўзларим юмуқ

ФУРЎҒ ФАРРУХЗОД

ҒАМСЕВАР

Мен фақат куз бўлсам, сўлғин  куз бўлсам,
Саси йўқ куз бўлсам, ғамгин куз бўлсам.
Орзу япроқларим бирма-бир сўлса,
Кўзларим қуёши музлайин сўнса,

Кўксим осмонлари ғамга тўларди,
Кўнглим совуқ долғали бўларди
Ва кўзим ёшлари ёмғирга дўниб
Этакларим шибба ҳўл қилар эди.

Не гўзал бўларди  агар куз бўлсам,
Завқдан, шавқдан рангларга тўлсам,
Куз бўлсам, ёш тўла кўзимда маним
Шоир осмон шеърин  ўқирди ғамгин.

Ва қаршимда  улкан  чўғ товланарди —
Бир ошиқ юраги оловланарди.
Ўтли дардларимнинг учқуни каби
Қўшиққа айланиб учарди қалбим.

Қаноти қирқилган шамол нағмаси
Ғам атрин сочарди хаста руҳларга,
Ўнгда ёшлик қишин совуқ чеҳраси
Ортда ёздай қайноқ ишқнинг нафаси.

Кўксимдаги дарду умидсизлик, ғам,
Бошпана топарди агар куз бўлсам…

ҚУШ ФАҚАТ БИР ҚУШ ЭДИ

Қуш деди: » Не гўзал ифор бу,
Не гўзал Қуёш бу, оҳ, майин.
Навбаҳор келибди.
Энди мен дўстимни излаб топайин».

Қуш айвон қанотидан учди,
Бир хабардай учиб кетди қуш.

Қуш кичкина қуш эди,
Қуш фикрлашни билмасди,
Қуш газета ўқимасди,
Қушнинг қарзи йўқ эди,
Қуш одамлардан хабарсиз эди…

Қуш фақат бир қуш эди.

ВОҚИФ САМАДЎҒЛИ

ЎРХОН ВАЛИ*ГА

Ҳаммомчининг
катта қизи гўзалдир,
Башмоқчининг
Кичик қизи гўзалдир.
Сартарошнинг
ўртанчаси гўзалдир…
Каттасининг кўзлари,
кичигининг сўзлари,
ўртанчасин тиз**лари гўзалдир.

* Ўрхон Вали -машҳур турк шоири
** тиз — тизза

АЛЛОҲ БОРМИ…

Аллоҳ борми,
йўқми Аллоҳ?
На кундузи, на сабоҳда
бу саволнинг денгизига
кириб, ботган эмасман.
Ҳатто буни билмоқ учун
кўкка дуо ўрнига
каманд отган эмасман…

ЭНДИ АРЗДАН,ЭНДИ ДОДДАН

Энди арздан, энди доддан
Бош олиб қочмоқ вақтидир.
Очилмаган эшикларни
Кенг қилиб очмоқ вақтидир.

Энди ҳар сас, ҳар бир куйдан
Сукутга кетмоқ вақтидир,
Миллат,давлат зирвасидан
Инсонга етмоқ вақтидир.

На дуо-ю, на-да қарғиш,
На назир демак вақтидир.
Бу дунё сукут ичра,
Оллоҳга кўмак вақтидир.

Зирва — чўққи

РАМИЗ РАВШАН
ШОИР БЎЛМОҚ

Сўлмасга

Бироз қуёш, бироз ҳаво,
Бироз ёғиш* бўлмоқ бу,
Бироз оғоч, бироз уя,
Бироз-да қуш бўлмоқ бу.

Бироз кеча, бироз кўча,
Бироз дала бўлмоқ бу,
Бироз жавон, бироз қари,
Бироз бола бўлмоқ бу.

Бироз ўзга, бироз қардош,
Бироз таниш бўлмоқ бу.
Бироз қўшиқ, бироз дуо,
Бироз қарғиш бўлмоқ бу.

Бироз севги, бироз гуноҳ,
Бироз савоб бўлмоқ бу,
Бироз шубҳа, бироз савол,
Бироз жавоб бўлмоқ бу.

Бироз эрта, бироз бугун,
Бироз сабоҳ бўлмоқ бу,
Бироз кофир, бироз мўмин,
Бироз Оллоҳ бўлмоқ бу.

