Саҳифа таниқли мусаввир   Шуҳрат Абдурашидов хотирасига бағишланади

19 декабрда Ҳайратон кўприги якинида бир саҳрода тўхтадик. Мен усти ёпиқ юк машинаси кузовида сандиққа ўхшаган металл дастгоҳ устига ўрин солиб ётдим. Икки кунлик узоқ йўлдан кейин толғин-толғин уйқуга чўмибман. Бир маҳал Уни олиб чиқаётганларини кўрдим. Юрагим қинидан чиккудай “Шуҳраааат!” дея бақириб, олиб кетаётганлар ортидан отилдим…

Афғонистонда ҳарбий хизматни ўтаб Тошкентга қайтганимда билдимки, Шуҳрат чиндан ҳам ўша 19 декабрда вафот этган экан…(Миразиз Аъзамнинг «Ёмғир ёғар эди шиғалаб…» хотираномасидан. Уни мана бу саҳифада ўқишингиз мумкин)  

ШУҲРАТ АБДУРАШИДГА БАҒИШЛОВЛАР

   Ўтган асрнинг 70-80 йиллари ёш ўзбек шоирлари билан мусаввирлари ўртасидаги яқинлик шу даражада яқин ва самимий эдики, ҳозир эслаганда юрагим қалқиб кетгудай бўлади. Шуҳрат Абдурашидов ана шу икки санъатни ўзаро бирлаштириб турган кўприк эди десам хато қилмайман. Уйсиз-жойсиз ёш шоирлар ўша пайтдаёқ икки-уч мусаввирларга давлат томонидан ажратилган устахоналарда яшашар, оҳанг ва ранг ҳақидаги суҳбатлар узлуксиз давом этар,бир пайтлар шеър ёзган Шуҳрат эса давранинг гули эди.

  Бу хусусда Сирожиддин Саййид Усмон Азимга бағишланган мақоласида шундай ҳикоя қилади: «Ўтган аср, 80 – йилларнинг бошлари, мушоиралар, адабий давралар қизигандан қизиб борар, бу давраларнинг севимли эркаси, гултожи машҳур рассом Шуҳрат Абдурашидов эди. Раҳматли Шуҳрат ака шеъриятни жон-дилдан севар, Миртемир домланинг “Ўв, менинг ўзбаки юрагим. Неччига бўлиндинг, неччига?!..” деган машҳур сатрларини ҳамиша айтиб юрар, айтиб бўлгач эса, шеърни худди ўзи ёзгандай, қулочларини кенг ёйиб астойдил завқланарди.  У кишига «Рассомларнинг шоири, шоирларнинг рассоми” деб зарофат қилишган эди.

Шуҳрат 1950 йилнинг 7 августида Ўш вилоятининг Аравон туманидаги Тепақўрғон қишлоғида туғилган. У болалигиданоқ тасвирий санъат ва адабиётга беҳад қаттиқ қизиққан. Таниқли шоир Миразиз Аъзам болалар журналида ишлаганида Шуҳратнинг илк шеърлари билан танишганини эслайди. 14 ёшга тўлганида отаси Шуҳратни Тошкентга, Павел Беньков номидаги санъат билим юртига таҳсил олиш учун олиб келади. Билим юртини тугатгач, Москвадаги Суриков номидаги санъат институтида таълим олади.

Шуҳрат Абдурашидов 29 ёшида, ижодининг  авж палласида, 1978 йилнинг декабрида фожиали равишда ҳалок бўлди. Аллоҳ шаҳид кетган дўстимизни раҳматига олган бўлсин.

Хуршид Даврон

Рауф ПАРФИ
ШУҲРАТ АБДУРАШИД МОЗОРИДА

Ўлган ўлди.Кетди.
Дўстларингга хиёнат қилганмидинг,дўстим!
Билмадим.

Сен хотинингга хиёнат қилганмидинг?
Билмадим.

Ўлган ўлди.Кетди.
Ватанингга хиёнат қилганмидинг сен,ахир?!

Ҳаммасини қилмоққа қодир
Ўлмаганлар.
Ўлган ўлди.Кетди.

Шавкат РАҲМОН
ЎШ ТОҒЛАРИ

Рассом Шуҳрат Абдурашидов хотирасига

Қуладими, чўкдими бу тоғ,
тоғ ўрнида қолди бир қабр?!.
Тоғларини йўқотиб, сарсон –
кўзёш тўкар бир тўда абр.

