ТЎРТ ЮЛДУЗ ШУЪЛАСИ
Шодмонқул САЛОМ
Кеча Ёшлар ижод саройида «Faktor books» нашриёти чоп этган тўрт китобнинг тақдимоти бўлиб ўтди. Булар атоқли адибларимиз Усмон Азим, Эркин Аъзам, Мурод Муҳаммад Дўст, Хуршид Давронларнинг китобларидир.
Аввало бу хайрли иш учун нашриётнинг раҳбариятию жонкуяр муҳаррирларига раҳмат. Холислиги, ҳақиқий адабиётга меҳри учун ташаккур!
Бу тақдимот бошқаларидан тубдан фарқ қилди мен учун. Миллий адабиётимизда ўз муҳрини қолдиролган, ярим асрки ўз сўзида собит қолиб, лафзию амали бир бўлиб келаётган устозларнинг бир даврада жам бўлишининг ўзи бир байрам. Бу улкан сўз усталари адабиёт ривожи учун унутилмас ишлар қилишди. Уларнинг ҳар бири ўз йўлини яратдилар. Ўзларининг мактабини яратди, десак ҳам ҳақимиз кетмади. Бу инсонлар ўзлари мансуб бўлган авлод шарафини мардона ҳимоя қилолди. Ўзларидан олдинги қалам эгаларидан кейин миллий сўз сарҳадларига янги маёқлар қадай олдилар. Тақдимотда устоз Хуршид Даврон ўзи мансуб авлод ҳақида: «Биз бир-биримиздан ҳайиқиб, ёзганимга фалончининг фикри қандай экан, деб улғайдик» деди. Ҳақ гап, сезганлар учун зўр улгу.
Бу уста шоир-ёзувчилар миллий дунёқараш йўлида, ватан мустақиллиги йўлида мураккаб йўлни босиб ўтдилар, миллатпарвар авлод вояси учун камарбаста бўлдилар. Эрк ва миллат умумруҳи осмонини кенгайтирдилар. Янги образлар, янги сўзлар, янги жумлалар билан тилни, адабиётни бойитдилар.
Мени энг қувонтирган нарса эса бундай: Ўтган 100 йилда бизнинг адабиёт кечагидай бағри бутун тарзда намоён бўлмаган эди. Йўқотганлари топганидан кўп бўлган бу заҳматкаш сўз карвони кеча саҳнани тўлдириб ўтирган бир авлоднинг тўрт юлдузини бундай бақамти кўрмаган эди ҳали. Бу бизнинг бахтимиз. Бу шоир-ёзувчиларнинг борлиги, бизга замондошлиги бизнинг саодатимиз. Уларнинг бизларга айтган ҳар бир сўзи қимматли. Алқагани мукофот, танбеҳлари катта сабоқ.
Мен бир майдон Абдулла Орипов, Эркин Воҳидов, Шукур Холмирзаев, Рауф Парфи, Омон Матжон каби улуғ сўз синчилари билан суҳбатдош бўлдим. Уларнинг бири бошқасини такрорламас дунёсида озми-кўпми яшадим. Шу зотлардан кейин муаззам даврада юқорида санаб ўтганим тўрт сайёра каби шоирларим бор, ёзувчиларим бор. Уларга бир маухлис, бир даврдошлигимнинг ўзи мен учун катта гап. Бу ерда чин дунёга ўтган салафларимиз Тоғай Мурод, Ҳалима Худойбердиеваларнинг кўз илғамас, аммо собит ўрни ҳам борлигини айтиш ҳам қарз. Бу авлод вакиллари миллий бойлик. Буларнинг ёзганлари, шахсиятларидаги бойир тутумлар ўзбекнинг кетмас давлати, мулки. Уларни қадрлаш, моҳиятига етиш, бизнинг бурчимиз. Ёзаётганингда уларнинг елканг оша қараб турганини ҳис қилиш бизга шижоат, интизом, масъулият юклайди.
«Ўзбек катта халқ-у пешонаси тор», деган ўкинчли сатрим бор. Шу гапимни қайтиб олай. Пешонаси кенг бўлсин бу халқнинг. Ҳазрат Қодирийдан, жувонмард Усмон Носиргача, ундан ўтган аср ўртасию сўнггидаги қатағон довулида ўтганларимиз, руҳи синганларимиз ўрнига қад кериб турган бу устозларимиз халқимиз бахтига соғ бўлсинлар. Узоқ йиллар адабиёт иқболи учун, маданий иқлим барқарорлиги учун ёнимизда турсинлар.