*ёғиш — ёмғир

 

Tarjima har qanday ijodkor uchun chinakam mahorat maktabi. Tarjima bilan shug’ullanmagan ijodkor pichoqdek o’tmaslashib qoladi, tarjima ana shu ijod pichog’ini charxlab,o’tkirlashtiradi.Tarjima shoirni (yozuvchiniyam) faqat o’z yog’ida qovrilib yashashidan saqlaydi, mahorat va tajribasini boyitadi.

Tarjima milliy adabiyotgina emas, milliy tafakkurning ham rivojiga beqiyos ta’sir ko’rsatadigan omildir. Kimdir tarjimani milliy himoya qurollaridan biridir deganda ming karra haq edi. Dunyo adabiyotida mavjud har qanday asar tarjima bo’lgandagina milliy mulkka aylanadi. Ungacha «begona» bo’lgan matn tarjimadan keyin tilimiz va madaniyatimiz uchun «ishlay» boshlaydi.

Shu ma’noda adabiyotimiz tarixida Shekspirni o’zbek mulkiga aylantirgan Cho’lpon, Pushkinni o’zbekcha so’ylatgan Mirtemiru Asqad Muxtor, Lermontovni Iblis»ini o’zbek dostoni deb o’ylashga majbur qilgan Usmon Nosir, Yeseninni o’zbekniki qilgan Erkin Vohidov, Nozim Hikmatni ongu shuurimizga singdirgan Rauf Parfi, Lorkani o’zbek yuragiga olib kirgan Shavkat Rahmon va yana bir qator mutarjimlarning xizmati beqiyosdir (Xurshid Davron bilan suhbatdan).

Xurshid Davron
SHARQ  XALQLARI SHE’RIYATIDAN

MAVLONO JALOLIDDIN RUMIY
RUBOIYLAR

* * *

Man zarra-u,xurshidliqo sensan,
Man xasta-u,ayni davo sensan.
Qanotim yo’q,ucharman poyingda zor,
Man qadahman,yor,qahrabo sensan.

* * *

Agar o’lsam tanimni keltiring, do’stlar,
Vujudimni nigorimga bering,do’stlar.
Labimdin bo’sa olsa ul masihim,
Tirilsam gar – yaqo tutmay turing,do’stlar.

* * *

Voh,dilimni g’amga bandi qildi yor,
Kech-kunduz dilni tig’siz tildi yor.
Kecha-kunduz nola cheksam qayg’irib,
Pinhon-pinhon,shirin-shirin kuldi yor.

IMOMIDDIN NASIMIY
RUBOIYLAR

1

Dardina oshiqlarin darmoni yo’q,
Ikiyuz zohidlarin imoni yo’q,
Jonina hay der,valekin joni yo’q,
Ahdina sobit emas,paymoni yo’q.

2

Ey azal, nuri-jamoling to abad,
Manda naqsh bo’ldi xayoling to abad,.
Bir o’zi bo’ldi hiloling to abad,
Ey quyosh,yo’qtur zavoling to abad.

3

Qoshlaring yodi mani qurbon etar,
Surating naqshi ko’ngil hayron etar,
Ko’r, bu qudrat ojizi yazdon etar,
Jumla ash’yo senda chun sayron etar.

4

Haq taolo borligi odamdadur,
Uy aningdur,ul bu uyda damdadur.
Bilmadi shayton bi sirri,g’amdadur,
Shul sababdin to abad motamdadur.

5

Labini la’li jonafzo dedilar,
So’rasam, dardima davo dedilar.
Qomati bolosini balo dedilar,
Bizlarni anga mubtalo dedilar.

YUNUS EMRO
ISHQ

Biz hammamiz ishq qulimiz,
Ishqdir bizning sultonimiz.
Ishq yo’lida o’lsak agar,
Ishqqa haloldir qonimiz.

Ishq Mandan mani oladi,
Yor ishqin dilga soladi,
Dil ishqqa qurbon bo’ladi,
Yor bo’lsa gar imonimiz.

Ishq birla boshim xush bo’lur,
Xayolimga yo’ldosh bo’lur,
O’n ikki oy sarxush bo’lur,
Ishqqa asirdir jonimiz.

Doim yurakda kezadir,
Na maylimizni buzadir,
Na so’ladir,na to’zadir,
Bizning bu gulistonimiz.

Yunus deyar: Necha-necha
Kunlar oxir bo’ldi kecha,
Qonimizni to’ymay ichar
Bu yolg’onchi davronimiz.