Қуладими, чўкдими бу тоғ,
юрагимда ортди доғларим?
Билолмайман, ўн йилдан кейин
кўрарманми сизни, тоғларим.

Юрт кезаман: йиғлар юрагим –
бу қандайин разолат, офат-
буюк тоғлар ўрнида ҳар гал
қабрларни кўраман фақат.

Кўрмайин деб кетарман бадар,
кетган сайин юракда доғлар:
хаёлимдан кетмайди бироқ
ерга қараб ўсётган тоғлар!..

Хуршид Даврон
ДЎСТИМ МУСАВВИР ШУҲРАТ АБДУРАШИДОВГА
БАҒИШЛАНГАН ШЕЪРЛАР

* * *

Рассом Шуҳрат Абдурашидовга

Биз шундай яшаймиз!
Севиб май,чоғир,
Қонуну расмга телба-тескари.
Биз минг йил кутишга розимиз,ахир,
Дарахт шохларида баргдек ўсгани…

Сапчиб туради у
Кеч куз ярим тун,
Соғинчми,армонми юрагин қийнар.
Кўзини очганча ётади маҳзун,
Сўнг шошиб турар-у шошмай кийинар.

«Сизни тушунмайман?» — дейди хотини.
Ташқарида маҳзун ёмғир шитирлар.
Елкасига илар ёмғрпўшини,
Остонада тўхтаб ғамгин шивирлар:

«Кечиргин,ўртанар юрак неча кун,
Неча кун-ки,ахир,мен қийналаман.
Албатта,боришим керак. Мен бугун
Хайрлашмоғим шарт турналар билан».

 1978

МУСАВВИР ДЎСТИМНИ ЁДЛАБ

Тупроққа топширдик биз жўрамизни,
Оқарган юзини кўзларда асраб.
Аммо,кўмолмадик дил ярамизни,
Уни қўйдик маъюс сўзларга ўраб.

Тош каби қотибди бизнинг дийдамиз,
Ёмғир ювган тунлар ориқ юзини
Қўрқмасдан эсладик сархуш пайтимиз –
Фақат эсламоқдан қўрқдик кўзини.

Бир куни…
Шом эди…
айвонда туриб –
Кимдир деразани очди. Биз турдик.
Ҳовлида гуллаган олчани кўриб
Уни эсладиг-у йиғлаб юбордик.

 1980

ШУҲРАТ АБДУРАШИДОВ ХОТИРАСИГА

Тўққиз йил орадан ўтди шамолдек,
Тўққиз йил сен дилда маҳзун хаёлдек.

Баҳорлар келдилар,кузлар келдилар,
Сени сўроқлаган сўзлар келдилар.

Ўтлар уйғондилар,сен уйғонмадинг,
Наҳотки уйқуга,дўстим, қонмадинг.

Ўтлар чиқиб келди,чиқиб келмадинг,
Бирга йиғламадинг,бирга кулмадинг.

Яна ўттиз йил,ё қирқ йил ўтади,
Сен-ла дўст бўлганлар мангу кетади.

Уларга изма-из мен ҳам кетарман,
Югурмай,қошингга мен ҳам етарман.

Баҳорлар келарлар,кузлар келарлар,
Бизни сўроқлаган сўзлар келарлар.

Ўтлар уйғонарлар,биз уйғонмаймиз,
Мангулик уйқуга сира қонмаймиз.

Ўтлар чиқиб келар,бизлар келмаймиз,
Чевара исмини бизлар билмаймиз.

Аммо бўёқ бўлиб бир кун қайтамиз,
Шеър бўлиб мангулик сўзин айтамиз.

 1987

Sahifa musavvir Shuhrat Abdurashidov xotirasiga bag’ishlanadi

19 dekabrda Hayraton ko‘prigi yakinida bir sahroda to‘xtadik. Men usti yopiq yuk mashinasi kuzovida sandiqqa o‘xshagan metall dastgoh ustiga o‘rin solib yotdim. Ikki kunlik uzoq yo‘ldan keyin tolg‘in-tolg‘in uyquga cho‘mibman. Bir mahal Uni olib chiqayotganlarini ko‘rdim. Yuragim qinidan chikkuday “Shuhraaaat!” deya baqirib, olib ketayotganlar ortidan otildim…