«Faktor books» нашриётининг эса барорини бераверсин!
TO’RT YULDUZ SHU’LASI
Shodmonqul SALOM
Kecha Yoshlar ijod saroyida «Faktor books» nashriyoti chop etgan to’rt kitobning taqdimoti bo’lib o’tdi. Bular atoqli adiblarimiz Usmon Azim, Erkin A’zam, Murod Muhammad Do’st, Xurshid Davronlarning kitoblaridir.
Avvalo bu xayrli ish uchun nashriyotning rahbariyatiyu jonkuyar muharrirlariga rahmat. Xolisligi, haqiqiy adabiyotga mehri uchun tashakkur!
Bu taqdimot boshqalaridan tubdan farq qildi men uchun. Milliy adabiyotimizda o’z muhrini qoldirolgan, yarim asrki o’z so’zida sobit qolib, lafziyu amali bir bo’lib kelayotgan ustozlarning bir davrada jam bo’lishining o’zi bir bayram. Bu ulkan so’z ustalari adabiyot rivoji uchun unutilmas ishlar qilishdi. Ularning har biri o’z yo’lini yaratdilar. O’zlarining maktabini yaratdi, desak ham haqimiz ketmadi. Bu insonlar o’zlari mansub bo’lgan avlod sharafini mardona himoya qiloldi. O’zlaridan oldingi qalam egalaridan keyin milliy so’z sarhadlariga yangi mayoqlar qaday oldilar. Taqdimotda ustoz Xurshid Davron o’zi mansub avlod haqida: «Biz bir-birimizdan hayiqib, yozganimga falonchining fikri qanday ekan, deb ulg’aydik» dedi. Haq gap, sezganlar uchun zo’r ulgu.
Bu usta shoir-yozuvchilar milliy dunyoqarash yo’lida, vatan mustaqilligi yo’lida murakkab yo’lni bosib o’tdilar, millatparvar avlod voyasi uchun kamarbasta bo’ldilar. Erk va millat umumruhi osmonini kengaytirdilar. Yangi obrazlar, yangi so’zlar, yangi jumlalar bilan tilni, adabiyotni boyitdilar.
Meni eng quvontirgan narsa esa bunday: O’tgan 100 yilda bizning adabiyot kechagiday bag’ri butun tarzda namoyon bo’lmagan edi. Yo’qotganlari topganidan ko’p bo’lgan bu zahmatkash so’z karvoni kecha sahnani to’ldirib o’tirgan bir avlodning to’rt yulduzini bunday baqamti ko’rmagan edi hali. Bu bizning baxtimiz. Bu shoir-yozuvchilarning borligi, bizga zamondoshligi bizning saodatimiz. Ularning bizlarga aytgan har bir so’zi qimmatli. Alqagani mukofot, tanbehlari katta saboq.
Men bir maydon Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Shukur Xolmirzayev, Rauf Parfi, Omon Matjon kabi ulug’ so’z sinchilari bilan suhbatdosh bo’ldim. Ularning biri boshqasini takrorlamas dunyosida ozmi-ko’pmi yashadim. Shu zotlardan keyin muazzam davrada yuqorida sanab o’tganim to’rt sayyora kabi shoirlarim bor, yozuvchilarim bor. Ularga bir mauxlis, bir davrdoshligimning o’zi men uchun katta gap. Bu yerda chin dunyoga o’tgan salaflarimiz Tog’ay Murod, Halima Xudoyberdiyevalarning ko’z ilg’amas, ammo sobit o’rni ham borligini aytish ham qarz. Bu avlod vakillari milliy boylik. Bularning yozganlari, shaxsiyatlaridagi boyir tutumlar o’zbekning ketmas davlati, mulki. Ularni qadrlash, mohiyatiga yetish, bizning burchimiz. Yozayotganingda ularning yelkang osha qarab turganini his qilish bizga shijoat, intizom, mas’uliyat yuklaydi.
«O’zbek katta xalq-u peshonasi tor», degan o’kinchli satrim bor. Shu gapimni qaytib olay. Peshonasi keng bo’lsin bu xalqning. Hazrat Qodiriydan, juvonmard Usmon Nosirgacha, undan o’tgan asr o’rtasiyu so’nggidagi qatag’on dovulida o’tganlarimiz, ruhi singanlarimiz o’rniga qad kerib turgan bu ustozlarimiz xalqimiz baxtiga sog’ bo’lsinlar. Uzoq yillar adabiyot iqboli uchun, madaniy iqlim barqarorligi uchun yonimizda tursinlar.
«Faktor books» nashriyotining esa barorini beraversin!