ISHQ NAYLADI

Yuradirman yona-yona,
Ishq bo’yadi mani qona,
Na oqilam,na devona,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

Goh esaman yellar kabi,
Goh shoshaman yo’llar kabi,
Goh toshaman sellar kabi,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

Oqar suvlardek oqaman,
Dardli jigarim yoqaman,
Dunyoga hayron boqaman,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

YO qo’lim ol,qoldir mani,
YO vaslingga qondir mani,
Xo’b yig’latding,kuldir mani,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

Elma-el yurgim kelar,
Dilma-dil yurgim kelar,
G’urbatda dardim kim bilar,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

Man Yunisi bechoraman,
Yorni tushimda ko’raman,
Uyg’onib ma’lul yuraman,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

Man Yunisi bechoraman,
Boshdan-oyog’a yaraman,
Yor elida ovoraman,
Kel,ko’r mani ishq nayladi!

OSHIQ UMAR
TILI — BULBUL, YANOG’I — GUL

Tili — bulbul, yanog’i — gul,
Forig’ bo’lmas ko’ngul sandan,
Qopinda* man bir gado va qul,
Forig’ bo’lmas ko’ngul sandan.

Yig’laram do’stim kelguncha,
Dardima darmon bo’lguncha,
Oh,sevdigim,to o’lguncha,
Forig’ bo’lmas ko’ngul sandan.

Saqlaram, ishqing mandadir,
Devona ko’nglum sandadir,
Netaykim,jon bu tandadir,
Forig’ bo’lmas ko’ngul sandan.

Do’stim yuzin ko’rmaguncha,
Jonni unga bermaguncha,
Umar qabra kirmaguncha,
Forig’ bo’lmas ko’ngul sandan.

Qopinda* -Eshigida

QIZG’ANARAM

Kel, dilbarim, qon aylama,
Sani qondan qizg’anaram,
Yangi oydan,esgan yeldan,
Chiqqan kundan qizg’anaram.

Kel, yonima,achchiq boqma,
Qalbimni yondirib-yoqma,
Yanog’ingga gullar taqma,
Sani guldan qizg’anaram.

Holim bilar holdoshim bor,
Yo’lda ketar yo’ldoshim bor,
Uch yoshlik bir qardoshim bor,
Sani undan qizg’anaram.

Sani istar Umar har dam,
San bo’lmasang vayron yurtam,
San bir qo’zi, man bir gurdam*,
Sani Mandan qizg’anaram.

* Gurd — bo’ri

QORACHAO’G’LON
SEVMASAM,O’LAM…

Ko’rdim bog’chasinda sayr etgan yorni,
Taramish zulfini,taqmish tumorni,
Oq ko’ksin orasi zamzam pinori,
Ichsam o’ldirurlar,ichmasam,o’lam!

Eynina yarashmish yal-yal libosi,
Bag’rimni kuydirur yorimning sasi,
Bog’chada qo’ymishlar temir qafasni,
Boqsam, o’ldirurlar, boqmasam,o’lam!

Qorachao’g’lon der: “O’zim aytmayam,
Jo’shqin suvlar kabi bandim demayam,
Go’zal sevma derlar, nega sevmayam? –
Sevsam,o’ldirurlar,sevmasam,o’lam!

QUL MAHMAT
KIYMA,JONIM…

San-da manim kabi g’amlar chekarsan?
Kiyma,jonim,kiyma san shu qaroni.
Hasrat-hasrat yo’llarina boqarsan,
Kiyma,jonim,kiyma san shu qaroni.

Tag’in g’amu dard ichinda ketarsan,
Gulistonda bulbul kabi yotarsan,
Yoringdan ayrilib fig’on etarsan? –
Kiyma,jonim,kiyma san shu qaroni.

Sani-da quchmasdan dardim to’lishar,
San bir g’uncha gulsan,yaprog’ing yashil,
Qarolar yerida ollar yarashar,
Kiyma,jonim,kiyma san shu qaroni.

Ko’k yuzinda go’zal mohni sevarsan,
Yer yuzinda qiblagohni sevarsan,
Alvon kiyin,bir Allohni sevarsan,
Kiyma,jonim,kiyma san shu qaroni.

MAXTUMQULI
OSHIQ BO’LMISHAM

Ey,yoronlar,bir yuzi gul oya oshiq bo’lmisham,
Barchalar maqsudi gul-ra’noya oshiq bo’lmisham,
Bulbulam bog’ ichra,bir g’avg’oya oshiq bo’lmisham,
O’zi g’oyib,zulflari yaldoya oshiq bo’lmisham,
Manzilim bog’ ichradir,sahroya oshiq bo’lmisham.