Afg‘onistonda harbiy xizmatni o‘tab Toshkentga qaytganimda bildimki, Shuhrat chindan ham o‘sha 19 dekabrda vafot etgan ekan…(Miraziz A’zamning “Yomg‘ir yog‘ar edi shig‘alab…” xotiranomasidan. Uni mana bu sahifada o‘qishingiz mumkin)

SHUHRAT ABDURASHIDGA BAG‘ISHLOVLAR

O‘tgan asrning 70-80 yillari yosh o‘zbek shoirlari bilan musavvirlari o‘rtasidagi yaqinlik shu darajada yaqin va samimiy ediki, hozir eslaganda yuragim qalqib ketguday bo‘ladi. Shuhrat Abdurashidov ana shu ikki san’atni o‘zaro birlashtirib turgan ko‘prik edi desam xato qilmayman. Uysiz-joysiz yosh shoirlar o‘sha paytdayoq ikki-uch musavvirlarga davlat tomonidan ajratilgan ustaxonalarda yashashar, ohang va rang haqidagi suhbatlar uzluksiz davom etar,bir paytlar she’r yozgan Shuhrat esa davraning guli edi.

Bu xususda Sirojiddin Sayyid Usmon Azimga bag‘ishlangan maqolasida shunday hikoya qiladi: «O‘tgan asr, 80 – yillarning boshlari, mushoiralar, adabiy davralar qizigandan qizib borar, bu davralarning sevimli erkasi, gultoji mashhur rassom Shuhrat Abdurashidov edi. Rahmatli Shuhrat aka she’riyatni jon-dildan sevar, Mirtemir domlaning “O‘v, mening o‘zbaki yuragim. Nechchiga bo‘linding, nechchiga?!..” degan mashhur satrlarini hamisha aytib yurar, aytib bo‘lgach esa, she’rni xuddi o‘zi yozganday, qulochlarini keng yoyib astoydil zavqlanardi. U kishiga «Rassomlarning shoiri, shoirlarning rassomi” deb zarofat qilishgan edi.

Shuhrat 1950 yilning 7 avgustida O‘sh viloyatining Aravon tumanidagi Tepaqo‘rg‘on qishlog‘ida tug‘ilgan. U bolaligidanoq tasviriy san’at va adabiyotga behad qattiq qiziqqan. Taniqli shoir Miraziz A’zam bolalar jurnalida ishlaganida Shuhratning ilk she’rlari bilan tanishganini eslaydi. 14 yoshga to‘lganida otasi Shuhratni Toshkentga, Pavel Benkov nomidagi san’at bilim yurtiga tahsil olish uchun olib keladi. Bilim yurtini tugatgach, Moskvadagi Surikov nomidagi san’at institutida ta’lim oladi.

Shuhrat Abdurashidov 29 yoshida, ijodining avj pallasida, 1978 yilning dekabrida fojiali ravishda halok bo‘ldi. Alloh shahid ketgan do‘stimizni rahmatiga olgan bo‘lsin.

Xurshid Davron

Rauf PARFI
SHUHRAT ABDURASHID MOZORIDA

O‘lgan o‘ldi.Ketdi.
Do‘stlaringga xiyonat qilganmiding,do‘stim!
Bilmadim.

Sen xotiningga xiyonat qilganmiding?
Bilmadim.

O‘lgan o‘ldi.Ketdi.
Vataningga xiyonat qilganmiding sen,axir?!

Hammasini qilmoqqa qodir
O‘lmaganlar.
O‘lgan o‘ldi.Ketdi.

Shavkat RAHMON
O‘SH TOG‘LARI

Rassom Shuhrat Abdurashidov xotirasiga

Quladimi, cho‘kdimi bu tog‘,
tog‘ o‘rnida qoldi bir qabr?!.
Tog‘larini yo‘qotib, sarson –
ko‘zyosh to‘kar bir to‘da abr.

Quladimi, cho‘kdimi bu tog‘,
yuragimda ortdi dog‘larim?
Bilolmayman, o‘n yildan keyin
ko‘rarmanmi sizni, tog‘larim.

Yurt kezaman: yig‘lar yuragim –
bu qandayin razolat, ofat-
buyuk tog‘lar o‘rnida har gal
qabrlarni ko‘raman faqat.

Ko‘rmayin deb ketarman badar,
ketgan sayin yurakda dog‘lar:
xayolimdan ketmaydi biroq
yerga qarab o‘syotgan tog‘lar!..

Xurshid Davron
SHUHRAT ABDURASHIDOVGA
BAG‘ISHLANGAN SHE’RLAR

* * *

Rassom Shuhrat Abdurashidovga

Biz shunday yashaymiz!
Sevib may,chog‘ir,
Qonunu rasmga telba-teskari.
Biz ming yil kutishga rozimiz,axir,
Daraxt shoxlarida bargdek o‘sgani…

Sapchib turadi u
Kech kuz yarim tun,
Sog‘inchmi,armonmi yuragin qiynar.
Ko‘zini ochgancha yotadi mahzun,
So‘ng shoshib turar-u shoshmay kiyinar.

“Sizni tushunmayman?” — deydi xotini.
Tashqarida mahzun yomg‘ir shitirlar.
Yelkasiga ilar yomg‘rpo‘shini,
Ostonada to‘xtab g‘amgin shivirlar:

«Kechirgin,o‘rtanar yurak necha kun,
Necha kun-ki,axir,men qiynalaman.
Albatta,borishim kerak. Men bugun
Xayrlashmog‘im shart turnalar bilan».

1978

MUSAVVIR DO‘STIMNI YODLAB

Tuproqqa topshirdik biz jo‘ramizni,
Oqargan yuzini ko‘zlarda asrab.
Ammo,ko‘molmadik dil yaramizni,
Uni qo‘ydik ma’yus so‘zlarga o‘rab.

Tosh kabi qotibdi bizning diydamiz,
Yomg‘ir yuvgan tunlar oriq yuzini
Qo‘rqmasdan esladik sarxush paytimiz –
Faqat eslamoqdan qo‘rqdik ko‘zini.

Bir kuni…
Shom edi…
ayvonda turib –
Kimdir derazani ochdi. Biz turdik.
Hovlida gullagan olchani ko‘rib
Uni esladig-u yig‘lab yubordik.

1980

SHUHRAT ABDURASHIDOV XOTIRASIGA

To‘qqiz yil oradan o‘tdi shamoldek,
To‘qqiz yil sen dilda mahzun xayoldek.

Bahorlar keldilar,kuzlar keldilar,
Seni so‘roqlagan so‘zlar keldilar.

O‘tlar uyg‘ondilar,sen uyg‘onmading,
Nahotki uyquga,do‘stim, qonmading.

O‘tlar chiqib keldi,chiqib kelmading,
Birga yig‘lamading,birga kulmading.

Yana o‘ttiz yil,yo qirq yil o‘tadi,
Sen-la do‘st bo‘lganlar mangu ketadi.

Ularga izma-iz men ham ketarman,
Yugurmay,qoshingga men ham yetarman.

Bahorlar kelarlar,kuzlar kelarlar,
Bizni so‘roqlagan so‘zlar kelarlar.

O‘tlar uyg‘onarlar,biz uyg‘onmaymiz,
Mangulik uyquga sira qonmaymiz.

O‘tlar chiqib kelar,bizlar kelmaymiz,
Chevara ismini bizlar bilmaymiz.

Ammo bo‘yoq bo‘lib bir kun qaytamiz,
She’r bo‘lib mangulik so‘zin aytamiz.

1987

SHUHRAT ABDURASHIDOV ASARLARIDAN NAMUNALAR

Бўсағада (Рассом бу асарда ўзи билан умр йўлдошини тасвирлаган)

Буви билан набира

Болалик. Хотира

Бахмалда куз

Шоир Рауф Парфи ва Дилором портрети

Рассом Бахтиёр Бобоев ва шоир Абдулла Орипов портрети

Бахмал тонги

Ёш ўзбек шоирлари ва мусаввирлари:Ўтирганлар чапдан ўнгга:  Хуршид Даврон, Алишер Мирзо,Баҳодир Жалолов, Рауф Парпи ва Шуҳрат Абдурашидов. Турганлар: Усмон Азим, Нодир Норматов, Жавлон Умарбеков, Эркин Аъзам.

Yosh o‘zbek shoirlari va musavvirlari:O‘tirganlar chapdan o‘ngga: Xurshid Davron, Alisher Mirzo,Bahodir Jalolov, Rauf Parpi va Shuhrat Abdurashidov. Turganlar: Usmon Azim, Nodir Normatov, Javlon Umarbekov, Erkin A’zam.