Chun falak soldi bizi ul kun fani tuprog’ina,
Tushdi sayrim doimo Makka,Madina tog’ina,
Bulbul bo’ldim,sayradim,kirdim Eramnin bog’ina,
Poyiband bo’ldim u kun g’am elining tuzog’ina,
Yuz balo,mehnatli bir savdoya oshiq bo’lmisham.

Jismim ichra yor g’amidur,manzilim sahroda,hey,
Chekkanim g’am-g’ussadur,man do’nmisham Farhoda,hey,
Soldi ishqing, dilbaro,jonu jigarim o’ta,hey,
Vodarig’o,kechti umrim,zoya berdim boda,hey,
Ohi ko’p,afg’oni ko’p bir kuya oshiq bo’lmisham.

Bilmadim,ne bahri yerdir,ne muazzam tog’idir,
Oldi ko’nglim,ketdi aqlim,tan mudom nechog’idir,
Nisbat etib bo’lmas uni,qumri,bulbul,zog’idir,
Elg’araz har zulfina – etmish ming er tuzog’idir,
Qaddi-qomati baland zeboya oshiq bo’lmisham.

Do’st,havoyi vaslini men muncha chandon istaram,
Domi-zulfi qaddina o’zimni zindon istaram,
Dema: g’amdan bir zamon ko’nglimni xandon istaram,
Bir g’arib oshiq manam,yor,sani sandan istaram,
Kecha-kunduzi,biling,huv-hoya oshiq bo’lmisham.

Istamas yorim mani,ul yora zorim yo’q manim,
Qolmisham hayron bo’lib,g’ayrat-madorim yo’q manim,
Oldi jonim ishq o’ti,ixtiyorim yo’q manim,
Kelsa — aqlim tark etar,ketsa — qarorim yo’q manim,
Kiprigi — o’q, qoshlari — ol oya oshiq bbo’lmisham.

Aytadir Maxtumquli,man unda kona o’g’radim,
Sayl etib bordim,falakda lomakona o’g’radim,
Chun meni rasvo qilibdur,ishqi kona o’g’radim,
Etmish ikki shahr ila ming bir do’kona o’g’radim,
Shuncha sargardon bo’lib,man zoya oshiq bo’lmisham.

OSHIQ VEYSAL
SAN BO’LMASANG…

San bir ishqsan, man bir Majnun,
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.
San bir gulsan, man bir bulbul,
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.

Qalbimda yasharsan har on,
Borim-yo’g’im sansan, inon,
Qalbimdagi aziz mehmon,
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.

G’aflatda qalbimga kirding,
Turli-turli dardlar berding,
Dunyodan aziz bu dardim!
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.

Sansan manim jumla borim,
Yo’qdir boshqa kasbu korim,
Ham yozimsan, ham bahorim,
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.

Quvon, Veysal quvon tag’in,
Jo’shdi ko’ngil, yetdi ohing,
Sansan manga mandek yaqin,
San bo’lmasang, man bo’lmasdim.

O’RXON VALI
ISTAMBULNI TINGLAYAPMAN

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq,
Sokin bir shabada esmoqda mayin;
Sokin-sokin tebranadi
Yaproqlar og’ochlarda;
Uzoqlarda juda uzoqlarda
Birin-sirin jaranglamoqda
Meshkoblarning zangulalari
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq.

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq
Qushlar o’tar yuksaklardan
Qator-qator, shovqin solib.
Baliqchilar yoyishadi to’rlarini
Bir ayolning oyoqlarin to’lqin yuvar
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq
Salqin-sarin Qopalichorsu*
Gurros-gurros Mahmudposhsho*
Kabutarlar g’ujg’on hovlilar
Cho’kich sasi kelar dok*lardan
Go’zal bahor yellarida terning hidi bor
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq
Boshimda eski alamlarning sarxushligi
Rangsiz qayiqxonali ko’rkam bir hovli
Janub shamolining sokin shiviri aro
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq
Bir sohibjamol o’tib borar,
Uni kuzatar
Qarg’ishlar,qo’shiqlar,alyorlar,loflar
Nimadir tushadi qo’lidan yerga
Gul bo’lsa ajabmas
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq

Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq
Bir qush qo’nay deydi sohibjamol etaklariga
Yuzi qizardimi,yo’qmi,bilmayman
Dudoqlari nammi, yo’qmi,bilmayman
Oppoq oy ko’rinar daraxtlarning ortida
Istanbulni tinglayapman, ko’zlarim yumuq

FURO’G’ FARRUXZOD

G’AMSEVAR

Men faqat kuz bo’lsam, so’lg’in kuz bo’lsam,
Sasi yo’q kuz bo’lsam, g’amgin kuz bo’lsam.
Orzu yaproqlarim birma-bir so’lsa,
Ko’zlarim quyoshi muzlayin so’nsa,

Ko’ksim osmonlari g’amga to’lardi,
Ko’nglim sovuq dolg’ali bo’lardi
Va ko’zim yoshlari yomg’irga do’nib
Etaklarim shibba ho’l qilar edi.

Ne go’zal bo’lardi agar kuz bo’lsam,
Zavqdan, shavqdan ranglarga to’lsam,
Kuz bo’lsam, yosh to’la ko’zimda manim
Shoir osmon she’rin o’qirdi g’amgin.

Va qarshimda ulkan cho’g’ tovlanardi —
Bir oshiq yuragi olovlanardi.
O’tli dardlarimning uchquni kabi
Qo’shiqqa aylanib uchardi qalbim.

Qanoti qirqilgan shamol nag’masi
G’am atrin sochardi xasta ruhlarga,
O’ngda yoshlik qishin sovuq chehrasi
Ortda yozday qaynoq ishqning nafasi.

Ko’ksimdagi dardu umidsizlik, g’am,
Boshpana topardi agar kuz bo’lsam…

QUSH FAQAT BIR QUSH EDI

Qush dedi: » Ne go’zal ifor bu,
Ne go’zal Quyosh bu, oh, mayin.
Navbahor kelibdi.
Endi men do’stimni izlab topayin».

Qush ayvon qanotidan uchdi,
Bir xabarday uchib ketdi qush.

Qush kichkina qush edi,
Qush fikrlashni bilmasdi,
Qush gazeta o’qimasdi,
Qushning qarzi yo’q edi,
Qush odamlardan xabarsiz edi…

Qush faqat bir qush edi.

VOQIF SAMADO’G’LI

O’RXON VALI*GA

Hammomchining
katta qizi go’zaldir,
Bashmoqchining
Kichik qizi go’zaldir.
Sartaroshning
o’rtanchasi go’zaldir…
Kattasining ko’zlari,
kichigining so’zlari,
o’rtanchasin tiz**lari go’zaldir.

* O’rxon Vali -mashhur turk shoiri
** tiz — tizza

ALLOH BORMI…

Alloh bormi,
yo’qmi Alloh?
Na kunduzi, na sabohda
bu savolning dengiziga
kirib, botgan emasman.
Hatto buni bilmoq uchun
ko’kka duo o’rniga
kamand otgan emasman…

ENDI ARZDAN,ENDI DODDAN

Endi arzdan,endi doddan
Bosh olib qochmoq vaqtidir.
Ochilmagan eshiklarni
Keng qilib ochmoq vaqtidir.

Endi har sas,har bir kuydan
Sukutga ketmoq vaqtidir,
Millat,davlat zirvasidan
Insonga yetmoq vaqtidir.

Na duo-yu,na-da qarg’ish,
Na nazir demak vaqtidir.
Bu dunyo sukut ichra,
Ollohga ko’mak vaqtidir.

Zirva — cho’qqi

RAMIZ RAVSHAN
SHOIR BO’LMOQ

So’lmasga

Biroz quyosh,biroz havo,
Biroz yog’ish* bo’lmoq bu,
Biroz og’och,biroz uya,
Biroz-da qush bo’lmoq bu.

Biroz kecha,biroz ko’cha,
Biroz dala bo’lmoq bu,
Biroz javon,biroz qari,
Biroz bola bo’lmoq bu.

Biroz o’zga,biroz qardosh,
Biroz tanish bo’lmoq bu.
Biroz qo’shiq,biroz duo,
Biroz qarg’ish bo’lmoq bu.

Biroz sevgi,biroz gunoh,
Biroz savob bo’lmoq bu,
Biroz shubha,biroz savol,
Biroz javob bo’lmoq bu.

Biroz erta,biroz bugun,
Biroz saboh bo’lmoq bu,
Biroz kofir,biroz mo’min,
Biroz Olloh bo’lmoq bu.

*yog’ish — yomg’ir